BioFeed Sp. z o.o. tel/fax: Biuro Exportowe: Zakład produkcyjny Zalewo:

Transkrypt

1 BioFeed Sp. z o.o. Zakład produkcyjny Zalewo: Biuro Exportowe: Rajkowy, ul. Jesionowa Pelplin ul. Kilińskiego 8A Zalewo Olivia Business Centre - Olivia Tower Al. Grunwaldzka 472 A Gdańsk tel/fax: biuro@biofeed.pl 1

2 Przygotowano przez Biofeed Sp. z o.o. na podstawie: Nutrient requirements of mink and foxes. National Research Council Academy Press, Washington, DC. Normy Żywienia Mięsożernych i Roślinożernych Zwierząt Futerkowych. Wartość pokarmowa pasz Red. Jarosz S., PAN, Inst. Fizjol. i Żyw. Zwierz. Jabłonna. Rouvinen-Watt K., White M.B., Campbell R Mink Feeds and Feeding. Ottawa, Canada: Ontario Ministry of Agriculture and Food, through the Agricultural Research Institute of Ontario; [Truro, N.S.]: Nova Scotia Agricultural College. Sławoń J Żywienie lisów i norek. PWRiL. Warszawa. Zalecenia żywieniowe i wartość pokarmowa pasz. Zwierzęta futerkowe Red. Gugołek A., PAN, Inst. Fizjol. i Żyw. Zwierząt. Jabłonna. Konsultacje naukowe: Prof. dr hab. Andrzej Gugołek

3 Program żywienia norek hodowlanych Spis treści 1. Wstępne informacje o żywieniu norek Zapotrzebowanie pokarmowe norek Zasady żywienia norek w poszczególnych okresach hodowlano-żywieniowych Żywienie w okresie przygotowania do rozrodu i rozrodu Żywienie w okresie odchowu szczeniąt przy matkach Żywienie w okresie odchowu szczeniąt po odsadzeniu Żywienie w okresie kształtowania okrywy włosowej Katalog produktów firmy BioFeed przeznaczonych dla norek

4 Program żywienia norek hodowlanych 4

5 Program żywienia norek hodowlanych 1. Wstępne informacje o żywieniu norek Norka hodowlana (Neovison vison) jest dominującym gatunkiem w polskich i światowych hodowlach zwierząt futerkowych. Wiedza dotycząca zasad hodowli tego gatunku, a szczególnie ich żywienia, jest mniej poznana niż innych gatunków zwierząt gospodarskich, ponieważ hodowane są dopiero od przełomu XIX i XX wieku. Norki to typowe zwierzęta mięsożerne o stosunkowo krótkim i prostym przewodzie pokarmowym, przyswajające składniki pokarmowe z wykorzystaniem procesów enzymatycznych. W ich żywieniu stosuje się zatem znaczne ilości pasz pochodzenia zwierzęcego o wysokiej zawartości białka i energii oraz przetworzone pasze roślinne. Żywienie norek w Polsce oparte jest o mieszanki paszowe wilgotne (tzw. mieszanki tradycyjne), sporządzane zazwyczaj bezpośrednio w kuchniach paszowych ferm. Ich skład komponentowy i wartość pokarmowa w dużym stopniu zależą od hodowcy lub dostępności pasz na danym terenie. W żywieniu norek wykorzystuje się trzy podstawowe grupy pasz: pochodzenia zwierzęcego - głównie różnorodne produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego, pochodzenia roślinnego oraz dodatki paszowe. Pasze te charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem pod względem wartości odżywczej, biologicznej, energetycznej oraz przyswajalności. Ich udział w diecie w poszczególnych okresach hodowlano-żywieniowych jest zróżnicowany. Najwięcej stosuje się pasz pochodzenia zwierzęcego, można je wykorzystywać w ilości od 60 do 85%. Pasze pochodzenia roślinnego stanowią najczęściej od 6 do 18% dawki. Udział dodatków paszowych zależy od ich formy. Dodatki naturalne, obecnie rzadko stosowane w praktyce fermowej, mogą stanowić do 5%, a dodatki w formie premiksów witaminowo-mineralnych, w zależności od koncentracji 0,1-0,2%. W grupie pasz pochodzenia zwierzęcego wykorzystywanych w Polsce dominują różnorodne produkty uboczne pochodzące z uboju i przetwórstwa drobiu. Wykorzystywane są też produkty uboczne pochodzące od innych zwierząt gospodarskich oraz ryb. Pasze pochodzenia roślinnego to przede wszystkim śruty zbożowe oraz uboczne produkty z przemysłu młynarskiego i rolno-spożywczego. Pasze te przed podaniem norkom powinny zostać bezwzględnie poddane procesom uzdatniania: gotowaniu, ekstrudowaniu lub ekspandowaniu w celu poprawy przyswajalności węglowodanów złożonych. Przewód pokarmowy norek nie jest bowiem w stanie wykorzystać większości nie przetworzonych - surowych węglowodanów. W świetle najnowszych badań naukowych należy uznać, że najkorzystniejszą formą paszy węglowodanowej dla norek jest dobrze rozdrobniona, ekspandowana mieszanka ziaren różnych zbóż. W odchowie zwierząt młodych stosuje się żywienie do woli. Zwierzęta te powinny otrzymać paszę o zbilansowanym składzie w takiej ilości, aby po zjedzeniu karmy i nasyceniu się pozostawały niezjedzone resztki w ilości około 5% ilości podanej paszy. Do woli żywi się także dorosłe zwierzęta wybrakowane ze stada podstawowego. Natomiast zwierzęta stada podstawowego żywi się w sposób ograniczony- restrykcyjny. Żywienie to polega na podawaniu paszy o niższej wartości energetycznej lub w ilości zmniejszonej o 20-50% w stosunku do porcji paszy wyjściowej. 5

6 Program żywienia norek hodowlanych 2. Zapotrzebowanie pokarmowe norek Zalecenia żywieniowe zagraniczne: Nutrient Requirements (1982), Rovinen-Watt i in. (2005) oraz krajowe: Normy Żywienia (1994), Zalecenia Żywieniowe (2011) określają ogólne zapotrzebowanie norek na energię, składniki pokarmowe, witaminy oraz mikro i makroelementy w dawkach pokarmowych. Podstawowym miernikiem wartości pokarmowej dla norek jest procentowy udział energii metabolicznej z białka, tłuszczu i węglowodanów, w odniesieniu do całkowitej wartości energii metabolicznej (EM). Ważne jest także dostarczenie zwierzętom dostatecznej ilości energii w dawce. Zapotrzebowanie pokarmowe norek hodowlanych jest zróżnicowane w poszczególnych okresach roku, co wynika przede wszystkim z cyklicznie występujących procesów fizjologicznych: rozrodu, wymiany okrywy włosowej oraz odkładania tkanki tłuszczowej zapasowej w okresie przedzimowym. W określonych porach roku występuje znacznie zróżnicowane zapotrzebowanie na poszczególne składniki pokarmowe: białko, tłuszcz, węglowodany, a także witaminy i składniki mineralne. Tradycyjnie w żywieniu norek wyróżnia się 4 okresy hodowlano-żywieniowe. Czas ich trwania przedstawiono w tabeli 1. Zapotrzebowanie pokarmowe zwierząt, wyrażone udziałem procentowym energii metabolicznej z białka, tłuszczu i węglowodanów jest określone w przedziałach z zaznaczoną tolerancją od do (tab.2). Daje to hodowcy możliwość dostosowania żywienia na fermie do panujących warunków środowiskowych, zestawu pasz jakimi dysponuje, potrzeb fizjologicznych zwierząt oraz ich wartości genetycznej, przy zachowaniu dobrostanu żywieniowego. Tabela 1. Podział roku na okresy hodowlano-żywieniowe w żywieniu norek (Zalecenia Żywieniowe 2011) Nr okresu Nazwa okresu Czas trwania I Przygotowanie do rozrodu i rozród od grudnia do wykotów II Odchów szczeniąt przy matkach laktacja od wykotu do 15 lipca III Odchów szczeniąt po odsadzeniu od 16 lipca do 15 września IV Kształtowanie okrywy włosowej od 15 września do uboju * * - w zależności od odmiany od 15 XI do 15 XII 6

7 Program żywienia norek hodowlanych Tabela 2. Zapotrzebowanie norek na składniki pokarmowe w kolejnych okresach hodowlano-żywieniowych (Zalecenia Żywieniowe 2011) Okres hodowlanożywieniowy Procentowy udział EM z: białka tłuszczu węglowodanów I II III IV Zapotrzebowanie na witaminy oraz składniki mineralne przedstawiono w tabelach 3 i 4. Ujęto je w przeliczeniu na 1 kg typowej mieszanki paszowej o zawartości suchej masy 30-35%. Tabela 3. Podział roku na okresy hodowlano-żywieniowe w żywieniu norek (Zalecenia Żywieniowe 2011) Witaminy Jednostki miary Na 1 kg mieszanki paszowej (s.m %) A j.m D j.m E mg B1 mg 15 B2 mg 3 B6 mg 3 B12 mg 0,02 H mg 0,03 Niacyna mg 5 Kwas foliowy mg 0,3 Kwas pantotenowy mg 3 Cholina mg

8 Program żywienia norek hodowlanych Tabela 4. Zalecany poziom składników mineralnych w dawkach zwierząt futerkowych mięsożernych (Zalecenia Żywieniowe 2011) Składnik mineralny Jednostki miary Na 1 kg mieszanki paszowej (s.m %) Wapń mg Fosfor mg Żelazo mg Cynk mg Miedź mg 1,2-2,5 Sód mg 1200 Mangan mg 7,5-15 Magnez mg 0,04-0,06 8

9 Program żywienia norek hodowlanych 3. Zasady żywienia norek w poszczególnych okresach hodowlano-żywieniowych 3.1. Żywienie w okresie przygotowania do rozrodu i rozrodu Prawidłowe żywienie norek stada podstawowego jest bardzo ważne dla przyszłych wyników rozrodu. Okres przygotowania do rozrodu rozpoczyna się praktycznie w grudniu, gdy na fermach pozostają już tylko zwierzęta wybrane do rozrodu, jednak w przypadku samic wieloletnich żywienie regeneracyjne powinno rozpocząć się po odsadzeniu szczeniąt, a samców po zakończonym sezonie kopulacyjnym. Wbrew powszechnej opinii zwierzęta w tym okresie mają znaczne zapotrzebowanie pokarmowe. Powstałe wówczas stany niedoborowe mogą skutkować nieudanym nadchodzącym sezonem rozpłodowym. Wielu naukowców jest zdania, że to właśnie niewłaściwe żywienie w tym okresie jest odpowiedzialne za powstawanie syndromów: mokrych-tłustych szczeniąt oraz wyczerpania laktacyjnego samic. Okres przygotowania do rozrodu i rozrodu nie jest jednak jednorodny, w rzeczywistości zawiera trzy odrębne podokresy: przygotowanie do rozrodu, gdy zwierzęta powinny być żywione restrykcyjnie, okres około kopulacyjny oraz czas ciąży, gdy samice należy żywić do woli, ale tak aby wykazywały apetyt. Zalecenia podają szerokie granice tolerancji żywienia w zakresie wartości pokarmowej, z uwagi na wspomniane powyżej podokresy. Przygotowanie do rozrodu to okres żywienia restrykcyjnego, mającego na celu doprowadzenie zwierząt do właściwej kondycji rozpłodowej. Aby proces ten był skuteczny powinien być przeprowadzany w sposób długotrwały, indywidualny, a także dostosowany do warunków klimatycznych panujących w danym roku. Ważne jest także, aby skończył się przed rozpoczęciem właściwego okresu rozpłodowego. Praktyka hodowlana dowodzi, że norki można odchudzić znacznie szybciej niż inne gatunki zwierząt futerkowych, poprzez żywienie restrykcyjne. Jednak na minimum 2 tygodnie przed pierwszym kryciem należy wrócić do pełnej objętości dawki. Należy także pamiętać o podawaniu właściwej ilości witamin oraz makro- i mikroelementów w zredukowanych objętościowo dietach, zatem premiksy, zawierające wszystkie niezbędne witaminy i minerały, powinny być stosowane w zwiększonej ilości. Dobrą metodą wydaje się także, w przypadku norek, zwiększona częstotliwość karmienia małymi dawkami paszy, co wpływa na zwiększoną aktywność zwierząt i pobudza ich metabolizm. Także dodatek preparatów węglowodanowych bogatych we włókno surowe, które podawane w większych ilościach powoduje zmniejszenie strawności składników pokarmowych, może być metodą doprowadzania zwierząt do właściwej kondycji. Należy zatem zadbać o dodatek w paszy otrąb pszennych, które dodatkowo wpływają na mleczność samic. W okresie ciąży samice muszą otrzymywać paszę zapewniającą optymalny rozwój płodów - bogatą w składniki pokarmowe, witaminy, związki mineralne oraz umożliwiająca nagromadzenie w organizmie zapasów na okres laktacji. W przypadku norek zapotrzebowanie pokarmowe w pierwszej połowie ciąży jest zbliżone do bytowego, gdyż potrzeby przed implantacją zarodków są minimalne. 9

10 Program żywienia norek hodowlanych W drugiej połowie ciąży wzrasta natomiast zapotrzebowanie pokarmowe związane z rozwojem płodów. W początkowym okresie ciąży powinien nastąpić niewielki przyrost masy ciała samicy - szeregu kilku procent, w drugiej natomiast większy, od 10 do 15%, w stosunku do masy na początku ciąży. Zgodnie z tą zasadą zaleca się także zwiększyć ogólną wartość energetyczną dawki w drugiej połowie ciąży o około 10%. W omawianym okresie mieszanka paszowa powinna składać się z pełnowartościowych materiałów paszowych, nie tylko pod względem składu chemicznego i wartości biologicznej, ale przede wszystkim spełniających najwyższe wymagania sanitarne. Wykazano bowiem, że większość wczesnych upadków szczeniąt, obok wynikających z zaburzeń behawioralnych samic, spowodowane jest infekcjami bakteryjnymi. Zalecane jest podawanie ryb i dobrej jakości ich produktów ubocznych, zawierających białko o znacznej wartości biologicznej. Znaczną jednak ostrożność, należy zachować przy skarmianiu ryb zawierających tiaminazę oraz związki wiążące żelazo (TRIOX). Zalecane jest zwiększenie dodatku witamin z grupy B, szczególnie witaminy B1 (tiaminy) i związków zawierających żelazo, najlepiej w formie organicznej. Korzystny wpływ na uszkodzone narządy wewnętrze a szczególnie wątroby ma także cholina. Skarmianie pasz zawierających nawet niewielki ilości utlenionych tłuszczów, może również niekorzystnie wpłynąć na wynik rozrodu. Z tych względów należy zwiększyć w dawkach udział witaminy E, będącej naturalnym antyutleniaczem oraz mającej pozytywny (wraz z selenem) wpływ na rozród. Należy zadbać także o odpowiedni poziom innych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, szczególnie witaminy A i D. Witamina C jest także antyutleniaczem oraz podnosi odporność samic i ich przyszłego potomstwa. Inną istotną dla przebiegu ciąży substancją biologicznie czynną jest kwas foliowy, zapobiegający ronieniu. W opisywanym okresie wskazana jest także obróbka termiczna materiałów paszowych zawierających substancje biologicznie czynne takie jak: narządy rozrodcze, tchawice, głowy. W tabeli 5 przedstawiono ramowe dawki pokarmowe zapewniające prawidłowe żywienie w okresie przygotowania do rozrodu i rozrodu. 10

11 Program żywienia norek hodowlanych Tabela 5. Ramowe dawki pokarmowe dla norek w okresie przygotowania do rozrodu i rozrodu. Komponenty Udział % Produkty drobiowe różne surowe o niskiej zawartości tłuszczu 1 44,0 48,0 Uboczne produkty rybne dobrej jakości 18,0 22,0 Mączka mięso-kostna 7,0-9,0 Tłuszcz roślinny 1,0 Koncentrat węglowodanowy Expander Mink Reproduction 12,0 Woda 11,0-13,0 Premiks Vit-Min Mink Reproduction lub Vit-Min Mink&Fur Standard 0,1-0,2 Razem 100,0 Sucha masa (%) Energia metaboliczna MJ/kg 5,7-5,9 % energii metabolicznej z: Białka Tłuszczu Węglowodanów Nie jest wskazane stosowanie znacznych ilość ubocznych produktów drobiowych miękkich oraz surowych głów drobiowych Uwaga: Dawki przygotowano na podstawie tabelarycznych wartości pokarmowych. Rzeczywista wartość konkretnych pasz z kolejnych partii może znacznie różnić się zawartością wody i składników pokarmowych. Dawki należy zatem traktować orientacyjnie. 11

12 Program żywienia norek hodowlanych 3.2. Żywienie w okresie odchowu młodzieży przy matkach Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, witaminy, składniki mineralne i energię samic podczas laktacji, szczególnie tych odchowujących liczne mioty, jest znacznie wyższe niż w czasie ciąży. Zatem błędem jest jednakowe żywienie samic ciężarnych i karmiących. Data zmiany żywienia na żywienie laktacyjne jest łatwe do określenia z uwagi na zbliżony czas porodu większości samic. Skład komponentowy oraz wartość pokarmową i energetyczną pasz należy jednak zmieniać stopniowo, co zapobiega zaburzeniom w pobieraniu paszy. Dobierając materiały paszowe dawek w okresie laktacji powinno się zadbać, podobnie jak w okresie poprzedzającym, o ich świeżość, wysoką wartość biologiczną oraz właściwy stan mikrobiologiczny. Nie powinny też składać się z surowych materiałów paszowych, zawierających substancje biologicznie czynne. W czasie laktacji należy unikać w miarę możliwości zmian składu paszy. Nie jest też wskazane wprowadzanie materiałów paszowych, które zmieniają smak paszy i tym samym czasowo obniżają jej pobieranie. W tym okresie zwiększone jest zapotrzebowanie na wszystkie witaminy, szczególnie rozpuszczalne w tłuszczach: E, A i D, które należy podawać w górnych granicach zaleceń. Zaleca się również wprowadzenie do mieszanki paszowej dodatku chlorku sodu (NaCl) w ilości 0,2-0,5% jej suchej masy. Ma to na celu wyrównanie w organizmie samicy ubytku sodu wydzielanego z mlekiem i tym samym przeciwdziałanie syndromowi wyczerpania laktacyjnego. Celowe jest także dodanie do dawki łatwo przyswajalnej glukozy. W okresie laktacji paszę zadaje się 2-3 razy dziennie, w dawkach do woli. Ilość paszy uzależniona jest od wielkości miotu. Samice norek charakteryzujące się wysoką mlecznością należy karmić ostrożnie w pierwszych 3 tygodniach po wykocie. W wieku 3 tygodni szczenięta zaczynają pobierać pokarm stały, dlatego od tego czasu należy umożliwić im dostęp do paszy i wody pitnej, co może zapobiec wyczerpaniu laktacyjnemu samic. Szczególnie ważne jest również usuwanie niezjedzonej, zepsutej mieszanki paszowej. W tabeli 6 przedstawiono ramowe dawki pokarmowe zapewniające prawidłowe żywienie w okresie odchowu młodzieży przy matkach. 12

13 Program żywienia norek hodowlanych Tabela 6. Ramowe dawki pokarmowe dla norek w okresie odchowu młodzieży przy matkach. Komponenty Udział % Produkty drobiowe różne surowe 1 42,0 44,0 Uboczne produkty rybne dobrej jakości 2 18,0 22,0 Mączka mięso-kostna 10,0-11,0 Tłuszcz roślinny 2,0 Koncentrat węglowodanowy Expander Mink Milkiness 13,0 Woda 11,0-13,0 Premiks Vit-Min Mink Milkiness lub Vit-Min Mink&Fur Standard 0,1 Razem 100,0 Sucha masa (%) Energia metaboliczna MJ/kg 5,9-6,1 % energii metabolicznej z: Białka Tłuszczu Węglowodanów Nie jest wskazane stosowanie znacznych ilość surowych ubocznych produktów drobiowych miękkich oraz surowych głów drobiowych 2 - Można wykorzystać uboczne produkty o wyższej zawartości tłuszczu Uwaga: Dawki przygotowano na podstawie tabelarycznych wartości pokarmowych. Rzeczywista wartość konkretnych pasz z kolejnych partii może znacznie różnić się zawartością wody i składników pokarmowych. Dawki należy zatem traktować orientacyjnie. 13

14 Program żywienia norek hodowlanych 3.3. Żywienie młodzieży w okresie po odsadzeniu od matek Okres po odsadzeniu szczeniąt od matek dzieli się na: podokres szybkiego wzrostu trwający do połowy lipca, gdy norki rosną bardzo intensywnie i okres wolnego wzrostu od lipca do września, gdy przyrosty stają się wolniejsze. Okres po odsadzeniu rozpoczyna się krytycznym momentem, jakim jest odsadzenie. Powoduje ono stres wynikający z odłączenia od matek i zmiany warunków środowiskowych. Żywienie w początkowym okresie po odsadzeniu ma kluczowe znaczenie dla rozmiaru skór, z uwagi na fakt, że to właśnie wtedy zwierzęta najintensywniej rosną. W okresie wzrostu zwierzęta wykazują najwyższe życiowe przyrosty dobowe i pod jego koniec mają już ramy dorosłych zwierząt. Intensywny wzrost powoduje, że zaniedbania poczynione w okresie bezpośrednio po odsadzeniu trudno jest potem odrobić. Mieszanka paszowa stosowana w tym okresie powinna być pod względem składu substancji odżywczych, udziału i ilości energii zbliżona do stosowanej w czasie odchowu przy matkach. Konieczne jest w dalszym ciągu żywienie paszą o dużej koncentracji energii, którą można uzyskać przez podawanie odpowiedniej ilości tłuszczu. Dopuszczalne jest również nieznaczne stopniowe zwiększanie udziału energii z węglowodanów. W tym okresie w żywieniu można wykorzystać wszystkie rodzaje dostępnych materiałów paszowych pochodzenia zwierzęcego w ilościach pozwalających na zbilansowanie składu dawki. Należy jednak pamiętać o zwiększonych dawkach witamin z grupy B, oraz preparatów zawierających żelazo przy żywieniu ubocznymi produktami z ryb. Korzystne jest także uzupełnienie dawki witaminą C, zwiększającą odporność zwierząt oraz betainą mająca wpływ na niwelowanie stresu cieplnego podczas letnich upałów. W miesiącach letnich, przy wysokiej temperaturze, szczególną uwagę należy zwrócić na stan sanitarny pasz. Zaleca się stosowanie konserwantów stabilizujących mikroflorę oraz przeciwutleniaczy. W okresie sierpnia należy zacząć podawać zwierzętom preparaty umożliwiające prawidłowe wytworzenie okrywy włosowej, której kształtowanie rozpoczyna się już w tym okresie. Wskazany jest dodatek aminokwasów siarkowych, szczególnie metioniny, witaminy H biotyny oraz cynku i miedzi. W tym okresie zaleca się jak najczęstsze podawanie paszy norkom, co powoduje wzrost jej pobierania. W tabeli 7 przedstawiono ramowe dawki pokarmowe, zapewniające prawidłowe żywienie w okresie żywienia po odsadzeniu od matek. 14

15 Program żywienia norek hodowlanych Tabela 7. Ramowe dawki pokarmowe dla norek w okresie po odsadzeniu od matek. Komponenty Udział % Produkty drobiowe różne surowe 1 48,0-50,0 Uboczne produkty rybne 2 14,0-18,0 Mączka mięso-kostna 7,0-9,0 Tłuszcz roślinny lub olej rybny 3,0 Koncentrat węglowodanowy Expander Mink Growth&Fur 14,0 Woda 11,0-13,0 Premiksy Vit-Min Mink Growth&Fur lub Vit-Min Mink&Fur Standard 0,1 Vitamin Mink B Complex +Vit. C lub Vitamin B Complex 3 0,1 Vitamin E + Selenium 4 0,1 Razem 100,0 Sucha masa (%) Energia metaboliczna MJ/kg 6,2-6,4 % energii metabolicznej z: Białka Tłuszczu Węglowodanów Włącznie z ubocznymi produktami miękkimi 2 - Można wykorzystać uboczne produkty o wyższej zawartości tłuszczu 3 w przypadku stosowania ryb zawierających tiaminazę oraz w celu łagodzenia sutków stresu termicznego 4 w przypadku stosowania ubocznych produktów zawierających znaczne ilości tłuszczu. Uwaga: Dawki przygotowano na podstawie tabelarycznych wartości pokarmowych. Rzeczywista wartość konkretnych pasz z kolejnych partii może znacznie różnić się zawartością wody i składników pokarmowych. Dawki należy zatem traktować orientacyjnie. 15

16 Program żywienia norek hodowlanych 3.4. Żywienie w okresie kształtowania się zimowej okrywy włosowej W okresie kształtowania okrywy włosowej następuje ostateczne formowanie się okrywy zimowej, chociaż przygotowanie do tego procesu rozpoczyna się już w poprzednim okresie. W okresie tym następuje przede wszystkim odkładanie tkanki tłuszczowej zapasowej. Należy pamiętać, że tłuszcz zapasowy powstaje głównie nie z tłuszczu, lecz w wyniku przemian chemicznych węglowodanów. Zalecenia żywienia dla tego okresu przewidują dalsze ograniczenie energii z białka na korzyść energii z węglowodanów i tłuszczów. Ograniczając ilość białka należy jednak zwierzętom zapewnić odpowiednią ilość aminokwasów egzogennych, niezbędnych do budowy okrywy włosowej, szczególnie metioniny oraz wspomagającej procesy włosotwórcze witaminy H (biotyny). Dopuszcza się stosowanie szerokiego asortymentu pasz, w tym mniej wartościowych pod względem jakości, pod warunkiem, że dawka będzie zbilansowana zgodnie z zaleceniami, a pasze będą ustabilizowane pod względem zawartości drobnoustrojów. Najczęściej stosowaną metodą stabilizacji mikroflory jest konserwacja chemiczna paszy lub jej komponentów. Jednak zawartość w paszy materiałów paszowych konserwowanych chemicznie jest ograniczona. Ogólna kwasowość (ph) mieszanki paszowej nie powinna być niższa niż 5,5. W praktyce nie pozwala to na wprowadzenie tych materiałów w większej ilości niż 20% dawki. Możliwe jest także zwiększenie udziału pasz gotowanych, ryb tłustych oraz zawierających tiaminazę i związki wiążące żelazo. Stosując jednak ten asortyment paszowy, należy rygorystycznie przestrzegać ograniczeń. Wskazane jest również używanie środków zapobiegających ich niekorzystnemu oddziaływaniu na zwierzęta, a więc zwiększanie w dawkach poziomu witaminy B1 i związków żelaza. Ważne jest także zapobieganie zjawisku wygryzania okrywy włosowej, poprzez dodatek witamin z grupy B, szczególnie B1 i B6 oraz biotyny a także aminokwasów siarkowych. Podnoszenie wartości energetycznej dawek możliwe jest przy użyciu tłuszczów. Wartościowymi, ze względu na zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych są tłuszcz drobiowy szczególnie pochodzący z produktów ubocznych miękkich oraz olej rybny, jednak podlegają one szybko jełczeniu. Z tego względu niezbędne jest stosowanie antyoksydantów chemicznych lub podwyższonego poziomu witamin E i C. Zwierzęta należy żywić do woli, podając dawkę kilkukrotnie w ciągu doby. W tabeli 8 przedstawiono ramowe dawki pokarmowe zapewniające prawidłowe żywienie w okresie kształtowania okrywy włosowej. 16

17 Program żywienia norek hodowlanych Tabela 8. Ramowe dawki pokarmowe dla norek w okresie w okresie kształtowania okrywy włosowej. Komponenty Udział % Produkty drobiowe różne surowe 1 46,0-48,0 Uboczne produkty rybne 2 14,0-18,0 Mączka mięso-kostna 5,0-7,0 Tłuszcz roślinny lub olej rybny 3,0 Koncentrat węglowodanowy Expander Mink Growth&Fur 15,0 Woda 11,0-13,0 Premiksy Vit-Min Mink Growth&Fur lub Vit-Min Mink&Fur Standard 0,1 Vitamin Mink B Complex +Vit. C lub Vitamin B Complex 3 0,1 Vitamin E + Selenium 4 0,1 Razem 100,0 Sucha masa (%) Energia metaboliczna MJ/kg 6,4-6,6 % energii metabolicznej z: Białka Tłuszczu Węglowodanów włącznie z ubocznymi produktami miękkimi oraz konserwowanymi chemicznie 2 - można wykorzystać uboczne produkty o wyższej zawartości tłuszczu 3 w przypadku stosowania ryb zawierających tiaminazę 4 w przypadku stosowania dużej ilości tłustych produktów ubocznych Uwaga: Dawki przygotowano na podstawie tabelarycznych wartości pokarmowych. Rzeczywista wartość konkretnych pasz z kolejnych partii może znacznie różnić się zawartością wody i składników pokarmowych. Dawki należy zatem traktować orientacyjnie. 17

18 18

19 KATALOG PRODUKTÓW firmy 19

20 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów PREMIKSY

21 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów PREMIKSY 1. Katalog produktów firmy BioFeed przeznaczonych dla norek PREMIKSY VIT-MIN MINK&FUR STANDARD 0,1% Składnik Witamina A Witamina D3 Witamina E Witamina K Witamina B1 Witamina B2 Witamina B6 Witamina B12 Niacyna Kwas pantotenowy Kwas foliowy Biotyna Chlorek choliny Fe* Mn Zn* Cu J Se Zawartość ,00 j.m ,00 j.m ,00 mg 500,00 mg ,00 mg 6 000,00 mg 4 000,00 mg 25,00 mg ,00 mg 5 000,00 mg 1 500,00 mg 150,00 mg ,00 mg ,00 mg 8 000,00 mg ,00 mg 2 500,00 mg 100,00 mg 60,00 mg Opis produktu: Uniwersalny dodatek witaminowo- -mineralny przeznaczony dla norek oraz innych zwierząt futerkowych. Zalecany do stosowania we wszystkich okresach hodowlano-żywieniowych. Zawiera wszystkie niezbędne witaminy, składniki mineralne i substancje aktywne w górnych granicach zapotrzebowania. Przeciwutleniacz + nośnik - węglan wapnia i otręby pszenne * - częściowo w formie chelatu 21

22 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów PREMIKSY VIT-MIN Mink Reproduction 0,1% przeznaczony na okres przygotowania do rozrodu i rozrodu Składnik Witamina A Witamina D3 Witamina E Witamina K Witamina B1 Witamina B2 Witamina B6 Witamina B12 Witamina C Niacyna Kwas pantotenowy Kwas foliowy Biotyna Chlorek choliny Fe* Mn Zn* Cu J Se Zawartość ,00 j.m ,00 j.m ,00 mg 500,00 mg ,00 mg 6 000,00 mg 3 000,00 mg 20,00 mg ,00 mg ,00 mg 4 000,00 mg 1 500,00 mg 50,00 mg ,00 mg ,00 mg 8 000,00 mg ,00 mg 2 500,00 mg 100,00 mg 60,00 mg Opis produktu: Premiks przeznaczony dla norek na okres przygotowania do rozrodu oraz rozrodu. Zawiera maksymalny poziom witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz innych witamin i składników mineralnych pomagającym zwierzętom przygotować organizm do rozrodu. Dodatek kwasu foliowego zapobiega resorpcji zarodków podczas przedłużonej ciąży. W okresie przygotowania do rozrodu i żywienia restrykcyjnego zalecane podawanie w ilości 1,5kg na tonę mieszanki paszowej. Przeciwutleniacz + nośnik - węglan wapnia i otręby pszenne * - częściowo w formie chelatu 22

23 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów PREMIKSY VIT-MIN Mink Milkiness 0,1% przeznaczony na okres odchowu przy matkach Składnik Witamina A Witamina D3 Witamina E Witamina K Witamina B1 Witamina B2 Witamina B6 Witamina B12 Witamina C Niacyna Kwas pantotenowy Kwas foliowy Biotyna Chlorek choliny Fe* Mn Zn* Cu J Se Zawartość ,00 j.m ,00 j.m ,00 mg 500,00 mg ,00 mg 6 000,00 mg 3 000,00 mg 20,00 mg ,00 mg ,00 mg 4 000,00 mg 1 000,00 mg 50,00 mg ,00 mg ,00 mg 8 000,00 mg ,00 mg 2 500,00 mg 100,00 mg 60,00 mg Opis produktu: Premiks przeznaczony dla norek na okres odchowu młodych przy matkach - laktacji. Zawiera maksymalny poziom witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz innych witamin i składników mineralnych pomagających samicom w łagodzeniu skutków wyczerpania laktacyjnego. Nośnik premiksu zawiera glukozę. Przeciwutleniacz + Glukoza 100,00 g nośnik - węglan wapnia i otręby pszenne * - częściowo w formie chelatu 23

24 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów PREMIKSY VIT-MIN Mink Growth&Fur 0,1% przeznaczony na okres po odsadzeniu od matek i kształtowania okrywy włosowej Składnik Witamina A Witamina D3 Witamina E Witamina K Witamina B1 Witamina B2 Witamina B6 Witamina B12 Witamina C Niacyna Kwas pantotenowy Kwas foliowy Biotyna Chlorek choliny Fe* Mn Zn* Cu J Se Zawartość ,00 j.m ,00 j.m ,00 mg 500,00 mg ,00 mg 6 000,00 mg 3 000,00 mg 20,00 mg ,00 mg ,00 mg 4 000,00 mg 300,00 mg 150,00 mg ,00 mg ,00 mg 8 000,00 mg ,00 mg 1 200,00 mg 100,00 mg 60,00 mg Opis produktu: Premiks przeznaczony dla norek na okres wzrostu oraz formowania okrywy włosowej. Dodatki witaminowe i mineralne umożliwiają maksymalny wzrost oraz wytworzenie gęstej okrywy włosowej. Gwarantuje to dodatek biotyny, organicznego żelaza, miedzi i cynku. Dodatek witaminy C łagodzi skutki stresu cieplnego podczas letnich upałów. Cholina niweluje stosowanie materiałów paszowych zawierających znaczne ilości tłuszczu - wspomaga funkcjonowanie wątroby. Przeciwutleniacz + nośnik - węglan wapnia i otręby pszenne * - częściowo w formie chelatu 24

25 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów KONCENTRATY WĘGLOWODANOWE KONCENTRATY WĘGLOWODANOWE Koncentraty węglowodanowe dodawane w zalecanej ilości (w tabelach 5-8) gwarantują optymalny poziom węglowodanów w poszczególnych okresach hodowlano-żywieniowych. Wykorzystane w koncentratach pasze roślinne poddane ekspandowaniu, charakteryzują się wysokim poziomem przyswajalności węglowodanów oraz niskim poziomem denaturacji białek roślinnych. Expander Mink Reproduction Skład: pszenica ekspandowana, jęczmień ekspandowany, kukurydza ekspandowana, poekstrakcyjna śruta sojowa, otręby pszenne, drożdże paszowe, kiełki słodowe, serwatka w proszku Opis produktu: Koncentrat węglowodanowy Expander Mink Reproduction przeznaczony jest dla norek stada podstawowego w okresie przygotowania do rozrodu i rozrodu. Zawiera wiele pełnowartościowych komponentów paszowych, co zapewnia właściwe przygotowanie organizmów do rozrodu oraz zaopatrzenie samic w różnorodne składniki pokarmowe w okresie ciąży. Dodatek śruty sojowej wzbogaca mieszankę paszową w cenne białka roślinne. Drożdże są także dodatkowym źródłem białka i witamin, szczególnie z grupy B a kiełki naturalnej witaminy E. Podwyższony, dzięki dodatkowi otrąb pszennych oraz jęczmienia, poziom włókna surowego ułatwia doprowadzenie zwierząt do właściwej kondycji rozpłodowej. 25

26 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów KONCENTRATY WĘGLOWODANOWE Expander Mink Milkiness Skład: pszenica ekspandowana, kukurydza ekspandowana, jęczmień ekspandowany, poekstrakcyjna śruta sojowa, wysłodki buraczane, otręby pszenne, drożdże paszowe, kiełki słodowe, serwatka w proszku, sód. Opis produktu: Koncentrat węglowodanowy Expander Mink Milkiness przeznaczony jest dla samic norek w okresie laktacji. Zawiera szereg wartościowych, łatwo strawnych komponentów paszowych, co zapewnia optymalne zaopatrzenie gruczołu mlekowego samic w składniki pokarmowe. Dodatek śruty sojowej wzbogaca mieszankę paszową w cenne białka roślinne. Drożdże są także dodatkowym źródłem białka i witamin, szczególnie z grupy B a kiełki naturalnej witaminy E. Dodatek otrąb pszennych wpływa na prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz wspomaga mleczność samic. Koncentrat zawiera także dodatek soli co zapobiega niedoborom sodu podczas laktacji u samic karmiących liczne mioty. 26

27 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów KONCENTRATY WĘGLOWODANOWE Expander Mink Growth&Fur Skład: pszenica ekspandowana, kukurydza ekspandowana, jęczmień ekspandowany, poekstrakcyjna śruta sojowa, wysłodki buraczane, makuch lniany Opis produktu: Koncentrat węglodanowy Expander Mink Mink Growth&Fur przeznaczony jest dla rosnących norek zarówno w okresach wzrostu jak i kształtowania zimowej okrywy włosowej. Jest bogaty w dobrze przyswajalne ekspandowane węglowodany, zapewniające zwierzętom energie oraz będące po przemianach biochemicznych podstawą dla tworzonej przez zwierzęta tkanki tłuszczowej zapasowej. Dodatek kwasów tłuszczowych zawartych w makuchu lnianym wpływa pozytywnie na jakość okrywy włosowej. 27

28 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów KONCENTRATY WĘGLOWODANOWE VITAMIN MINK B COMPLEX + VIT C 0,1% Składnik Witamina B 1 Zawartość mg Opis produktu: Witamina B mg Witamina B mg Witamina B mg Witamina C mg Przeciwutleniacz + nośnik - węglan wapnia i otręby pszenne Uniwersalny dodatek witaminowy dla norek i innych gatunków zwierząt. Zawiera przede wszystkim niedoborowe dla zwierząt futerkowych mięsożernych witaminy z grupy B: B1, B2, B6, B12. Jest także dodatkowym źródłem witaminy C. Jego dodatek jest szczególnie zalecany w okresie ciąży, intensywnego wzrostu zwierząt oraz podczas okresu kształtowania okrywy włosowej. 28

29 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów KONCENTRATY WĘGLOWODANOWE Vitamin B Complex Składnik Witamina B 1 Witamina B 2 Witamina B 3 (Niacyna) Witamina B 5 (Kwas pantotenowy) Witamina B 6 Witamina B 9 (Kwas foliowy) Witamina B 12 Witamina H (Biotyna) Betaina Chlorek choliny Zawartość mg mg mg mg mg 100 mg mcg mcg mg mg Opis produktu: Uniwersalny dodatek witaminowy dla norek i innych zwierząt. Zawiera przede wszystkim niedoborowe dla zwierząt futerkowych mięsożernych witaminy z grupy B oraz biotynę, betainę i chlorek choliny. Jego dodatek jest szczególnie zalecany w okresie ciąży, intensywnego wzrostu zwierząt oraz podczas okresu kształtowania okrywy włosowej. 29

30 Program żywienia norek hodowlanych Katalog produktów KONCENTRATY WĘGLOWODANOWE Vitamin E + Selenium Składnik Witamina E selen Zawartość mg mg Opis produktu: Preparat witaminowy przeznaczony dla norek oraz innych gatunków zwierząt. Poleca się do okresowego stosowania u zwierząt zdrowych w celu podniesienia kondycji oraz poprawy cech użytkowych, również do stosowania w okresach osłabienia, narażenia na stres oraz w okresie żywienia wysokoenergetycznymi mieszankami paszowymi i po przebytych chorobach. Szczególnie zalecany w okresie intensywnego wzrostu. Stosowanie tego premiksu wspomaga kondycję i wytrzymałość mięśnia sercowego. Witamina E oraz selen chronią komórki przed wolnymi rodnikami. Bardzo intensywnie stymulują układ odpornościowy do obrony przed działaniem toksyn. Witamina E znacząco zwiększa wchłanianie selenu przez organizm. 30

31 Kontakt z doradcą: Tomasz Szagun Doradca ds. żywienia t.szagun@biofeed.pl 31