Lublin, dnia 30 lipca 2014 r. Poz. 2668

Transkrypt

1 DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Lublin, dnia 30 lipca 2014 r. Poz WOJEWODA LUBELSKI Rozstrzygnięcie nadzorcze Nr PN-II Wojewody Lubelskiego z dnia 29 lipca 2014 r. stwierdzające nieważność uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 24 czerwca 2014 r. Nr XLVI/733/2014 w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach, zakładach kształcenia nauczycieli, placówce doskonalenia nauczycieli, bibliotekach pedagogicznych i kolegium pracowników służb społecznych, dla których organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Lubelskiego, w części obejmującej 12 ust. 2 uchwały w brzmieniu: po uzyskaniu opinii: rady pedagogicznej/rady programowej jednostki oświatowej z wyłączeniem jednostki, w której rada nie jest tworzona oraz związków zawodowych zrzeszających nauczycieli działających w danej jednostce oświatowej oraz pkt 8 wzoru wniosku stanowiącego załącznik do uchwały. Na podstawie art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2013 r. poz. 596, ze zm.) stwierdzam nieważność uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 24 czerwca 2014 r. Nr XLVI/733/2014 w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach, zakładach kształcenia nauczycieli, placówce doskonalenia nauczycieli, bibliotekach pedagogicznych i kolegium pracowników służb społecznych, dla których organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Lubelskiego, w części obejmującej 12 ust. 2 uchwały w brzmieniu: po uzyskaniu opinii: rady pedagogicznej/rady programowej jednostki oświatowej z wyłączeniem jednostki, w której rada nie jest tworzona oraz związków zawodowych zrzeszających nauczycieli działających w danej jednostce oświatowej oraz pkt 8 wzoru wniosku stanowiącego załącznik do uchwały. Uzasadnienie Uchwała Nr XLVI/733/2014 została doręczona organowi nadzoru w dniu 30 czerwca 2014 r. W podstawie prawnej uchwały powołano art. 49 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 w zw. z art. 91d pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1986r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz.191). Zgodnie z powołanymi przepisami ustawy Karta Nauczyciela, organy prowadzące szkoły ustalają kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia w zakresie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, w tym realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, ze środków, o których mowa w ust. 1 pkt 1, uwzględniając w szczególności sposób podziału środków na nagrody

2 Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 2 Poz organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół, tryb zgłaszania kandydatów do nagród oraz zasadę, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku (art. 49 ust. 2). W przypadku szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, zadania i kompetencje organu prowadzącego określone w art. 49 ust. 2 wykonuje odpowiednio: rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa (art. 91d pkt 1). Uchwałą Nr XLVI/733/2014 Sejmik Województwa Lubelskiego określił kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach, zakładach kształcenia nauczycieli, placówce doskonalenia nauczycieli, bibliotekach pedagogicznych i kolegium pracowników służb społecznych, zwanych dalej jednostkami oświatowymi, dla których organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Lubelskiego ( 1 ust. 1 uchwały). Zgodnie z 12 ust. 2 przedmiotowej uchwały, dyrektor jednostki oświatowej przyznaje Nagrodę Dyrektora tym kandydatom, którzy spełnili największą liczbę kryteriów, po uzyskaniu opinii: rady pedagogicznej/rady programowej jednostki oświatowej z wyłączeniem jednostki, w której rada nie jest tworzona oraz związków zawodowych zrzeszających nauczycieli działających w danej jednostce oświatowej. W ocenie organu nadzoru, przytoczona regulacja w zakresie, w jakim wprowadza obowiązek uzyskania opinii rady pedagogicznej (rady programowej) oraz związków zawodowych w przedmiocie przyznania nagrody nauczycielowi przez dyrektora szkoły lub placówki, narusza w stopniu istotnym art. 39 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.). W myśl powołanego art. 39 ust. 3 ustawy o systemie oświaty, dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach: 1) zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki; 2) przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom i innym pracownikom szkoły lub placówki; 3) występowania z wnioskami, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoły lub placówki, w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz pozostałych pracowników szkoły lub placówki. W świetle powyższego, przyznawanie nagród nauczycielom zatrudnionym w szkole należy do ustawowo określonych kompetencji dyrektora szkoły. Wprowadzenie w 12 ust. 2 przedmiotowej uchwały obowiązku uzyskania przez dyrektora szkoły opinii rady pedagogicznej oraz związków zawodowych przy przyznawaniu nauczycielowi nagrody dyrektora stanowi uszczuplenie ustawowych kompetencji dyrektora szkoły. Ustawa o systemie oświaty nie przewiduje współdziałania dyrektora w indywidualnych sprawach przyznawania wynagrodzeń, w tym nagród. W ocenie organu nadzoru, brak podstaw prawnych, aby takie współdziałanie wprowadzać w drodze aktu prawa miejscowego. Opinie w indywidualnych sprawach w zakresie wynagrodzeń, wyróżnień i awansów mogą mieć miejsce tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Jak wynika z art. 39 ust. 3 pkt 3 oraz art. 41 ust. 2 pkt 3 ustawy o systemie oświaty do kompetencji rady pedagogicznej należy opiniowanie wniosków dyrektora o przyznanie nauczycielom odznaczeń, nagród i innych wyróżnień, w tym wniosków o przyznanie nagrody organu prowadzącego. Analogicznie kształtowane są uprawnienia rady programowej kolegium pracowników służb społecznych ( 13 ust. 3 pkt 11 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 24 marca 2005r. w sprawie kolegiów pracowników służb społecznych Dz. U. Nr 61, poz. 544) oraz rady programowej kolegium nauczycielskiego ( 31 ust. 3 pkt 11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1997r. w sprawie zakładów kształcenia nauczycieli Dz. U. Nr 104, poz. 664, ze zm.). Kompetencje rady pedagogicznej oraz rady programowej, wynikające z ww. przepisów prawa nie obejmują wydawania opinii w sprawie przyznania przez dyrektora szkoły nagród dla nauczycieli zatrudnionych w danej jednostce oświatowej.

3 Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 3 Poz Konsekwencją stwierdzenia nieważności regulacji 12 ust. 2 uchwały we wskazanym zakresie jest konieczność wyeliminowania pkt 8 wzoru wniosku o przyznanie nagrody Marszałka Województwa Lubelskiego/Dyrektora jednostki oświatowej, stanowiącego załącznik do uchwały. Powyższy zapis przewiduje bowiem zamieszczenie opinii Rady Pedagogicznej (Rady Programowej) we wniosku o przyznanie nagrody, w tym także nagrody przyznawanej przez dyrektora. W ocenie organu nadzoru obowiązujące przepisy prawa nie upoważniają także do poszerzenia w drodze uchwały form współdziałania dyrektora szkoły z innymi podmiotami, w tym także z organizacjami związków zawodowych. Według art Kodeksu pracy, jeżeli przepisy prawa pracy przewidują współdziałanie pracodawcy z zakładową organizacją związkową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek współdziałać w takich sprawach z zakładową organizacją związkową reprezentującą pracownika z tytułu jego członkostwa w związku zawodowym albo wyrażenia zgody na obronę praw pracownika nie zrzeszonego w związku - zgodnie z ustawą o związkach zawodowych. Przepis art. 7 ustawy z dnia 23 maja 1991r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 167) przewiduje zaś, że w zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują wszystkich pracowników, niezależnie od ich przynależności związkowej, a w sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują prawa i interesy swoich członków. Na wniosek pracownika niezrzeszonego związek zawodowy może podjąć się obrony jego praw i interesów wobec pracodawcy. Zgodnie z art. 30 ust. 2 1 ustawy o związkach zawodowych, w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa pracy zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową, pracodawca jest obowiązany zwrócić się do tej organizacji o informację o pracownikach korzystających z jej obrony (...). Postanowienia cytowanego przepisu mają więc zastosowanie we wszystkich sprawach, gdzie konkretny przepis prawa pracy statuuje obowiązek współdziałania pracodawcy ze związkami zawodowymi. Potwierdza to również brzmienie art. 26 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, wedle którego do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej należy m.in. zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy. Tytułem przykładu szczególną rolę ów mechanizm odgrywa w sprawach dotyczących wypowiedzenia umowy o pracę bądź rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia. Z taką sytuacją współdziałania nie mamy jednak do czynienia w odniesieniu do przyznawania wynagrodzenia i jego poszczególnych składników. Jest to bowiem wyłączna prerogatywa pracodawcy, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wobec powyższego należy stwierdzić, że przedmiotowa uchwała wprowadzając wymóg uzyskania opinii związków zawodowych przed przyznaniem nagrody nauczycielowi przez dyrektora szkoły, wykroczyła poza ustawowe upoważnienie. Uchwała podjęta w wykonaniu upoważnienia z art. 49 ust. 2 Karty Nauczyciela nie może ograniczać ustawowych kompetencji dyrektora na rzecz organizacji związkowych, a także innych organów szkoły. W wyroku z dnia 10 września 2013 r., IV SA/Wr 315/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał, iż wprowadzanie obowiązku współdziałania w zakresie przyznawania indywidualnych składników wynagrodzenia nie znajduje podstaw w obowiązującym prawie, godzi w uprawnienia pracodawcy oraz prawa pracownika, a tryb ustalania wysokości i przyznawania elementów wynagrodzenia musi być zgodny z przepisami prawa, zaś obowiązek dokonywania uzgodnień z organizacją związkową w poruszanych kw estiach nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Powyższe zapatrywanie wpisuje się w utrwaloną już linię orzeczniczą sądów administracyjnych (por. wyroki WSA we Wrocławiu z dnia 18 czerwca 2008 r., sygn. akt IV SA/Wr 169/08 oraz z dnia 25 lutego 2009 r. sygn. akt IV SA/Wr 494/08; wyrok WSA w Kielcach z dnia 5 sierpnia 2008 r., sygn. akt II SA/Ke 273/08). W ww. wyroku z dnia 25 lutego 2009 r. Sąd zwrócił również uwagę na istotną kwestię z punktu widzenia ochrony dóbr osobistych, a mianowicie, że uzgodnienia dotyczące określonych składników wynagrodzenia prowadzą także do naruszenia dóbr osobistych, o których mowa w art. 23 Kodeksu cywilnego, w wyniku stworzenia możliwości zapoznania się przez związki zawodowe z elementami wynagrodzenia i ich wysokością.

4 Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 4 Poz Skoro ustawodawca przyjął, iż związki zawodowe reprezentują wszystkich pracowników, niezależnie od ich przynależności związkowej jedynie w zakresie praw i interesów zbiorowych, a w sprawach indywidualnych tylko interesy swoich członków (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o związkach zawodowych), oraz że to dyrektor decyduje w sprawach przyznawania nagród (art. 39 ust. 3 pkt 2 ustawy o systemie oświaty), nakładanie na dyrektora szkoły obowiązku zasięgnięcia opinii związków zawodowych przy przyznawaniu nagrody dyrektora dla poszczególnych nauczycieli, należy uznać za istotne naruszenie obowiązujących przepisów prawa. Pismem z dnia 17 lipca 2014 r., znak: KE-II TMO, dodatkowe wyjaśnienia w przedmiotowej sprawie złożył Marszałek Województwa Lubelskiego. W wyjaśnieniach trafnie wskazano, iż katalog zawarty w art. 41 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, określający opiniodawcze kompetencje rady pedagogicznej, ma charakter otwarty (wyliczenie zostało bowiem poprzedzone zwrotem w szczególności ), ponadto w zakresie kompetencji opiniodawczych rada pedagogiczna nie ma prawa decydowania a dyrektor nie jest zobowiązany do wykonywania uchwał. W opinii organu nadzoru przepis art. 41 ust. 2 ustawy o systemie oświaty nie może być jednakże interpretowany w oderwaniu od pozostałych przepisów tej ustawy, w tym regulujących kompetencje innych organów szkoły, w szczególności kompetencje dyrektora szkoły. Wśród kompetencji dyrektora jako kierownika zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli wymienionych w art. 39 ust. 3 ustawa rozróżnia przyznawanie nagród przez dyrektora szkoły oraz występowanie z wnioskami o przyznanie takich nagród do podmiotów zewnętrznych i przewiduje obowiązek zasięgnięcia opinii rady pedagogicznej jednie w drugim przypadku. Wyraźne postanowienia ustawy w tym zakresie nie mogą być modyfikowane przepisami prawa miejscowego poszerzającymi uprawnienia opiniodawcze rady pedagogicznej. Okoliczność wiążącego albo niewiążącego charakteru opinii rady ma w tych kwestiach znaczenie drugorzędne, aczkolwiek niewątpliwie wprowadzenie wiążących opinii rady pedagogicznej w sprawach zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji dyrektora szkoły stanowiłoby o rażącym naruszeniu prawa. W kwestii dopuszczalności opiniowania przez związki zawodowe wniosków o przyznanie nauczycielom nagród z funduszu, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy Karta Nauczyciela, w wyjaśnieniach przywołano wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 11 stycznia 2007 r. sygn. akt II SA/Rz 629/06. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd sformułował jeden pogląd ogólniejszej natury, iż uchwała rady gminy, podjęta na podstawie art.49 ust.2 ustawy z r. Karta Nauczyciela (...) określająca w ramach trybu przyznawania nagród nauczycielom za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze, że dyrektor szkoły przyznaje nauczycielowi taką nagrodę po zasięgnięciu opinii związku zawodowego działającego w szkole lub placówce oświatowej, nie narusza art. 36 ust.6a (powinno być: art. 30 ust. 6a - dopisek organu nadzoru) tej ustawy zobowiązującego do uzgodnienia ze związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli regulaminu przyznawania nagród, jako składnika wynagrodzenia nauczycieli. Aktualna linia orzecznicza organu nadzoru kształtowana jest stanowiskiem judykatury zawartym w nowszych, wymienionych wyżej orzeczeniach, przede wszystkim Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, w których dokonano wnikliwej analizy przedmiotowych kwestii w kontekście kompetencji związków zawodowych wynikających z ustawy o związkach zawodowych. Należy w tym miejscu także podkreślić, że uprawnienia związków zawodowych do uczestniczenia w procesie stanowienia prawa w postaci opiniowania projektów aktów prawnych, wynikające z art. 19 ustawy o związkach zawodowych a także w zakresie uzgadniania regulaminu wynagradzania nauczycieli (art. 30 ust. 6a ustawy Karta Nauczyciela), muszą zostać odróżnione od uprawnień w zakresie współdziałania z pracodawcą w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, do których zaliczyć należy przyznanie określonej osobie (nauczycielowi) nagrody za osiągnięcia w zakresie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Nagrody wynikające ze stosunku pracy stanowią składnik wynagrodzenia nauczyciela (art. 30 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela). Przedstawioną w wyjaśnieniach tezę, że w razie zaistnienia wątpliwości, czy dana kwestia mieści się w zakresie zadań związków zawodowych, procedura opiniodawcza powinna zostać przeprowadzona można przyjąć jedynie w zakresie uprawnienia do opiniowania projektów aktów prawnych, wynikającego z art. 19 ustawy o związkach zawodowych. W sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują natomiast wyłącznie prawa i interesy swoich członków oraz pracowników, którzy

5 Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 5 Poz wystąpili z wnioskiem o obronę ich praw i interesów wobec pracodawcy (art. 7 ust. 2 ustawy), w szczególności do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej należy zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy (art. 26 pkt 1 ustawy). Kompetencje w tej materii przysługują tylko wtedy, gdy konkretny przepis rangi ustawowej tak stanowi (por. Kodeks pracy. Komentarz, red. K. W. Baran, WKP 2012; Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, K. W. Baran, Oficyna 2010). W wyjaśnieniach wskazano także na przepisy zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2013r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli zatrudnionych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i rodzinnych, ośrodkach diagnostyczno konsultacyjnych (Dz. Urz. MS z 2013r. poz. 226) oraz zarządzenia Nr 41 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 12 września 2011 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli (Dz. Urz. MKiDN z 2011r. poz. 651), jako przemawiające za dopuszczalnością opiniowania wniosków o przyznanie nagród dla nauczycieli przez organizacje społeczne, w skład których wchodzą także przedstawiciele związków zawodowych. Argument ten nie może zostać uwzględniony. Analogiczne zapisy w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 49 ust. 2 Karty Nauczyciela nie przesądzają kwestii zgodności z prawem zakwestionowanych regulacji przedmiotowej uchwały. Stanowiska wyrażonego w przedłożonych wyjaśnieniach nie można zatem podzielić z przyczyn szczegółowo wywiedzionych w uzasadnieniu niniejszego rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy, stwierdzenie nieważności uchwały Nr XLVI/733/2014 we wskazanym zakresie jest uzasadnione. Na niniejsze rozstrzygnięcie nadzorcze przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, złożona za moim pośrednictwem, w terminie 30 dni od daty jego doręczenia. Wojewoda Lubelski Wojciech Wilk Otrzymują: 1) Marszałek Województwa Lubelskiego 2) Sejmik Województwa Lubelskiego