Lidia Geringer de Oedenberg KULISY

Transkrypt

1 Lidia Geringer de Oedenberg KULISY EUROPARLAMENTU

2 Lidia Geringer de Oedenberg Kwestor w Prezydium Parlamentu Europejskiego prezentuje Publikacja Grupy Postępowego Sojuszu Socjalistów & Demokratów w Parlamencie Europejskim Redakcja: Lidia Geringer de Oedenberg, Karolina Przybylińska, KULISY EUROPARLAMENTU Korekta: Anna Hysbergue Wydawca: Lidia Geringer de Oedenberg Poseł do Parlamentu Europejskiego Biuro Poselskie ul. Inowrocławska 17/14, Wrocław, tel./fax Wydanie I Wrocław 2014 Zdjęcia: Parlament Europejski, Lidia Geringer de Oedenberg, Zofia Ulatowska-Rybaj, Carmen Godeanu, EPO. Skład i druk: PALMApress s.c., Wrocław, Długa 11/13, tel , Chcieć to móc, tylko trzeba naprawdę chcieć i wiedzieć, czego się pragnie. Z tą wiedzą już będziesz u progu sukcesu. Weź stery własnego życia w swoje ręce.

3 Spis treści I. Słowem wstępu... 9 Czas szybko płynie...11 Polacy na TOP-ie w Europie...13 II. Jedyny taki Parlament...19 Jedyny taki Parlament...21 Co może Parlament Europejski? Ilu posłów zasiada w Parlamencie? Wcześniejsze wybory, mniej europosłów...27 Wist Lizboński Unijna kasa bez mitów...31 Teatr skąpców na pokaz...33 Cenna wielojęzyczność...35 Armia tłumaczy...39 Typowy tydzień europosła Z wizytą w Parlamencie Trójnogi Europarlament przed amputacją...47 Parlament w wersji Lux Pękający Parlament...53 Usadzić posła...55 Eurotrampolina władzy...59 Euroimmunitet...61 Nauczyciel, kartka i ołówek mogą zmienić świat Nacjonaliści wielbiący Unię III. Po ludzku o Unii Oficjalny dowcip europejski...73 BRUKSELA ciągle winna Płyniemy razem albo toniemy osobno Czarna dziura podatkowa ,5 mln euro dla dziecka opóźnionych samolotów Ponad 30 lat negocjacji, czyli jak rodził się europatent Akcja dla 80 milionów Europejczyków Milion europodpisów na Prima Aprilis Euroładowarka i inne ciasteczka Europeana dzisiejsza biblioteka aleksandryjska Wielki Brat w kieszeni, samochodzie, lodówce SWIFT oko Wielkiego Brata? ecall ratuje życie UE na automatycznym pilocie Wrocławski Widok na Europę

4 Zapomniane społeczeństwo w Europie Kolejka do Unii Turcja w Unii? Coraz bliżej Unijne menu na święta IV. Celebryci i VIP-y w Europarlamencie Żywa historia pisana w Europarlamencie Eurocelebryci Dalajlama, woreczek żółciowy i kobiety Zielony Książę przeciw zjadaniu Planety Pan Formuła 1 i autonowinki Bezmięsny McCartney V. Europejka w centrum uwagi Pasztet na setne urodziny Smutna przyszłość upośledzonych parytetowo wybranek? Taksa za zwycięstwo bez parytetów Kobieta najszybciej rozwijającą się gospodarką świata Panie do Rad VI. Europaradoksy dla niewtajemniczonych Unijny dżem z krzywej marchewki Polska nie uznaje flagi UE Polska dopłaca do brytyjskiej unijnej składki Unijna zapomoga dla brytyjskich arystokratów Czeski film unijnej Prezydencji Kościół państwo w Europie Bardzo wolny przepływ pracowników Zatrudnię milion pracowników, od ręki Ryby jednoczą narody VII. Parlamentarne dreszczowce Bruksela miasto bez stereotypów Jak napadać to najlepiej w Brukseli Strzelać do posła euro za ścierkę do podłogi Cztery lata dla austriackiego europosła Kontrowersyjna legislacja wzmaga natarczywość lobbystów Miliony za nicnierobienie VIII. Legalne przepychanki Gdy łamane jest prawo Misja śledcza czyli Polska pod lupą Parlamentu Europejskiego ACTA temat dla Dana Browna Demokracja a marihuana Gilotyna tytoniowa Papierosowa zadymka w Europarlamencie IX. Koronkowe dzieła prawne Podejrzani w sieci Niekomercyjne udostępnianie plików jest legalne Piraci promują kulturę Muzyczny szpieg tuż za rogiem Jak wyjść z więzienia praw autorskich % obecnych Absurdy prawa autorskiego Prawo autorskie do... odsprzedaży Opłaty za prawo autorskie... od czystej płyty CD, pendriva i drukarki Chmura obliczeniowa X. Belgia najdziwniejszy kraj na świecie Belgia, najdziwniejszy kraj na świecie Frytkowa rewolucja Belgijski uważny kierowca Bez reklam w TV i billboardów Monarcha ponad prawem Światowa stolica manifestacji PIS w Brukseli w szatach Św. Mikołaja Belgijsko-polskie skomplikowane związki XI. Polska w Europie Polski debiut przy sterach Unii Unikatowa konstelacja w Parlamencie Europejskim Pulsar z Polski Promenada Solidarności Polska jest trendy Vivat najpiękniejsi, czyli Polacy o sobie Mądry Niemiec po szkodzie Polska Flamandzka Takiej uroczystości w PE nigdy wcześniej nie było XII. Na zakończenie? Antyunijny Europarlament Podsumowanie prac Lidii Geringer de Oedenberg Podziękowanie

5 Słowem wstępu Od dekady jestem posłem w Parlamencie Europejskim (PE). Od poniedziałku do piątku pracuję w Brukseli lub Strasburgu. Starając się przyjeżdżać do Polski w niemal każdy weekend, mam okazję uczestniczyć w spotkaniach, konferencjach, szkoleniach, podczas których m.in. informuję o możliwościach, jakie stwarza Unia Europejska, o zasadach jej funkcjonowania, o sprawach zakulisowych mających kluczowe znaczenie dla Polaków. Jak zauważyłam w większości przypadków sprawy te są zupełnie nieznane obywatelom. Stąd zrodził się pomysł, aby podzielić się informacjami, do których mam dostęp, z szerszym gronem odbiorców na blogu*. Po kilku latach zebrawszy najważniejsze, najciekawsze wydarzenia, które zdarzyły się w ciągu ostatnich kilku lat w Unii postanowiłam wydać niniejszy zbiór felietonów w formie książkowej. Znajdą tu Państwo parlamentarne opowieści dotyczące Brukseli, Strasburga i... Wrocławia z perspektywy czasu i z dystansem. Będzie o Polsce widzianej z zagranicy, o ciekawych miejscach w Zjednoczonej Europie, do których tylko wtajemniczeni mają dostęp... Z pozdrowieniami z Parlamentu Europejskiego, * Moje blogi dostępne na portalach: * Prowadzę też bloga w języku angielskim: 8 9

6 Czas szybko płynie... Czy pamiętamy jeszcze jak przed referendum akcesyjnym do Wspólnoty w 2003 r. Samoobrona, LPR i PiS straszyli nas Unią? Proroctwo strat wszelakich z niepodległością włącznie nie sprawdziło się. Antyunijni krzykacze po latach wyraźnie przycichli, zarówno krajowi, jak i ci w Parlamencie Europejskim. Członkostwo Polski w Unii Europejskiej, jak widzimy po 10 latach, przyniosło wiele korzyści nam wszystkim. Samorządy, przedsiębiorcy i rolnicy korzystają z funduszy unijnych, polskie firmy z powodzeniem radzą sobie na wspólnym europejskim rynku. Swobodnie podróżujemy po całym terytorium Unii, możemy studiować, mieszkać czy też legalnie podejmować pracę w każdym z krajów członkowskich. Przed nami jednak kolejne zmiany. Musimy się mądrze dostosować do reform związanych z tzw. pakietem energetyczno-klimatycznym zmieniającej się polityki rolnej i polityki strukturalnej, na których finansowane idzie obecnie ponad 80% budżetu Unii. Musimy się także dobrze przygotować do przyjęcia waluty euro, do czego zobowiązaliśmy się w przedakcesyjnym referendum w 2003 r. Aby na tych zmianach zyskać, musimy się dobrze do nich przygotować. W tym celu potrzebujemy ekspertów i sprawnych negocjatorów. Konieczna będzie też silna i sprawna reprezentacja polskich europosłów. Siedziba Parlamentu Europejskiego w Strasburgu. Mamy możliwość wybrać godną naszych wielkich, unijnych planów nową ekipę poselską już w maju 2014 r., kiedy to w całej Unii odbędą się wybory do Parlamentu Europejskiego. Skorzystajmy z tej szansy, we własnym i narodowym interesie

7 Polacy na TOP-ie w Europie W 2014 r. mija 10 lat od momentu, gdy Polska razem z Litwą, Łotwą, Estonią, Czechami, Słowacją, Węgrami, Słowenią i dwoma państwami wyspiarskimi Maltą i Cyprem dołączyła do grona Państw Unii Europejskiej. Nowe kraje wniosły do Wspólnoty świeżą energię i innowacyjne pomysły, stając się motorem napędowym do jej dalszego rozwoju. Promenada Solidarności przez Parlamentem Europejskim w Brukseli. Mimo że przed dziesięciu laty nasze członkostwo w Unii wywoływało wiele pytań i kontrowersji, to dzisiaj chyba już nikt nie ma wątpliwości co do korzyści z tego płynących. Dziesiąta rocznica wstąpienia do Unii skłania do podsumowań i uzmysłowienia sobie, co się zmieniło przez ten czas. Z jednej strony mamy kilometry autostrad, mosty, stadiony, oczyszczalnie ścieków, chodniki sfinansowane z funduszy europejskich, a z drugiej nowy wizerunek Polski i Polaków w Europie. Współdecydujemy o przyszłości Unii, jesteśmy w grupie 6 największych i najbardziej wpływowych państw Wspólnoty. Staliśmy się poważnym graczem, z którego głosem należy się liczyć. Powspominajmy przez chwilę Gdy 54-osobowa delegacja polskich europosłów w 2004 r. po raz pierwszy przekraczała progi Parlamentu Europejskiego nasi starsi stażem koledzy i koleżanki nie spodziewali się, że tak szybko staniemy się widoczni i wpływowi. Posłowie Lidia Geringer de Oedenberg i Bronisław Geremek podczas obrad PE w Strasburgu. W pierwszych dniach naszego posłowania wybieraliśmy Przewodniczącego Parlamentu, wśród najpoważniejszych kandydatów pojawił się powszechnie znany Europejczyk, polski poseł Bronisław Geremek, nominowany przez ALDE, trzecią co do wielkości parlamentarną frakcję polityczną Liberałów i Demokratów. Wsparcie dla jego kandydatury wykroczyło daleko poza krąg tej grupy politycznej, ale nie wystarczyło, by Polak wygrał wybory. Gdy Bronisław Geremek zginął tragicznie w wypadku drogowym 13 lipca w 2008 r., 12 13

8 europarlamentarzyści postanowili uczcić jego pamięć, nazywając jego imieniem wewnętrzny dziedziniec Parlamentu Europejskiego w Strasburgu. Wróćmy jednak do 2004 r., gdy Przewodniczącym PE został Hiszpan Josep Borrell, na Wiceprzewodniczących wybrano dwóch Polaków: Jacka Saryusza- Wolskiego i Janusza Onyszkiewicza. W Prezydium zasiadła też jako Kwestor Genowefa Grabowska. Po ich 2,5-letniej kadencji, w następnych funkcyjnych wyborach pojawili się w Prezydium jako Wiceprzewodniczący Adam Bielan i Marek Siwiec. Europejscy posłowie na tyle przyzwyczaili się do polskiej obecności na szczycie, że nikogo nie zdziwiło, gdy spośród kandydatów na Przewodniczącego PE w 2009 r. największe poparcie uzyskał Jerzy Buzek, z którym miałam przyjemność zasiadać wtedy w Prezydium jako Kwestor. Byliśmy jedynymi Polakami w tym gremium. Po kolejnych wyborach, dalej pełniłam funkcję Kwestora, a wraz ze mną w Prezydium zasiadali Wiceprzewodniczący PE Jacek Protasiewicz i Bogusław Liberadzki jako Kwestor (w skład Prezydium PE poza Przewodniczącym, wchodzi 14 Wiceprzewodniczących i pięciu Kwestorów). Od momentu akcesji Polacy odpowiadali za bardzo ważne kwestie w Komisji Europejskiej. Od 2004 r. rozwój regionalny leżał w gestii Komisarz Danuty Hübner, a od 2009 r. nad budżetem unijnym czuwa Komisarz Janusz Lewandowski. W 2006 r. w unijnej administracji, jako jeden z pierwszych, wysokie stanowisko objął Piotr Nowina-Konopka, został dyrektorem ds. kontaktów z parlamentami krajowymi w PE, a następnie od 2010 r. dyrektorem ds. kontaktów z Kongresem Stanów Zjednoczonych. Jan Truszczyński w 2006 r. stał się wicedyrektorem w Dyrekcji Generalnej ds. Rozszerzenia UE w Komisji Europejskiej. Natomiast Marek Grela objął w 2006 r. funkcję dyrektora do spraw stosunków transatlantyckich, Ameryki Łacińskiej w Sekretariacie Generalnym Rady Unii Europejskiej w Brukseli. W powołanej Traktatem Lizbońskim Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych (unijnej dyplomacji), której szefuje Wiceprzewodnicząca KE Catherine Ashton zatrudnienie znaleźli: Maciej Popowski jako zastępca Sekretarza Generalnego ds. stosunków międzyinstytucjonalnych oraz Jan Tombiński jako szef Delegatury UE na Ukrainie i Tomasz Kozłowski na podobnym stanowisku w Korei Południowej. Niezwykle istotny dla naszej pozycji był też moment objęcia przez Polskę po raz pierwszy Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w drugiej połowie 2011 r. Pamiętam uroczyste przemówienie Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w PE 13 września 2011 r. Obradom przewodniczył Jerzy Buzek (nota bene były szef niegdysiejszego Ministra Komorowskiego w latach ), pierwsze miejsce wśród komisarzy zajmował Janusz Lewandowski, a miejsca w Radzie UE polscy ministrowie. Prezydent rozpoczął swoje wystąpienie od krótkiej lekcji historii integracji europejskiej i... polskiej Konstytucji dla Europy z 1831 roku! Tak bowiem nazwał stworzony przez siebie (po jednej z bitew powstania listopadowego) traktat o wiecznym pokoju polski myśliciel Wojciech Jastrzębowski. Przemówienie nagrodzono owacją na stojąco. Nastrój był podniosły a moment historyczny, mimo że kilku polskich posłów wybranych z list PiS ostentacyjnie na początku wyszło, a ci którzy pozostali nie bili braw i nie wstali. Lidia Geringer de Oedenberg z Prezydentem RP Bronisławem Komorowskim w 2011 r. w PE w Brukseli. Będąc debiutantem w Prezydencji, spisaliśmy się dobrze, szczególnie na tle wcześniejszych nowych sterników: Czechów i Węgrów, którzy w powszechnej opinii pozaliczali spektakularne wpadki

9 Mnie jako Polkę niezwykle cieszą nasze narodowe akcenty w Unii Europejskiej. Parlament Europejski od dawna ma w zwyczaju honorowanie wybitnych postaci, które przyczyniły się do europejskiej integracji poprzez nadawanie ich imion miejscom ważnym dla naszej Instytucji. Swoje budynki w Strasburgu i Brukseli posiadają m.in.: Winston Churchill, Altiero Spinelli, Willy Brandt czy József Antall (pierwszy Premier demokratycznych Węgier). Strasburski dziedziniec parlamentarny nosi nazwę Agora Bronislaw Geremek. Jednakże gdy pojawiła się inicjatywa nadania świeżo oddanej do użytku promenadzie przebiegającej przez kompleks budynków Parlamentu Europejskiego w Brukseli nazwy Esplanade de la Solidarité / Esplanade van de Solidariteit nie wszyscy członkowie Prezydium byli do tej idei przekonani. Pomysł, by uhonorować wkład polskiego ruchu w demokratyczne przemiany w Europie, a nie konkretną osobę, jak to miało do tej pory miejsce, pojawił się po raz pierwszy. Rok trwały uzgodnienia pomiędzy członkami Prezydium i belgijskimi władzami, do których formalnie należy promenada. W końcu 1 września 2011 r. promenadę uroczyście otwarto i nadano jej nazwę na cześć polskiej Solidarności. Rzeźba Zjednoczona Ziemia autorstwa Beaty i Tomasza Urbanowiczów ofiarowana Parlamentowi Europejskiemu przez miasto Wrocław stoi w centralnym miejscu na Agorze Geremek w Strasburgu. Flagi wszystkich Państw członkowskich UE na masztach wyprodukowanych w Stoczni Gdańskiej przed budynkiem PE Louise Weiss w Strasburgu

10 Na tym jednak nie kończą się polskie akcenty w Parlamencie Europejskim. W Strasburgu przed naszymi budynkami powiewają flagi wszystkich państw członkowskich na masztach, wyprodukowanych w Stoczni Gdańskiej, o czym informują specjalne podpisy. Ponadto, na Agora Bronislaw Geremek znajduje się szklana rzeźba Zjednoczona Ziemia autorstwa Beaty i Tomasza Urbanowiczów ofiarowana 11 maja 2005 r. przez miasto Wrocław. Wszystkie grupy wizytujące Parlament Europejski fotografują się na jej tle. Zawsze przechodząc obok polskich akcentów uśmiecham się do siebie myśląc, że jeszcze tak niedawno ani ich ani nas tu nie było II. Jedyny taki Parlament Wewnętrzny dziedziniec Parlamentu Europejskiego w Strasburgu nosi nazwę Agora Bronislaw Geremek

11 Jedyny taki Parlament Reprezentuje pół miliarda obywateli. Oficjalnie pracuje w trzech siedzibach: w Brukseli, Strasburgu i Luksemburgu. Ma biur i 159 sal obrad z największą plenarną, na ok miejsc. Łącznie zajmuje m 2. Zatrudnia prawie 10 tys. osób. Parlamentarny system informatyczny obsługuje 15 tys. stanowisk komputerowych i 1200 laptopów parlamentarnych serwerów każdego dnia przyjmuje ponad 1 milion i, wysyła 250 tys. Udostępnia 20 mln dokumentów rocznie 1. Pracuje w 24 językach (to ponad 500 kombinacji tłumaczeń). Zatrudnia 1240 tłumaczy pisemnych oraz 1150 interpretatorów ustnych. Przerabia językowo ponad 100 tys. stron miesięcznie i setki posiedzeń. Wielojęzyczność to w samym PE koszt ok. 250 mln euro rocznie. Poza pracownikami i oficjalnymi gośćmi rocznie PE przyjmuje ok. 500 tys. odwiedzających. Ponad 400 tys. filiżanek kawy trafia co roku do sal posiedzeń, pomnożone przez 5-letnią kadencję daje prawdziwe morze koniecznej, choć nie wiedzieć czemu, bardzo niesmacznej kawy. Rocznie odbywa się ok spotkań. Rzeźba Zjednoczona Europa autorstwa Ludmilly Tchériny przed budynkiem Parlamentu Europejskiego w Strasburgu. 1 Powoli przechodzi na system paperless, w przyszłości posłowie pracować będą głównie na dokumentach elektronicznych, udostępnianych na tabletach zainstalowanych w salach obrad. Inwestycje w e-parlament w 2011 r. na IT wyniosły prawie 90 mln euro

12 Kilkadziesiąt wind w budynkach Parlamentu wykonuje dziennie ok. 2 tys. razy trasę góra-dół, psując się dość często i powodując liczne, uzasadnione lub nie spóźnienia posłów. PE ma swoją telewizję internetową EuroparlTV, studia telewizyjne, radiowe i specjalny dział komunikacji. Transmisje z posiedzeń PE można śledzić w Internecie. Sesje plenarne zaczynają się o 8:30 i kończą ok. północy, to ok. 460 godz. monitoringu rocznie. Posłowie ciągle coś głosują, rocznie wciskają guziki od 5-6 tys. razy. Parlament Europejski posiada także zewnętrzne Biura Informacyjne. W każdej stolicy kraju członkowskiego po jednym, w dużych krajach po dwa. W Polsce, poza Warszawą, od lipca 2011 r. działa też biuro regionalne we Wrocławiu. Co może Parlament Europejski? W swoich początkach ponad pół wieku temu PE nie miał wielu kompetencji. Najstarsi stażem posłowie wspominają jak niegdyś, raz w miesiącu, spotykali się w Strasburgu, by wydać opinię, z którą wcale nie musiała się liczyć Rada (szefowie rządów Państw członkowskich). Nie mieli biur ani asystentów, w czasie obrad palili cygara, pili koniak, a sesję kończyła dobra kolacja. Byli delegatami z parlamentów narodowych. Dopiero od 1979 r. europosłów wybiera się w bezpośrednich wyborach. Dzisiaj Parlament jest równoprawnym partnerem dla Rady, ma władzę budżetową i legislacyjną, pracuje codziennie do późnych godzin nocnych i przez cały rok. W czasie obrad posłowie piją wodę, kawę lub herbatę. Na kolację zwykle deputowanym nie starcza już czasu, a palić nie wolno nawet w kawiarniach. Parlament Europejski współdecyduje m.in. o opiewającym na 130 mld rocznym eurobudżecie, przesłuchuje komisarzy, zatwierdza Komisję Europejską, aprobuje lub blokuje międzynarodowe umowy. Lidia Geringer de Oedeberg udziela wywiadu w Parlamencie Europejskim. Widok z lotu ptaka na kompleks budynków Parlamentu Europejskiego w Brukseli

13 Ilu posłów zasiada w Parlamencie 1? Powinno być 751. Jest 766. Dlaczego? Ponieważ Traktat z Lizbony wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. o pół roku za późno... Zakładano, że nowy skład PE zaproponowany w Traktacie Lizbońskim zacznie obowiązywać wraz z wyborami do PE w czerwcu 2009 r. Tak się nie stało, gdyż jego ratyfikację ciągle wtedy blokowali jeszcze Prezydenci: Polski Lech Kaczyński i Czech Vaclav Klaus. Wybory odbyły się zatem według starego Traktatu Nicejskiego, a po pół roku, gdy Lizbonę w końcu ratyfikowano we wszystkich krajach Unii zaczęto z mozołem poprawiać błędy. Kolejno kraje członkowskie musiały ratyfikować specjalny protokół dostosowujący stare reguły do nowych. Najpierw wzięto się za liczbę posłów. Polska według Lizbony powinna była mieć 51 eurodeputowanych, ale w 2009 r. wybrano tylko 50-ciu. Problem wystąpił w całej Unii, w eurowyborach wybrano łącznie 736 posłów, według Lizbony powinno być nas 751. Brakujących piętnastu należało zatem doszlusować według tworzonych naprędce reguł. Rozdział dodatkowych mandatów w PE oznaczał w każdym z powiększających swoją delegację państw, konieczność uruchomienia specjalnych procedur wyborczych. Francja np. nie przewidziała łatania składu swojej delegacji i stanęła przed dylematem organizowania ogólnokrajowych wyborów dla dwóch (!) europosłów. W końcu stanęło na wysłaniu posłów z krajowego parlamentu. Najbardziej niecierpliwili się Hiszpanie, którzy zyskiwali aż 4 posłów, co więcej wcześniej przewidzieli sposób ich wyboru. Tym niemniej przyszli posłowie czekali w blokach startowych przez kolejne dwa lata. Sala plenarna Hemicycle w Parlamencie Europejskim w Brukseli. 1 Stan VII kadencji

14 Jedne państwa zyskiwały dodatkowe miejsca w PE jak np. Polska, która powiększyła swą reprezentację o jednego europosła, inne traciły część mandatów jak Niemcy, gdzie aż trzech deputowanych należałoby wysłać z powrotem do kraju. A wszystko po to, aby docelowa liczba europosłów określona w Traktacie Lizbońskim na 751 osoby stała się faktem. I prawie się stała, gdyż w końcu znaleziono metodę wyłonienia dodatkowej 15-stki, ale nikogo nie odesłano do domu, ponieważ nie wymyślono sposobu odstrzału nadliczbowych posłów. W efekcie mieliśmy o trzech niemieckich posłów za dużo, aż do eurowyborów w 2014 r. Zamieszanie z posłami lizbońskimi trwało długo. Dopiero w połowie kadencji , w styczniu 2012 r. do nas dołączyli. W tym 51. polski poseł. Kolejnego biorącego mandat z list wyborczych z 2009 r. wyznaczono metodą d Hondta. Miejsce zostało zarezerwowane dla kandydata z listy PSL. Pierwotnie miał nim zostać Edward Wojtas, który zginął w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r., jego miejsce przypadło zatem następnemu na liście Arkadiuszowi Bratkowskiemu, również z PSL 2. Tym sposobem doszliśmy do liczby 754 posłów, których liczba jeszcze się zwiększyła wraz ze wstąpieniem Chorwacji do UE o kolejnych 12 eurodeputowanych. To był stan tymczasowy, bowiem zgodnie z Traktatem ogólny skład po kolejnych wyborach nie może przekraczać 751 posłów, co oznaczało, że niektóre narodowe delegacje będą musiały w przyszłości... być mniejsze. Wcześniejsze wybory, mniej europosłów Wybory posłów VIII kadencji Parlamentu Europejskiego zaplanowano w całej Unii od 22 do 25 maja 2014 r. 1, o trzy tygodnie wcześniej niż poprzednie. Pomysł przesunięcia wyborów ze zwyczajowej połowy czerwca na jego początek kiełkował już od paru lat, ale gdy przyjrzano się konkretnym datom, okazało się, że mogą one kolidować z Zielonymi Świątkami, a święto łączone z tradycją długich weekendów mogłoby jednak niekorzystnie wpłynąć na frekwencję wyborczą... Datę trzeba było przesunąć na maj. Skład Parlamentu wybieranego w 2014 r. także miał się zmienić, a konkretnie zmniejszyć z 766 w 2014 r. do 751 deputowanych 2. Aż o piętnastu! Po długich debatach i bojach ustalono, że dwunastu państwom członkowskim (Rumunii, Grecji, Belgii, Portugalii, Czechom, Węgrom, Austrii, Bułgarii, Irlandii, Chorwacji, Litwie i Łotwie) odbierze się po jednym pośle, a delegacji niemieckiej trzech. Brzmi trochę niesprawiedliwie, ale Niemcy jako największy kraj UE mają też najwięcej deputowanych aż 99, zatem pogodzili się z decyzją. W przypadku Polski żadne zmiany nie zostaną tym razem wprowadzone. Przypomnę, że Traktat Lizboński potraktował nas dość obcesowo i zmniejszył naszą reprezentację o trzech posłów w stosunku do ustaleń z traktatu Nicejskiego. Obecnie mamy 51 deputowanych, w pierwszych wyborach w 2004 r. wysłaliśmy do Europarlamentu Artykuł 144. polskiej ordynacji wyborczej do Parlamentu Europejskiego stanowi: W przypadku wygaśnięcia mandatu posła do Parlamentu Europejskiego, [...] albo utraty mandatu Marszałek Sejmu [...] zawiadamia (...) kolejnego uprawnionego na podstawie art. 130 kandydata z tej samej listy okręgowej o przysługującym mu pierwszeństwie do mandatu. 1 W Polsce 25 maja 2014 r. 2 Zgodnie z Traktatem z Lizbony (który wszedł w życie pół roku po poprzednich wyborach w 2009 r.) liczba deputowanych została ograniczona do przewodniczący, z jednego kraju może być maksymalnie 96 posłów i minimalnie

15 Wist Lizboński Pierwszym testem dla Traktatu z Lizbony był budżet na 2011 r. 1 Dzielenie finansowego tortu dla ówcześnie 27 stolic UE z odmiennymi priorytetami i wskaźnikami gospodarczymi, nigdy nie należało do łatwych czynności (co miałam okazję z bliska obserwować jako członek Komisji Budżetowej), a stało się jeszcze trudniejsze, gdy wraz z Traktatem Lizbońskim do stołu negocjacyjnego dosiadł jeszcze na równych prawach Europarlament. Sprawozdanie budżetowe na 2011 r. spoczęło w polskich rękach poseł Sidonii Jędrzejewskiej, która wraz z pozostałymi posłami z Komisji Budżetowej przycisnęła odważnie Radę do negocjacyjnego muru. Nie obyło się bez fochów, gróźb zrywania rozmów i wetowania budżetu. Parlament w ten sposób testował, ile ma władzy, prężył muskuły, by turbulencje zakończyły się dosłownie w ostatniej chwili. Dzięki temu wszyscy: Rada, Parlament i Komisja Europejska, poczuli się wygranymi. To była pierwsza próba sił lizbońskich Parlamentu. Europartnerzy, wzmocnieni o doświadczenia, dali potem kolejny pokaz rozdzierania szat budżetowych przy siedmioletniej perspektywie finansowej na lata O czym później... Posiedzenie Komisji Budżetowej w 2011 r. 1 Ponieważ Traktat Lizboński wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. było już za późno, aby budżet na 2010 r. przygotowywać według nowej procedury

16 Unijna kasa bez mitów Budżet UE to dokładnie 0,67 euro dziennie na obywatela, czyli koszt jednej kawy... Jest 44 razy mniejszy niż suma wszystkich budżetów krajów członkowskich. Jego podstawą jest obecnie składka poniżej 1% PKB każdego z 28 państw Unii. To jest tzw. budżet inwestycyjny, gdzie 94% środków wraca do państw członkowskich lub przeznacza się na rzecz wspólnych działań zewnętrznych. Nie ma na świecie drugiego takiego budżetu, gdzie tylko 6% przeznaczane jest na koszty administracyjne. Nie może mieć deficytu czy zadłużenia. Zwykle zostają w nim niewydane środki, które wracają do państw członkowskich. Budżet UE przynosi więcej wartości dodanej niż każde euro wydane z budżetu narodowego. Wynoszący poniżej 150 mld euro rocznie budżet UE jest silnym instrumentem pobudzania i zwiększania inwestycji, generowania wzrostu gospodarczego oraz tworzenia nowych miejsc pracy. Jeśli składka będzie ulegać zmniejszeniu, jak stale proponuje bogatsza część Europy, to według Komisji Europejskiej budżet UE może się skurczyć o ok. 20% w ciągu najbliższych 20 lat. Tymczasem budżety narodowe mają tendencję wzrostową, w 2011 r. 23 z 27 ówczesnych państw UE zwiększyło własne wydatki, w 2012 r. do tej grupy dołączył jeszcze jeden kraj. Czy chcemy, by środki publiczne z poziomu UE zostałyby w ten sposób przesunięte na poziom narodowy? Czy oznacza to renacjonalizację polityk unijnych w przyszłości? Na razie Rada (szefowie państw) kreśli coraz ambitniejsze plany przed Unią, nowe strategie pełne wyśrubowanych pułapów (np. kosztownego ograniczenia emisji CO2), drugą ręką skreślając środki mające temu służyć. Zwieńczenie statuy L Europe przed Parlamentem Europejskim w Brukseli. Cele polityczne i gospodarcze negocjowane miesiącami, nawet przegłosowane i opublikowane w pięknej broszurze, nie zostaną osiągnięte poprzez zmniej

17 szenie inwestycji na szczeblu wspólnotowym. Czy stara 15-tka zaciskająca pasa Unii ma rację? Według danych polskiego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego każde euro zainwestowane w nowych krajach UE przynosi starym krajom średnio 61 eurocentów zysku w postaci dodatkowego eksportu 1, dla samych Niemiec oznacza to powrót nawet 1 euro i 25 centów 2. Komisja Europejska wykazuje, że inwestycje w dziedzinie spójności w okresie przyniosły dodatkowe 0,7% PKB wzrostu gospodarczego w 2009 r. w całej Unii, a do roku 2025 mogą osiągnąć nawet 4% PKB. Wyjściem satysfakcjonującym nowych i starych mogą być środki własne Unii np. podatek od transakcji finansowych, który może przyczynić się do wzrostu unijnego budżetu, czyniąc go bardziej autonomicznym i stabilnym zarazem. W sytuacji, gdy dojdzie do przyjęcia propozycji Komisji w zakresie systemu środków własnych, składki do budżetu UE poszczególnych państw mogą się zmniejszyć nawet o połowę. Negocjacje ciągle się toczą Teatr skąpców na pokaz Niedawna batalia o budżet obfitowała w efektowne pokazy teatralne. Powspominajmy... Najpierw miały miejsce bardzo trudne rozmowy o bieżących problemach związanych z deficytem budżetu w 2012 r. Żeby było ciekawiej, zasadą unijnego budżetu jest brak jakiegokolwiek deficytu... Skąd zatem się wziął? Do spłaty zobowiązań brakowało 9 mld euro! Kłopoty zaczęły się już w 2011 r., kiedy Rada i Parlament nie dostrzegły, że przegłosowały niewystarczające środki do wcześniej zaakceptowanych planów. Aby sytuacji zaradzić, zastosowano ucieczkę do przodu i sięgnięto po pieniądze z następnego budżetu, czyli z tego zaplanowanego na 2012 r. Nic zatem dziwnego, że w ostatnim kwartale 2012 r. kasa świeciła pustkami i zabrakło funduszy np. na program Erasmus. Rozdźwięk budżetowy wziął się z nagłych decyzji Rady, która potrafiła od tak zmienić kwoty zaproponowane we wstępnym projekcie budżetu, zastępując je nieco pod publiczkę znacznie mniejszymi. Ponieważ za liczbami stały konkretne programy: dla studentów, naukowców, miast, regionów, przedsiębiorstw itp., zrobił się bardzo poważny deficyt. Dziurę udało się załatać częściowo już w 2012 r. Państwa wygospodarowały 6 mld dodatkowych środków, kolejne 3 mld miały się znaleźć w 2013 r., ale w międzyczasie dziura... jeszcze się powiększyła. Wydatki UE (ujęcie krajowe) według danych Eurostatu. Ponadto zarówno Rada jak i Komisja Europejska zapomniały w tych negocjacjach o nowych prerogatywach Europarlamentu. Umknęło ich uwadze, że po raz pierwszy negocjacje wieloletniego budżetu prowadzone są według zupełnie innych reguł narzuconych Traktatem Lizbońskim, zgodnie z którymi 32 33

18 Parlament powinien być stroną w negocjacjach. A nie był przez długi czas. Posłowie uzbrojeni w nowe narzędzia budżetowe nie zamierzali odpuścić i postraszyli Radę budżetowym veto. Trzeba pamiętać, że budżet UE to nie są pieniądze dla Brukseli. 94 % środków trafia z powrotem do państw członkowskich, w dopłatach bezpośrednich albo w postaci zakupu ich towarów czy usług. Cięcia w unijnym budżecie to nie są oszczędności, tylko podcinanie gałęzi rozwoju regionów. Premier Cameron radził też, aby odchudzić brukselską administrację. Przypomnę, że o jej obecnym kształcie zdecydowały państwa członkowskie, a nie Bruksela. Eurourzędnicy kosztują 6 % unijnego budżetu. Według danych Eurostatu z 2011 r. w strukturach unijnych pracowało łącznie 55 tys. urzędników. Czy to dużo? Jak jest gdzie indziej? Przykładowo: Łotwa z populacją obywateli ma 184 tys. urzędników. W Birmingham liczącym mieszkańców jest 60 tys. urzędników. W Paryżu z mieszkańcami jest ich 50 tys. W Helsinkach na mieszkańców przypada 40 tys. urzędników. Ilu zatem powinno być urzędników na 500 mln euroobywateli? Cenna wielojęzyczność Wspólnota przebyła długą drogę od końca lat 50., kiedy to w jej instytucjach mówiono zaledwie czterema językami i były to: francuski, niemiecki, włoski i niderlandzki. Wraz z rozszerzeniami Unii przybywało języków. Do 2004 r. obowiązywało ich już 11, obecnie 1 mamy w Parlamencie Europejskim oficjalnie 24 języki urzędowe (i 3 alfabety), a w dalszej perspektywie, kto wie może i turecki? Mimo że wszystkie języki są tak samo ważne, to ze względów czysto praktycznych priorytetowo traktowany jest angielski jako wzorzec do tłumaczeń na inne języki oraz francuski, którym posługują się urzędnicy oraz mieszkańcy Brukseli i Strasburga, gdzie pracuje Parlament. Mnogość eurojęzyków jest prawdziwym wyzwaniem organizacyjnym, logistycznym i finansowym. Każdego miesiąca tłumaczy się ok. 100 tys. stron dokumentów. Wraz z tłumaczeniami ustnymi to wydatek rzędu 3 mln euro dziennie! Różnorodność językowa jest demokratyczną i kulturową podstawą Unii Europejskiej 2, dzięki temu każdy obywatel ma możliwość napisania do każdej instytucji UE i otrzymania odpowiedzi w tym samym języku, w którym przesłał pytanie. Kolegium Kwestorów w latach Kwestorzy VII Kadencji Parlamentu Europejskiego. Od lewej: Bill Newton Dunn ( ), Bogusław Liberadzki ( ), Astrid Lulling, Lidia Geringer de Oedenberg, Jiri Mastalka, Jim Higgins. Nie wszystkim językowa presja poszła łatwo. Np. Irlandia, gdzie mówi się głównie po angielsku, dopiero po 30 latach od wstąpienia do UE wymogła tłumaczenia na swój język gaeilge, którym nota bene większość irlandzkich europosłów się nie posługuje. 1 W 2014 r. 2 Art. 22. Karty Praw Podstawowych UE, Art. 24. Traktatu o funkcjonowaniu UE

19 Maltańczycy mimo że posługują się płynnie angielskim, będącym jednym z dwóch języków na wyspie naciskali na tłumaczenia na maltański, co również udało im się osiągnąć. Wysłuchujemy stale pretensji Katalończyków, którzy nie mając tłumaczenia na ich język czują się poniżani, gdy słuchają tłumaczeń na hiszpański (kastylijski). Dołączają do nich Luksemburczycy mający co prawda francuski i niemiecki do wyboru z trzech języków oficjalnych we własnym kraju, ale przecież chcieliby też mieć tłumaczenia na luksemburski... Dlaczego akurat te? Angielski, dlatego że dokumentacja patentowa najczęściej jest przygotowywana w tym języku. Niemiecki, ponieważ najwięcej patentów pochodzi z Niemiec. Francuski, gdyż to kolejny najbardziej opatentowany kraj. Skutek? Włosi i Hiszpanie od razu językowo obrazili się i w projekcie w ogóle nie chcieli uczestniczyć. Pozostałe kraje długo blokowały inicjatywę, ale w końcu zrozumiały, że to poświęcenie dla dobra ich gospodarek. Nawet Włochy ostatecznie uległy, a Hiszpanie zaproponowali, że przystąpią do europatentu, gdy zostaną wyrzucone języki niemiecki i francuski, wtedy zostałby tylko angielski i inni byliby tak samo ukarani. Jak łatwo sobie wyobrazić propozycja nie przeszła, co więcej Polska, negocjująca podczas swojej prezydencji tę regulację najpierw ogłosiła za sukces podpisanie wynegocjowanej umowy w gronie 25 państw, po czym sama się wycofała z porozumienia... ze względów językowych. Jak lingwistycznie radzą sobie europosłowie? Według mnie najsprawniejsi są Grecy, Cypryjczycy, Luksemburczycy, Maltańczycy, Węgrzy, Czesi, Słowacy, Rumuni i Bułgarzy zwykle znający bardzo dobrze przynajmniej po dwa unijne języki. Każde miejsce w sali plenarnej Parlamentu Europejskiego wyposażone jest w zestaw słuchawkowy, za pośrednictwem którego posłowie otrzymują tłumaczenie na języki narodowe krajów członkowskich. Puśćmy jednak wodze fantazji i wyobraźmy sobie, że pieniądze przeznaczane obecnie na tłumaczenia zostałyby zainwestowane w przyszłości w naukę języka angielskiego we wszystkich krajach Europy począwszy od przedszkola, zachowawszy własny język, moglibyśmy komunikować też we wspólnym języku euro-administracyjnym... Czy to możliwe? Chyba raczej nie. Mieliśmy już przedsmak euroawantury, jaką wywołał projekt Jednolitego Patentu, w którym zaproponowano dla obniżenia kosztów tłumaczenia tylko na trzy języki: angielski, niemiecki i francuski. Niemcy, Austriacy, Holendrzy, Hiszpanie, których znam, bardzo dobrze komunikują się po angielsku i mają jeszcze solidne podstawy jakiegoś drugiego języka obcego. Najsłabsi w eurolingwistyce w moim osobistym rankingu są Włosi, Francuzi i Brytyjczycy, posługujący się głównie swoimi językami. Znajomy Anglik podpytany przy nieoficjalnej okazji przeze mnie, czy uczył się w szkole jakiegoś języka obcego, odpowiedział: Of course (oczywiście). Jak zapytałam, jaki to był język, wyznał: I don t remember (nie pamiętam). Jak radzą sobie Polacy? Coraz lepiej

20 Armia tłumaczy Mimo że na świecie język angielski staje się współczesnym lingua franca, w UE nadal tysiące tłumaczy znajduje stabilne zatrudnienie. Przyjrzawszy się z bliska kosztom językowych luksusów można doznać zawrotu głowy. Ponad miliard euro rocznie! Ale z drugiej strony ten komfort to tylko 2,20 euro rocznie na mieszkańca. Dla samego Parlamentu Europejskiego pracuje 1240 tłumaczy pisemnych oraz 1150 interpretatorów ustnych. Jeżeli dodamy liczbę tłumaczy ustnych i pisemnych stwierdzimy, że ponad jedna trzecia personelu Parlamentu jest zatrudniona w służbach językowych i to nie wystarcza... Wykonanie ok. 35% wszystkich tłumaczeń zleca się firmom zewnętrznym. Cóż, każdy z 28 krajów za punkt honoru uważa posiadanie wszystkich dokumentów w swoim języku oraz tłumaczenie oficjalnych spotkań na język ojczysty. Posłowie składają ok interpelacji rocznie oraz ok. 20 tys. poprawek do różnych dokumentów, to ok. 1,2 mln stron wymagających przetłumaczenia. Na posiedzeniach często widzę tłumaczy zamówionych dla posłów konkretnych nacji, którzy to zapomnieli przyjść na zebranie. Językowa poprawność powoduje, że w delegację np. do Brazylii, z posłem nieznającym angielskiego jedzie dodatkowo trzech tłumaczy z jego językiem ojczystym. Ten standard jest zawsze zapewniony, a koszty idą w dziesiątki tysięcy euro. Dokumenty na posiedzenia, raporty po ich odbyciu, setki tysięcy stron przetłumaczonych sprawozdań trafiają bardzo często prosto do kubła. Przychodząc wcześnie rano do Parlamentu, mijam się z ekipami sprzątającymi i widzę, ile makulatury wynoszą codziennie z gabinetów. Oficjalnie w Parlamencie Europejskim obowiązują 24 języki urzędowe. W popularnym belgijskim anglojęzycznym magazynie The Brussels Tribune filozof, ekonomista i poliglota Philippe Van Parijs, jak każdy wielo