Znaczenie głośnego czytania dla rozwoju umysłowego, psychicznego, emocjonalnego i moralnego dziecka

Transkrypt

1 Znaczenie głośnego czytania dla rozwoju umysłowego, psychicznego, emocjonalnego i moralnego dziecka "Czasami wystarczy przeczytana bajka, aby dać naszemu dziecku pieszczotę, która pozostaje w sercu na całe życie" Głośne czytanie jest niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju dzieci. Uczy ono myślenia, przynosi wiedzę ogólną, rozwija pamięć i wyobraźnię, wzbogaca zasób słownictwa, daje kontakt z bogactwem doświadczeń niemożliwych do zdobycia samemu, oddziałuje na kształtowanie się poglądów i sposobów postępowania, a przede wszystkim kształtuje zainteresowania i nawyk czytania. Czytanie jest bardzo dobrym środkiem wychowawczym, ponieważ rozwija wrażliwość i empatię młodego człowieka. Stwarza możliwość przeżycia różnych emocji. Zalety głośnego czytania: * Buduje mocną więź między dorosłym a dzieckiem; * Niezwykle stymuluje rozwój mózgu; * Rozbudowuje słownictwo malucha, poszerza wiedzę; * Rozbudza zainteresowania, rozwija wyobraźnię; * Uczy myślenia, pomaga w zrozumieniu ludzi, świata i siebie; * Stymuluje rozwój emocjonalny, rozwija wrażliwość i empatię; * Uczy wartości moralnych, wpływa na zmianę postaw; * Sprzyja szybszemu samodzielnemu mówieniu, a później pisaniu i czytaniu; * Kształtuje nawyk czytania na całe życie; * Chroni przed uzależnieniem od telewizji. Dziecko widząc, że rodzic co wieczór odkłada wszystkie zajęcia, by pobyć razem z nim, czuje się docenione co buduje poczucie jego własnej wartości. Natomiast fakt, że wykonuje przy tym czynność dla niego niedostępną - potrafi zamieniać dziwne znaczki na zrozumiałe słowa - daje mu poczucie bycia dopuszczonym do tajemnicy znanej tylko starszym. Wskazówki dotyczące głośnego czytania, należy: zadbać, aby dziecku było wygodnie, upewnić się, że dziecko będzie mogło oglądać obrazki w książce, 1

2 wybrać książkę odpowiednią do wieku, czytać książki dotyczące różnorodnych tematów i poruszające kwestie, którymi dzieci się interesują, pozwolić dzieciom dokładnie obejrzeć okładkę, stosować odpowiednią intonację, zadawać pytania, dzięki którym dzieci lepiej rozumieją treść książki, tłumaczyć niezrozumiałe słownictwo, zaniechać czytania, gdy dzieci są zmęczone lub znudzone. Kształtowanie czytelniczych zamiłowań powinno rozpoczynać się już w wieku niemowlęcym. Czytanie dziecku na głos wpływa na stymulowanie rozwoju mózgu, uczy myślenia, rozbudza zainteresowania. Dziecko kojarzy czytanie z przyjemnością, czuje się bezpieczne. Już najmłodsze dzieci w pierwszych miesiącach życia wykazują zainteresowanie książką, lecz książka jest tu przedmiotem zabawy. Książeczki dla niemowląt przybierają rozmaite formy zabawki, przytulanki, piankowych książeczek do kąpieli itp. Jeśli jednak dziecko nie zetknie się z książką, nigdy nie będzie jej potrzebowało, nie będzie po nią sięgało. To dorośli muszą rozbudzić w dziecku potrzebę sięgania po nią i umiejętnie ją pielęgnować. W wieku trzech lat dziecko zaczyna rozumieć bajki, wierszyki, opowiadania, z tym, że dziecko w tym wieku najbardziej interesuje się obrazkiem, na którym zaczyna rozpoznawać i wyliczać przedmioty i osoby. Dostrzega, że obrazki przedstawiają znaną treść, że z czarnych znaków na papierze można coś wyczytać. Przy pomocy osób dorosłych mały użytkownik książki przechodzi już w fazie oglądania obrazków od niższego szczebla rozwoju do wyższego. Zainteresowanie obrazkiem trwa aż do 5 roku życia. Na tym etapie zmieniają się jedynie proporcje między zainteresowaniem obrazkiem i treścią. Dziecko pięcioletnie można wprowadzać w świat fantazji, jego myślenie jest coraz bardziej logiczne, potrafi śledzić losy bohatera. W wieku sześciu, siedmiu lat zainteresowania dotyczą opowiadań o przyrodzie. Czytane przez dorosłych książki o zwierzętach kształtują u dzieci uczucia wyższe: współczucie zwierzętom, gdy ktoś próbowałby je skrzywdzić, chęć opieki nad nimi. Dziecko silnie reaguje emocjonalnie na opisywane w książkach wydarzenia. Tego rodzaju książki sprzyjają wytworzeniu postawy opiekuńczej, zdolności dostrzegania cudzych potrzeb, troski o zaspokojenie cudzych potrzeb. W tym wieku też pojawia się zainteresowanie baśnią. To ona wprowadza małego czytelnika w świat fikcji literackiej. Czytanie baśni wywiera wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny dziecka. Pod wpływem lektury uczy się kochać, współczuć, podziwiać, potępiać. Utożsamia się z bohaterem baśniowym. Staje się on wzorem osobowym. Ze względu na wartości wychowawcze, 2

3 poznawcze i kształcące, baśń jest uznawana za niezastąpioną formę w literaturze dla dzieci. Język literatury dla przedszkolaka, który słysząc na co dzień jedynie język potoczny, jest tajemniczym szyfrem, kodem dostępu do innego magicznego świata. Dziecko w baśniowym świecie może odnaleźć, to, co samo przeżywa i co napawa je niepokojem. W bajkach są też złe moce, które dają się opanować za pomocą jakiejś większej i lepszej sile. Gdy dziecko widzi, że osoba dorosła: mama czy tata spokojnie czyta bajkę, to o czarownicy myśli sobie, skoro dorośli się nie boją, to może czarownica nie jest taka straszna. W bajkach nie tylko dobro zwycięża zło, często ten kto jest mały i słaby wygrywa z silnym i potężnym. A to budzi w dziecku nadzieję i napawa optymizmem. Zaczyna postrzegać ludzkie zachowania oraz ich konsekwencje. Dowiaduje się, jakie wartości są cenione, poprzez jednoznaczne pokazanie kogo i za co spotyka nagroda lub kara. Poznaje abstrakcyjne pojęcia, takie jak dobro, zło, sprawiedliwość, miłość, przyjaźń i wiele innych. Uczy się wrażliwości, zachowań prospołecznych oraz empatii dzięki przeżywaniu wydarzeń wraz z bohaterami. Wchodzi w sferę dziedzictwa kulturowego, zapoznając się z symbolami i metaforami, by odtąd kojarzyć lisa ze sprytem i przebiegłością, a zatrute jabłko z wyrazem fałszu i zazdrości. Rozwój zainteresowań czytelniczych w okresie przedszkolnym najlepiej kształtują następujące treści baśniowe: krasnoludki, latające dywany, dobre wróżki, czarodzieje i magiczne zaklęcia, które podniecają wyobraźnię dziecka. Prowadzą one do poszukiwań coraz to nowych emocji, do książki już w wieku dojrzałym. Pierwsze przeżycia radości, smutku, współczucia, podziwu dla męstwa i bohaterstwa bardzo wyraźnie kształtują też osobowość dziecka. To od nas rodziców zależy, aby rozbudzić w dzieciach zapał do książek, by czytanie stało się ich przyjemnością i potrzebą. Najskuteczniejszym sposobem wychowania czytelnika na całe życie jest głośne czytanie dziecku dla przyjemności! Musimy zadbać by czytanie było zawsze dla dziecka radością - będzie nią wówczas, gdy do niego należeć będzie słuchanie, rozumienie i uruchamianie wyobraźni. 3

4 Dzieci zanim pójdą do szkoły mają szansę pokochać Misia Uszatka, Alicję w krainie czarów i innych bohaterów książek dla najmłodszych. Nie można zapomnieć, że dziecko przeżywa nie tylko miłe i wzniosłe uczucia, ale także negatywne emocje: złość, wściekłość, chęć zemsty, odwetu, zniszczenia. Niektóre z tych uczuć kierowane są też do rodziców. Jest to jego linia obronny, ucieczka przed bezradnością, czując lęk albo przerażenie, dlatego bohater bajkowy niejednokrotnie może pomóc w jego codziennych zmaganiach ze światem społecznym i emocjonalnym. Odpowiednio dobrana bajka może pełnić funkcję terapeutyczną. Ma ona olbrzymi udział w rozwoju osobowości, kompensuje niedostatki w zaspokajaniu potrzeb, pomaga utrzymać równowagę emocjonalną, chroni przed negatywnymi emocjami, uczy nowych zachowań i daje wzory osobowe. Dziecko, identyfikując się z bohaterem, zauważa, że on też ma podobny problem i potrafi sobie z nim poradzić. Daje to ukojenie, budzi nadzieję na spełnienie oczekiwań. Dzięki tej identyfikacji zapoznaje się z całą gamą emocji, uczuć i postaw. Uczy się zachowań społecznie akceptowalnych, oraz tych, które są potępiane, form ekspresji emocji, sposobów reagowania w trudnych sytuacjach oraz zaspokajania różnych potrzeb. Książki mogą być naszym sprzymierzeńcem, bo stanowią pretekst do rozmów. Nawet rodzice, którym trudno długo i szczerze rozmawiać z dzieckiem, poprzez dobór literatury mogą kształtować gust i poczucie humoru dzieci. Doceńmy wpływ odpowiednio dobranej lektury na życiowe wybory dzieci. Utwierdzajmy je w przekonaniu, że czytanie jest mobilizujące, pożądane i mądre - z pewnością przyniesie im dużo pożytku. Pogadanki o przeczytanych książkach to najprzyjemniejsze, najgłębsze i najciekawsze rozmowy z dziećmi. Czytanie książek może być łatwym, mądrym, dostępnym sposobem budowania silnej więzi z dzieckiem oraz może być siłą pobudzającą intelekt i wyobraźnię, może rozwijać ambicje twórcze i może ukazywać nowe horyzonty światopoglądowe. Dzieci głęboko przeżywają treść bajek, opowiadań, baśni - nie są biernymi ich odbiorcami. Chętnie naśladują w zabawach i inscenizacjach postępowanie bliskich im bohaterom. Często same tworzą z niezwykłą pomysłowością, interesujące opowiadania i historyjki. Książka jest narzędziem służącym nadrzędnemu celowi, jakim jest edukacja. Może pomóc we wprowadzeniu ważnych treści wśród śmiechu i zabawy, odgrywając tym samym istotną rolę w wykreowaniu osobowości człowieka. 4

5 Jak czytać dziecku? 1. Czytać codziennie, przez co najmniej 20 minut czas czytania dostosować do przedziału uwagi dziecka, początkowo może być krótki, stopniowo można go wydłużać, chodzi jednak o codzienny rytuał czytania. Dobrą porą jest wieczór przed snem. 2. Czytanie ma się dziecku kojarzyć z radością nigdy z przymusem, karą czy nudą, powinno być magiczną porą wspólnego dokonywania odkryć, przeżywania tajemnic i wzruszeń, porą, której dziecko nie może się doczekać 3. Wybierać wyłącznie książki ciekawe dla dziecka i wartościowe dostosowane do jego wieku. 4. Jeśli dziecko chce, można i warto wielokrotnie czytać tę samą książkę czy wiersz. 5. Pozwalać na pytania, powrót do poprzedniej strony, rozmowy zainspirowane tekstem ta część głośnego czytania najbardziej rozwija intelekt i wrażliwość dziecka. 6. Reklamować czytanie własnym przykładem dzieci powinny widzieć dorosłych pogrążonych w lekturze książek i czasopism. W dobie komputerów i telewizji nie sposób dostrzec szansy, jaka jest kontakt z dzieckiem przez książkę, która buduje zaufanie, zrozumienie i poczucie bezpieczeństwa dziecka, uwrażliwia go na dobro i piękno, daje mu wsparcie, stymuluje jego rozwój oraz umożliwia poznawanie rzeczy cudownych i własnych motywów działania. Opracowała na podstawie literatury : mgr D. Włodkowska 5