PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA HISTORIA GIMNAZJUM NR 100

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA HISTORIA GIMNAZJUM NR 100 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII MA NA CELU WSPIERANIE ROZWOJU INTELEKTUALNEGO I OSOBOWOŚCIOWEGO UCZNIA 1. Tryb zapoznania uczniów z Przedmiotowym Systemem Oceniania z Historii dla Gimnazjum Nr 100. Na początku każdego roku szkolnego nauczyciel informuje ucznia o: o wymaganiach niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z historii, wynikających z realizowanego programu nauczania, zawartych w niniejszym PSO, o sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów, o warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana półrocznej / rocznej oceny klasyfikacyjnej z historii, o fakt zapoznania z Przedmiotowym Systemem Oceniania z Historii, w czasie pierwszych lekcji organizacyjnych, uczniowie i ich rodzice ( opiekunowie prawni ) potwierdzają poprzez złożenie podpisu na listach podczas pierwszego zebrania i w zeszycie przedmiotowym pod zamieszczoną informacją 2. Na ocenę osiągnięć ucznia nie ma wpływu jego wygląd, światopogląd i wcześniejsze osiągnięcia szkolne. 3. Nauczyciel w trakcie semestru nie może zmieniać zasad oceniania oraz wymagań programowych ustalonych na początku semestru nauczania. Zmiana wymagań może nastąpić z początkiem następnego semestru/roku szkolnego. 4. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów). 5. Na miesiąc przed rocznym klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej nauczyciel zobowiązany jest wpisać do dziennika i poinformować ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów) o przewidywanych dla niego ocenach klasyfikacyjnych z przedmiotu. 6. W ciągu w.w. miesiąca uczeń, rodzice /opiekunowie prawni / maja prawo wystąpić do nauczyciela przedmiotu z wniosek o uzyskanie

2 wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej, pod warunkiem, że oceny bieżące, zgodnie z przyjętą w niniejszym PSO hierarchią ocen oraz ocena śródroczna, uzasadniają możliwość uzyskania wyższej oceny niż przewidywana. 7.W przypadku uwzględnienia wniosku przez nauczyciela, w terminie uzgodnionym z nauczycielem, uczeń pisze sprawdzian obejmujący treści nauczania z całego roku szkolnego, semestru lub części materiału. Sprawdzian jest opracowany na ocen wyższą o jeden stopień niż ocena przewidywana, z którą uczeń wcześniej został zapoznany przez nauczyciela. 8. Uczeń lub jego rodzice/prawni opiekunowie /mogą zgłosić zastrzeżenie (skargę) w formie pisemnej z uzasadnieniem do Dyrektora szkoly, jeżeli uznają, że ocena klasyfikacyjna z historii została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny. Zastrzeżenia mogą być zgłoszone w terminie 7 dni po zakończeniu zajęć dydaktyczno wychowawczych. OSIĄGNIĘCIA I DZIAŁANIA UCZNIA PODLEGAJĄCE SPRAWDZANIU I OCENIANIU NA HISTORII Przedmiotem oceny na lekcjach historii są: 1. Opanowanie pojęć, dat, faktów, 2. Poprawność zastosowania języka przedmiotu 3. Umiejętność analizy prostych tekstów źródłowych, artykułów prasowych, źródeł historycznych, 4. Posługiwanie się mapą 5. Wykrywanie związków pzryczynowo skutkowych np. pomiędzy teraźniejszością a przeszłością 6. Ocena zjawisk i faktów historycznych Na lekcjach historii ocenie podlegają następujące obszary aktywności uczniów: 1. umiejętność swobodnego formułowania zdań, 2. kształtowanie języka charakterystycznego dla historii, 3. rozwiązywanie problemów, 4. poprawność posługiwania się pojęciami historycznymi (ze zrozumieniem),

3 5. rzeczowość wypowiedzi, 6. stosowanie wiedzy przedmiotowej w sytuacjach praktycznych, 7. aktywność na lekcji 8. praca w grupach. 9. wkład pracy ucznia, 10. sposób prowadzenia zeszytu. FORMY OCENIANIA WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI NA LEKCJACH HISTORII I.WYPOWIEDZ PISEMNE 1.Sprawdzian - obejmuje wiadomości z całego działu - zapowiadany przynajmniej tydzień wcześniej - poprzedzony powtórzeniem materiału - sprawdzian pokazywany jest uczniom i przechowywany przez nauczyciela - trwa ok. 30 minut - sprawdzoną i ocenioną pracę pisemną uczeń otrzymuje do wglądu najpóźniej po upływie dwóch tygodni od daty pisania pracy, w sytuacjach losowych termin oddania prac może być wydłużony, - poprawa pracy klasowej (sprawdzianu) jest dobrowolna i następuje tylko wtedy, gdy uczeń otrzymał ocenę niedostateczną. Uczeń pisze ją tylko raz, w terminie nie później niż 2 tygodnie od oddania pracy - w przypadku niepisania przez ucznia pracy klasowej (usprawiedliwiona nieobecność w szkole) lub gdy uczeń w uzasadnionym przypadku został zwolniony przez nauczyciela z pisania pracy, uczeń ma obowiązek zaliczenia danej partii materiału w formie pisemnej lub ustnej (umowa z nauczycielem) w ciągu dwóch tygodni od daty pisania przez klasę danej pracy klasowej (sprawdzianu). - Niewypełnienie tego obowiązku jest równoznaczne ze wstawieniem oceny niedostatecznej bieżącej,w wyjątkowych sytuacjach losowych termin zaliczenia pracy przez ucznia, po wcześniejszym uzgodnieniu, może być przez nauczyciela przesunięty. 2.Kartkówka

4 - obejmuje zakres 1 3 ostatnich lekcji, - nie musi być zapowiedziana - nie może trwać dłużej niż 15 minut - Sprawdzone i ocenione prace uczniowie otrzymują najpóźniej po upływie dwóch tygodni od daty pisania sprawdzianu. - Kartkówki nie podlegają poprawie i nie są zaliczane przez ucznia w przypadku nie pisania. 3.Prezentacja ( może być indywidualna lub grupowa ) 4 Projekt edukacyjny - za aktywny udział w projekcie edukacyjnym o tematyce historycznej, uczeń może otrzymać ocenę cząstkową, 5.Zadanie domowe - uczeń może raz w semestrze zapomnieć odrobić pracę domową, nieodrobienie pracy domowej powinno być zgłoszone nauczycielowi przed lekcją, - uczeń ma obowiązek uzupełnienia pracy domowej i przedstawienia jej na najbliższych zajęciach, - niedopełnienie tego obowiązku równać się będzie wystawieniu oceny niedostatecznej bieżącej. II.WYPOWIEDZI USTNE 1.Odpowiedź ustana - obejmuje 1-2 ostatnie tematy lekcyjne 2.Aktywność na lekcji - wypowiedzi ucznia podczas lekcji - na lekcjach historii aktywność uczniów będzie oceniana w formie plusów ( + ) i minusów ( - ) - pięć plusów to ocena bardzo dobra 3.Referaty i prezentacje III.ZESZYT UCZNIA - sposób prowadzenia ( ilość lekcji, prace domowe ) - estetyka

5 - obowiązkowo na każdej lekcji uczeń musi posiadać zeszyt przedmiotowy; w razie jego trzy krotnego braku nauczyciel wstawi ocenę niedostateczna bieżącą. IV.ZNAJOMOŚĆ I UMIEJĘTNOŚĆ POSŁUGIWANIA SIĘ MAPĄ USTALA SIĘ NASTĘPUJĄCĄ HIERARCHIĘ OCEN Z HISTORII : 1. prace klasowe (sprawdziany) 2. odpowiedź ucznia, 3. kartkówki, 4. aktywność, 5. praca w grupach, 6. praca domowa. UWAGI OGÓLNE 1. Przygotowanie się do lekcji: - uczeń ma prawo zgłosić przed lekcją nieprzygotowanie do zajęć (nie dotyczy to prac klasowych (sprawdzianów), lekcji powtórzeniowych oraz zajęć, na których wystawiana jest ocena śródroczna/końcowa klasyfikacyjna) - nieprzygotowanie obejmuje: brak zadania domowego, nieprzygotowanie do odpowiedzi - uczeń powinien zgłosić nieprzygotowanie zaraz na początku lekcji - uczeń może zgłosić trzy nieprzygotowania w semestrze, potem uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną - w przypzdku nieobecności ucznia w szkole jest on zobowiązany do uzupełnienia zaistniałych zaległości 2.Aktywność poza lekcjami danego przedmiotu: - za udział w konkursach i olimpiadach historycznych uczeń otrzymuje oceny : - miejsce I III celujący na semestru / koniec roku - miejsce IV VI bardzo dobry (na semestru / koniec roku ) - miejsce VII X Bardzo dobry ( cząstkową ) 3. Inne postanowienia:

6 - W wyjątkowych sytuacjach losowych uczeń może być zwolniony z pisania pracy klasowej, sprawdzianu lub z odpowiedzi ustnej. Decyzję podejmuje nauczyciel n prośbę ucznia lub jego rodzica (prawnego opiekuna). - Jeżeli w czasie sprawdzianu lub odpowiedzi ustnej uczeń korzysta z tzw. ściągi lub podpowiedzi, a zostanie to stwierdzone przez nauczyciela (np. znalezienie ściągi u ucznia), uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, bez możliwości poprawy tej oceny. - Ocena roczna klasyfikacyjna uwzględnia osiągnięcia ucznia z obu semestrów. 4. Na lekcjach historii stosowana jest następująca skala ocen klasyfikacyjnych śródrocznych i rocznych: stopień celujący 6 ( cel ) stopień bardzo dobry 5 ( bdb ) stopień dobry 4 ( db ) stopień dostateczny 3 ( dst ) stopień dopuszczający 2 ( dop ) stopień niedostateczny 1 ( ndst ) Dopuszcza się wystawiania bieżących ocen cząstkowych z plusami i minusami. 5.Ustala się przykładowy sposób sprawdzania pisemnych prac klasowych uczniów 0 29% - niedostateczny % - dopuszczający 50%- 74% - dostateczny 75% - 89% - dobry 90% - 100%- bardzo dobry Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który wykonał 100% zadań oraz zadanie dodatkowe bezbłędnie Powyższy sposób sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów może ulec zmianie w zależności od stopnia trudności realizowanych treści nauczania. 6.Standardy oceniania wypowiedzi ustnych: niedostateczny (1) otrzymuje uczeń, który: o nie udziela odpowiedzi na pytania postawione przez nauczyciela, nawet przy jego pomocy

7 dopuszczający (2) otrzymuje uczeń, który: o udziela odpowiedzi na pytania i wykazuje podstawowe umiejętności o niewielkim stopniu trudności przy pomocy nauczyciela dostateczny (3) otrzymuje uczeń, który: o zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne i umiejscawia najważniejsze wydarzenia historyczne w czasie i przestrzeni, o dokonuje analizy podstawowych tekstów źródłowych wspierany przez nauczyciela o pracuje z mapą wspierany przez nauczyciela o wykazuje się myśleniem przyczynowo skutkowym na wybranym przykładzie przy pomocy nauczyciela o tylko częściowo wykazuje się samodzielnością dobry (4) otrzymuje uczeń, który: o spełnia wymagania podstawowe i częściowo ponadpodstawowe, o potrafi samodzielnie rozwiązywać problemy, czasami ukierunkowywany przez nauczyciela o prawidłowo formułuje wnioski, o wykazuje się znajomością mapy historycznej bardzo dobry (5) otrzymuje uczeń, który: o spełnia wymagania podstawowe i ponadpodstawowe, o prawidłowo interpretuje procesy historyczne, o samodzielnie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione pytania, o potrafi samodzielnie rozwiązywać problemy, Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z przedmiotu

8 Celujący (6) Bardzo dobry (5) Uczeń: spełnia wymagania na ocenę bardzo dobry, aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, samodzielnie rozwiązuje problemy omawiane w czasie lekcji; jest inicjatorem rozwiązywania problemów i zadań w pracy pozalekcyjnej, potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł i informacji, i w oparciu o nie rozszerzyć swą wiedzę historyczną, potrafi uporządkować zebrany materiał, przechowywać go i wykorzystywać, potrafi na forum klasy zaprezentować wyniki swych prac poznawczych, zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne, poprawnie posługuje się kategoriami historycznymi (myślenie przyczynowo skutkowe), wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną argumentacją, biegle posługuje się mapą, szkicem, planem sytuacyjnym, uczestniczy w konkursach, olimpiadach historycznych i osiąga sukcesy na szczeblu wojewódzkim, albo krajowym. Uczeń: sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, dociera samodzielnie do źródeł i informacji wskazanych przez nauczyciela, aktywnie uczestniczy w lekcji, postawione problemy i zadania rozwiązuje w sposób samodzielny, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne objęte programem nauczania, potrafi zastosować posiadaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach, biegle posługuje się mapą, szkicem, planem sytuacyjnym, dostrzega przyczyny i skutki wydarzeń historycznych, poprawnie posługuje się poznanymi pojęciami, potrafi uporządkować zebrany materiał, przechować go i właściwie wykorzystywać, uczestniczy w szkolnych i pozaszkolnych konkursach i olimpiadach historycznych. Posiada szeroką wiedzę i potwierdza ją w toku pracy lekcyjnej i pozalekcyjnej, Biegle wykorzystuje zdobytą wiedzę, by twórczo rozwiązać nowy problem. Opanował pełny zakres wiedzy określony programem nauczania.

9 Dobry (4) Uczeń: potrafi korzystać z zaprezentowanych na lekcji źródeł informacji, postawione typowe zadania teoretyczne lub praktyczne rozwiązuje samodzielnie, aktywnie uczestniczy w lekcji, dostrzega przyczyny i skutki wydarzeń historycznych, dobrze posługuje się mapą historyczną, szkicem, planem sytuacyjnym, posługuje się poznanymi pojęciami historycznymi, podejmuje się wykonania zadań o charakterze dobrowolnym. Opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w danej klasie w stopniu przekraczającym wymagania podstawowe. Dostateczny (3) Uczeń: wykonuje typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o średnim stopniu trudności, podejmuje się samodzielnego wykonania zadania o średnim stopniu trudności, posługuje się mapą historyczną, szkicem, planem sytuacyjnym, wykazuje znajomość pojęć historycznych, w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym. Opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w danej klasie w stopniu nie przekraczającym wymagań podstawowych. Dopuszczający (2) Uczeń: Posiada luki w wiadomościach, jednak po korekcie nauczyciela potrafi wykonać polecenia wymagające zastosowania umiejętności przewidzianych w programie: - szeregowanie wydarzeń w ciągach chronologicznych, - dostrzeganie związków między przyrodą, osadnictwem, gospodarką i kulturą, - rozróżnianie podstawowych typów źródeł informacji historycznej, - rozumienie prostego trkstu źródłowego, włącza się do pracy pod kierunkiem nauczyciela, jest biernym uczestni,iem zajęć, ale nie przeszkadza w ich prowadzeniu, potrafi przy dużej pomocy nauczyciela odtworzyć efekty pracy kolegów i odwzorować zaprezentowane przez innych elementy wiedzy, potrafi przy pomocy nauczyciela wyjaśnić znaczenie prostych pojęć historycznych. Uczeń dysponuje niepełną, fragmentaryczną wiedzą określoną programem nauczania. Poważne braki w obszarze wiedzy historycznej nie przekreślają możliwości dalszej nauki, uczeń może je usunąć w dłuższym okresie.

10 Niedostatecz ny (1) Uczeń: nie potrafi nawet przy pomocy nauczyciela wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania treści faktów historycznych, elementarnych pojęć historycznych i prostych umiejędtności, nie potrafi powtórzyć nawet fragmentów opracowanego na lekcji materiału historycznego, nie rozumie prostych związków między faktami historycznymi, a także ich przyczyn i skutków, nie zna podstawowych pojęć, omawia wykonywania zadań postawionych przez nauczyciela lub realizowanych przez grupę, swoją postawą uniemożliwia pracę innym. Braki wiedzy są na tyle duże, iż nie rokują one nadziei na ich usunięcie, nawet w dłuższym okresie przy pomocy nauczyciela. Wyraźny brak zainteresowania przedmiotem. Nie zna podstawowych pojęć historycznych. Braki uniemożliwiają uczniowi kontynuację nauki w klasie programowo wyższej.

11 KLASA I dopuszczającą dostateczną Wymagania na ocenę: dobrą bardzo dobrą Dział Temat lekcji PRADZIEJE spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dopuszczającą, a ponadto: spełnia wymagania edukacyjne na oceny dopuszczającą i dostateczną, a ponadto: spełnia wymagania edukacyjne na oceny dopuszczającą, dostateczną i dobrą, a ponadto: WSTĘP Historia jako nauka 1. Afryka kolebka ludzkości 2. Człowiek rozumny kolonizuje świat 3. Pierwsze wioski rolników rewolucja neolityczna na Bliskim Wschodzie 4. Cywilizacja mezopotamska wyjaśnia, czym zajmuje się historia wyjaśnia i stosuje pojęcia: chronologia, era, wiek, cezura, historia, źródło historyczne, pradzieje, starożytność potrafi scharakteryzować początki dziejów człowieka współczesnego dostrzega wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia ludzi wyjaśnia i posługuje się pojęciami: Żyzny Półksiężyc, rewolucja neolityczna, brąz wyjaśnia i stosuje pojęcia: średniowiecze, nowożytność, periodyzacja dziejów wyjaśnia i stosuje pojęcia: paleolit, neolit, kultura, gatunek, ewolucja, homo habilis, homo erectus, australopitek, neandertalczyk wyjaśnia proces ewolucji gatunku ludzkiego rozumie i posługuje się poznanymi pojęciami: epoka kamienna, zbieractwo, łowiectwo, koczownictwo wyjaśnia i posługuje się pojęciem: megality wyjaśnia okoliczności określa chronologię wydarzeń potrafi posługiwać się mapą umieszcza na osi czasu pojawienie się człowieka rozumnego współczesnego i wskazuje na mapie etapy zasiedlenia przez niego ziemi rozumie zależności między środowiskiem naturalnym a warunkami życia potrafi porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym potrafi scharakteryzować rozwój rolnictwa na terenie Europy potrafi umiejscowić w wyjaśnia procesy przyczynowoskutkowe potrafi korzystać ze źródeł historycznych rozumie i potrafi wyjaśnić znaczenie umiejętności posługiwania się mową wskazuje związki między zmianami klimatycznymi a zmianami warunków życia człowieka prezentuje i wyjaśnia zmiany, jakie towarzyszyły przejściu do gospodarki

12 potrafi wskazać korzyści, jakie przyniosło człowiekowi udomowienie dzikich zwierząt potrafi wskazać położenie geograficzne Mezopotamii wyjaśnia i posługuje się pojęciami: rolnictwo irygacyjne, monarchia powstania pierwszych miast jako centrów życia społecznego i kulturowego wyjaśnia i posługuje się pojęciami: ziggurat, rewolucja urbanistyczna czasie i przestrzeni historycznej starożytne cywilizacje i imperia Bliskiego Wschodu potrafi przedstawić główne zadania władzy w starożytnym państwie potrafi opisać rolę Sumerów w rozwoju pierwszych miast-państw wytwórczej ocenia znaczenie osiadłego trybu życia dla dalszych dziejów ludzkości wyjaśnia znaczenie dla ludzkości osiągnięć cywilizacyjnych Mezopotamii STAROŻYTNOŚĆ 5. W państwie faraona 6. Starożytny Izrael i religia monoteistyczna. 7. Osiągnięcia pierwszych cywilizacji. Pismo i prawo w państwach Bliskiego Wschodu 8. Grecja i Morze Śródziemne potrafi wskazać na mapie terytorium starożytnego Egiptu potrafi opisać znaczenie i rolę faraonów w Egipcie wyjaśnia pojęcia: faraon, hieroglify, wezyr, kapłani, sarkofag, mumia, politeizm dokonuje podziału Biblii na Nowy i Stary Testament wyjaśnia pojęcia i terminy: niewola potrafi scharakteryzować powstanie cywilizacji egipskiej wyjaśnia sposób budowania monumentalnych grobowców, piramid poprawnie wymienia główne zasady judaizmu oraz potrafi wskazać i opisać podstawowe symbole judaizmu wyjaśnia pojęcie szabas potrafi rozróżnić pismo klinowe oraz pismo potrafi scharakteryzować system wierzeń w Egipcie potrafi scharakteryzować strukturę społeczeństwa w Egipcie (faraona, urzędników, kapłanów, chłopów) potrafi wyjaśnić różnice między politeizmem a monoteizmem omawia historię Królestwa Dawida i Salomona omawia dzieje Abrahama przedstawia podstawową zasadę prawa wyjaśnia, dlaczego w Egipcie balsamowano ciała zmarłych potrafi analizować fragmenty Biblii rozumie narodowy charakter judaizmu rozumie wpływ osiągnięć cywilizacyjnych starożytnego Wschodu na dalsze dzieje ludzkości potrafi opisać wpływ kontaktów ze

13 kolebka cywilizacji europejskiej 9. Polis wspólnota obywateli 10. Sparta 11. Demokracja ateńska 12. Kultura starożytnych Greków 13. Dziedzictwo kultury Greckiej teatr i igrzyska 14. Sztuka Grecka 15. Podboje Aleksandra Macedońskiego 16. Rzeczpospolita Rzymian 17. Rzym w okresie wielkich podbojów 18. Skutki podbojów babilońska, prorocy, synagoga wskazuje na mapie Palestynę, omawia jej położenie geograficzne i warunki naturalne określa i opisuje znaczenie pisma w funkcjonowaniu państwa wskazuje na mapie Grecję, omawia jej położenie geograficzne i warunki naturalne poprawnie posługuje się pojęciami: polis, hoplita, falanga, agora wskazuje na mapie Spartę przedstawia historię początków Sparty posługuje się pojęciami: Sparta, Lacedemończycy charakteryzuje warunki naturalne Sparty opisuje demokrację ateńska w czasach Peryklesa posługuje się pojęciami i terminami: ostracyzm, strateg hieroglificzne i ideograficzne wyjaśnia wpływ środowiska na gospodarkę starożytnej Grecji charakteryzuje system demokracji ateńskiej płynnie porusza się w obrębie pojęcia grecka polis charakteryzuje ustrój Sparty posługuje się pojęciami: efor, periojkowie, heloci, geruzja przedstawia i charakteryzuje system demokracji ateńskiej posługuje się pojęciem: Rada Pięciuset charakteryzuje rolę igrzysk olimpijskich oraz przebieg pierwszych olimpiad rozumie znaczenie religii w życiu Greków zna i wyjaśnia rolę świątyni potrafi wyjaśnić poglądy sofistów i Sokratesa na Hammurabiego potrafi systematyzować wydarzenie według następstw w czasie poprawnie charakteryzuje ustrój polityczny starożytnej Grecji wskazuje różnice między arystokracją a resztą społeczeństwa charakteryzuje sposób sprawowania władzy i organizację społeczną potrafi opisać spartański model wychowywania dzieci opisuje reformy Solona i Klejstenesa z 508 r.p.n.e. i 507 r. p.n.e. charakteryzuje system wierzeń i teatr jako czynniki integrujące starożytnych Greków wskazuje elementy integrujące starożytnych Greków (język, system wierzeń, teatr, igrzyska olimpijskie) przedstawia postacie poetów epickich: Homera i Hezjodai ich twórczość Wschodem na kulturę grecką określa różnice w organizacji i systemie politycznym polis arystokratycznej, oligarchicznej i demokratycznej wskazuje różnice w organizacji i systemie politycznym Aten i Sparty wyjaśnia znaczenie religii politeistycznej w Grecji potrafi ocenić rolę kultury greckiej dla współczesnych potrafi wyjaśnić związek pomiędzy teatrem a religią obywatelską potrafi wskazać różnice w rodzajach poszczególnych kolumn umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy w Rzymie umiejscawia w czasie

14 19. Pierwsze wieki cesarstwa rzymskiego 20. Kultura Starożytnego Rzymu 21. W starożytnym Rzymie 22. Początki i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa 23. Upadek cesarstwa zachodniorzymski ego wymienia konkurencje, które były rozgrywane podczas olimpiad starożytnych wymienia cechy charakterystyczne religii greckiej wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków wymienia bogów greckich i ich atrybuty objaśnia rolę wychowania fizycznego w starożytnej Grecji zna datę776 r.p.n.e. i wyjaśnia potrafi opisać pod kątem architektonicznym Partenon przedstawia postać Fidiasz potrafi wskazać na mapie podbojów Aleksandra Wielkiego miejsca: Granik, Cheronea, Issos, Gaugamela oraz zna daty tych bitew omawia główne ośrodki i osiągnięcia kultury hellenistycznej rolę człowieka przedstawia najważniejszych twórców greckiego teatru opisuje rolę Akropolu w Atenach potrafi rozpoznać zabytki sztuki greckiej poprawnie posługuje się terminami i pojęciami: metopy, propyleje omawia podbój Persji przez Aleksandra omawia skutki śmierci Aleksandra dla jego imperium wskazuje przyczyny ustanowienia republiki wymienia istniejące w Rzymie urzędy: pretorzy, edylowie, kwestorzy wyjaśnia przyczyny i skutki wojen punickich wyjaśnia i zna daty: p.n.e., 202 r.p.n.e. omawia skutki dyktatury Juliusza Cezara posługuje się pojęciami i terminami: latyfundia, proletariat rozpoznaje rodzaje utworów dramatycznych rozpoznaje i nazywa porządki architektoniczne potrafi wskazać na mapie podboje Aleksandra Wielkiego i wskazać etapy podbojów przedstawia politykę wobec podbitych ludów przedstawia legendarne początki Rzymu przedstawia organizację armii rzymskiej wyjaśnia przyczyny upadku republiki omawia skutki wojen domowych w republice rzymskiej wyjaśnia proces romanizacji prowincji potrafi wyjaśnić znaczenie powiedzenia chleba i igrzysk potrafi wskazać najważniejszy łuk triumfalny w Rzymie potrafi wymienić przykłady osiągnięć starożytnych Rzymian i charakteryzuje organizacje społeczeństwa w Rzymie wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Rzymu oraz sposób traktowania ludów podbitych i niewolników umiejscawia w czasie i charakteryzuje sprawowanie władzy oraz organizację społeczeństwa w cesarstwie potrafi rozróżnić elementy kultury przyjęte przez Rzymian oraz wskazać ich własne osiągnięcia potrafi opisać rolę i znaczenie Koloseum

15 wyjaśnia znaczenie dat: 338r.p..n.e., 334r.p.n.e. - posługuje się pojęciami i terminami: Forum Romanum, republika, Zgromadzenie Ludowe, plebejusz, proletariusz przedstawia postacie Romulusa i Remusa zna daty: 509 r.p.n.e., 753 r.p.n.e. na podstawie mapy potrafi wskazać najważniejsze cechy charakterystyczne położenia i warunków naturalnych Italii prezentuje geograficzne i ekonomiczne skutki podbojów opisuje podbój świata hellenistycznego wyjaśnia datę: 146 r.p.n.e przedstawia postać Hannibala opisuje postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych wie czym było przedstawia postacie Oktawiana Augusta, Marka Antoniusz, Brutusa wyjaśnia znaczenie dat: p.n.e., 31 r.p.n.e., r.p.n.e. opisuje nowe formy ustroju (pryncypat) opisuje podboje Oktawiana Augusta prezentuje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską charakteryzuje rozwój literatury rzymskiej opisuje rolę mecenasa w kulturze wskazuje przyczyny rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa oraz opisuje etapy jego rozwoju opisuje sytuację polityczną w Palestyny po rozpadzie imperium Aleksandra Macedońskiego przedstawia postacie: Jezusa, Konstantyna, Teodozjusza opisuje wydarzenia, które potrafi umiejscowić w czasie i przestrzeni historycznej narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa analizuje przyczyny podziału i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego wymienia najsilniejsze państwa utworzone przez barbarzyńców w końcu V w. na terenach cesarstwa zachodniorzymskiego

16 powstanie Spartakusa (73 71 p.n.e.) posługuje się pojęciem gladiator wyjaśnia pojęcie pokój rzymski poprawnie posługuje się pojęciami i terminami: cesarstwo i romanizacja przedstawia życie codzienne oraz formy rozrywki w starożytnym Rzymie wskazuje i opisuje rolę i znaczenie Forum Romanum w Rzymie wymienia zabytki architektury starożytnego Rzymu opisuje znaczenie term omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej wymienia powody i wskazuje przykłady prześladowań chrześcijan w państwie rzymskim wyjaśnia pojęcia i terminy: apostoł, synod, sobór, edykt miały miejsce w 313 r. i 392 r. opisuje podział cesarstwa na część zachodnią i wschodnią wyjaśnia znaczenie daty 375 r.

17 potrafi wskazać wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego wymienia i opisuje najazdy barbarzyńców wyjaśnia znaczenie dat: 395 r., 476 r. ŚREDNIOWIECZE 24. Cesarstwo bizantyńskie 25. Arabowie i islam 26. Państwo Franków Karol Wielki cesarzem 27. Cesarstwo Ottonów 28. Na początku drugiego tysiąclecia. Świat feudalny 29. Kościół na początku drugiego wyjaśnia, jaką rolę pełnił Kościół w Bizancjum posługuje się pojęciami i terminami: patriarcha, ikona, Kodeks Justyniana przedstawia najważniejsze osiągnięcia Arabów w dziedzinie nauki i techniki zna i posługuje się pojęciami: kalif, islam, Koran, meczet przedstawia postać Allaha przedstawia zasługi Karola Wielkiego dla przedstawia genezę powstania cesarstwa bizantyńskiego posługuje się pojęciem hipodrom wskazuje na mapie zasięg i kierunki podbojów arabskich wyjaśnia podstawowe zasady islamu opisuje podstawowe symbole islamu wyjaśnia znaczenie dat: 622 r., 732 r. przedstawia postacie Chlodwiga, Karola Młota wyjaśnia znaczenie daty: 732 r. lokalizuje w czasie i przestrzeni historycznej cesarstwo bizantyńskie przedstawia działalność i nauki Mahometa przedstawia pojęcia: hidżra, dżihat umiejscawia w czasie i przestrzeni historycznej monarchię Karola Wielkiego wyjaśnia pojęcie renesans karoliński przedstawia okres panowania Henryka II objaśnia kryzys papiestwa w X i pierwszej połowie XI w. charakteryzuje dorobek kultury Bizancjum i jego znaczenie dla kultury europejskiej wyjaśnia znaczenie Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego między Wschodem a Zachodem wyjaśnia przyczyny i skutki rozpadu monarchii karolińskiej opisuje relacje między władzą cesarską a papieską

18 tysiąclecia 30. Budowle romańskie (XI-XIII w.) 31. Słowianie i pierwsze państwa słowiańskie 32. Panowanie Mieszka I 33. Monarchia Bolesława Chrobrego 34. Kryzys i odbudowa państwa pierwszych Piastów 35. Czasy Bolesława Krzywoustego 36. W Polsce pierwszych Piastów (X XII w.) 37. Okres świetności (koniec XI XIII w.) czas krucjat państwa Franków podaje datę koronacji Karola Wielkiego na cesarza posługuje się pojęciem: Państwo Franków wyjaśnia znaczenie dat: 496r., 843 r. przedstawia okres panowania Ottona I i Ottona III posługuje się pojęciami i terminami: cesarz, cezaropapizm, Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego wyjaśnia znaczenie dat: 962r., 1000 r. przedstawia przebieg hołdu lennego wyjaśnia i opisuje zasady pasowania na rycerza wyjaśnia pojęcia: wasal, senior, pańszczyzna, feudalizm posługuje się datami: 1054 r., 1077 r. przedstawia postaci: Grzegorza VII, Henryka IV charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III posługuje się pojęciem uniwersalizm cesarski wyjaśnia znaczenie daty: 955 r. wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego wyjaśnia zasadę podziału społeczeństwa w średniowieczu wyjaśnia rolę zakonów cystersów i benedyktynów w średniowiecznym życiu religijnym posługuje się pojęciem schizmy wschodniej posługuje się datą 1122 r. posługuje się pojęciami i terminami: scriptorium, opat, ekskomunika, symonia przedstawia postać Leona IX wymienia sklepienia krzyżowe i kolebkowe posługuje się pojęciami i omawia kształtowanie się państw słowiańskich we wczesnym średniowieczu umiejscawia w czasie i przestrzeni pierwsze państwa słowiańskie przedstawia okoliczności w jakich rozegrała się bitwa pod Cedynią wymienia korzyści płynące z przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I sytuuje w czasie i przestrzeni historycznej państwo Bolesława Chrobrego wyjaśnia przyczyny i skutki wojen polsko-niemieckich ( ) omawia kryzys społeczno polityczny w latach trzydziestych XI w. omawia sukcesy Bolesława Krzywoustego przedstawia rolę i znaczenie osad służebnych przedstawia organizację Kościoła i wymienia nowe biskupstwa wyjaśnia, na czym polegał uniwersalizm papieski i X XI w. wyjaśnia funkcję zamku w kulturze rycerskiej przedstawia zależności wynikające z zawiązania stosunku lennego wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele potrafi odszukać i opisać zabytki sztuki romańskiej w swoim regionie przedstawia znaczenie dokumentu Dagome iudex wskazuje charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej potrafi scharakteryzować Polskę na przełomie X i XI w. wyjaśnia stosunki państwa polskiego z Kościołem w XI w. omawia stosunki z Niemcami i innymi

19 38. Czasy świetności średniowieczne miasta 39. Czasy świetności uniwersytety, nauka, literatura (XII-XIII w.) 40. Budowle gotyckie (XII-XV w.) 41. Zmierzch Europy Średniowiecznej 42. Początki rozbicia dzielnicowego w Polsce 43. Polska w pierwszej połowie XII w. sprowadzenie Krzyżaków 44. Wieś i miasto w okresie rozbicia dzielnicowego 45. Ku zjednoczeniu ziem polskich 46. Rządy Kazimierza opisuje ilustracje i makiety sztuki romańskiej, przykłady budowli i dzieł (XI-XIII w.) opisuje plan kościoła romańskiego wskazuje na mapie plemiona słowiańskie wymienia postaci Cyryla i Metodego umie podzielić Słowian na odłamy oraz scharakteryzować ich zajęcia i religię przedstawia postaci Konstantyna, Metodego podaje datę chrztu Polski wymienia postać Mieszka I jako budowniczego państwa polskiego wyjaśnia powody przyjęcia chrztu przez Mieszka I wymienia nazwy głównych plemion polskich i ziemie przez nie zamieszkane wyjaśnia pojęcia plemię, terminami absyda, transept, prezbiterium, nawa główna, nawa boczna wyjaśnia powody przyjmowania chrztu przez władców słowiańskich wyjaśnia znaczenie dat: 863 r., 885 r., 988 r. przedstawia postaci Siemomysła, Jordana, Dąbrówki wyjaśnia znaczenie dat: 965 r., 972 r, 997 r., wyjaśnia znaczenie dla Polski koronacji Bolesława Chrobrego przedstawia postać Gaudentego przedstawia proces odbudowy państwowości za panowania Kazimierza Odnowiciela wymienia daty 1031 r., 1050 r., 1079 r. potrafi scharakteryzować sytuację wewnętrzną w Polsce w końcu XI w. i pierwszej połowie XII w. posługuje się pojęciami: cesarski wymienia strukturę i uprawnienia samorządu miejskiego omawia zabudowę miejską określa przyczynę powstania uniwersytetów przedstawia rozwój nauki i literatury w XIII w. podaje przykłady najbardziej znanych katedr gotyckich w Europie przedstawia pojęcia husytyzm, schizma zna przyczyny wojny stuletniej wyjaśnia, kim była Joanna d`arc opisuje zmiany społecznogospodarcze w okresie rozbicia dzielnicowego charakteryzuje Polskę w czasach Henryków Śląskich w pierwszej połowie XIII w. opisuje znaczenie bitwy pod Legnicą wyjaśnia przyczyny najazdu Mongołów i wymienia postać Czyngischana wyjaśnia zasadę zakładania krajami omawia sytuację Kościoła w pierwszej połowie XII w. wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła przedstawia rolę Innocentego III w budowie potęgi politycznej Kościoła wyjaśnia funkcję cechów w mieście wyjaśnia, czym były republiki miejskie i potrafi wymienić największe z nich podaje przykłady zabytków sztuki gotyckiej w swoim regionie omawia przejawy kryzysu kościoła zachodniego określa przyczyny i skutki wybranych wydarzeń politycznych (np. wprowadzenie zasady senioratu, dążenie książąt

20 Wielkiego. Unia z Węgrami 47. Unia Polski z Litwą. Władysław Jagiełło na tronie polskim 48. Polska u schyłku średniowiecza. Rządy Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka 49. Polska u schyłku średniowiecza. Gospodarka, społeczeństwo, kultura 50. Ku nowej epoce chrystianizacja wyjaśnia znaczenie dat: 966r., 1000r., 1025r. i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia wymienia postaci Bolesława Chrobrego, Ottona III wymienia postanowienia zawarte na zjeździe w Gnieźnie potrafi opisać misję św. Wojciecha posługuje się pojęciami: biskupstwo, arcybiskupstwo wyjaśnia przyczyny kryzysu państwa pierwszych Piastów omawia rządy Bolesława Śmiałego oraz księcia Władysława Hermana wymienia daty: 1038r., 1076r. wymienia datę 1138 r. oraz opisuje postanowienie statutu Bolesława Krzywoustego bulla, trybut wyjaśnia znaczenie dat: 1108 r., 1109 r., 1112 r., 1119 r., 1135 r., 1136 r. przedstawia przykłady sztuki romańskiej w Polsce wyjaśnia zasady monarchii patrymonialnej na przykładzie państwa pierwszych Piastów posługuje się pojęciami: siedlisko, opole, palatyn, wiec, świadczenia wymienia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi definiuje pojęcie uniwersalizmu wyjaśnia, na czym polegał uniwersalizm cesarski i papieski przedstawia postacie: św. Dominika, Franciszka z Asyżu posługuje się pojęciem synod, bank, cech, czeladnik wiąże powstanie wsi na prawie niemieckim określa rolę księcia w rozwoju osadnictwa wyjaśnia pojęcie: Nowa Marchia zna i opisuje rolę przywileju wydanego w Koszycach w 1374 r. wymienia etapy sojuszu polsko-litewskiego za panowania Jagiellonów omawia postanowienia I i II pokoju w Toruniu objaśnia i stosuje pojęcie: Związek Pruski wymienia przywilej nadany szlachcie przez Jana Olbrachta w 1496 r. w Piotrkowie oraz objaśnia jego postanowienia opisuje ekspansję Turków przedstawia postać Jana Gutenberga polskich do zjednoczenia) omawia proces kształtowania się stanów społecznych wyjaśnia rolę immunitetów w zmniejszaniu dochodów książąt charakteryzuje czynniki mające wpływ na procesy zjednoczeniowe Polski omawia okoliczności koronacji królewskich ocenia dokonanie Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej oraz polityce zagranicznej potrafi wyjaśnić i usystematyzować wydarzenia związane z relacjami polskokrzyżackimi za Jagiellonów charakteryzuje rozwój uprawnień szlachty

21 posługuje się pojęciami i terminami: statut Krzywoustego, senior opisuje powinności ludności państwa na rzecz księcia posługuje się pojęciami: kasztelan, podgrodzie, targ, daniny wymienia przyczyny wypraw krzyżowych wymienia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi wyjaśnia na czym polegał uniwersalizm cesarski i papieski definiuje pojęcie uniwersalizmu wymienia ruchy religijne powstałe w XII i XIII w., zakony rycerskie wymienia główne ośrodki miejskie średniowiecznej Europy wymienia grupy społeczne mieszkające w mieście wyjaśnia pojęcie bankowości z rozwojem gospodarczym miasta wymienia miasta, w których powstały najstarsze uniwersytety wymienia nazwiska największych uczonych XIII w.: Albert Wielki, Tomasz z Akwinu, Roger Bacon wskazuje różnice między stylem romańskim a gotyckim stosuje pojęcia: witraż, sklepienie krzyżowożebrowe wyjaśnia przyczyny kryzysu w XIV i XV w. przedstawia postać Jana Husa wyjaśnia znaczenie dat: , 1377r., r., 1415r., 1418r. wymienia zasadę senioratu oraz definiuje pojęcia: pryncypat, prynceps wymienia ważniejsze postaci omawianego okresu: Bolesława ocenia politykę zagraniczną Jagiellonów charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego przedstawia postaci: Konstantyna XI i Osmana

22 uniwersytet wymienia język, którym posługiwano się w kulturze i nauce średniowiecznej posługuje się pojęciami krucjata, rekonkwista, ratusz, sukiennice, burmistrz, pospólstwo, plebs, Hanza stosuje nazwę gotyk i wyjaśnia jej pochodzenie posługując się ilustracjami wskazuje różnice w architekturze kościoła romańskiego i gotyckiego posługuje się pojęciami epidemia, zaraza omawia przyczyny rozprzestrzeniania się dżumy w Europie sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego wymienia i wskazuje na mapie dzielnice Polski stosuje pojęcie: statut, senior Kędzierzawego, Henryka Sandomierskiego, Mieszka Starego, Leszeka Białego wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski przedstawia sytuację na Pomorzu Wschodnim wyjaśnia próby chrystianizacji Prusów wyjaśnia i stosuje pojęcie immunitet omawia rolę grup ludności powstałych w miastach: patrycjat, pospólstwo, plebs przedstawia rozwój gospodarki w Polsce w XIII w. opisuje proces kanonizacji biskupa Stanisława charakteryzuje i objaśnia rządy Andegawenów wymienia daty 1370 r., 1374 r. i opisuje wydarzenia z nimi związane objaśnia rolę wzrostu liczby lokacji na sytuację

23 wymienia imię władcy twórcy statutu wprowadzającego zasadę senioratu wymienia postać Konrada mazowieckiego sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polskokrzyżackimi, wyjaśnia znaczenie dat: 1226 r., 1241 r. wyjaśnia i stosuje pojęcia: lokacja, wójt, patrycjat, plebs, trójpolówka, prawo niemieckie omawia znaczenie powstawania miast dla rozwoju gospodarczego polski wymienia zagrożenie zewnętrzne w drugiej połowie XIII w. wyjaśnia znaczenie dat: 1295 r., 1300 r., 1305 r. stosuje pojęcie: unia personalna wymienia datę powstania uniwersytetu gospodarczą Polski wyjaśnia znaczenie i postanowienia unii w Horodle wymienia przywileje szlacheckie nadane w okresie panowania Jagiełły omawia sobór w Konstancji ( r.). łączy daty 1411 r. i 1466 r. z odpowiednimi wydarzeniami oraz wyjaśnia ich znaczenie dla złamania potęgi zakonu krzyżackiego opisuje okres panowania Władysława Warneńczyka omawia rozwój kultury u schyłku średniowiecza wymienia postać Filipa Buonaccorsiego opisuje sytuację gospodarczą u schyłku średniowiecza wskazuje przyczyny upadku Konstantynopola

24 w Krakowie przedstawia rozwój gospodarczy za czasów panowania Kazimierza Wielkiego przypisuje do daty 1410 r. odpowiednie wydarzenie i wyjaśnia jego znaczenie wymienia postanowienia unii w Krewie wyjaśnia przyczyny i następstwa unii Polski z Litwą przypisuje do daty 1444 r. odpowiednie wydarzenie wskazuje na mapie ziemie przyznane państwu polskiemu na mocy I i II pokoju toruńskiego przedstawia przyczyny wojny trzynastoletniej ( ) wymienia postać Jana Długosza przedstawia postać Wita Stwosza oraz wymienia najważniejsze jego

25 dzieło wyjaśnia i stosuje pojęcia: folwark, pańszczyzna przypisuje do daty 1492 r. odpowiednie wydarzenie wymienia ważny wynalazek, jakim była ruchoma czcionka drukarska wyjaśnia znaczenie daty 1450 r.

26 KLASA II Dopuszczającą Dostateczną Dział Temat lekcji spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dopuszczającą, a ponadto: Dobrą spełnia wymagania edukacyjne na oceny dopuszczającą i dostateczną, a ponadto: Bardzo dobra spełnia wymagania edukacyjne na oceny dopuszczającą, dostateczną i dobrą, a ponadto: Nowy człowiek w nowym świecie wiek XVI 1. Odrodzenie i humanizm w Europie 2 Sztuka renesansu 3. Odrodzenie w Polsce 4. Wielkie odkrycia geograficzne 5. Gospodarka Europy w XIV wieku 6. Rozwój gospodarczy Polski w XIV wieku 7. Reformacja i - wymienia najważniejszych twórców renesansu: Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela - wymienia przedstawicieli humanizmu europejskiego: Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Machiavellego, Galileusza, Mikołaja Kopernika - zna i wyjaśnia pojęcia; humanizm, - wyjaśnia znaczenie miast włoskich jako ośrodków polityki, kultury i sztuki w XVwiecznej Europie - zna i stosuje pojęcia występujące w sztuce renesansu: arkady, attyka, loggia, kopuła, sarkofag, pieta - rozpoznaje zabytki sztuki renesansowej w Polsce - potrafi na przykładzie Zamościa opisać miasto renesansowe - wymienia projektanta - wyjaśnia znaczenie druku dla upowszechniania idei renesansu - wyjaśnia pojęcie: człowiek renesansu - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia twórców renesansu: Tycjana, Rafaela, Petera Bruegela, Sandro Boticellego, Leonarda da Vinci, Michała Anioła - potrafi wskazać obiekty sztuki renesansowej na - wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia twórców renesansu - potrafi wyjaśnić źródła, charakteryzować cechy i ocenić wartości kultury renesansu - opisuje wkład w renesansową architekturę w Polsce włoskiego architekta Bartolomea Berecciego - dokonuje oceny wpływu odkryć geograficznych na życie społeczne,

27 rozłam w Kościele zachodnim 8. Rozwój demokracji szlacheckiej w Polsce 9. Ostatni Jagiellonowie na polskim tronie 10. Początki wolnej elekcji renesans, odrodzenie, akademia, mecenat, makiawelizm, utopia, druk - wymienia cechy stylu renesansowego w architekturze, malarstwie i rzeźbie - wymienia przedstawicieli polskiego renesansu: Mikołaja Kopernika, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Grzegorza z Sanoka - opisuje najważniejsze dokonania przedstawicieli polskiego renesansu - charakteryzuje sztukę renesansu - wskazuje przyczyny i skutki wielkich odkryć geograficznych - pokazuje na mapie trasę wypraw Zamościa Bernarda Moranda - opisuje znaczenie mecenatu Zygmunta I Starego dla rozwoju sztuki polskiego renesansu. - zna daty i przyporządkowuje im wydarzenia: 1488 r., 1494 r. - wymienia konkwistadorów: Ferdynanda Corteza, Franciszka Pizzaro, Diego Almagro - posługuje się pojęciami: manufaktura, kampania handlowa, banki, giełdy, weksle - zna i wyjaśnia znaczenie daty 1496 rok - zna i posługuje się pojęciami: folwark, pańszczyzna - potrafi scharakteryzować reformację w Polsce - zna i wyjaśnia pojęcia: luteranizm, kalwinizm, sekularyzacja, noc św. terenie ziem polskich z uwzględnieniem własnego regionu - sytuuje w czasie i przestrzeni najważniejsze wyprawy podróżników europejskich - potrafi scharakteryzować kulturę Azteków, Majów, Inków - potrafi ocenić skutki konfrontacji dwóch cywilizacji - potrafi wyjaśnić rolę konkwistadorów. - wyjaśnia, na czym polegał system pracy nakładczej i jak doszło do powstania manufaktury - wyjaśnia, co wpłynęło na rozwój folwarku szlacheckiego - wyjaśnia, jaki wpływ miała sytuacja gospodarcza na życie codzienne i obyczaje społeczeństwa polskiego w XVI gospodarcze i kulturowe Europy i Nowego Świata - potrafi scharakteryzować konsekwencje traktatu w Tordesillas - wyjaśnia różnice w rozwoju gospodarczym Europy Wschodniej i Zachodniej w XVI wieku - potrafi wyjaśnić poglądy reformatorów religijnych - potrafi wymienić przyczyny i skutki rozłamu w Kościele zachodnim - charakteryzuje najważniejsze dokonania: Tomasza Münzera, Karola IX, Henryka IV, Henryka Burbona - potrafi wskazać i ocenić czynniki mające wpływ na wzrost znaczenia szlachty oraz jej wpływ na losy Rzeczypospolitej - zna i potrafi ocenić skutki unii realnej dla dalszych losów Polski i Litwy - ocenia politykę zagraniczną ostatnich

28 odkrywczych Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Henryka Żeglarza, Bartolomea Diaza, Ameriga Vespucciego - zna daty i przyporządkowuje im wydarzenia: 1492 r., 1498 r., r. - potrafi wymienić wynalazki, które ułatwiły organizację wypraw morskich - wymienia towary sprowadzane przez Europejczyków z Indii i Dalekiego Wschodu, a także z Ameryki - wymienia udoskonalenia techniczne w Europie w XVI wieku - wskazuje na mapie Europy XVI wieku największe miasta - posługuje się pojęciami: dualizm Bartłomieja, edykt nantejski - zna i wymienia przyczyny zwołania soboru trydenckiego i jego postanowienia - zna dat: 1524 r., , 1572 r., 1598 r. - zna i wyjaśnia pojęcia: prawo sukcesyjne - zna i posługuje się datami: 1422 r., 1374 r., 1423 r., , 1454 r. - zna i posługuje się datami: , 1572 r., 1526 r. - przedstawia postaci: Albrechta Hohenzollerna, Gotarda Kettlera - zna pojęcia: inkorporacja, flota kaperska - zna i rozróżnia główne urzędy państwowe Rzeczypospolitej Obojga Narodów - wyjaśnia pojęcia i posługuje się nimi: interrex, sejm wieku. - potrafi scharakteryzować cele i charakter działania Marcina Lutra i Jana Kalwina - posługuje się pojęciami: hugenoci, antytrynitarze, purytanizm, anabaptyści, anglikanizm, zasada predestynacji - zna i wyjaśnia daty związane z nurtem reformacji: 1534 r., 1573 r. - opisuje przyczyny konfliktów wyznaniowych w Niemczech - potrafi opisać funkcjonowanie państwa polskiego w okresie demokracji szlacheckiej - potrafi wskazać na mapie granice państw Rzeczypospolitej Obojga Narodów - potrafi scharakteryzować Jagiellonów - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i Artykułów henrykowskich - określa rolę sarmatyzmu w budowaniu tożsamości szlachty jako grupy społecznej

29 gospodarczy, nakład, trójpolówka - wymienia i wskazuje na mapie miasta, które wzbogaciły się na handlu zbożem - opisuje, w jaki sposób odbywał się handel zbożem - wyjaśnia genezę reformacji w Europie - zna i wyjaśnia pojęcia: odpust, celibat reformacja, tolerancja religijna, protestanci, pokój religijny, - wymienia najważniejszych reformatorów: Marcina Lutra, Jana Kalwina - zna i posługuje się datami: 1517 r., 1555 r. - wymienia najważniejsze przywileje szlacheckie - zna i wyjaśnia pojęcia: przywilej, pospolite ruszenie, konwokacyjny, - przedstawia postacie: Jana Zamojskiego, Anny Jagiellonki - zna i wyjaśnia daty: 1582 r. - zna i umie przedstawić porządek bezkrólewia ustalony w latach zna i potrafi wskazać charakterystyczne cechy sztuki baroku - zna i rozumie znaczenie dat: , rządy Henryka Walezego i Stefana Batorego na tronie polskim - wyjaśnia różnice pomiędzy artykułami henrykowskimi a pactami conventa

30 sejm, izba poselska, senat, sejm walny, nihil novi, wojsko kwarciane, marszałek sejmu, ruch egzekucyjny, demokracja szlachecka - potrafi wskazać najważniejsze instytucje ustrojowe i ich kompetencje - zna i posługuje się datami: 1374 r., 1505 r., - przedstawia postacie: Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta - opisuje okoliczności złożenia hołdu pruskiego i zawarcia unii lubelskiej - zna i posługuje się datami: 1525 r., 1569 r., - przedstawia postaci: Zygmunta I Starego, Zygmunta Augusta - opisuje zasady wolnej elekcji - wyjaśnia pojęcia i

31 posługuje się nimi: sejm elekcyjny, konfederacja warszawska, artykuły henrykowskie, pacta conventa - przedstawia postacie:, Henryka Walezego, Stefana Batorego Trudny XVII wiek 11. Kultura baroku 12. Kultura barokowa w Rzeczypospolitej 13. Różne formy organizacji państwa w Europie w XVII wieku 14. Rzeczpospolita na początku panowania Wazów 15. Problem kozacki w Rzeczypospolitej - zna i potrafi wskazać charakterystyczne cechy sztuki baroku - wymienia nazwiska najwybitniejszych przedstawicieli sztuki baroku:, Gian Lorenzo Bernini, Jan Vermeer, Anton Van Dyck, Michelangelo Merisi da Caravaggio, Diego Velazquez, Peter Paul Rubens, Rembrandt - wymienia zabytki sztuki barokowej w Polsce - zna i wyjaśnia pojęcia: racjonalizm, empiryzm - przedstawia postaci epoki baroku: Kartezjusza, Izaaka Newtona, Johna Locka - charakteryzuje cechy sztuki barokowej w architekturze, malarstwie i rzeźbie na przykładzie pałacu w Wilanowie - potrafi wymienić nazwiska ważnych architektów dla kultury baroku w Polsce: Tylmana z Gameren - potrafi opisać rozwój nauki w dobie baroku - potrafi wskazać charakterystyczne cechy architektury baroku na przykładzie fasady kościoła Il Gesu - zna dzieła najważniejszych przedstawicieli epoki baroku - potrafi wskazać zabytki sztuki barokowej w swoim regionie - wyjaśnia pogląd, że Rzeczpospolita była w - na przykładzie Francji i Anglii charakteryzuje i porównuje główne cechy monarchii parlamentarnej i monarchii absolutnej - charakteryzuje główne cechy ustroju Rzeszy - potrafi scharakteryzować zmiany w systemie polityczno-ustrojowym Rzeczypospolitej w XVII wieku. - potrafi scharakteryzować zmiany w systemie polityczno-ustrojowym Rzeczypospolitej w XVII

32 16. Potop najazd szwedzki Od demokracji szlacheckiej do oligarchii magnackiej 18. Wojny z Turcją w końcu XVII wieku i odsiecz wiedeńska - potrafi wymienić nazwiska ważnych architektów dla kultury baroku w Polsce np. Giovanniego Marię Bernardoni - opisuje strój polskiego szlachcica: żupan, kontusz, pas - wyjaśnia pojęcie Sarmata - zna i wyjaśnia pojęcia: absolutyzm, rewolucja burżuazyjna, monarchia konstytucyjna, monarchia absolutna, parlament, Gabinet Ministrów - przedstawia postacie: Armanda Richelieu, Ludwika XIV, Karola I Stuarta, Oliwera Cromwella - przedstawia postacie: Zygmunta III Wazy, Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława - zna i wyjaśnia pojęcia: purytanizm, sejm Rzeszy - zna daty i przyporządkowuje im wydarzenia: , 1620 r., 1645 r, 1649 r., 1660 r., 1688 r., 1689 r., 1679 r. - opisuje przebieg rewolucji w Anglii w XVII wieku. - zna i objaśnia pojęcia: dymitriada, samozwaniec, lisowczycy, husaria, regent, detronizacja - zna i posługuje się datami: 1618 r., 1600 r., 1629 r. - wymienia postanowienia rozejmu w Dywilinie i pokoju polanowskiego - wskazuje na mapie ziemie: smoleńską, czernihowską, siewierską - zna i posługuje się pojęciami: Sicz - zna i posługuje się datami: 1637 r., 1651 r., XVII w. przedmurzem chrześcijańskiej Europy - potrafi wymienić pozostałe elementy stroju szlacheckiego: karabelę, kołpak, hajdawery - opisuje wydarzenie nazwane sławetną lub chwalebną rewolucją - zna i wyjaśni pojęcie merkantylizm - potrafi wyjaśnić przyczyny wojen z Turcją, Szwecją i Moskwą - opisuje następstwa wojen w XVII w. dla Rzeczypospolitej - potrafi wyjaśnić przyczyny wojen z Turcją, Szwecją i Moskwą - opisuje następstwa wojen w XVII w. dla Rzeczypospolitej - potrafi przedstawić przyczyny konfliktu z Kozakami w XVII w. - potrafi wieku - wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego - potrafi opisać następstwa polityczne, ekonomiczne i demograficzne wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku - potrafi ocenić znaczenie projektów rozbioru Rzeczypospolitej przez Szwecję, Brandenburgię, Siedmiogród i kozacką Ukrainę - opisuje okoliczności i znaczenie podpisania traktatów welawskobydgoskich - charakteryzuje zmiany w systemie politycznoustrojowym Rzeczypospolitej w XVII wieku - ocenia znaczenie odsieczy wiedeńskiej dla Rzeczypospolitej - potrafi scharakteryzować zmiany w systemie polityczno-ustrojowym Rzeczypospolitej w 2. połowie XVII wieku