SZKOŁA PODSTAWOWA. scenariusz zajęć. kształtowanie postaw tolerancji religijnej wśród uczniów.

Transkrypt

1 SZKOŁA PODSTAWOWA Reformacja w Europie scenariusz zajęć Cele ogólne: zdobycie wiedzy dotyczącej Reformacji i konfliktów religijnych w Europie, poznanie najważniejszych postaci, dat oraz pojęć związanych z tematem, rozwinięcie umiejętności pracy z mapą, tekstem źródłowym, prezentacją multimedialną, wykształcenie u uczniów umiejętności myślenia w kategoriach przyczynowoskutkowych, kształtowanie postaw tolerancji religijnej wśród uczniów. Cele operacyjne Uczeń: posługuje się pojęciami: celibat, odpusty, tezy, ekskomunika, heretycy, Reformacja, protestanci, kontrreformacja, wskazuje na mapie Wittenbergę, Augsburg oraz obszary objęte Reformacją, umieszcza na osi czasu datę: wystąpienia Marcina Lutra 1517 rok, sejmu w Wormacji 1521 rok i pokoju w Augsburgu 1555 rok, zna postacie Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII, wymienia przyczyny Reformacji, wymienia wyznania protestanckie powstałe w XVI wieku: luteranizm, kalwinizm i anglikanizm, opisuje reakcję Kościoła Rzymskokatolickiego na Reformację, omawia skutki Reformacji, ocenia znaczenie przetłumaczenia Biblii na języki narodowe. Metody nauczania: pogadanka przy użyciu prezentacji multimedialnej, praca pod kierunkiem nauczyciela (mapa, analiza tekstu źródłowego, karty pracy). 5

2 Środki dydaktyczne: mapa Europy z okresu Reformacji, 95 tez Marcina Lutra, ikonografia portrety Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII (materiały dostępne na karta pracy, oficjalna strona projektu Przebieg zajęć: 1. Nauczyciel wprowadza uczniów w kwestię sytuacji w Kościele zachodnim na przełomie XV i XVI wieku. Wspomina o łamaniu przez księży ślubów czystości (celibatu), ubóstwa i posłuszeństwa, o upadku autorytetu papieża, o przepychu Kościoła. 2. Nauczyciel wyjaśnia, że mnich Marcin Luter chciał doprowadzić do dyskusji w Kościele i rozdaje uczniom karty pracy (patrz s. 8-10). Następnie prosi uczniów o dopasowanie treści wybranych tez Lutra do wyjaśnienia ich treści (zadanie 1). Potem pyta uczniów o problemy Kościoła wskazane przez autora tez (odpusty). 3. Nauczyciel wykorzystując prezentację oraz mapę przedstawia skutki wystąpienia Marcina Lutra w Wittenberdze w 1517 roku (wskazuje Wittenbergę na mapie). Najpierw został potępiony przez papieża Leona X ekskomunika. Następnie w 1521 roku na sejmie w Wormacji Luter nie ugiął się pod presją cesarza i nie zgodził się na odwołanie swoich nauk. (Nauczyciel może zacytować symboliczne zdanie reformatora: Odwołać nie mogę, chyba by mi kto z Pisma Świętego dowiódł, że błądziłem. (...) Oto stoję, nie mogę inaczej. Boże pomóż mi. Amen). W konsekwencji cesarz uznał Lutra za heretyka i skazał go na banicję. Ten jednak nie zaprzestał krytyki papiestwa, a jego pisma były drukowane i rozpowszechniane, dzięki czemu szybko stały się znane w Niemczech i innych krajach Europy. Wśród zwolenników Marcina Lutra znalazło się wielu rycerzy i książąt. W obecności cesarza zaprotestowali przeciwko potępieniu Lutra. Dlatego też nazwano ich protestantami. 4. Nauczyciel omawia inne nurty Reformacji w Europie. Na tej podstawie uczniowie wykonują zadanie na karcie pracy (zadanie 2). Luter nie był jedynym, który chciał zmian w Kościele. W XVI wieku we Francji działał Jan Kalwin, który doprowadził do powstania innego wyznania protestanckiego kalwinizmu. W Anglii król Henryk VIII odrzucił władzę papieża nad Kościołem i w ten sposób doprowadził do powstania anglikanizmu. 6

3 5. Nauczyciel przedstawia główne postulaty Lutra, m.in.: odrzucenie autorytetu papieża i tradycji Kościoła, ograniczenie liczby sakramentów z siedmiu do dwóch (Chrzest Święty i Komunia Święta), odrzucenie kultu maryjnego, kultu świętych, odpustów i relikwii, brak celibatu, likwidacja klasztorów. 6. Nauczyciel wskazuje, jak ważnym elementem zmian, które postulował Luter, było przetłumaczenie Biblii na język niemiecki. Dokonał tego sam Luter, a jego dzieło stało się podstawą do powstania pisanej formy języka niemieckiego. Zachęciło to także do tłumaczenia Pisma Świętego na inne języki narodowe. 7. Nauczyciel omawia reakcję papieży i władców świeckich na nową sytuację w chrześcijaństwie zachodnim. Wskazuje na to, że wystąpienie Marcina Lutra oraz innych reformatorów doprowadziły do zmian w Kościele. W wielu krajach doszło do wojen na tle religijnym i wzajemnych prześladowań. W Niemczech walki pomiędzy ewangelikami a katolikami zakończył pokój w Augsburgu w 1555 roku (wskazuje Augsburg na mapie), który zakładał, że władca decyduje o tym, jakiego wyznania będą mieszkańcy należących do niego ziem. Dodaje, że reagując na zarzuty reformatorów Kościół Rzymskokatolicki zadbał o podniesienie kwalifikacji duchownych. Założono zakon jezuitów, którego zadaniem było nawracanie protestantów oraz prowadzenie szkół na wysokim poziomie. Te działania zostały nazwane kontrreformacją. 8. Nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie kolejnych zadań z karty pracy (zadanie 3 i 4). Czytając na głos tekst z zadania 4 uczniowie przypominają sobie najważniejsze pojęcia poznane na lekcji. 9. Nauczyciel pyta o to, co się zmieniło w wyniku wystąpienia Marcina Lutra oraz zadaje zadanie 5 z karty pracy jako zadanie domowe. Opracował: Przemysław Sztwiertnia, nauczyciel historii w SP nr 2 w Ustroniu. 7

4 Reformacja w Europie karta pracy 1. Dopasuj tekst tezy Marcina Lutra do zdania dotyczącego jej treści. 5. Papież nie chce ani nie może odpuszczać innych kar za grzechy jak tylko te, które nałożył wedle rozumienia swego lub wedle ustaw kościelnych. 36. Każdy chrześcijanin, prawdziwie żałujący za swoje grzechy, ma i bez listu odpustowego zupełne odpuszczenie męki i winy. 50. Należy nauczać chrześcijan, że gdyby papież wiedział o wszystkich szachrajstwach kaznodziejów odpustowych, raczej by w stos popiołów zamienił katedrę św. Piotra, aniżeliby miała być budowana kosztem skóry, krwi i ciała jego owieczek. 54. Krzywda się dzieje Słowu Bożemu, jeżeli w kazaniu tyle a może i więcej czasu poświęca się głoszeniu odpustów, co i Ewangelii. Prawdziwa pokuta za grzechy daje pełne odpuszczenie grzechów. Papież nie chciałby, aby katedra św. Piotra powstawała kosztem ubogich wiernych. Kazanie ma służyć przede wszystkim głoszeniu Ewangelii. Papież może odpuszczać tylko te kary, które sam nałożył. 8

5 2. Połącz portret z właściwą osobą oraz nazwą kraju. Następnie w pustym polu pod nazwą kraju wpisz odpowiednią nazwę wyznania. Henryk VIII Marcin Luter Jan Kalwin Niemcy Francja Anglia 3. Ułóż wydarzenia we właściwej kolejności. Wpisz daty: 1517, 1521, 1555 przy odpowiednich wydarzeniach. Na końcu umieść daty na osi czasu. ogłoszenie 95 tez przez Marcina Lutra... podpisanie pokoju w Augsburgu... wystąpienie Lutra na sejmie w Wormacji r r. 4. Uzupełnij tekst odpowiednimi formami wyrazów z ramki. odpusty tezy celibat ekskomunika Reformacja protestanci kontrreformacja W XV wieku jednym z problemów w Kościele było nieprzestrzeganie zasady..., czyli bezżeństwa księży. Dodatkowo, aby zebrać pieniądze na 9

6 budowę bazyliki św. Piotra w Rzymie, rozpoczęto sprzedaż.... Przeciwko temu wystąpił mnich Marcin Luter ogłaszając W następstwie krytyki Kościoła i papieża nałożono na niego.... Od wystąpienia Lutra zaczyna się w Europie okres zmian w Kościele nazywany.... Zwolennicy Lutra w obecności cesarza zaprotestowali przeciwko potępieniu go i z tego powodu zaczęto ich nazywać.... Kościół Rzymskokatolicki pod wpływem Reformacji rozpoczął proces odnowy i walki z powstającymi Kościołami protestanckimi, nazwany Wśród podanych wyrażeń podkreśl te, które wskazują efekty Reformacji w Europie. używanie jedynie łaciny w piśmiennictwie, powstanie Kościołów protestanckich, przetłumaczenie Biblii na języki narodowe, niski poziom wykształcenia wśród duchownych, podniesienie znaczenia języków narodowych, wojny i prześladowania religijne, trwały pokój pomiędzy wyznaniami chrześcijańskimi, reforma Kościoła Rzymskokatolickiego, kraje rzymskokatolickie i protestanckie w Europie. Opracował: Przemysław Sztwiertnia, nauczyciel historii w SP nr 2 w Ustroniu. 10