PROJEKT EDUKACYJNY. pn. OD ZIARNA DO CHLEBA

Transkrypt

1 PROJEKT EDUKACYJNY pn. OD ZIARNA DO CHLEBA Opracowany przez zespół nauczycieli: Katarzyna Ignaciuk Izabela Mehring Danuta Heyducka Jolanta Podhajska Monika Zocholla - PUCK -

2 WPROWADZENIE: Pieczenie chleba w dawnych czasach było ciężką praca i trudnym zadaniem. Chleb otaczany był szczególnym szacunkiem i czcią. Ludzie wierzyli, że chleb jest darem Bożym i daje zdrowie, dostatek, szczęście i spokojne życie. Ludzie szanowali chleb. Bochen chleba miał swoje specjalne miejsce w każdym domu, przykryty serwetą leżał na stole. Podczas posiłku, kiedy zaczynano kroić chleb kreślono na nim znak krzyża. Gdy chleb upadł na ziemię ludzie prędko go podnosili i całowali mówiąc Boże daruj nam. Nie wolno było dotykać chleba nie umytą ręką, a także nie należało jeść chleba w czapce na głowie. Szanowano również okruchy chleba, które zbierano i wrzucano do pieca lub zjadano. Dziś bardzo często obserwujemy zanik szacunku do chleba i pracy ludzkiej. Widzimy jak chleb czy bułki są wyrzucane. Obserwując to negatywne zjawisko postanowiłyśmy przypomnieć ile trudu i znoju potrzeba by powstał chleb podstawa naszego codziennego pożywienia. Gdyby chleb umiał mówić powiedziałby: Szanujcie mnie, ponieważ na świecie jest wielu głodnych ludzi, spragnionych chleba! Motto: BYĆ DOBRYM JAK CHLEB /Św. brat Albert Chmielowski/ CELE: 1. Zapoznanie z kolejnymi etapami produkcji chleba. 2. Zapoznanie z różnymi gatunkami pieczywa. 3. Zapoznanie z zawodami: rolnik, młynarz, piekarz. 4. Rozwijanie umiejętności wyrabiania ciasta na bułki i chleb. 5. Kształtowanie umiejętności zgodnej współpracy w zespole. 6. Dbanie o ład i porządek podczas pracy, kształtowanie nawyku porządkowania swoich miejsc pracy. 7. Wdrażanie dzieci do szanowania pieczywa. 8. Uświadomienie dzieciom, że chleb jest symbolem ciężkiej pracy wielu ludzi: rolnika, młynarza, piekarza.

3 DZIAŁANIA: 1. Poniedziałek: 8.30 Inauguracja projektu przedstawienie założeń projektu, podział zadań: - przygotowanie prezentacji: * Szkoła Podstawowa Klasy I-III przedstawienie zabawy ruchowej pn: Mało nas Klasa IV-V przedstawienie prezentacji na podstawie wiersza Abecadło o chlebie *Gimnazjum Prezentacja wierszy związanych z chlebem(w załączeniu) *Szkoła Przysposabiająca do Pracy Wykonanie ilustracji do przysłów o chlebie(przysłowia do wyboru, w załączeniu) technika i format dowolny. Uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum przygotowują prace plastyczne o tematyce związanej z projektem format i technika dowolna wycieczka do piekarni I grupa 2. Wtorek: 8.50 wycieczka do piekarni II grupa Historia chleba. omówienie procesu wytwarzania chleba na podst. opowiadania i historyjki obrazkowej(w załączeniu), poznanie zawodów rolnik, młynarz, piekarz i ich roli w procesie produkcji pieczywa, wypełnianie kart pracy(w załączeniu) 3. Środa: 8.50 wycieczka do piekarni III grupa Praca nad plakatem tematycznym(warsztaty plastyczne) Format i technika pracy dowolna. 4. Czwartek: 8.50 wycieczka do piekarni p. Brzóski IV grupa Warsztaty pieczemy chleb, bułki lub inne wyroby piekarnicze. Przygotowanie do działania praktycznego ( fartuchy, nakrycie głowy, mycie rąk): -odmierzanie produktów, -mieszanie ciasta mikserem, -wyrabianie ciasta, ugniatanie, -formowanie chleba i bułek, -układanie bułek na blachach, -mierzenie płynów i produktów sypkich -odstawienie ciasta do wyrośnięcia. Wykonane wyroby pieczemy w kuchni szkolnej od godz Omówienie i ocena efektów pracy. Mycie rąk i porządkowanie miejsca pracy Wypełnianie kart pracy, rozwiązywanie rebusów, krzyżówek, zagadek(w załączeniu)

4 5. Piątek: 8.50 wycieczka do piekarni p. Brzóski V grupa Podsumowanie projektu. przedstawienie prezentacji ruchowych Historia chleba degustacja własnoręcznych wypieków, quiz tematyczny, prezentacja prac plastycznych, MATERIAŁY POMOCNICZE: 1. HISTORIA CHLEBA 2. PRZEPIS NA CHLEB ŻYTNI 3. PRZEPIS NA BUŁKI 4. ABECADŁO O CHLEBIE wiersz Władysława Bełzy 5. ŻYTO I CHLEB opowiadanie Czesława Janczarskiego 6. JAK TO DAWNIEJ CHLEB PIECZONO 7. W JAKI SPOSÓB LUDZIE DZISIAJ CZCZĄ CHLEB? 8. PREZENTACJA JAK POWSTAJE CHLEB? 9. KARTY PRACY Od ziarenka do bochenka HISTORIA CHLEBA (1) 1. Rolnik zasiewa w polu ziarenka zbóż 2. Ziarno kiełkuje i wschodzi już 3. Zboże dojrzewa i jest koszone 4. Ziarenka zboża są wymłócone 5. Potem do młyna zawożą je 6. Mielą i mąka z nich powstaje 7. Z mąki w piekarni wyrabia się ciasto 8. Rośnie to ciasto, długi czas czeka 9. A z niego chlebek piekarz wypieka 10.I z półki sklepowej do nas się uśmiecha.

5 PRZEPIS NA CHLEB ŻYTNI (2) Składniki: 1kg mąki żytniej 40dag ziemniaków 1dag drożdży 1 łyżeczka soli 3 szklanki wody mineralnej tłuszcz do posmarowania blachy Poprzedniego dnia 35 dag mąki zalać trzema szklankami przegotowanej wody, najlepiej mineralnej i postawić w ciepłym miejscu do sfermentowania. Rano ugotować ziemniaki w mundurkach, obrać i jeszcze ciepłe zemleć w maszynce lub przetrzeć przez sito. Do zaczynu chlebowego dodać ziemniaki i pozostałą przesianą mąkę, pokruszyć drożdże i łyżeczkę soli. Wyrabiać ciasto 10 min (najlepiej mikserem), a następnie pozostawić w ciepłym miejscu na 2-3 godziny do wyrośnięcia. Przełożyć na natłuszczoną blachę i zostawić jeszcze na pół godziny. Piec w piekarniku nagrzanym do 200 C i piec ok. godziny. Do ciasta można dodać kminek lub inne ziarna oraz posypać nimi chleb przed wstawieniem do piekarnika. Życzymy smacznego!!! CIEKAWOSTKA W dawnych czasach blachę wykładano liśćmi kapusty i tataraku, który miał podobno zapewniać zdrowie i doskonałą kondycję na długie lata! PRZEPIS NA BUŁKI DROŻDŻOWE (3) Składniki: 5-6 szklanek mąki (według uznania pszenna, lub żytnia) 50 g drożdży 1 łyżka soli 3 łyżki oleju 2 szklanki wody (ciepłej) W misce rozpuścić drożdże w wodzie (ciepłej nie gorącej!); dodać 2 szklanki mąki i odstawić do wyrośnięci w ciepłe miejsce. Gdy wyrośnie dodać sól, resztę mąki oraz olej. Wszystko dobrze wyrobić i znów pozostawić do wyrośnięcia w ciepłym miejscu. Gdy gotowe to: 1. podziel ciasto na bułki (z tej ilości wychodzi 12 bułek), 2. rozłóż bułki na wysmarowanej blaszce, 3. włóż do piekarnika lekko nagrzanego, 4. piecz w temp.160 C C aż się zarumienią.

6 Bułki można posypać przed włożeniem do piekarnika na wierzchu mąką, sezamem, makiem, nasionami owsianym itp. Życzymy smacznego! ABECADŁO O CHLEBIE WIERSZ WŁADYSŁAWA BEŁZY (4) ABC Chleba chcę, Lecz i wiedzieć mi się godzi, Z czego też to chleb się rodzi? DEF Naprzód siew: Rolnik orze ziemię czarną I pod skibę rzuca ziarno HKJ Ziarno w lot Zakiełkuje w ziemi łonie, I kłos buja na zagonie. Ł i L Gdy już cel Osiągnięty gospodarza, Zboże wiozą do młynarza. MNO Każde źdźbło, za obrotem kół, kamienia, W białą mąkę się zamienia. PQS To już kres! Z młyna piekarz mąkę bierze I na zacier rzuca w dzieże. RTU I co tchu W piec ogromny wkłada ciasto, By chleb miały wieś i miasto. WXZ I chleb wnet! Patrzcie, ile rąk potrzeba, Aby mieć kawałek chleba.

7 OPOWIADANIE CZ. JANCZARSKIEGO ŻYTO I CHLEB. (5) Ania poszła na spacer. Wzięła ze sobą Uszatka. Szli ścieżką przez pole. -Spójrz powiedział Miś- ile tu trawy rośnie na polu! Będzie można na niej fikać koziołki. -Koziołki będziesz fikał gdzie indziej- uśmiechnęła się Ania. Tej trawy nie wolno deptać. To żyto. Będzie z niego chleb. Miś nic nie odpowiedział, ale bardzo się zdziwił. Przecież chleb robi się z mąki, a mąka jest biała, a nie zielona. Po drodze jechał wóz. A na wozie siedział dziadek Walenty. Siadajciezaproponował Ani i Misiowi. Ania i niedźwiadek usiedli na worku. -Co jest w tym worku? -zapytał miś. -Żyto. Będzie z niego chlebek- powiedział dziadek i wyjął z worka garść złocistych ziarenek. Uszatek znów się zdziwił. Przecież chlebek robi się z mąki, a nie ze złocistych ziarenek. Gdy Ania i Uszatek przyjechali do domu, Miś zaraz poprosił o kromkę chleba. Ach jak mu smakował chleb po spacerze! Jadł z apetytem i myślał: Jak naprawdę jest z tym chlebem! Jem go codziennie i nie wiem czy zrobiono go z mąki, czy ze złocistych ziarenek, czy też z zielonej trawy? Podrapał się Uszatek w opuszczone uszko i zamyślił się głęboko: Kto mi wytłumaczy to wszystko? Aby upiec chleb potrzebna jest ciężka praca wielu ludzi, chleb należy szanować. -W jaki sposób szanujemy chleb? /odpowiedzi dzieci/ Rolnicy co roku obchodzą święto dożynek, święto plonów i urodzajów. Uwite wieńce ze zboża, symbolizują radość po zakończonej ciężkiej pracy żniwiarzy. Ludzie cieszą się, że z zebranego zboża będzie można upiec chleb. Znany jest również zwyczaj witania gości chlebem i solą na różnych uroczystościach. Sól i chleb jest symbolem bogactwa naszej polskiej ziemi. Podczas wigilijnej kolacji łamiemy się opłatkiem, który jest symbolem chleba i składamy sobie serdeczne życzenia. JAK TO DAWNIEJ CHLEB PIECZONO: (6) Kiedy babcia piekła chleb jego zapach roznosił się po całym domu. Tylko dobra gospodyni umiała upiec dobre i smaczne pieczywo. Wymagało to wiele doświadczenia i nie lada umiejętności. A było to tak: Przywiezioną z młyna mąkę przeznaczoną do wypieku chleba należało wysuszyć i przesiać przez sito. Dzielono ją na dwie części. Z jednej części robiono rozczyn, która miała kisnąć ok. 12 godzin. Rozczyn mieszało się

8 w dużej drewnianej dzieży, wsypywano do niej mąkę, drożdże i zakwas, wlewano letnią wodę. Wszystko należało wymieszać dobrze ręką. Odstawiano wówczas dzieżę w ciepłe miejsce, aby rozczyn dobrze wykisł. Następnego dnia rano, gdy ciasto wydzielało lekko kwaśny zapach można było przystąpić do dalszego wyrabiania. Dosypywano resztę mąki, sól i inne przyprawy i mieszano, przykrywano ciasto czystym ręcznikiem i odstawiano, aby jeszcze podrosło. Gospodyni zerkała pod ręcznik cmokała i mlaskała żeby ciasto nie opadło. W tym czasie rozpalano w piecu chlebowym drzewem sosnowym. Żar i węgle przegarniano za pomocą długiego kija zwanego ożogiem, popiół usuwano pocioskiem czyli drążkiem zakończonym pionową deseczką. Piec był dobrze nagrzany, kiedy wrzucona przez gospodynię mąka zarumieniła się. Wyrośnięte ciasto wykładano na stolnicę, rękami obtaczano w mące aż do uformowania gładkiego i okrągłego bochenka, po czym kładziono bochenki na łopacie i delikatnie wkładano do pieca, aby chleb się udał należało uczynić szereg magicznych gestów /np. podskakiwała gospodyni do góry, lub podrzucała łopatę, nie mogła gospodyni usiąść aby z chleba nie zrobił się zakalec/, po półtorej godziny chleb wyjmowano z pieca, pukano delikatnie w spód bochenka czy jest dobrze wypieczony, następnie smarowano skórkę białkiem z jajka aby była błyszcząca i jeszcze na chwilę wkładano chleb do pieca. Upieczony chleb układano na drewnianej ławie, by przenikał zapachem drzewa. Pierwszego bochenka chleba z każdego wypieku nigdy nie krojono nożem, tylko łamano. Pieczenie chleba w dawnych czasach było ciężką praca i trudnym zadaniem. Chleb otaczany był szczególnym szacunkiem i czcią. Ludzie wierzyli, że chleb jest darem Bożym i daje zdrowie, dostatek, szczęście i spokojne życie. Poświęcony w kościele chleb w dniu 5 lutego miał leczyć chore gardła, płuca i oczy. Wierzono również, że chleb potrafi ugasić pożar, oraz ochroni spiżarnię przed myszami. Chleb był pierwszy prezentem, który dostawał człowiek zaraz po urodzeniu. Matka wkładała kawałek pieczywa pod poduszkę dziecka by chronić je przed złem, chorobami. Przez chleb przychodziło na dziecko wielkie szczęście. Ludzie szanowali chleb. Bochen chleba miał swoje specjalne miejsce w każdym domu, przykryty serwetą leżał na stole. Podczas posiłku, kiedy zaczynano kroić chleb kreślono na nim znak krzyża. Gdy chleb upadł na ziemię ludzie prędko go podnosili i całowali mówiąc Boże daruj nam. Nie wolno było dotykać chleba nie umytą ręką, a także nie należało jeść chleba w czapce na głowie. Szanowano również okruchy chleba, które zbierano i wrzucano do pieca lub zjadano.

9 O roli i znaczeniu chleba mówią liczne przysłowia: - Bez pracy nie ma kołaczy - Biedna to kraina, gdzie się chleb kończy, a kamień zaczyna - Chleb i woda nie ma głoda - Chleb z solą znak i hasło zgody - Kawałek chleba nie spadnie z nieba pracować trzeba - Kto ma żytko, ten ma wszystko - Kto dobrze orze, ten ma chleb w komorze Zanim człowiek wynalazł chleb, musiał nauczyć się uprawy zbóż. Pierwsi ludzie zaczęli uprawiać ziemię, a więc stali się rolnikami około tysięcy lat temu. Początki rolnictwa oznaczają siew i zbiór ziaren zbóż. Towarzyszyły temu pierwsze próby wypieku chleba. Chleb jest bowiem produktem ze zmielonego zboża. Jak wykazały wykopaliska, w czasach prehistorycznych uprawiano owies, proso, pszenicę a nieco później żyto Początkowo chleb nie był podobny do dzisiejszego. Pierwotnie był to cienki placek z roztartych kamieniami ziaren, wody i odrobiny soli, wypiekany na rozgrzanych kamieniach i przykrywany popiołem. Wypiekano go już 12 tysięcy lat temu. Chleb taki nazywano przaśnym lub podpłomykiem. Hindusi taki chleb nazywają czapatti, Żydzi macą, a Indianie. Kto i kiedy upiekł pierwszy chleb nie wiadomo. Dopiero 3 4 tysiące lat temu starożytni Egipcjanie odkryli, że do ciasta chlebowego można dodać zaczynu z mąki żytniej albo drożdży, żeby ciasto wyrosło i uzyskało delikatniejszy smak. Egipcjanie tez wynaleźli pierwsze piece piekarskie. W polskiej tradycji chleb był symbolem pożywienia, dostatku i pomyślności. W biedniejszych częściach Polski, chleb pojawiał się na stole jedynie w największe święta. Przez długi czas pieczono go z grubo zmielonej mąki pszennej, żytniej i jęczmiennej, owsianej, a nawet kukurydzianej. Pod koniec zimy, kiedy brakowało zapasów w spiżarniach, dodawano do resztek zboża młode igliwie sosnowe, żołędzie, rozmaite gatunki traw, korę dębu, korzenie roślin. Mąka była stosunkowo kosztownym produktem, dodawano więc do niej rozmaite dodatki tylko po to aby zwiększyć objętość pieczywa. Przeważnie były to rozgotowane i przetarte ziemniaki, mąkę z grochu i fasoli, soczewicy, czasem kapustę, cebulę...w okresach głodu w chlebie znajdowały się także perz, lebioda, kora niektórych drzew. Na smak pieczywa miało to ogromny wpływ, ale ważniejsze było wówczas oszukanie żołądka ilością a nie jakością pożywienia.

10