PODRĘCZNIKI PRAWNICZE. Ludwik Florek Prawo pracy

Transkrypt

1

2 PODRĘCZNIKI PRAWNICZE Ludwik Florek Prawo pracy

3 W sprzedaży: J. Stelina LEKSYKON PRAWA PRACY L. Florek (wprow.) PRAWO PRACY, wyd. 2 Zbiory Orzecznictwa Becka M. Barzycka-Banaszczyk PRAWO PRACY, wyd. 16 Skrypty Becka J. Stelina PRAWO PRACY, wyd. 3 Studia Prawnicze KODEKS PRACY, wyd. 46 Twoje Prawo KODEKS PRACY ORAZ USTAWY TOWARZYSZĄCE, wyd. 3 Teksty Ustaw Becka

4 prof. zw. dr hab. nauk prawnych Ludwik Florek Uniwersytet Warszawski Prawo pracy 18. wydanie zmienione i zaktualizowane WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2016

5 Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H.Beck 2016 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: TiM-Print, Warszawa Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Wykaz skrótów... XVII Wykaz literatury... XXI Przedmowa do osiemnastego wydania... XXIII Rozdział I. Ogólne wiadomości o prawie pracy Pojęcie, przedmiot i funkcje prawa pracy... 1 I. Praca jako przedmiot regulacji prawnej... 1 II. Praca a służba publiczna... 3 III. Przedmiot prawa pracy... 4 IV. Prawo pracy jako gałąź prawa... 6 V. Funkcje prawa pracy Podstawowe zasady prawa pracy Równe traktowanie pracowników I. Podstawy i zakres równego traktowania II. Dopuszczalne różnicowanie III. Odpowiedzialność pracodawcy Źródła prawa pracy I. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa pracy II. Konstytucja RP III. Kodeks pracy Zakres regulacji Charakter norm IV. Odrębne akty ustawowe V. Akty wykonawcze VI. Pragmatyki pracownicze (służbowe) VII. Kodeks cywilny jako pomocnicze źródło prawa pracy Prawo pracy a prawo cywilne Przesłanki stosowania przepisów Kodeksu cywilnego Odpowiednie stosowanie VIII. Źródła zbiorowego prawa pracy IX. Układy zbiorowe pracy X. Porozumienie zbiorowe XI. Akty wewnątrzzakładowe Regulamin pracy Regulamin wynagradzania Statut XII. Umowy międzynarodowe XIII. Prawo unijne... 43

7 VI Spis treści 5. Pojęcie, cechy i strony stosunku pracy I. Pojęcie i cechy stosunku pracy Pojęcie stosunku pracy Cechy stosunku pracy Obowiązkowy charakter stosunku pracy II. Podmioty (strony) stosunku pracy Pracodawca Zmiana pracodawcy Kontynuacja stosunku pracy Zawiadomienie pracowników Rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika Odpowiedzialność pracodawcy Pracownik III. Zdolność do czynności i działań prawnych w sprawach z zakresu prawa pracy Zdolność pracodawcy Zdolność pracownika Rozdział II. Powstanie i zmiana stosunku pracy Powstanie stosunku pracy I. Uwagi ogólne II. Dane osobowe III. Zawarcie umowy o pracę Pojęcie umowy Odgraniczenie umowy o pracę od innych umów o świadczenie usług Funkcje umowy o pracę Składniki (treść) umowy o pracę Postanowienia przewidziane kodeksem Postanowienia dodatkowe Informowanie pracowników Pracownicy skierowani za granicę Zakaz konkurencji Sposób zawarcia umowy o pracę Forma zawarcia umowy o pracę IV. Rodzaje umów o pracę Uwagi wstępne Umowa na okres próbny Umowa na czas określony Umowa na zastępstwo Umowa na czas nieokreślony Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania i spółdzielczej umowy o pracę I. Uwagi wstępne II. Powołanie III. Wybór IV. Mianowanie V. Spółdzielcza umowa o pracę a. Nawiązanie stosunku pracy z cudzoziemcem... 85

8 Spis treści VII I. Warunki podjęcia pracy przez cudzoziemców II. Cudzoziemcy wywodzący się z Unii III. Warunki zatrudnienia cudzoziemców Zmiana stosunku pracy I. Uwagi wstępne II. Porozumienie zmieniające III. Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy Przedmiot, definicja Skuteczność Skutki wypowiedzenia Zakres IV. Zmiana umówionej pracy na podstawie jednostronnych czynności pracodawcy Uwagi ogólne Przeniesienie pracownika do innej pracy Powierzenie pracownikowi na okres przejściowy innej pracy Rozdział III. Ustanie stosunku pracy Zdarzenia powodujące ustanie stosunku pracy I. Czynności prawne dwustronne (porozumienie stron) Porozumienie stron uwagi ogólne Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron Skrócenie okresu wypowiedzenia Porozumienie pracodawców II. Czynności prawne jednostronne III. Zdarzenia niebędące czynnościami prawnymi Wypowiedzenie umowy o pracę I. Pojęcie i forma wypowiedzenia Pojęcie Forma II. Okresy i terminy wypowiedzenia Charakter prawny okresu wypowiedzenia Długość okresu wypowiedzenia Termin wypowiedzenia III. Ograniczenia dopuszczalności wypowiadania umów o pracę przez pracodawcę (ochrona trwałości stosunku pracy) Uwagi wstępne Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem Związkowa kontrola wypowiadania umów o pracę Zasadność wypowiedzenia umowy o pracę IV. Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem Uwagi wstępne Ograniczenie dopuszczalności wypowiedzenia ze względu na sytuację osobistą lub rodzinną pracownika Ograniczenia dopuszczalności wypowiadania (rozwiązywania) umów o pracę ze względu na pełnione funkcje V. Roszczenia pracownika w razie bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę Uwagi wstępne

9 VIII Spis treści 2. Orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia lub przywróceniu pracownika do pracy Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy Odszkodowanie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia VI. Rozwiązanie stosunku pracy w wyniku wypowiedzenia warunków pracy lub płacy Zakres ochrony powszechnej Zasadność wypowiedzenia Konsultacja ze związkami zawodowymi Ochrona szczególna Roszczenia pracownika Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników I. Uwagi ogólne II. Przyczyny zwolnień III. Pojęcie i tryb zwolnienia grupowego IV. Ograniczenie ochrony trwałości stosunku pracy V. Odprawa VI. Ponowne zatrudnienie Ochrona miejsc pracy Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia I. Pojęcie i forma Pojęcie Forma II. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę Uwagi wstępne Przesłanki dopuszczalności niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę Przyczyny zawinione przez pracownika Przyczyny niezawinione przez pracownika Związkowa kontrola rozwiązywania umów o pracę bez wypowiedzenia III. Roszczenia pracowników w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia Uwagi wstępne Przywrócenie pracownika do pracy Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy Odszkodowanie IV. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika Przesłanki Termin i forma Skutki Odpowiedzialność odszkodowawcza pracownika Inne przypadki Rozwiązanie terminowej umowy o pracę I. Rozwiązanie umowy zawartej na okres próbny II. Rozwiązanie umowy zawartej na czas określony Rozwiązanie stosunku pracy z powołania, wyboru lub mianowania I. Rozwiązanie stosunku pracy z powołania Odwołanie

10 Spis treści IX 2. Ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy Roszczenia służące odwołanemu pracownikowi II. Rozwiązanie stosunku pracy z wyboru III. Rozwiązanie i wygaśnięcie stosunku pracy z mianowania Wygaśnięcie stosunku pracy I. Uwagi wstępne II. Tymczasowe aresztowanie III. Śmierć pracownika IV. Śmierć pracodawcy (właściciela zakładu pracy) V. Roszczenia pracownika w razie naruszenia przez pracodawcę przepisów o wygaśnięciu stosunku pracy Obowiązki pracodawcy w związku z ustaniem stosunku pracy I. Obowiązek udzielenia pracownikowi zwolnienia na poszukiwanie pracy i zwolnienie od pracy w okresie wypowiedzenia II. Obowiązek wydania pracownikowi świadectwa pracy Wydanie i sprostowanie świadectwa pracy Treść świadectwa pracy Roszczenia pracownika w razie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy Sprostowanie wadliwego świadectwa Odszkodowanie Rozdział IV. Treść stosunku pracy Prawa i obowiązki stron w stosunkach pracy (wiadomości ogólne) I. Uwagi wstępne II. Wzajemne prawa stron Uwagi ogólne Prawo do zatrudnienia na stanowisku odpowiadającym umówionej pracy Prawo pracownika do wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi pracy Prawo do korzystania z wyników pracy pracownika Uprawnienia kierownicze III. Obowiązki pracodawcy Obowiązki z art. 22 KP Obowiązki stanowiące zasady prawa pracy Obowiązki szczegółowe IV. Obowiązki pracownika Podstawowe obowiązki pracownika Obowiązki porządkowe Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy Obowiązek przestrzegania tajemnicy Obowiązek stosowania się do poleceń pracodawcy V. Umowne ustalanie treści stosunku pracy Miejsce pracy I. Uwagi ogólne II. Pojęcie miejsca pracy III. Miejsce wykonywania czynności pracowniczych IV. Sposób określenia miejsca pracy

11 X Spis treści 20. Czas pracy I. Uwagi ogólne II. Pojęcie czasu pracy III. Wymiar (norma) i rozkład czasu pracy IV. Przerwy w pracy i okresy odpoczynku Przerwy w pracy Okresy odpoczynku V. Ustalanie rozkładu czasu pracy VI. Ewidencja czasu pracy VII. Praca w godzinach nadliczbowych Pojęcie pracy w godzinach nadliczbowych Ograniczenie dopuszczalności zatrudniania pracowników w godzinach nadliczbowych Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych VIII. Praca w nocy, w niedziele i święta IX. Czas pracy pracowników zarządzających Urlop wypoczynkowy i inne przerwy w wykonywaniu pracy I. Uwagi wstępne II. Urlopy pracownicze Pojęcie i rodzaje Urlop wypoczynkowy Uwagi wstępne Nabycie prawa do urlopu Wymiar urlopu Urlop proporcjonalny Zasady udzielania i korzystania z urlopów Udzielenie urlopu Charakter prawny planu urlopów Zmiana terminu Urlop w okresie wypowiedzenia Podział urlopu Odwołanie z urlopu Wynagrodzenie za czas urlopu i ekwiwalent za niewykorzystany urlop Wynagrodzenie za czas urlopu Ekwiwalent za niewykorzystany urlop Przedawnienie roszczenia urlopowego Urlop bezpłatny III. Zwolnienia od pracy (urlopy okolicznościowe) IV. Przerwy z przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy (usprawiedliwiona nieobecność w pracy) Nieobecność w pracy lub spóźnienie Przyczyny uzasadniające nieobecność pracownika w pracy Obowiązki pracownika Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia związane z pracą I. Ogólna charakterystyka wynagrodzenia za pracę II. Przedmiot wynagrodzenia za pracę Praca wykonana Czas niewykonywania pracy

12 Spis treści XI III. Warunki wynagrodzenia za pracę Pojęcie Ustalenie i zmiana warunków wynagrodzenia za pracę IV. Składniki wynagrodzenia za pracę Uwagi wstępne Wynagrodzenie zasadnicze Dodatkowe składniki wynagrodzenia za pracę Premia Prowizja Dodatki do wynagrodzenia podstawowego V. Prawna ochrona wynagrodzenia za pracę Uwagi wstępne Ograniczenia swobody dysponowania prawem do wynagrodzenia za pracę Ograniczenia dopuszczalności tzw. potrąceń z wynagrodzenia za pracę Termin, miejsce i forma wypłaty wynagrodzenia Sankcje z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku zapłaty wynagrodzenia za pracę VI. Inne świadczenia związane z pracą Uwagi ogólne Świadczenia kompensacyjne Odprawy Wypłaty z zysku Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy Fundusz gwarancyjny Zakres podmiotowy Pojęcie niewypłacalności Świadczenia gwarancyjne Staż pracy Rozdział V. Odpowiedzialność stron w stosunkach pracy Ogólna charakterystyka odpowiedzialności pracowników i pracodawcy Odpowiedzialność pracownicza I. Odpowiedzialność porządkowa Ogólna charakterystyka Przesłanki odpowiedzialności Kary porządkowe Tryb postępowania przy wymierzaniu kar oraz ich uchylanie i zatarcie II. Odpowiedzialność materialna Ogólna charakterystyka Podstawy odpowiedzialności Przesłanki odpowiedzialności Naprawienie szkody Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi Podstawa i przesłanki Zakres powierzania mienia Zakres odpowiedzialności

13 XII Spis treści 6. Odpowiedzialność za szkodę kilku pracowników Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej (pracownicza odpowiedzialność regresowa) Odpowiedzialność pracodawcy I. Odpowiedzialność majątkowa pracodawcy Uwagi ogólne Odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa Odpowiedzialność za szkodę w mieniu pracownika II. Odpowiedzialność za wykroczenia i przestępstwa przeciwko prawom pracownika Ogólna charakterystyka Odpowiedzialność za wykroczenia Odpowiedzialność za przestępstwa Postępowanie w sprawach o wykroczenia i przestępstwa przeciwko prawom pracownika Rozdział VI. Ochrona pracy Powszechna ochrona pracy I. Pojęcie ochrony pracy II. Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracy Uwagi ogólne Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy Szkolenie i informacja o ryzyku zawodowym Profilaktyczna ochrona zdrowia Służba i komisja bezpieczeństwa i higieny pracy III. Obowiązki i prawa pracowników w zakresie ochrony pracy IV. Odpowiedzialność pracowników za naruszenie przepisów i zasad ochrony pracy Uprawnienia związane z rodzicielstwem I. Ochrona pracy kobiet w związku z macierzyństwem Uwagi ogólne Ochrona zdrowia kobiety w ciąży i karmiącej Urlop macierzyński i rodzicielski Urlop wychowawczy Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy Ochrona przed zmianą stosunku pracy Uprawnienia z tytułu opieki nad dziećmi Zatrudnianie młodocianych I. Zasady ogólne II. Umowy w celu przygotowania zawodowego Uwagi ogólne Treść i forma umowy o pracę Rozwiązanie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego III. Zatrudnianie młodocianych przy wykonywaniu lekkich prac IV. Ochrona zdrowia młodocianych V. Obowiązek dokształcania się młodocianego VI. Praca dzieci Kontrola i nadzór nad przestrzeganiem przepisów i zasad ochrony pracy I. Uwagi wstępne

14 Spis treści XIII II. Państwowa Inspekcja Pracy Organizacja Państwowej Inspekcji Pracy Kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy III. Społeczna inspekcja pracy Rozdział VII. Spory ze stosunku pracy Rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy I. Uwagi ogólne II. Komisje pojednawcze III. Postępowanie pojednawcze IV. Ustrój sądów pracy V. Właściwość sądów pracy Właściwość rzeczowa Właściwość miejscowa Jurysdykcja krajowa VI. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy VII. Mediacja VIII. Sąd polubowny IX. Wykonywanie orzeczeń i ugód Przedawnienie i terminy zawite I. Uwagi wstępne II. Przedawnienie roszczeń Istota i cele przedawnienia Przedmiot przedawnienia Terminy przedawnienia Bieg przedawnienia III. Terminy zawite Rozdział VIII. Zbiorowe prawo pracy Ogólna charakterystyka zbiorowego prawa pracy I. Pojęcie i zakres zbiorowego prawa pracy II. Ewolucja zbiorowego prawa pracy w Polsce Związki zawodowe I. Wprowadzenie II. Swoboda zrzeszania się w związki zawodowe (wolność związkowa) Uwagi ogólne Zakres podmiotowy wolności związkowej Swoboda tworzenia i wyboru związków zawodowych Zakaz dyskryminacji Negatywna wolność związkowa Samorządność i niezależność związku Granice wolności związkowej Gwarancje materialne III. Zakres podmiotowy wolności związkowej IV. Tworzenie i rozwiązywanie związku zawodowego V. Przedmiot działalności związkowej VI. Uprawnienia związków zawodowych VII. Reprezentatywność związków zawodowych VIII. Uprawnienia i ochrona działaczy związkowych

15 XIV Spis treści 1. Prawa działaczy związków zawodowych Ochrona trwałości stosunku pracy IX. Skutki naruszenia prawa związkowego Organizacje pracodawców I. Uwagi ogólne II. Swoboda zrzeszania się pracodawców III. Zadania organizacji pracodawców IV. Tworzenie organizacji pracodawców V. Uprawnienia organizacji pracodawców Rokowania i układy zbiorowe pracy I. Pojęcie i charakter prawny układu II. Zakres stosowania układów III. Przedmiot układu IV. Strony układu Zdolność układowa pracodawców Zdolność układowa pracowników Reprezentatywność związku V. Zakres podmiotowy układu VI. Rokowania zbiorowe VII. Zawarcie, rejestracja i rozwiązanie układu VIII. Autonomia (swoboda) układowa IX. Zmiany organizacyjne stron układu Połączenie lub podział organizacji Rozwiązanie organizacji Przejęcie zakładu pracy X. Układ a umowa o pracę Spory zbiorowe I. Pojęcie i przedmiot sporu zbiorowego II. Strony sporu zbiorowego III. Rozwiązywanie sporu zbiorowego Uwagi wstępne Rokowania Mediacja Arbitraż Ograniczenie akcji strajkowej IV. Prawo do strajku Pojęcie i zakres podmiotowy Przesłanki strajku legalnego Zasady prowadzenia strajku Sytuacja pracownika w czasie strajku Odpowiedzialność za naruszenie ustawy Rady pracowników I. Uwagi ogólne II. Wybór rady pracowników III. Informacja i konsultacja IV. Informacje poufne V. Naruszenie obowiązków VI. Rada pracowników a inni pozazwiązkowi przedstawiciele pracowników

16 Spis treści XV VII. Rada pracowników a związki zawodowe VIII. Europejskie rady zakładowe Rozdział IX. Zatrudnienie atypowe Ogólna charakterystyka Praca tymczasowa I. Podstawy i charakter pracy II. Warunki pracy III. Przeciwdziałanie nadużywaniu pracy tymczasowej Telepraca I. Cel i podstawy prawne II. Pojęcie i zakres III. Obowiązki i prawa pracodawcy IV. Zakaz dyskryminacji Rozdział X. Pracownicze ubezpieczenia społeczne Ogólna charakterystyka pracowniczego ubezpieczenia społecznego I. Związki prawa pracy i ubezpieczeń społecznych II. Cechy ubezpieczenia społecznego pracowników III. Podstawy prawne IV. Stosunek ubezpieczenia społecznego V. Obowiązek ubezpieczeniowy VI. Składka Podstawa wymiaru Wysokość składki Podział składki Skutki nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości Ubezpieczenie chorobowe I. Uwagi wstępne II. Zasiłek chorobowy Nabycie Okres zasiłkowy Wymiar Obniżenie lub pozbawienie prawa do zasiłku III. Inne świadczenia związane z chorobą Świadczenie rehabilitacyjne Zasiłek wyrównawczy IV. Zasiłek macierzyński V. Zasiłek opiekuńczy VI. Postępowanie w sprawie zasiłków Ubezpieczenie emerytalne I. Prawne podstawy ubezpieczenia emerytalnego II. Emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (I filar) Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych przed r Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po r III. Otwarte fundusze emerytalne (II filar) Cel funduszu Członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym

17 XVI Spis treści 3. Transfer lub podział kapitału emerytalnego IV. Pracownicze programy emerytalne (III filar) Cel i forma programu Umowy Uczestnictwo w programie Ubezpieczenie rentowe I. Renta z tytułu niezdolności do pracy Warunki nabycia Niezdolność do pracy Staż ubezpieczeniowy Wysokość renty II. Renta rodzinna Warunki, jakie musi spełnić zmarły żywiciel Krąg uprawnionych Wysokość renty III. Zasiłek pogrzebowy IV. Postępowanie w sprawie emerytur i rent V. Zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń Ubezpieczenie wypadkowe I. Uwagi wstępne II. Pojęcie wypadku przy pracy i choroby zawodowej Wypadek przy pracy Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy Choroba zawodowa III. System kompensacji szkód IV. Wyłączenie odpowiedzialności za wypadek V. Świadczenia powypadkowe Jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci pracownika Świadczenia rentowe i inne świadczenia Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone VI. Wypadek w drodze do pracy i z pracy VII. Postępowanie w sprawie wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy lub choroby zawodowej Indeks rzeczowy

18 Wykaz skrótów 1. Akty normatywne FundŚwSocjU... ustawa z r. o zakładowym funduszu świadczeń so cjalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 800) FUSU... ustawa z r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) InfPracU... ustawa z r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. Nr 79, poz. 550 ze zm.) KC... Kodeks cywilny KK... Kodeks karny KKW... Kodeks karny wykonawczy Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej KP... Kodeks pracy KPC... Kodeks postępowania cywilnego KPK... Kodeks postępowania karnego KPW... Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia KRO... Kodeks rodzinny i opiekuńczy KSH... Kodeks spółek handlowych MinWynagrU... ustawa z r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz ze zm.) OchRoszczPrU... ustawa z r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie nie wy pła calności pracodawcy (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1256) OPracodU... ustawa z r. o organizacjach pracodawców (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2029) PIPU... ustawa z r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 640 ze zm.) PromocZatrudU... ustawa z r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 645 ze zm.) SporyZbiorU... ustawa z r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 295 ze zm.) SystUbSpołU... ustawa z r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) TFUE... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L) WypadkiU... ustawa z r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz ze zm.) ZNKU... ustawa z r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz ze zm.)

19 XVIII Wykaz skrótów ZwGrupU... ustawa z r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracow ni ka mi stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 192 ze zm.) ZwZawU... ustawa z r. o związkach zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1881) 2. Orzecznictwo OSN... Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS... Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 2003 r. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych) OSNC... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSP... Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego seria A 3. Czasopisma MoPr... Monitor Prawa Pracy NP... Nowe Prawo PiP... Państwo i Prawo PiZS... Praca i Zabezpieczenie Społeczne PS... Przegląd Sądowy PUG... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SP... Służba Pracownicza SP-E... Studia Prawno-Ekonomiczne SPr... Studia Prawnicze ZNUGd.... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego ZNUJ... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego ZPPPiPS... Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej 4. Inne skróty arg.... argument bhp... bezpieczeństwo i higiena pracy Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy FUS... Fundusz Ubezpieczeń Społecznych IPiSS... Instytut Pracy i Spraw Socjalnych M.P.... Monitor Polski MOP... Międzynarodowa Organizacja Pracy MPiPS... Minister Pracy i Polityki Społecznej nast.... następna (-y, -e) NIK... Najwyższa Izba Kontroli ofe... Otwarty Fundusz Emerytalny orz.... orzeczenie PIP... Państwowa Inspekcja Pracy por.... porównaj poz.... pozycja

20 Wykaz skrótów XIX SN... Sąd Najwyższy tekst jedn.... tekst jednolity uchw.... uchwała uchw. SN (7)... uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów wyr.... wyrok z.... zeszyt zob.... zobacz ZUS... Zakład Ubezpieczeń Społecznych Uwaga: powołane w książce artykuły (art.) bez ich bliższego określenia odnoszą się do przepisów Kodeksu pracy.