Ujemny wpływ zachwaszczenie wtórnego na plon i jakość surowca

Transkrypt

1 21 Ujemny wpływ zachwaszczenie wtórnego na plon i jakość surowca Małgorzata Żurawska, Nordzucker Polska S.A. Już od momentu kiełkowania buraki cukrowe konkurują z chwastami o wodę i składniki pokarmowe. Nieco później rywalizują o dostęp do światła i przestrzeń do rozwoju. Przy prawidłowo prowadzonej i skutecznej ochronie herbicydowej plantacji zdecydowana większość chwastów powinna zostać wyeliminowana już w pierwszych fazach rozwoju i nie wpływać negatywnie na wzrost buraków. Na wielu jednak plantacjach w drugiej połowie sezonu wegetacyjnego obserwuje się obecność zachwaszczenia wtórnego, które niekiedy może być nie mniej uciążliwe i wywierać równie szkodliwy wpływ na wysokość i jakość plonu buraków, jak chwasty występujące w pierwszym okresie wegetacji. Na dobrze przygotowanym stanowisku wyrównane wschody i wysoka obsada buraków umożliwiają skuteczną ochronę herbicydową plantacji

2 22 Ochrona roślin Przyczyny wtórnego zachwaszczenia plantacji Zachwaszczenie wtórne pojawiające się po zakryciu przez rośliny międzyrzędzi, a w sprzyjających warunkach nawet do samego zbioru buraków, występuje po ustaniu odchwaszczającego działania zastosowanych wcześniej herbicydów. Na jego obecność w większości przypadków mają wpływ błędy popełnione podczas uprawy plantacji. Niektóre powstają już w trakcie przygotowywania stanowiska (np. pozostawienie jesienią ścierniska bez uprawy) i jako efekt skracania płodozmianów, część z nich ma miejsce podczas przedsiewnych zabiegów i siewu. Do pogorszenia warunków wschodów i wzrostu buraków, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się zachwaszczenia, przyczynia się też nieuzasadnione opóźnianie terminu wysiewu nasion, występowanie chorób i szkodników, a czasami stosowanie zbytnich uproszczeń w uprawie. Wszystko to utrudnia wschody, wpływa na nierównomierną obsadę, zróżnicowanie stopnia rozwoju buraków, powstawanie w rzędach przepustów. W Buraki wytwarzające pędy nasienne stanowią niełatwe do zwalczenia zachwaszczenie plantacji i są przyczyną wielu innych zagrożeń przerzedzonych rzędach i pustych, niezakrytych przez buraki miejscach, chwasty znajdują szczególnie dobre warunki do wzrostu i rozwoju, a ich konkurencyjne oddziaływanie na roślinę uprawną wzmaga się. Kolejne błędy mogą być popełnione przy złej ocenie stopnia zachwaszczenia, nietrafnym doborze herbicydów, niedostosowaniu ich dawek do fazy rozwojowej chwastów i opóźnianiu terminów zabiegów, a także wykonywaniu oprysków w nieodpowiednich warunkach pogodowych lub niesprawnym opryskiwaczem. Zachwaszczenie wtórne z reguły jest większe w latach o niekorzystnym, nietypowym przebiegu zjawisk pogodowych, które opóźniają wzrost buraków i zmniejszają efektywność chwastobójczą stosowanych herbicydów. W takich sytuacjach następuje nie tylko nadmierny rozwój zachwaszczenia, które jest bardziej odporne na stresujące czynniki, ale i przystosowywanie się chwastów do gorszych warunków, np. przez wytwarzanie nalotu woskowego, zwiększanie grubości ochronnej kutykuli i przyspieszenie wydawania nasion mające miejsce zwłaszcza przy niedoborach wilgoci. Dlaczego wtórne zachwaszczenie jest tak szkodliwe Wyrośnięte chwasty nie tylko stanowią przez cały czas konkurencję dla otaczających je buraków zabierając im składniki pokarmowe i wodę, co jest szczególnie niekorzystne w okresach jej niedoborów, ale też zacieniają rośliny zmniejszając fotosyntezę i kumulację cukru. Ograniczają przestrzeń dla wzrostu buraków i to zarówno swoimi częściami naziemnymi, jak i przez przerastanie gleby korzeniami. Wszystko to wpływa nie tylko na utratę wielkości plonu, ale też na pogorszenie jego jakości. Niezwalczone chwasty dojrzewają i wydają nasiona, które po osypaniu zwiększają swój zapas w glebie i potęgują problem zachwaszczenia stanowiska w kolejnych latach. Mogą być siedliskiem dla chorobotwórczych patogenów i szkodników, BURAK CUKROWY 3/2015

3 23 skutecznie utrudniają mechaniczny zbiór, wpływają niekorzystnie na jakość ogławiania i są przyczyną wielu awarii sprzętu wykopkowego. Zebrane razem z korzeniami buraków utrudniają ich doczyszczenie powodując zanieczyszczenie usypywanej pryzmy częściami organicznymi. Może to być powodem złego przechowywania się buraków, obniżenia ich jakości, a po trafieniu do cukrowni przyczyną poważnych zakłóceń przy przerobie surowca. Pozostałości po przerośniętych, zdrewniałych chwastach powodują pogorszenie staranności jesiennych zabiegów agrotechnicznych wykonywanych pod kolejne uprawy. Na plantacjach może wystąpić zjawisko kompensacji tych gatunków chwastów, które nie będą skutecznie zniszczone. Czasami trudno się nawet domyślać, że w tym gąszczu chwastów rosną buraki cukrowe Wyjątkowo szkodliwe chwasty uczestniczą w ich rozprzestrzenianiu się i wpływają na pogorszenie zdrowotności roślin uprawnych. Rosnące wysoko chwasty, które przerastają rzędy buraków, utrudniają dokładne opryskiwanie roślin środkami ochrony i nawozami dolistnymi. Chwasty o dużych rozmiarach, posiadające sztywne, zdrewniałe łodygi i twardy, rozbudowany system korzeniowy, Szarłat szorstki charakteryzuje się rozciągniętymi w czasie wschodami, chwast bardzo szybko rośnie i rozkrzewia się, pobierając z gleby dużą ilości składników pokarmowych, zwłaszcza azotu, a w

4 24 Ochrona roślin Nieusunięte zachwaszczenie wtórne plantacji nie tylko obniża plon i jakość korzeni, ale zwiększa też bank nasion w glebie i pogarsza stanowisko pod uprawy następcze późniejszym okresie wzrostu wytwarza twarde, zdrewniałe łodygi i mocny, głęboki korzeń palowy. Jest żywicielem lub gospodarzem dla kilku rodzajów grzybów chorobotwórczych zagrażających plantacjom buraków (zgorzel siewek, chwościk). Komosa biała szczególnie intensywnie pobiera wodę, wyczerpuje glebę z azotu i potasu, szybko rośnie i zacienia sąsiadujące rośliny, co niekorzystnie odbija się na plonie i zawartości cukru w korzeniach buraków, wytwarza nawet do nasion i jest rośliną żywicielską dla wielu patogenów. Ostrożeń polny jest chwastem rywalizującym z burakami o przestrzeń do rozwoju zarówno w łanie, jak i pod powierzchnią gleby, szybko rozrasta się wykorzystując do tego odrosty korzeniowe, jest rośliną wyjątkowo azotolubną, a związki chemiczne wydzielane przez jego korzenie wywierają szkodliwy wpływ na rozwój buraków. W zachwaszczeniu wtórnym obserwuje się też duży udział przytulii czepnej, chwastnicy jednostronnej, rdestów, chwastów rumianowatych. Sposoby ograniczenia zachwaszczenia wtórnego W zabezpieczeniu plantacji przed wystąpieniem zachwaszczenia wtórnego pomaga dodanie do ostatnich zabiegów nalistnych większych dawek preparatów zawierających substancje aktywne działające doglebowo (lenacyl, metamitron, etofumesat, chlorydazon), które pozostaną w glebie w ilości umożliwiającej utrzymanie pola wolnego od chwastów aż do zbiorów. Często konieczne jest wykonanie dodatkowego zabiegu dawką o maksymalnym dopuszczalnym poziomie lub zastosowanie herbicydów o większej koncentracji substancji aktywnej. Dobrym sposobem zwiększenia efektu chwastobójczego jest dodawanie w ostatnich zabiegach do cieczy użytkowej W gęstych kwiatostanach szarłatu szorstkiego dojrzewają tysiące nasion, które mogą zalegać w glebie nawet do 40 lat zachowując przy tym pełną żywotność adiuwantów, które wzmacniają właściwości biologiczne substancji aktywnych, umożliwiają dokładniejsze pokrycie liści i łodyg cieczą użytkową, ułatwiają przenikanie herbicydów przez warstwę woskową na powierzchni liści i przyspieszają przemieszczanie się preparatów w roślinie. Dodatek adiuwantów jest szczególnie korzystny w sytuacji, gdy z uwagi na niesprzyjający przebieg warunków pogodowych dochodzi do opóźnienia zabiegów i konieczności wykonania oprysków na chwasty już starsze, a także przy braku opadów, kiedy to na roślinach zwiększa się grubość kutykuli i wytwarzanie nalotu woskowego. W wielu przypadkach jedynym sposobem likwidacji przerośniętych chwastów pozostaje systematyczne ręczne ich wyrywanie i usuwanie z plantacji. Do działań o znaczeniu profilaktycznym powinno należeć odchwaszczanie przylegających do pól uprawnych terenów szczególnie zanieczyszczonych chwastami (miedze, pobocza, rowy, nieużytki). Burakochwasty i pośpiechy Źródłem wielu problemów na plantacjach buraczanych jest pojawiające się na niektórych z nich zachwaszczenie burakochwastami i pośpiechami, które to rośliny nie mogą być zwalczone żadnymi herbicydami. Mimo wielu starań firm hodowlanych o jakość materiału siewnego, formy nasienne buraków stanowią nadal poważne zagrożenie dla czystości plantacji. Jedyną skuteczną metodą walki z tym rodzajem zachwaszczenia jest ręczne usuwanie roślin z pędami nasiennymi z plantacji. Aby zapobiec osypywaniu się dojrzałych nasion, które burakochwasty wytwarzają w bardzo dużych ilościach (nawet do kilkunastu tysięcy sztuk) i dla uniknięcia dalszego niekontrolowanego ich rozmnażania się, rośliny powinny być systematycznie, jeszcze przed zakwitnięciem, wyrywane w całości i niszczone. Nasiona burakochwastów mogą zalegać w glebie w stanie spoczynku przez wiele lat, zachowując pełną zdolność do kiełkowania. W ograniczeniu liczebności występujących burakochwastów pomóc mogą też metody agrotechniczne zapobiegające wynoszeniu nasion na powierzchnię gleby (głęboszowanie, uprawa bezorkowa), niszczenie tych roślin we wszystkich in- BURAK CUKROWY 3/2015

5 25 Nadmierne zanieczyszczenie zebranych korzeni pozostałościami chwastów może być przyczyną odmowy przyjęcia surowca przez cukrownię nych uprawach, jak też wydłużanie płodozmianu na plantacjach buraczanych. Podsumowanie W uprawie buraków, szczególnie wrażliwych na obecność na polu zachwaszczenia, zwalczenie chwastów i utrzymanie plantacji czystej do momentu zbioru jest najważniejszą czynnością pielęgnacyjną, często decydującą o efektywności produkcji surowca. Wielką szkodą byłoby, gdyby duże nakłady poniesione na usuwanie chwastów w pierwszym okresie wegetacji, które mogą być równoważne wartości nawet 5 6 ton plonu korzeni z każdego hektara uprawy, zostały zaprzepaszczone brakiem dbałości o zlikwidowanie pojawiającego się niestety na plantacjach wtórnego ich zachwaszczenia. Wystawa pt. Burak z cukrem w Toruniu Odmiany buraków cukrowych dla plantatorów i cukrowni Odmiany o podwójnej tolerancji na rizomanię i chwościka buraka Odmiany idealne dla INTEGROWANEJ OCHRONY ROŚLIN BRAVO GALLANT PIKADOR MILTON VISTULA DELANO Nowość! W listopadzie 2015 roku, w Muzeum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, zostanie otwarta wystawa czasowa pt. Burak z cukrem. Głównym tematem wystawy będzie historia wytwarzania cukru i jego wykorzystanie, historia uprawy buraków cukrowych oraz historia polskiego cukrownictwa. Na ekspozycji pokazane zostaną narzędzia do uprawy buraków cukrowych, przedmioty użytkowe związane z cukrem (cukiernice, łyżeczki do cukru) oraz szeroka gama innych zabytków i materiałów ilustracyjnych związana z cukrową tematyką. Wystawa potrwa do maja 2016 roku. Autorką wystawy i jej kuratorem jest starszy kustosz Grażyna Szelągowska. Muzeum Etnograficzne w Toruniu powstało 1 stycznia 1959 roku. Jego twórczynią i pierwszym wieloletnim dyrektorem była prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa, której imię Muzeum nosi od 15 grudnia 1999 roku. Muzeum Etnograficzne w Toruniu jest jednym z trzech samodzielnych muzeów etnograficznych w kraju. Jest samorządową instytucją kultury i działa w oparciu o ustawę o muzeach, a jego organizatorem jest województwo Kujawsko-Pomorskie. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Więcej informacji można znależć na Maribo Seed Poland Sp. z o.o. ul. Świętokrzyska Warszawa telefon: telefax: poland@mariboseed.com