A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A

Transkrypt

1 A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LXII (2) SECTIO E 2007 Katedra Ekologii Rolniczej, Akademia Rolnicza w Lublinie, ul. Akademicka 13, Lublin 1, skr. poczt. 158, tel. (81) , piotr.kraska@ar.lublin.pl PIOTR KRASKA, EWA KWIECISKA-POPPE Wpływ wodnych wycigów z na energi i zdolno kiełkowania Secale cereale i Triticosecale The influence of water extract from on germination energy and germination capacity of Secale cereale and Triticosecale Streszczenie. W badaniach oceniano wpływ wodnych wycigów z na zdolno i energi kiełkowania yta ozimego oraz pszenyta ozimego. Na siewkach zbó po omiu dniach okrelono długo pierwszego licia i najdłuszego korzenia zarodkowego. Dowiadczenie przeprowadzono w płytkach Petriego, w dwóch niezalenych seriach po 5 powtórze. W badaniach wykorzystano wodne wycigi sporzdzone z suchej oraz wieej masy nadziemnych czci. Wodne wycigi sporzdzono z 2, 4 oraz 8 g suchej i wie- ej masy chwastów na 100 ml wody destylowanej. Obiekt kontrolny stanowiły szalki podlewane wod destylowan. Wyniki opracowano statystycznie metod analizy wariancji. Rónice midzy rednimi oceniano testem Tuckeya. Wyniki bada dotyczce energii oraz zdolnoci kiełkowania transformowano funkcj arcsinx. Zdolno i energia kiełkowania yta ozimego i pszenyta ozimego zmniejszała si wraz ze wzrostem stenia wodnych wycigów z suchej i wieej masy Najwysze stenie badanych ekstraktów w najwikszym stopniu zmniejszało zdolno i energi kiełkowania obu gatunków zbó. Długo pierwszego licia i korzeni zarodkowych w ycie i pszenycie ozimym była istotnie mniejsza w szalkach o wyszym steniu badanych roztworów. Wodne wycigi ze wieej masy wpływały stymulujco na długo pierwszego licia badanych zbó. Słowa kluczowe: energia kiełkowania, zdolno kiełkowania, yto ozime, pszenyto ozime, wycigi wodne WST P Oddziaływania pomidzy poszczególnymi rolinami w łanie, a take uwalnianie zwizków biologicznie aktywnych z biomasy rolinnej do rodowiska warunkuj wzrost, rozwój i plonowanie rolin. Pozostałoci rolin mog wywiera allelopatyczny wpływ na ich wzrost lub na wzrost i rozwój innych gatunków rolin [Stupnicka-Rodzynkiewicz

2 128 Piotr Kraska, Ewa Kwieciska-Poppe 1970, Duer 1988, 1996, 1997, Oleszek 1994, Jaskulski 1997b, 1999, Gawroski 2004]. Z bada Duer [1996] wynika, e chwasty dwulicienne, w porównaniu z jednoliciennymi, cechuje znacznie wyszy potencjał allelopatyczny. Piskorz [2002] stwierdziła zrónicowany wpływ wodnych wycigów z nadziemnych pdów perzu właciwego na kiełkowanie nasion i pocztkowy wzrost ocenianych rolin uprawnych. Duer [1996] podaje, e biomasa oraz wycigi wodne z tej biomasy s potencjalnym ródłem biologicznie aktywnych substancji, które w zalenoci od koncentracji hamuj lub stymuluj kiełkowanie i wzrost pszenicy. Parylak [1997] stwierdziła, e pod wpływem wodnego wycigu glebowego spod pszenyta ozimego uprawianego w monokulturze siewki pszenyta rozwijały si istotnie gorzej ni na wycigu z gleby objtej płodozmianem, który wpływał stymulujco na kiełkowanie ziarniaków pszenyta. Natomiast Jaskulski [1997a], prowadzc badania w kiełkowniku, stwierdził, e obecno nasion niektórych gatunków chwastów wpływa hamujco na wzrost nadziemnej czci siewek jczmienia jarego i pszenicy jarej. Podobnie Ralski i Makowiecki [1962] udowodnili ujemne oddziaływanie kiełkujcych nasion kkolu na wschody yta. Najwaniejszym ródłem zwizków allelopatycznych s rozkładajce si resztki ro- linne [Oleszek 1994, Duer 1997]. W zagospodarowanych ekosystemach wystpuj one w duej iloci. Podczas ich rozkładu, na skutek destrukcji tkanek nastpuje uwalnianie i stosunkowo szybkie wymywanie do gleby integralnych składników rolin, z których wiele wykazuje aktywno biologiczn [Oleszek 1995]. Rozkład resztek rolinnych odbywa si głównie na drodze biologicznej. Z tego powodu w aktywno allelopatyczn włczaj si take metabolity mikroflory [Wójcik-Wojtkowiak 1987]. Wójcik- -Wojtkowiak i in. [1998] stwierdzili, e potencjał allelopatyczny zaley od wieku roliny i jest on wyszy w młodych rolinach, maleje natomiast w miar osigania przez nie pełnej dojrzałoci. Nowiski [1961] zwraca uwag na aspekt praktyczny allelopatii. Widzi si bowiem moliwo wykorzystania tego zjawiska do tak zwanej walki biologicznej". Uwaa si, e zwizki allelochemiczne mogłyby by wykorzystane w ochronie rolin przed owadami, szkodnikami i nicieniami oraz dla zwikszenia odpornoci rolin na choroby, a take do walki z chwastami Celem bada było poznanie wpływu wodnych wycigów ze wieej i suchej masy Apera spica venti na energi i zdolno kiełkowania oraz pocztkowy wzrost yta ozimego i pszenyta ozimego. MATERIAŁ I METODY W badaniach oceniano wpływ wodnych wycigów z na zdolno i energi kiełkowania yta ozimego odmiany Dakowskie Złote oraz pszenyta ozimego odmiany Janko. Na siewkach zbó po omiu dniach okrelono długo pierwszego licia i najdłuszego korzenia zarodkowego. Długo okresu kiełkowania była zgodna z Polsk Norm (PN-R-65950:1994) przewidzian do oceny zdolnoci kiełkowania ziarniaków, która wynosiła 8 dób. Energi kiełkowania oceniano po 4 dobach. W badaniach wykorzystano wodne wycigi sporzdzone z suchej oraz wieej masy nadziemnych czci. Wodne wycigi sporzdzono z 2 (B), 4 (C) oraz 8 g (D)

3 WPŁYW WODNYCH WYCIGÓW Z NA ERGI I ZDOLNO KIEŁKOWANIA suchej i wieej masy chwastów na 100 ml wody destylowanej. Po dwóch dniach moczenia uzyskany roztwór przepuszczono przez bibuł filtracyjn. Obiekt kontrolny stanowiły szalki podlewane wod destylowan (A). Dowiadczenie przeprowadzono w płytkach Petriego o rednicy 10 cm. Ziarniaki zbó wysiewano po 50 sztuk do szalek na podłou z dwóch warstw bibuły filtracyjnej Whatman 1. Bibuł nasczono 20 ml odpowiedniego wycigu, a nastpnie podlewano codziennie 10 ml roztworu na kad szalk. Dowiadczenie przeprowadzono w dwóch niezalenych seriach po 5 powtórze. W pomieszczeniu utrzymywano temperatur pokojow w granicach od 19 do 22 o C. Wyniki opracowano statystycznie metod analizy wariancji. Rónice midzy rednimi oceniano testem Tuckeya. Wyniki bada dotyczce energii oraz zdolnoci kiełkowania transformowano funkcj arcsinx. WYNIKI I DYSKUSJA Wodny wycig sporzdzony z suchej masy istotnie rónicował długo korzenia zarodkowego yta ozimego jak równie pszenyta ozimego. Najwysze stenie D (8 g s.m. 100 ml -1 wody dest.) w najwikszym stopniu skracało długo korzenia, w istotnie mniejszym stopniu stenie C (4 g s.m. 100 ml -1 wody dest.) i B (2 g s.m. 100 ml -1 wody dest.) w porównaniu do kontroli (tab. 1). Podobne zalenoci stwierdził Polcyn [1999], badajc wodne wycigi z nadziemnej czci komosy białej. Wraz ze wzrostem stenia wycigu wodnego z nadziemnej czci komosy białej ulega zmniejszeniu długo korzeni zarodkowych i koleoptyla pszenicy jarej. Tabela 1. Długo korzenia zarodkowego yta ozimego i pszenyta ozimego podlewanych wodnym wycigiem z (w cm) Table 1. Rootlet length of winter rye and winter triticale watering water extract with of (in cm) Sucha masa Dry matter of wiea masa Green matter of Apera spicaventi Stenie wodnego wycigu Gatunek Species Concentration of water yto ozime pszenyto ozime Mean extract winter rye winter triticale A * 6,4 5,3 5,9 B 3,3 4,0 3,7 C 3,1 3,1 3,1 D 1,4 1,3 1,4 3,6 3,4 - NIR 0,05 LSD 0.05 midzy steniami 1,1 between concentrations 1.1 A * 3,4 3,3 3,4 B 2,6 3,9 3,3 C 2,1 3,4 2,8 D 1,4 1,9 1,7 2,4 3,1 - midzy gatunkami 0,1 between species 0.1 NIR 0,05 LSD 0.05 midzy steniami 1,0 between concentrations 1.0 * objanienia w rozdziale Materiał i metody explanations in chapter Material and methods

4 130 Piotr Kraska, Ewa Kwieciska-Poppe Wodny wycig sporzdzony ze wieej masy w istotnie wikszym stopniu skracał długo korzenia yta ozimego w porównaniu do pszenyta ozimego (tab. 1). Zrónicowane reakcje rónych zbó mog wynika z niejednakowego oddziaływania substancji biologicznych znajdujcych si w roztworach wodnych na gatunki testowe [Jaskulski 1997a, Wójcik-Wojtkowiak 1997]. Stwierdzono take istotne skrócenie korzenia zarodkowego w obiekcie z najwikszym steniem D w porównaniu do pozostałych obiektów i kontroli. Jednoczenie długo korzenia zarodkowego w obiektach B i C była istotnie mniejsza, w porównaniu z kontrol. Przede wszystkim yto ozime w tych obiektach reagowało skróceniem długoci korzenia, natomiast pszenyto ozime w mniejszym stopniu (tab. 1). Tabela 2. Długo pierwszego licia yta ozimego i pszenyta ozimego podlewanych wodnym wycigiem z (w cm) Table. 2. First leaf length of winter rye and winter triticale watering water extract with (in cm) Sucha masa Dry matter of wiea masa Green matter of Stenie wodnego wycigu Concentration of water extract yto ozime winter rye Gatunek Species pszenyto ozime winter triticale Mean A * 5,9 5,1 5,5 B 3,9 4,0 4.0 C 3,6 3,2 3,4 D 2,0 1,6 1,8 3,9 3,5 - NIR 0,05 LSD 0.05 midzy steniami 1,0 between concentrations 1.0 A * 7,6 7,5 7,6 B 8,9 9,9 9,0 C 8,9 10,0 9,5 D 7,8 8,3 8,1 8,3 8,9 - NIR 0,05 LSD 0.05 midzy steniami 1,0 between concentrations 1.0 *objanienia w rozdziale Materiał i metody explanations in chapter Material and methods W zalenoci od stenia wodny wycig sporzdzony z suchej masy Apera spicaventi istotnie rónicował długo pierwszego licia badanych gatunków. Najwysze stenie D w najwikszym stopniu skracało długo pierwszego licia w istotnie mniejszym stopniu stenie C i B, w porównaniu do kontroli (tab. 2). Istotnie dłuszy pierwszy li stwierdzono w obiektach B i C podlewanych wycigiem ze wieej masy w porównaniu z kontrol, jednoczenie w obiekcie C dłuszy ni w D (tab. 2). Taki wynik znajduje potwierdzenie w badaniach Duer [1988], w których wodne wycigi z wywoływały stymulacj wzrostu koleoptyla i korzeni zarodkowych yta. W badaniach witochowskiego i Gonetowej [1960] witochowskiego i Soty-Łoziuk [1964] efekt wydzielin czci podziemnych perzu zaleał od stenia. Mniejsze iloci wydzielin powodowały stymulacj,

5 WPŁYW WODNYCH WYCIGÓW Z NA ERGI I ZDOLNO KIEŁKOWANIA wiksze zahamowanie wzrostu. Podobne wyniki z wydzielinami nasion lucerny uzyskali Bastek i in. [1962]. Natomiast wycig z lucerny w badaniach Stachurskej-Bac i Szczuwalskiej [1965] we wszystkich steniach hamował wzrost pszenicy. Piskorz [1997a, 1997b] okrelała allelopatyczne oddziaływanie wodnych wycigów z chwastnicy jednostronnej na pocztkowy wzrost ogórka, pomidora i rzodkiewki. Wysze stenia testowanych ekstraktów w wikszym stopniu ograniczały długo, wie oraz such mas pdów i korzeni ogórka. Pomidor zareagował odmiennie, jego wzrost był stymulowany przez oba zastosowane wycigi z korzeni chwastnicy jednostronnej. Natomiast ekstrakt z pdów nadziemnych w niszym steniu oddziaływał korzystnie na wzrost pdów i nie wywierał wpływu na wzrost korzeni pomidora. Oceniane parametry rzodkiewki utrzymywały si na poziomie obiektu kontrolnego po zastosowaniu wycigów z chwastnicy o niszej koncentracji. Allelozwizki silniej oddziaływały na długo pdów i korzeni rzodkiewki. Jej wzrost został zahamowany po zastosowaniu ekstraktu w najwyszym steniu. Wodny wycig sporzdzony z suchej masy istotnie zmniejszał energi kiełkowania w obiekcie z najwikszym steniem D w odniesieniu do pozostałych i kontroli (tab. 3). Energia kiełkowania ziarniaków podlewanych wodnym wycigiem sporzdzonym ze wieej masy była istotnie mniejsza w obiekcie z najwyszym steniem (D) w porównaniu do pozostałych obiektów i kontroli. Jednoczenie w obiektach B i C energia kiełkowania była mniejsza w porównaniu z kontrol (tab. 3). Zdolno kiełkowania ziarniaków podlewanych wycigiem z suchej masy Apera spica-venti w obiekcie z najwikszym steniem D była istotnie mniejsza ni w pozostałych obiektach oraz kontroli. Jednoczenie w obiektach B i C mniejsza ni w obiekcie kontrolnym (tab. 4). W badaniach Polcyna [1999] pszenica jara reagowała istotnym zmniejszeniem liczby skiełkowanych ziarniaków na wycig wodny z nadziemnych cz- ci komosy białej o steniu 1,0% oraz 1,25%. Zdolno kiełkowania ziarniaków podlewanych wycigiem ze wieej masy Apera spica-venti była istotnie mniejsza w porównaniu do obiektu kontrolnego (tab. 4). Jaskulski [1999] badajc wodne ekstrakty z przytuli czepnej i gorczycy polnej o koncentracji 0,5 g s.m. 100 ml -1 wody stwierdził, istotne zmniejszenie zdolnoci kiełkowania pszenicy jarej, do najbardziej inhibicyjnych wycigów naleała przytulia czepna. Zaobserwował istotnie stymulowanie pocztkowego wzrostu jczmienia pod wpływem wodnego ekstraktu z gorczycy polnej. Wielu autorów stwierdziło, e roliny odznaczajce si oddziaływaniem allelopatycznym mog przyczynia si do stymulacji lub inhibicji kiełkowania nasion niektórych gatunków chwastów, a take rolin uprawnych [Duer 1988; Jaskulski i Rudnicki 1994]. W badaniach Duer [1988], wycigi wodne z Avena fatua i w badanych steniach nie miały istotnego wpływu na liczb skiełkowanych nasion pszenicy ozimej, jczmienia jarego i yta ozimego. Wystpiło natomiast zrónicowanie w liczbie korzeni zarodkowych w przeliczeniu na 1 ziarniak. Zmniejszenie liczby korzeni zarodkowych pszenicy ozimej i jczmienia jarego miało miejsce przy 2%, a yta dopiero przy 5% steniu wycigu wodnego z Avena fatua. Hamujce działanie wycigu z Apera spicaventi, wyraajce si zmniejszeniem liczby korzeni zarodkowych pszenicy ozimej, zarejestrowano przy 3% steniu, a jczmienia przy steniu 5%. yto reagowało natomiast

6 132 Piotr Kraska, Ewa Kwieciska-Poppe dodatnio na wycig z do stenia 4%. W badaniach Stupnickiej- Rodzynkiewicz [1970] chaber bławatek rosncy we wspólnych wazonach z ytem w stosunku 3 chwasty do 1 roliny yta, stymulował wzrost yta. Tabela 3. Energia kiełkowania yta ozimego i pszenyta ozimego podlewanych wodnym wycigiem z (w %) Table. 3. Germination energy of winter rye and winter triticale watering water extract with Apera spica-venti (in %) Gatunek Species yto ozime pszenyto ozime winter rye winter triticale A * B C D Stenie wodnego wycigu Concentration of water extract sucha masa dry matter of wiea masa Green matter of dane rzeczywiste real data Mean A 1,3 1,3 1,3 B 1,3 1,1 1,2 C 1,1 1,2 1,2 D 0,9 0,7 0,8 NIR 0,05 LSD 0.05 dane transformowane transformed data 1,2 1,1 - midzy steniami 0,2 between concentrations 0.2 A * B C D dane rzeczywiste real data A 1,2 1,1 1,2 B 1,0 1,0 1,0 C 1,0 1,0 1,0 D 0,9 0,9 0,9 NIR 0,05 LSD 0.05 dane transformowane transformed data 1,0 1,0 - midzy steniami 0,1 between concentrations 0.1 * objanienia w rozdziale Materiał i metody explanations in chapter Material and methods

7 WPŁYW WODNYCH WYCIGÓW Z NA ERGI I ZDOLNO KIEŁKOWANIA Tabela 4. Zdolno kiełkowania yta ozimego i pszenyta ozimego podlewanych wodnym wycigiem z (w %) Table 4. Germination capacity of winter rye and winter triticale watering water extract with Apera spica-venti (in %) Stenie wodnego wycigu Concentration of water extract Sucha masa Dry matter of wiea masa Green matter of Gatunek Species yto ozime pszenyto ozime winter rye winter triticale A * B C D dane rzeczywiste real data Mean A 1,4 1,5 1,5 B 1,3 1,2 1,3 C 1,3 1,3 1,3 D 1,2 1,2 1,2 NIR 0,05 LSD 0.05 dane transformowane transformed data 1,3 1,1 - midzy steniami 0,1 between concentrations 0.1 A * B C D Mean dane rzeczywiste real data A 1,3 1,3 1,3 B 1,0 1,0 1,0 C 1,0 0,9 1,0 D 1,0 1,0 1,0 NIR 0,05 LSD 0.05 dane transformowane transformed data 1,1 1,1 - midzy steniami 0,1 between concentrations 0.1 * objanienia w rozdziale Materiał i metody explanations in chapter Material and methods Bastek i in. [1962] w badaniach stwierdzili, e niskie stenie wydzielin z nasion lucerny działa stymulujco na kiełkowanie nasion gorczycy białej, a nastpnie przy zwikszeniu stenia nastpuje działanie hamujce i w kocu toksyczne. Do podobnych wniosków doszła Stachurska-Bac i Szczuwalska [1965]. Badajc wycig z lucerny stwierdziły, hamowanie wzrostu pszenicy wraz ze zwikszeniem dawki wycigu.

8 134 Piotr Kraska, Ewa Kwieciska-Poppe W badaniach Harkot i Lipiskiej [1997] wydzieliny stokłosy bezostnej najsilniej hamowały energi kiełkowania jej samej oraz Trifolium repens, słabiej natomiast Festuca pratensis, niezalenie od ich stenia i ph roztworu. Energia kiełkowania Phleum pratensis w obiektach z niszym steniem wydzielin była podobna jak w kontroli, natomiast w obecnoci wydzielin o wyszym steniu gorsza o 35%, a obnienie ph pogłbiło ich ujemny wpływ. Równie energia kiełkowania Dactylis glomerata w warunkach wyszego stenia wydzielin była mniejsza ni w warunkach kontrolnych, a nisze stenia wydzielin korzystnie wpływały na omawian cech tej trawy. Zdolno kiełkowania Phleum pratensis i Trifolium repens we wszystkich kombinacjach z wydzielinami Bromus inermis była gorsza ni w warunkach kontrolnych. Wyniki te s zbiene z uzyskanymi przez Harkot i in. [1993]. Nisze stenia wydzielin Bromus inermis osłabiły kiełkowanie nasion tej samej roliny. WNIOSKI Przeprowadzone badania dotyczce wpływu wodnych wycigów z Apera spicaventi na energi i zdolno kiełkowania pszenyta i yta ozimego, pozwalaj na sformułowanie nastpujcych wniosków: 1. Wodne wycigi sporzdzone z suchej i wieej masy, wraz ze wzrostem stenia, istotnie zmniejszały zdolno i energi kiełkowania yta ozimego i pszenyta ozimego. Jednoczenie najwiksze stenie badanych ekstraktów w najwikszym stopniu zmniejszało zdolno i energi kiełkowania obu gatunków zbó. 2. Wycigi o wyszym steniu w istotnie wikszym stopniu hamowały wzrost pierwszego licia i korzonków zarodkowych w ycie i pszenycie ozimym. Wyjtek stanowiły wodne wycigi ze wieej masy, które wpływały stymulujco na długo pierwszego licia. 3. Wodny wycig sporzdzony ze wieej masy w istotnie wikszym stopniu skracał długo korzenia zarodkowego yta ozimego ni pszenyta ozimego. PIMIENNICTWO Bastek A., Kosik J., Rut O., lebodziska A., Badania nad allelopati rolin uprawnych i znaczenie tego zjawiska w uprawie rolin. Zesz. Nauk. WSR Wrocław XV, 46, Duer I., Allelopatyczny wpływ niektórych gatunków chwastów na wzrost rolin zboowych. Pam. Puł. 93, Duer I., Potencjał allelopatyczny biomasy niektórych gatunków chwastów w stosunku do siewek pszenicy ozimej (Triticum aestivum var. vulgare). Fragm. Agron., XIII, 2(50), Duer I., System gospodarowania a zmczenie gleby powodowane allelopati. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln., 452, Gawroski S. W., Allelopathic precrop mulch as a tool of weeds managements in winter wheat organic farming. Second European Allelopathy Symp. Institute of Soil Science and Plant Cultivation Puławy, 26. Harkot W., Lipiska H., Allelopatyczny wpływ stokłosy bezostnej na kiełkowanie, pocztkowy wzrost i rozwój niektórych gatunków traw i motylkowatych. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln. 452,

9 WPŁYW WODNYCH WYCIGÓW Z NA ERGI I ZDOLNO KIEŁKOWANIA Harkot W., Lipiska H., Kupczyk J., Allelopatyczny wpływ wydzielin siewek traw na kiełkowanie nasion Trifolium repens L. i Trifolium pratense L. Fragm. Agron., 4 (40), Jaskulski D., 1997a. Allelopatyczne oddziaływanie niektórych chwastów na kiełkowanie i pocztkowy wzrost jczmienia i pszenicy. Rocz. Nauk. Roln. T.112, 3 4, Jaskulski D., 1997 b. Przejawy oddziaływa allelopatycznych w agrofitocenozach. Post. Nauk Roln. 4, Jaskulski D., Allelopatyczne oddziaływanie wodnych ekstraktów z nadziemnej masy chwastów na kiełkowanie jczmienia jarego i pszenicy jarej. Zesz. Nauk. Roln. 93, Jaskulski D., Rudnicki F., Wzajemne oddziaływania midzy gatunkami zbó podczas kiełkowania. Fragm. Agron., 1(41), Nowiski M., Obecny stan bada nad allelopati. Post. Nauk. Roln., 3(69), Oleszek W., Brassicacae jako roliny alternatywne umoliwiajce kontrol zachwaszczenia w rolnictwie zachowawczym. Fragm. Agron., XI, 4(44), Oleszek W., Kwasy hydroksamowe i ich aktywno allelopatyczna. Fragm. Agron., XII, 3(47), Parylak D., Wpływ wycigów glebowych spod monokultury pszenyta ozimego na jego kiełkowanie. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln., 452, Piskorz B., 1997a. Oddziaływanie allelopatyczne chwastnicy jednostronnej Echinochloa crus-galli L. na niektóre roliny warzywne. Cz. I. Wpływ wodnych wycigów z chwastnicy jednostronnej na kiełkowanie ogórka, pomidora i rzodkiewki. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln., 452, Piskorz B., 1997b. Oddziaływanie allelopatyczne chwastnicy jednostronnej Echinochloa crus-galli L. na niektóre roliny warzywne. Cz. II. Wpływ wodnych wycigów z chwastnicy jednostronnej na pocztkowy wzrost ogórka, pomidora i rzodkiewki. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln., 452, Piskorz B., Oddziaływanie wodnych wycigów z rolin perzu właciwego (Agropyron repens L.) na kiełkowanie i pocztkowy wzrost wybranych rolin uprawnych Cz. I. Wycigi pdów nadziemnych.. Rocz. Nauk Roln., ser. A, 116, 1 4, Polcyn J., Potencjał allelopatyczny wycigu wodnego z czci nadziemnej komosy białej w stosunku do siewek pszenicy jarej Igna. Zesz. Nauk. 217, Rolnictwo (43), Ralski E., Makowiecki J., Studia nad allelopati. Zesz. Nauk. WSR Wrocław, Melioracje VII, 44, Stachurska-Bac A., Szczuwalska Z., O wpływie wycigów z niektórych rolin strukturotwórczych na wzrost pomidorów, pszenicy i jczmienia w kulturach wodnych. Zesz. Nauk. WSR Wrocław, XIX, 60, Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Zjawiska allelopatii midzy niektórymi rolinami uprawnymi i chwastami. Acta. Agraria Silv. X\2, witochowski B., Gonetowa I., Studia nad wzajemnym oddziaływaniem rolin segetalnych i rolin uprawnych. Cz. I. Wpływ wycigów i wydzielin korzeniowych perzu na kiełkowanie nasion zbó chlebowych. Zesz. Nauk. WSR Wrocław, 11(32), witochowski B., Sota-Łoziuk W., Studia nad wzajemnym oddziaływaniem rolin segetalnych i rolin uprawnych. Cz. II. Dalsze badania nad oddziaływaniem alellopatycznym perzu na yto i pszenice. Zesz. Nauk. WSR Wrocław, 17(51), Wójcik-Wojtkowiak D., Rola allelopatii w rolniczych ekosystemach. Post. Nauk. Roln., 1/2, Wójcik-Wojtkowiak D., Politycka B., Weyman-Kaczmarkowa W., Allelopatia. Wyd. AR w Poznaniu, Summary. The influence of water extracts from on germination capacity and energy of winter rye and winter triticale was evaluated in the study. The length of the first leaf and the longest primary root was estimated on cereal seedlings after eight days.

10 136 Piotr Kraska, Ewa Kwieciska-Poppe The experiment was performed on Petri dishes in two independent series, 5 replications each. Water extracts from dry and fresh matter of above ground parts of were used. The extracts were prepared using 2, 4, and 8 g of dry and fresh weed matter per 100 ml of distilled water. Dishes wetted only with distilled water were the control objects. Results were statistically processed by s of variance analysis. Differences between the values were estimated applying Tukey s test. Study results related to germination energy and capacity were transformed onto arcsinx function. Germination energy and capacity of winter rye and winter triticale decreased along with the increase of the concentration of water extracts from dry and fresh matter of. The highest concentration of the tested extracts decreased the germination energy and capacity of both cereal species the strongest. Length of the first leaf and primary root at winter rye and winter triticale were significantly shorter on Petri dishes with higher extract concentration. Water extracts from fresh matter of stimulated the length of the first leaf of the studied cereals. Key words: germination energy, germination capacity, winter rye, winter triticale, water extract