Karta modułu/przedmiotu

Transkrypt

1 Karta modułu/przedmiotu Informacje ogólne o module/przedmiocie. Poziom : jednolite studia magisterskie. Kierunek studiów: Farmacja. Forma studiów: stacjonarne 4. Rok: II 5. Semestr: IV 6. Nazwa modułu/przedmiotu: Mikrobiologia 7. Status modułu/przedmiotu: obowiązkowy 8. Jednostka realizująca moduł/przedmiot: Katedra i Zakład Mikrobiologii i Wirusologii, Sosnowiec, ul. Jagiellońska 4, Tel. ()646, mikrobsekr@sum.edu.pl 9. Prowadzący moduł/przedmiot (imię, nazwisko, adres ): dr hab. n. med. Tomasz Wąsik Prof. SUM, twasik@sum.edu.pl 0. Cel : Zapoznanie studentów z występowaniem, morfologią, fizjologią, chorobotwórczością i zasadami diagnostyki mikrobiologicznej wirusów, bakterii i grzybów. Poznanie mechanizmów oporności bakteryjnej na antybiotyki i chemioterapeutyki, metod ich wykrywania oraz zasad dezynfekcji, strylizacji i aseptyki, ze szczególnym uwzględnieniem pracy farmaceuty. Zdobycie wiedzy na temat problematyki zakażeń szpitalnych i problematyki zakażeń odlekowych.. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i innych kompetencji: Podstawy biochemii, immunologii, biologii komórki, biologii molekularnej, znajomość budowy i zasad działania różnych rodzajów mikroskopów, ogólne zasady mikroskopowania. Efekty Numer efektu Efekty Student, który zaliczył moduł/przedmiot: 0 zna morfologię, budowę, genetykę, fizjologię oraz zasady nowoczesnej taksonomii, wirusów, bakterii i grzybów, zna mechanizmy chorobotwórczości tych drobnoustrojów i rozumie interakcje gospodarz patogen, 0 zna fizjologiczą florę bakteryjną ustroju ludzkiego, podstawy epidemiologii ogólnej, zasady zwalczania i profilaktyki chorób zakaźnych, zna produkty metabolizmu drobnoustrojów i możliwości wykorzystania wirusów, bakterii oraz grzybów w biotechnologii 0 zna zasady i metody stosowane w diagnostyce poszczególnych rodzajów drobnoustrojów, umie wykonać i interpretować różne typy preparatów mikroskopowych, dobrać odpowiednie podłoża, wykonywać posiewy i oceniać właściwości fizjologiczne drobnoustrojów w hodowlach, wykonywać i interpretować testy biochemiczne, serologiczne oraz metody molekularne 04 zna i stosuje podczas pracy zasady aseptyki, dobiera metody sterylizacji w zależności od rodzaju wyjaławianego materiału, przeprowadzić kontrolę skuteczności tego procesu, zna spektrum i mechanizmy działania chemioterapeutyków, środków dezynfekcyjnych i antyseptycznych oraz mechanizmy oporności bakteryjnej na antybiotyki i chemioterapeutyki, zna zasady terapii Odniesienie do efektów dla programu A.W., A.W., A.W8., A.W4., A.W.8., A.W., AW4., AW0., A.U5., A.U6., A.U7., A.W9., A.U8., A.U9.,

2 przeciwdrobnoustrojowej, potrafi dobrać odpowiednią metodę badania lekowrażliwości, wykonać badanie i umiejętnie zinterpretować jej wyniki 05 potrafi przeprowadzić i ocenić wyniki badania: skuteczności działania środków myjących i dezynfekujących, badania aktywności preparatów o działaniu bakteriobójczym i bakteriostatycznym przy użyciu różnych metod, ilościowego i jakościowego badania mikrobiologicznej czystości rąk, mikrobiologicznej czystości powietrza i powierzchni płaskich, jałowości i czystości mikrobiologicznej leków, surowców farmaceutycznych i środków konserwujących, wykorzystuje metody mikrobiologiczne do oznaczania aktywności antybiotyków wg FP. Formy zajęć w odniesieniu do efektów Numer efektu wykład seminarium 0 X X X 0 X X X 0 X X 04 X X X 05 X X 4. Treści programowe 4.. Forma zajęć: Wykłady Forma zajęć dydaktycznych ćwiczenia ćwiczenia laboratoryjne praktyczne inne A.U9., e-learning Liczba godzin W Czynniki ryzyka chorób zakaźnych W Klasyfikacja, budowa i znaczenie bakterii W Przemiany metaboliczne i genetyka bakterii W4 Mechanizmy patogenezy chorób bakteryjnych W5 Komensala i pasożytnicza mikroflora człowieka W6 Wirusy jako komórkowe patogeny obligatoryjne, budowa i klasyfikacja W7 Mechanizmy patogenezy chorób wirusowych W8 Chemioterapia zakażeń wirusowych W9 Chemioterapia zakażeń bakteryjnych i grzybiczych W0 Herpeswirusy od opryszczki po nowotwór W Wirusowe zakażenia krwiopochodzne: zagrożenia epidemiologia i prewencja W Wirusowe zakażenia układu oddechowego W Wirusowe zakażenia krwiopochodzne HIV/AIDS etiopatogeneza, prewencja terapia W4 Wirusowe zakażenia krwiopochodzne Wirusowe Zapalenie Wątroby typu A i typu B, etiopatogeneza, prewencja terapia W5 Wirusowe zakażenia krwiopochodzne Wirusowe Zapalenie Wątroby typu C, patogeneza, prewencja, terapia Łącznie Forma zajęć: Seminaria S Organizacja pracowni mikrobiologicznej. Zasady postępowania w pracowni mikrobiologicznej. S Sterylizacja i dezynfekcja cz. I. Pojęcia podstawowe: sterylizacja,

3 S S4 S5 S6 S7 sanityzacja, dezynfekcja, aseptyka, antyseptyka, skażenie, zakażenie. Metody sterylizacji i urządzenia sterylizujące. Sterylizacja i dezynfekcja cz. II. Środki dezynfekcyjne podział, przykłady. Mechanizm i zakres działania środków dezynfekujących. Dezynfekcja skóry i tkanek. Higiena rąk, środki ochrony osobistej. Odpady medyczne. Budowa komórki bakteryjnej. Budowa i funkcja ściany komórkowej bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Budowa i funkcje tworów wewnętrznych komórki bakteryjnej. Otoczki, rzęski, fimbrie i przetrwalniki bakteryjne. Proste i złożone metody barwienia komórek bakteryjnych. Zasady mikroskopowania, morfologia bakterii. Rodzaje mikroskopów, zasada ich działania, zastosowanie. Wielkość bakterii, grzybów, krwinek, wirusów. Kształty bakterii i ich układy przestrzenne. Fizjologia i zasady hodowli drobnoustrojów. Rodzaje pożywek i ich zastosowanie. Pojęcia: kolonia bakteryjna, hodowla czysta i mieszana. Zasady diagnostyki bakteriologicznej. Rodzaje materiałów pobieranych do badań bakteriologicznych. Zasady pobierania i przesyłania materiałów do badań. Schemat badania bakteriologicznego z uwzględnieniem metod: mikroskopowych, hodowlanych, biochemicznych, serologicznych, biologicznych, molekularnych i określania lekowrażliwości. Badanie lekowrażliwości cz. I. Antybiotyki i chemioterapeutyki podział na grupy, mechanizmy i spektrum działania poszczególnych grup antybiotyków. Terapia empiryczna i celowa. Pojęcia MIC, MBC. Badanie lekowrażliwości cz. II. Mechanizmy oporności bakterii na antybiotyki i chemioterapeutyki. Metody wykrywania mechanizmów oporności bakteryjnej. S8 S9 Zakażenia szpitalne cz. I. Kliniczny podział zakażeń szpitalnych. Zarys diagnostyki mikrobiologicznej stosowanej w kontroli zakażeń. Rola klasycznej diagnostyki mikrobiologicznej w programie leczenia i zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Zakażenia skóry i tkanek miękkich. Zakażenie łożyska naczyniowego. Zakażenia u chorych po implantacji. Profilaktyka i leczenie zakażeń skóry i tkanek miękkich oraz łożyska naczyniowego. Zakażenia szpitalne cz. II. Zakażenia przewodu pokarmowego. Zapalenie otrzewnej. Profilaktyka i leczenie zakażeń przewodu pokarmowego. S0 S S Zakażenia szpitalne cz. III. Zakażenia układu moczowego. Zakażenia układu oddechowego. Bakteriemia i sepsa. Profilaktyka i leczenie zakażeń układu moczowego i oddechowego. Zakażenia pozaszpitalne i zagrożenia zdrowia publicznego. Zakażenia wywoływane przez wybrane gatunki bakterii z rodzajów: Corynebacterium, Mycobacterium, Borrelia, Treponema, Neisseria. Leczenie i profilaktyka schorzeń. Zakażenia odlekowowe cz. I: Zakażenia leków pochodzenia naturalnego, takich jak zioła, organopreparaty (np. Thyreoideum, Pancreatinum), produkty lecznicze wytwarzane przy użyciu metod biotechnologicznych (szczepionki lub produkty biologiczne do produkcji których stosowane są hodowle in vitro linii komórkowych lub tkanek),

4 S S4 S5 bakteryjne zanieczyszczenia preparatów krwiopochodnych (np. koncentratów krwinek czerwonych, koncentratów krwinek płytkowych itp.) Zakażenia odlekowowe cz. II: Zakażenia związane z dopuszczeniem do obrotu złej jakości wyrobów medycznych (np. igły, strzykawki, cewniki naczyniowe i moczowe, niejałowe implanty), problem tworzenia biofilmu na cewnikach naczyniowych i moczowych. Skażenia roztworów i leków do podania pozajelitowego, roztworów do odżywiania pozajelitowego, płynów konserwujących narządy pobrane od dawców do przeszczepów. Zakażenia związane ze stosowaniem leków w opakowaniach wielodawkowych. Nieprawidłowości w postępowaniu z opakowaniami wielodawkowymi leków mogące prowadzić do ich zakażenia, sposoby eliminacji zagrożeń. Zakażenia związane z niedostateczną dezynfekcją lub jej brakiem. Badanie jałowości i czystości mikrobiologicznej leków cz. I. Bezpieczeństwo produktów leczniczych. Wymagania Farmakopealne dotyczące czystości mikrobiologicznej dla różnych grup leków. Farmakopealne metody badania jałowości i czystości mikrobiologicznej leków. Badanie jałowości i czystości mikrobiologicznej leków cz. II. Zasady dobrej praktyki wytwarzania (GMP). Współczesne działania mające na celu ujednolicenie wymagań farmakopealnych obowiązujących na świecie i ustalenia jednolitych metod badania produktów leczniczych. Łącznie Forma zajęć: Ćwiczenia Mycie, pakowanie materiałów przeznaczonych do sterylizacji, zasady C doboru metod sterylizacji w zależności od rodzaju sterylizowanego materiału. Kontrola urządzeń sterylizujących. Zasady funkcjonowania centralnej sterylizatorni. C Badanie skuteczności działania środków myjących i dezynfekujących, badanie aktywności środków dezynfekujących, badanie czystości mikrobiologicznej skóry rąk. C Metody barwienia komórek bakteryjnych. Wykonanie preparatów mikroskopowych (preparat w kropli wiszącej, preparaty barwione przy użyciu prostych i złożonych metod wybarwiania), obserwacja morfologii i układów przestrzennych bakterii w preparatach mikroskopowych. C4 Techniki posiewów bakteriologicznych. Typy wzrostu na pożywkach jako cecha różnicująca. Zastosowanie badań biochemicznych i serologicznych w diagnostyce mikrobiologicznej. C5 Jakościowe i ilościowe metody oznaczania lekowrażliwości: metoda krążkowo dyfuzyjna, kolejnych rozcieńczeń w bulionie oraz na podłożu stałym, E-testy, metody automatyczne i molekularne. Wykrywanie wybranych mechanizmów oporności u ziarniaków Gramdodatnich i pałeczek Gram-ujemnych. Badanie aktywności antybiotyków C6 wg FP. C7 Diagnostyka mikrobiologiczna głównych drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenia skóry i tkanek miękkich. Drobnoustroje

5 C8 C9 C0 C C z rodzajów Staphylococcus, Streptococcus, Enterococcus. Diagnostyka mikrobiologiczna głównych drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenia przewodu pokarmowego i zapalenie otrzewnej. Clostridium difficile, drobnoustroje z rodzaju Campylobacter i Helicobacter, pałeczki niefermentujące z rodzaju Pseudomonas, Acinetobacter, Stenotrophomonas. Diagnostyka mikrobiologiczna głównych drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenia układu moczowego i oddechowego. Pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriaceae z rodzajów Escherichia, Klebsiella, Enterobacter, Proteus. Morfologia, fizjologia, zasady diagnostyki bakterii chorobotwórczych z rodzajów: Corynebacterium, Mycobacterium, Borrelia, Treponema, Neisseria. Pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobactreiaceae - rodzaje: Salmonella, Shigella. Ocena wzrostu na podłożach stałych, morfologia, badanie właściwości biochemicznych. Chorobotwórczość, leczenie i profilaktyka zakażeń. Laseczki tlenowe i beztlenowe z rodzajów Bacillus i Clostridium: występowanie, morfologia i fizjologia. Schorzenia wywoływane przez laseczki tlenowe i beztlenowe oraz charakterystyka produkowanych przez nie toksyn. Obserwacja cech morfologicznych, ocena wzrostu na podłożach stałych i płynnych, wykrywanie ruchliwości bakterii, cechy biochemiczne. Grzyby (Candida, Cryptococcus, Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton, Aspergillus, Penicillium, Mucor, Geotrichum, Fusarium, Cladosporium, Alternaria,) promieniowce (Actinomyces i Nocardia. Występowanie, morfologia i fizjologia grzybów. Chorobotwórczość: grzybice powierzchniowe i głębokie. Leczenie i profilaktyka grzybic. Obserwacja cech morfologicznych grzybów w preparatach mikroskopowych, morfologia kolonii na podłożach stałych, badania stosowane w różnicowaniu grzybów. C Badanie jałowości wody zgodnie z metodyką FP IX. C4 Badanie czystości mikrobiologicznej syropu zgodnie z metodyką FP IX. C5 Badanie czystości mikrobiologicznej syropu wg FP IX odczyt i interpretacja wyników. 4 Łącznie 45 Łączna liczba godzin z przedmiotu 5. Metody 5.. Wykład Wykład informacyjny, wykład problemowy 5.. Seminaria Wykład konwersatoryjny, pokaz z użyciem komputera, dyskusja, klasyczna metoda problemowa 5.. Ćwiczenia Ćwiczenia przedmiotowe, ćwiczenia laboratoryjne, objaśnienie, pokaz, pokaz z użyciem komputera, praca z książką 6. Sposoby weryfikacji efektów i sposoby oceny Numer efektu Sposoby weryfikacji Warunki zaliczenia 0 Sprawdzian pisemny opisowy z pytaniami, ocena 0 Sprawdzian pisemny opisowy z pytaniami, ocena

6 0 Sprawdzian pisemny opisowy z pytaniami, ocena 04 Sprawdzian pisemny opisowy z pytaniami, ocena 05 Sprawdzian pisemny opisowy z pytaniami, ocena 7. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Samodzielna praca studenta Przeciętna liczba godzin na zrealizowanie aktywności udział w wykładach 0 udział w seminariach 5 udział w ćwiczeniach 45 obecność na egzaminie pisemnym konsultacje łącznie 9 przygotowanie do seminariów 0 przygotowanie do ćwiczeń 0 przygotowanie do kolokwiów z ćwiczeń 0 przygotowanie do egzaminu pisemnego 0 łącznie 90 Łącznie 8 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 7 8. Sumaryczne wskaźniki charakteryzujące przedmiot Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym 9. Literatura 9.. Podstawowa. Heczko P.B., Wróblewska M., Pietrzyk A.: Mikrobiologia lekarska. PZWL Warszawa 04, wyd., ISBN Uzupełniająca. Murray P.R., Rosenthal K.S., Pfaller M.A. [red. wyd. pol. Przondo-Mordarska A., Martirosian G., Szkaradkiewicz A.]: Mikrobiologia. Elsevier Urban & Partner Wrocław 009, ISBN Collier L., Oxford J.: Wirusologia podręcznik dla studentów medycyny, stomatologii i mikrobiologii, PZWL, Warszawa 996. ISBN Zaremba M., Borowski J.: Mikrobiologia lekarska, PZWL, Warszawa 004, ISBN Szewczyk E.M.: Diagnostyka mikrobiologiczna, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 0, ISBN Farmakopea Polska X, 04. ISBN Strona Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów (KORLD): 0. Inne przydatne informacje o module/przedmiocie 0.. Liczebność grup 0 osób 0.. Materiały do zajęć podręczniki, zeszyt gładki, ołówek, gumka, kredki 0.. Miejsce odbywania się zajęć Katedra i Zakład Mikrobiologii i Wirusologii Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, 4-00

7 Sosnowiec, ul. Jagiellońska Miejsce i godzina konsultacji Katedra i Zakład Mikrobiologii i Wirusologii Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, 4-00 Sosnowiec, ul. Jagiellońska 4; 0.5. Inne Katedra zapewnia fartuchy ochronne. Formy oceny szczegóły Efekt Na ocenę Na ocenę Na ocenę 4 Na ocenę 5 Efekt 0-05 Nie spełnia wymagań na ocenę dostateczną Odpowiedź zawierająca część wymaganych informacji 60-74%) Odpowiedź zwięzła, zawierająca większość 75 89%) wymaganych informacji Odpowiedź samodzielna, pełna, swobodna i spójna, zawierająca wszystkie (90 00%) wymagane informacje * ocena celująca wiedza i umiejętności wykraczają poza wymagania określone dla oceny 5 bardzo dobry