Obciążenie pracą. Obciążenie. Obciążenie. Zmęczenie. Postawa ciała. Skutki zmęczenia:

Transkrypt

1 Obciążenie Obciążenie pracą Wpływ każdego czynnika, który działa na organizm zmieniając jego parametry fizjologiczne Wywołane przez wysiłek Powoduje: zwiększony wysiłek metaboliczny Zmęczenie, spadek wydajności pracy Dolegliwości, Urazy, choroby i wypadki Obciążenie Zmęczenie Biomechaniczne Dynamiczne Statyczne Psychiczne odchylenie funkcji neurofizjologicznych od poziomu równowagi jest skutkiem adaptacji organizmu do stresorów zewnętrznych i wewnętrznych zjawisko odwracalne zjawisko nieuniknione, zawsze towarzyszy pracy ogranicza sprawność wykonywania pracy Skutki zmęczenia: Spadek sprawności psychicznej fizycznej i Znużenie, ospałość, niechęć do pracy Długotrwałe zmęczenie chorobowe - zmiany ból głowy, bezsenność nieuregulowane tętno napadowe pocenie się brak apetytu, pokarmowego zakłócenia układu Postawa ciała układ poszczególnych segmentów ciała w przestrzeni, przyjmowany w trakcie wykonywania zadania swobodna lub wymuszona 1

2 Postawa swobodna równoważenie siły grawitacji odpowiednim rozmieszczeniem środków ciężkości poszczególnych segmentów oraz całego ciała minimalny wysiłek mięśniowy najmniejsze obciążenie posturalne minimalna praca statyczna mięśni Postawa wymuszona zakłócenie stanu równowagi konieczność zaangażowania mięśni wzrasta praca statyczna mięśni rosną siły działające na stawy, więzadła i kości pochylenie tułowia skręcenie tułowia wyciągnięcie lub odwiedzenie kończyny Przyczyna wymuszenia postawy Stopień niedostosowania do wymiarów pracownika: lokalizacji obiektów pracy parametrów stanowiska Przyczyny niedostosowania Pierwotna przyczyna: nienaturalna praca i jej warunki Obciążenie - stresy fizyczne działające na struktury anatomiczne Tempo postępu technicznego Konsekwencje wymuszonej postawy ciała Najczęstsza uciążliwość w polskich zakładach pracy /raport Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej z 2003 r. / Dolegliwości lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa to druga przyczyna odwiedzania lekarza w USA W USA straty około 100 mld dolarów rocznie Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe pracowników budowlanych 42% - ramiona i szyja 43% - nadgarstki i dłonie 70% - dolny odcinek pleców 46% - kolana /The University of Iowa Construction Survey, 1996/ 2

3 Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe pracowników biurowych Dolegliwości przedramion 69% - ramiona i szyja 61% - plecy 55% - przedramiona i dłonie /J.Bugajska, Centralny Instytut Ochrony Pracy, 1994/ MSD dolegliwości mięśniowoszkieletowe Najczęstsze objawy subiektywne Dyskomfort lub ból Uczucie słabości Drętwienia Palenie lub mrowienie Sztywność Osłabienie Najczęstsze objawy obiektywne: Pocenie się Zaczerwienienie Zmniejszenie ruchomości Utrata masy mięśniowej Praca dynamiczna i statyczna mięśni praca dynamiczna: skurcze o charakterze izotonicznym zapotrzebowanie na tlen i substraty energetyczne równoważone zwiększonym przepływem krwi zmieniający cyklicznie swoje wymiary mięsień współpracuje z układem krążenia wyzwalane większe siły maksymalne w dłuższych okresach czasu, krótsze czasy regeneracji praca statyczna: skurcze o charakterze izometrycznym zmniejszony przepływ krwi na skutek stałego napięcia zwiększone obciążenie układu krążenia mniejsze siły maksymalne, bardzo długie okresy regeneracyjne (dług tlenowy) Skutki wysiłku statycznego c.d. 3

4 Obciążenie statyczne napięcie statyczne mięśnia (skurcz izometryczny) charakteryzowane jest poprzez czas trwania napięcia dla określonego poziomu siły Metoda Elektromiografia OWAS (Ovako Working Posture Analysis System) Obciążenie statyczne - skutki zmniejsza lub całkowicie zamyka przepływ krwi przez ściśnięcie naczyń. lokalne objawy bólu i zmęczenia mięśniowego prowadzi do stanów zapalnych wskutek gromadzenia kwasu mlekowego Bóle krzyża Zaburzenia ukrwienia nerwów oraz upośledzenie przewodnictwa nerwowego. Identyfikacja postawy ciała przy pracy Monotypowość Powtarzalność ruchów roboczych ciągłe napięcie tych samych mięśni szybsze zmęczenie monotonia czynności, w których ponad połowę zmiany roboczej wykorzystywane są te same mięśnie z częstością min. 2 razy / min Podnoszenie Robotni ludzie dźwigają jako bydlęta, czego się z słusznym politowaniem napatrzył, zwłaszcza przy dozorcach niebacznych, którzy ludzi słabych i chorych zwykli nająć do dźwigania ciężarów srogich, nie dołożywszy słusznej liczby dźwigających... Stanisław Solski

5 Dlaczego? Technika podnoszenia Pozioma odległość obiektu od ciała Koszt metaboliczny Tempo podnoszenia Asymetryczna postawa ciała Przyczyny wypadków wywołujących absencję > 3 dni Inne Upadki (4%) Podróż (23%) Uderzenie pojazdem Podnoszenie Uderzenie spadającym przedmiotem Budowa kręgosłupa Siły działające na kręgi i krążki międzykręgowe kręgi solidność konstrukcji 24 krążki międzykręgowe zdolność ruchu Kanał kręgowy (rdzeń kręgowy oraz korzenie nerwów) informacje z mózgu i do mózgu szyjny piersiowy lędźwiowy kość krzyżowa kość guziczna równomiernie rozłożona składowa ściskająca, brak składowej tnącej nierównomiernie rozłożona składowa ściskająca, składowa tnąca 7/31 Krążki międzykręgowe - budowa Funkcje krążków międzykręgowych Brak naczyń krwionośnych Bardzo mała ilość komórek nerwowych galaretowate jądro Absorbują wstrząsy Pozwalają na ruch pierścień włóknisty 5

6 Obciążenie dolnego odcinka kręgosłupa dla różnych czynności 6 zasad prawidłowego podnoszenia 1. Pomyśl 2. Ustaw stopy 3. Postawa 4. Uchwyt 5. Podnieś 6. Odłóż Czynniki decydujące o obciążeniu kręgosłupa podczas podnoszenia masa obiektu pozioma odległość między środkiem ciężkości obiektu a pracownikiem wysokość podnoszenia częstotliwość podnoszenia przyjmowana postawa ciała zastosowana technika podnoszenia Podstawowe techniki podnoszenia ciężarów podnoszenie nogami przy wyprostowanym grzbiecie podnoszenie grzbietem przy wyprostowanych nogach Technika pośrednia, często stosowana w praktyce Technika podnoszenia styl wolny podnoszenie nogami styl wolny podnoszenie grzbietem 6

7 Dopuszczalne obciążenie - odległość Różnice wysokości czynności podnoszenia i opuszczania są jedną z głównych przyczyn powstawania wąskich gardeł ręczne podnoszenie to ryzyko wystąpienia urazów kręgosłupa i przeciążenia pracą Strefy podnoszenia Strefy podnoszenia Dopuszczalne obciążenie a powtarzalność Rodzaj pracy MŁODOCIANE KOBIETY Wiek lat Wiek od 18 lat Praca stała 8 kg 12 kg Praca dorywcza 14 kg 20 kg MŁODOCIANI Wiek lat MĘŻCZYŹNI Wiek od 18 lat Praca stała 12 kg 30 kg Praca dorywcza 20 kg 50 kg Praca stała Praca dorywcza PRZENOSZENIE ZESPOŁOWE 25 kg 42 kg 2. Ustaw stopy Umieść stopy szeroko, tworząc stabilną podstawę podnoszenia. Zwróć uwagę na strój i obuwie. Jeśli nie możesz podejść blisko ciężaru, przesuń go do siebie. 7

8 3. Postawa Ugnij kolana tak by ręce sięgały do ciężaru na poziomie pasa. Nie klękaj i nie zginaj nadmiernie kolan. Trzymaj proste plecy, zachowując ich naturalną krzywiznę. Lekko pochyl się do przodu, aby mieć lepszy chwyt. Utrzymuj ramiona i głowę w takim kierunku, jak biodra. 4. Uchwyt Utrzymuj ramiona wewnątrz przestrzeni między nogami. Uchwyt od dołu (tzw. hakowy) jest mniej męczący niż utrzymywanie prostych palców. Jeśli musisz zmienić chwyt podczas podnoszenia, zrób to spokojnie. 5. Podnieś 6. Odłóż Podnoś spokojnie ciężar i całe ciało, zaczynając głowy, nie zadzierając brody Nie skręcaj tułowia. Trzymaj ciężar blisko ciała. Najcięższą stronę ciężaru trzymaj przy tułowiu. Jeśli wymagane jest precyzyjne umieszczenie ciężaru, najpierw go odłóż a potem ustaw w wymaganym położeniu. Zalecenia ogólne Zmiany inżynierskie Zmiana dróg przepływu materiałów, transportu itp. Automatyzacja przenoszenia produktów Używanie pojemników z uchwytami, wózków itd. Wykorzystanie dodatkowych powierzchni Pojemniki na części i produkty gotowe łatwe do podnoszenia, z regulacją wysokości Stanowiska pracy o regulowanej wysokości, narzędzia łatwo dostępne Zmiana sposobu obróbki produktów uchwyty utrzymujące obrabiane produkty Narzędzia odciążające rękę Zmiana układu stanowiska np. usunięcie ścianek w celu uniknięcia pozycji wymuszonych i długotrwałego obciążenia statycznego Unikanie monotypowości większy wybór sposobu wykonywania pracy przez pracownika Materiały antywibracyjne i amortyzujące (maty podłogowe) 8

9 Zmiany sposobu pracy Zmiana narzędzia Podnoszenie wykonywane parami Utrzymywanie prostych nadgarstków Odciążanie przedramion Podnoszenie ciężarów blisko ciała Podnoszenie większych ciężarów na zgiętych nogach Wykorzystanie przerw technologicznych do odciążenia ciała (mikroprzerwy) Przeglądy narzędzi ręcznych (np. ostrości) w celu redukcji używanej siły Zmiana wysokości pojemników odkładczych Zmiana sposobu składowania produktów Regulowana wysokość stanowiska Redukcja przenoszenia ręcznego Paleciak ręczny Wózek do transportu i podnoszenia pojemników 54 9

10 Zmniejszenie różnic wysokości podnoszenia Wózki o regulowanej wysokości Efektywne wykorzystanie posiadanych pojemników Wykorzystanie możliwości otwarcia boku Kontrola prawidłowości instalacji urządzeń Siedziska Zalecenia ergonomiczne Taborety i siedziska siodłowe łatwiejsza zmiana pozycji Umożliwić częste zmiany postawy i pozycji ciała Regulowana wysokość mozliwość nóg i oparcia Zapewnić przerwy odpowiednie 57 Zalecenia ergonomiczne Zalecenia ergonomiczne Unikać pochylenia tułowia i głowy ku przodowi Unikać skręceń i asymetrycznych pozycji Unikać utrzymywania uniesionych ramion Unikać nienaturalnej pozycji ręki w stosunku do przedramienia 10

11 Ograniczenia wymiarów Unikać niedostosowania przestrzeni pracy do wymiarów użytkownika Dostosowanie stanowiska pracy do użytkownika Korzystać z możliwości regulacji Uwaga na ilość stopni swobody Dyrektywy Akty prawne 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy. 98/37/EC Dyrektywa maszynowa Dyrektywa 90/269/EWG z dnia 29 maja 1989 r. w sprawie minimalnych wymagań zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa u pracowników Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U nr 26 poz. 313) ze zm. (Dz. U nr 82 poz. 930) Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U nr 114 poz. 545) ze zm. (Dz. U nr 127 poz. 1092) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U nr 200 poz. 2047) ze zm. (Dz.U nr 136 poz. 1145) 63 Normy prpn-en Maszyny. Bezpieczeństwo. Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania elementów informacyjnych i sterowniczych. Elementy informacyjne. EN Maszyny. Bezpieczeństwo. Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania elementów informacyjnych i sterowniczych. Elementy sterownicze. PN-EN 457: Maszyny. Bezpieczeństwo. Dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa. Wymagania ogólne, projektowanie i badania. PN-EN :2000 Bezpieczeństwo maszyn. Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie. Wymagania dotyczące sygnałów wizualnych, akustycznych i dotykowych. prpn-en Bezpieczeństwo maszyn. Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie. Wymagania dotyczące oznakowania