PROGRAM PRYWATYZACJI MAJĄTKU SKARBU PAŃSTWA DO ROKU 2006

Transkrypt

1 Ministerstwo Skarbu Państwa PROGRAM PRYWATYZACJI MAJĄTKU SKARBU PAŃSTWA DO ROKU 2006 Warszawa, listopad 2003 r.

2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP DOTYCHCZASOWY PRZEBIEG PROCESÓW PRYWATYZACJI CELE PRYWATYZACJI ZAŁOŻENIA DOCELOWEGO KSZTAŁTU SEKTORA PAŃSTWOWEGO ZASOBY MAJĄTKU PAŃSTWOWEGO Zasoby majątku państwowego ogółem Zasoby majątku państwowego do prywatyzacji Przewidywane rozdysponowanie przychodów z prywatyzacji METODY REALIZACJI PROGRAMU Metody i ścieżki prywatyzacji Aparat prywatyzacyjny PROGRAMY PRYWATYZACJI Prywatyzacja strategicznych sektorów gospodarki Prywatyzacja pozostałych sektorów Prywatyzacja majątku Skarbu Państwa będącego w nadzorze wojewodów Program N F I Prywatyzacja mienia rolnego Skarbu Państwa Prywatyzacja mienia wojskowego Skarbu Państwa UWARUNKOWANIA PROCESÓW PRYWATYZACYJNYCH Przedsięwzięcia legislacyjne Istniejące uwarunkowania prawne Rekompensaty Wsparcie reformy ubezpieczeń społecznych Reprywatyzacja Pomoc restrukturyzacyjna Rozwój nauki i technologii polskiej Koszty prywatyzacji, gospodarowania mieniem Skarbu Państwa Wspieranie rządowych programów służących aktywizacji zawodowej Społeczne uwarunkowania prywatyzacji Uwarunkowania makroekonomiczne Warunki członkostwa Polski w Unii Europejskiej w odniesieniu do procesu prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych...52

3 1. WSTĘP Program prywatyzacji majątku Skarbu Państwa do roku 2006 jest dokumentem określającym strategię Rządu w zakresie przekształceń własnościowych w polskiej gospodarce. Obowiązek opracowywania i realizowania programów prywatyzacji majątku państwowego wynika z zapisu art. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 493, z późn. zm.). Na jego podstawie Minister Skarbu Państwa przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów programy prywatyzacji majątku państwowego. Niniejszy dokument po raz pierwszy w trzynastoletniej historii polskiej prywatyzacji przedstawia założenia docelowego kształtu sektora państwowego. Punktem wyjścia dla jego określenia jest informacja o zasobach majątku, jakim dysponuje dzisiaj Skarb Państwa. W dokumencie przedstawiono również zamierzenia dotyczące zasobów mienia państwowego, które można przeznaczyć do prywatyzacji do roku Na tym tle pokazano skalę zobowiązań Skarbu Państwa wynikających z regulacji ustawowych, których realizacja związana jest z przychodami z prywatyzacji. Dokument przedstawia także uwarunkowania procesu przekształceń własnościowych w najbliższych latach. Jego istotny element stanowią programy restrukturyzacji strategicznych sektorów polskiej gospodarki zapisane w Strategii Gospodarczej Rządu Przedsiębiorczość Rozwój Praca. Istotną przesłanką dla realizacji Programu będzie także pakiet rozwiązań polityki gospodarczej związany z programem naprawy finansów publicznych. Podkreślić przy tym należy, że skala środków, jakie mogą być przeznaczone na wspomaganie procesów restrukturyzacyjnych, zależeć będzie m.in. od poziomu przychodów z prywatyzacji majątku państwowego a także uregulowań europejskich. Program przewiduje kontynuację procesu przekształceń własnościowych majątku Skarbu Państwa z wykorzystaniem wszystkich obowiązujących metod i procedur prywatyzacji w sposób zgodny z polityką ekonomiczną Rządu. Efektem realizacji Programu prywatyzacji majątku Skarbu Państwa do roku 2006 powinno być osiągnięcie zasadniczego celu polityki prywatyzacyjnej: poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw i restrukturyzacji polskiej gospodarki. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 3

4 2. DOTYCHCZASOWY PRZEBIEG PROCESÓW PRYWATYZACJI Standardy polskiej prywatyzacji zostały określone w uchwalonej 13 lipca 1990 r. ustawie o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 z późn. zm.) i zastąpionej, stosownie do wymogów zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej i nabytych doświadczeń, ustawą z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 171 poz. 1397). Przebieg procesów przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych w latach przedstawiono narastająco w poniższej tabeli: Tabela 1 Przedsiębiorstwa państwowe objęte przekształceniami w latach PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE OBJĘTE PRZEKSZTAŁCENIAMI ROK Komercjalizacja Ust. o ppp / Ust. o NFI / Ust. OGÓŁEM o kippp /BPU 1) (3+5+6) OGÓŁEM 2) w tym udostępniono akcje/udziały Prywatyzacja bezpośrednia Art. 37 ust.o ppp / Art. 39 ust.o kippp Likwidacja Art. 19 ust. o pp ) ) ) dot. przedsiębiorstw państwowych przekształconych przez Ministra Przekształceń Własnościowych i Ministra Skarbu Państwa w jssp oraz spółki z udziałem wierzycieli Dział III ust. o kip. 2) dot. spółek: prywatyzowanych pośrednio, przekształconych na podst. Działu III ust. o kip, wniesionych do NFI oraz spółek, których akcje/udziały udostępniono w ramach BPU 3) w tym 117 spółek przejętych od innych ministrów w 1997 r. w wyniku reformy centrum gospodarczego rządu W okresie od 1990 r. do 31 grudnia 2002 r. przekształceniami własnościowymi objęto 5450 przedsiębiorstw państwowych (tj. 64,5% ich stanu z r.), w tym 1527 przedsiębiorstw zostało skomercjalizowanych, 2128 sprywatyzowano w trybie prywatyzacji bezpośredniej, 1795 uległo likwidacji z przyczyn ekonomicznych (w przypadku 680 przedsiębiorstw ogłoszono ich upadłość). 1 Odrębnym procesom przekształceń własnościowych poddano państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej, które uległy likwidacji, a na bazie ich majątku utworzono Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa, na podstawie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. 1 Pogłębione analizy dotyczące przebiegu procesów prywatyzacji oraz ich skutków makro- i mikro-ekonomicznych oraz społecznych zawierają opracowywane corocznie w Ministerstwie Skarbu Państwa Raporty o przekształceniach własnościowych MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 4

5 Spośród spółek powstałych w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych 512 zostało włączonych do programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, a 336 poddano prywatyzacji pośredniej (kapitałowej), w tym 67,3% w trybie zaproszenia do rokowań, 19,6% w przetargu publicznym i 13,1% w trybie oferty publicznej. W latach zakończono lub zaawansowano prywatyzację m.in. w sektorach: bankowym, telekomunikacji, handlu i usługach, hutnictwie metali nieżelaznych, browarnictwie oraz w przemyśle: motoryzacyjnym, budowlanym, elektromaszynowym, cementowym, drzewnym i meblowym, spożywczym, tytoniowym, wyrobów gospodarstwa domowego. Proces przekształceń własnościowych w układzie terytorialnym jest zróżnicowany. Najwięcej przedsiębiorstw objętych procesami prywatyzacji znajduje się w województwach: śląskim (690), mazowieckim (637) i dolnośląskim (518), a najmniej w województwach: podlaskim (160) i świętokrzyskim (169). W wyniku prywatyzacji mienia państwowego oraz prywatyzacji założycielskiej zmieniła się znacząco struktura własnościowa gospodarki. Sektor prywatny wytwarza obecnie ok. 63% PKB. Ok 90% obrotów polskiego handlu zagranicznego przypada na sektor prywatny. Według stanu na 31 grudnia 2002 roku, spośród zarejestrowanych przedsiębiorstw państwowych i spółek z udziałem Skarbu Państwa, czynnych było tylko 605 (ok. 44%) przedsiębiorstw i spółek (ok. 80%). Tabela 2 Porównanie wpływów z prywatyzacji do dochodów budżetu państwa w latach (w mln zł) Rok Stosunek wpływów z Dochody budżetu Wpływy z prywatyzacji do dochodów państwa ogółem prywatyzacji ogółem budżetu państwa w % ,5 170,9 0, ,5 484,5 1, ,8 780,4 1, ,2 1594,8 2, ,7 2641,6 3, ,5 3749,8 3, ,1 6537,7 5, ,9 7068,7 5, , ,5 10, , ,9 20, ,9 6813,8 4, ,0 1) 2900,0 2,0 Źródło: Roczniki Statystyczne GUS, opracowania własne MSP 1) źródło: Ustawa budżetowa na 2002 rok Wpływy z prywatyzacji w poszczególnych latach przedstawia powyższe zestawienie. Ogółem, w latach wpływy te osiągnęły wielkość 73,3 mld złotych, z czego ok. 97% zasiliło budżet, zaś pozostałe 3% przeznaczono na cele rozwojowe. Dochody Przychody MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 5

6 Przychody z prywatyzacji w poszczególnych latach od roku 1991 do 2002 stanowią niewielki odsetek w porównaniu do dochodów budżetu państwa. Znaczenie przychodów z prywatyzacji z punktu widzenia dochodów budżetu państwa ogółem, jest znikome. Jedynie w latach 1999 i 2000 odsetek ten wyniósł odpowiednio 10,6% i 20%. W tym okresie sprywatyzowano między innymi: Pekao S.A., PZU S.A., Bank Zachodni S.A., Telekomunikację Polską S.A., Elektrociepłownie Warszawskie S.A. Podstawowym dylematem procesu przekształceń własnościowych jest ustalenie priorytetowych celów, na realizację których przeznaczane są środki, pozyskane w wyniku sprzedaży majątku Skarbu Państwa. Od początku transformacji dylemat ten da się sprowadzić do alternatywy: -potrzeby budżetu (łagodzenie deficytu budżetowego lub pokrycie niektórych wydatków budżetowych) a -potrzeby rozwoju i modernizacji gospodarki. W początkowej fazie transformacji przyjęto założenie, że prywatyzacja samoistnie spowoduje poprawę efektywności i kondycji gospodarki. Uznano więc, że wpływy z prywatyzacji powinny zasilać budżet. Do 1997 roku włącznie wpływy te stanowiły element dochodów budżetowych. Zaczynając od 1998 r. wpływy z prywatyzacji stanowią element przychodów budżetowych i przeznaczone są na pokrycie deficytu budżetowego i realizację niektórych programów społecznych, a od 2001 r. również na potrzeby restrukturyzacji gospodarki. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 6

7 3. CELE PRYWATYZACJI Podstawowym celem polityki prywatyzacyjnej do roku 2006 będzie stwarzanie sprzyjających warunków rozwoju gospodarczego, zwłaszcza poprzez kreowanie popytu inwestycyjnego oraz restrukturyzację i modernizację gospodarki, a także skorelowanie prywatyzacji z realizacją celów polityki przemysłowej. Polityka ta musi uwzględniać konsekwencje postępującego procesu globalizacji gospodarki światowej oraz jej skutki dla polskiej gospodarki. W sensie ekonomicznym celem prywatyzacji jest wzrost efektywności gospodarowania i - w rezultacie - poprawa konkurencyjności prywatyzowanych podmiotów oraz rozwój rynku kapitałowego. W sensie społecznym celem tym jest kształtowanie warunków stymulujących tworzenie nowych miejsc pracy i poprawa poziomu życia obywateli. Realizacja polityki prywatyzacyjnej państwa ma doprowadzić do zakończenia, w perspektywie do 2006 roku, zasadniczych procesów przekształceń własnościowych polskiej gospodarki, dzięki czemu Polska powinna osiągnąć strukturę własności zbliżoną do realiów Unii Europejskiej, w której udział własności państwowej w gospodarce wynosi od 10 do 20%. Zadaniami szczegółowymi, wynikającymi z założonych w Programie prywatyzacji majątku Skarbu Państwa do roku 2006 celów, będzie: przekształcenie prywatyzacji w aktywne narzędzie polityki gospodarczej poprzez przeznaczenie części wpływów z prywatyzacji na restrukturyzację i rozwój podmiotów gospodarczych; prowadzenie procesów prywatyzacji w dziedzinach o charakterze strategicznym i infrastrukturalnym, zgodnie z harmonogramami restrukturyzacji i prywatyzacji dla poszczególnych branż gospodarki; wspomaganie procesów restrukturyzacji tzw. wrażliwych sektorów gospodarki, zwłaszcza w aspekcie ich dostosowania do konkurencyjnych warunków funkcjonowania wspólnego rynku Unii Europejskiej; finalizowanie prywatyzacji bezpośredniej oraz w spółkach z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa, a także kapitałowe wzmocnienie systemu poręczeń i gwarancji kredytowych, głównie dla małych i średnich przedsiębiorstw; wspieranie rozwoju polskiego rynku kapitałowego; jego rezultatem powinno być znaczące poszerzenie celów inwestycyjnych dla stabilnych, długoterminowych, inwestycji otwartych funduszy emerytalnych, rodzimego i zagranicznego kapitału. Z uwagi na to, że procesy prywatyzacji koncentrować się będą w sektorach o charakterze strategicznym i infrastrukturalnym, z których większość stoi przed koniecznością poprawy swojej pozycji konkurencyjnej w perspektywie akcesji Polski do Unii Europejskiej, a także biorąc pod uwagę spadek koniunktury w kraju i na świecie, rząd w latach przyjął szereg programów restrukturyzacji i prywatyzacji obejmujących najważniejsze branże polskiej gospodarki, w tym mających kluczowe znaczenie m.in. dla bezpieczeństwa finansowego czy energetycznego państwa. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 7

8 Oznacza to, że przyjęte i realizowane programy restrukturyzacji i prywatyzacji poszczególnych sektorów gospodarki, skorelowane z celami polityki gospodarczej rządu, wyznaczać będą zakres i tempo prywatyzacji majątku Skarbu Państwa. Procesom prywatyzacji towarzyszyć będą: wzmocnienie nadzoru właścicielskiego wobec spółek Skarbu Państwa i realizacja strategii rozwoju ukierunkowanego na osiągnięcie wzrostu ich wartości. Wykonanie powyższych zadań będzie realizowane zgodnie z przyjętymi przez Polskę zobowiązaniami wynikającymi z akcesji do Unii Europejskiej. W odniesieniu do procesów prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych wymagało to będzie stosowania m.in. takich zasad jak: równego traktowania inwestorów w procesie prywatyzacji; stosowania zgodnych z prawem wspólnotowym instrumentów ochrony interesów Skarbu Państwa w sprywatyzowanych przedsiębiorstwach; przestrzeganie i ograniczenie form stosowanej pomocy publicznej do reguł określonych dla wynegocjowanych obszarów przemysłu (tzw. programów pomocowych ); MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 8

9 4. ZAŁOŻENIA DOCELOWEGO KSZTAŁTU SEKTORA PAŃSTWOWEGO W latach zasadniczej zmianie uległa struktura własnościowa polskiej gospodarki i w większości branż dominuje własność prywatna. W sektorach tradycyjnie związanych z własnością państwową (m.in. górnictwie, hutnictwie, cukrownictwie, energetyce, przemyśle spirytusowym) rozpoczęte zostały procesy przekształceń własnościowych. Celem zabezpieczenia prawidłowej realizacji zadań publicznych państwa, zwłaszcza w kontekście przewidywanej integracji ze strukturami Unii Europejskiej, niezbędne staje się określenie docelowego kształtu sektora państwowego oraz określenie zasobów majątku Skarbu Państwa, które nie będą w ogóle lub będą podlegały prywatyzacji, ale w ograniczonym zakresie. Polityka właścicielska wobec tych zasobów podporządkowana będzie celom ochrony interesów strategicznych państwa. Sektory i przedsiębiorstwa, w których docelowo dominować będzie własność państwowa, obejmować będą głównie urządzenia infrastruktury, m.in.: porty lotnicze, morskie i śródlądowe, linie kolejowe; przesyłowe sieci elektroenergetyczne; sieci gazociągowe i naftowe; szkieletowe sieci telekomunikacyjne 2 ; strategiczne bazy magazynowe. Domeną własności państwowej pozostaną również te sektory, w których nie uda się wdrożyć pełnej regulacji rynku. Dotyczy to przede wszystkim niektórych przedsiębiorstw użyteczności publicznej m.in. niektórych placówek naukowych, podstawowej części instytucji edukacyjnych, rynku usług pocztowych. Państwowa struktura własnościowa zostanie również zachowana w spółkach skomercjalizowanych w celu innym niż prywatyzacja. Własnością Skarbu Państwa pozostanie publiczna radiofonia i telewizja. Wynika to z roli tych podmiotów związanej z pełnieniem przez nie społecznej misji. W gestii państwa zostaną również firmy realizujące określone cele publiczne na mocy szczególnych ustaw jak np. Totalizator Sportowy czy Monopol Loteryjny - ustawa o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach (Dz.U. z 1992, Nr 25, poz. 253 z późn, zm.). Intencją Skarbu Państwa jest też utrzymanie większościowego pakietu akcji/udziałów w podmiotach sektora bankowego pozostających w gestii państwa oraz w spółkach dominujących grup kapitałowych i innych podmiotach sektora przemysłu obronnego. Podmiotami, w których będzie dominować własność państwowa będą również funkcjonujące w rolnictwie spółki o szczególnym, strategicznym znaczeniu dla hodowli roślin i zwierząt, prowadzące działalność w zakresie tworzenia nowych odmian roślin oraz hodowli i selekcji zwierząt. Bez znaczącej roli państwa w prowadzeniu tej działalności nastąpiłoby zahamowanie postępu genetycznego w rolnictwie. 2 Szkieletowe sieci telekomunikacyjne nazwa określająca trzon sieci, do której są instalowane przyłącza sieci wewnętrznych np. do ostatecznego abonenta. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 9

10 Zakłada się przy tym, że podmioty gospodarcze tworzące sektor państwowy będą mogły dla efektywnego osiągania swoich celów statutowych realizować projekty i przedsięwzięcia w ramach partnerstwa publiczno prywatnego. W celu określenia docelowego kształtu sektora państwowego w Polsce prowadzone będą dalsze prace nad koncepcją zadań, funkcjonowania i organizacji, a także rozwiązań regulacyjnych sektora państwowego, który nie powinien podlegać prywatyzacji. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 10

11 5. ZASOBY MAJĄTKU PAŃSTWOWEGO. 5.1 Zasoby majątku państwowego ogółem Obiektywnym warunkiem realizacji programu prywatyzacji jest ilość i wartość zasobów, które mogą być przedmiotem przekształceń własnościowych. Realizując zapisy ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa corocznie opracowywany jest w Ministerstwie Skarbu Państwa dokument pt. Sprawozdanie o stanie mienia Skarbu Państwa. Ewidencja zasobów majątku państwowego daje podstawy do wyodrębnienia mienia przeznaczonego do prywatyzacji. Warunkiem realizacji przedsięwzięć prywatyzacyjnych jest możliwość dysponowania potencjałem zasobów majątkowych, które mogą stanowić przedmiot przekształceń własnościowych. Zasób majątkowy Skarbu Państwa jest niejednokrotnie obciążony lub posiada ograniczenia w dysponowaniu. Obciążenia akcji/ udziałów Skarbu Państwa wynikają m.in. z tytułu: konieczności ich nieodpłatnego udostępnienia pracownikom i pozostałym grupom uprawnionych, tworzenia rezerwy na cele reprywatyzacji, tworzenia rezerwy na cele związane z rozwojem nauki i technologii, zaspokojenia roszczeń z tytułu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa. Natomiast ograniczenia w dysponowaniu akcjami/ udziałami wynikają zazwyczaj z zapisów statutów i umów spółek, umów prywatyzacyjnych, aktów prawnych lub innych dokumentów. Nominalna wartość obciążeń wynosi ok. 6 mld zł. Wolny od obciążeń majątek Skarbu Państwa, wg danych na dzień 31 lipca 2003 r., szacowany jest (łącznie z wartością gruntów w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa i wartością netto innych składników majątku Agencji Nieruchomości Rolnych oraz wkładem majątkowym Skarbu Państwa w jednostkach badawczo-rozwojowych) na ok. 93,8 mld zł. Majątek przedsiębiorstw państwowych (czynnych) 6,4 mld zł (wartość funduszy własnych wg bilansów), Majątek Polskich Kolei Państwowych 11,7 mld zł (wartość funduszy własnych wg bilansów), Grunty Agencji Nieruchomości Rolnych 6,9 mld zł (wartość średniej ceny uzyskanej ze sprzedaży 1 ha), Inny majątek ANR (dawnej AWRSP) 7,5 mld zł (wartość szacunkowa), Majątek Jednostek Badawczo-Rozwojowych 4,0 mld zł (wartość funduszy własnych), Akcje i udziały (w spółkach czynnych) 57,3 mld zł (wartość szacunkowa). MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 11

12 Wartość szacunkową ustalono wg metodologii stosowanej w ewidencji zbiorczej z uwzględnieniem obciążeń i ograniczeń w ich dysponowaniu zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wartość rynkowa majątku Skarbu Państwa odbiega od wartości ewidencyjnej i podlega stałym zmianom w zależności m.in. od koniunktury gospodarczej. Przykładowo, wartość akcji spółek Skarbu Państwa w spółkach giełdowych obniżyła się w ciągu tylko 2001 r. o około 11 mld zł, a w ciągu 2002 r. o około 1,4 mld zł. Przyczyną tego była zarówno sprzedaż znacznego pakietu akcji Telekomunikacji Polskiej S.A., jak również spadek cen akcji takich spółek jak: Polski Koncern Naftowy Orlen S.A., KGHM Polska Miedź S.A., Telekomunikacja Polska S.A. Wiąże się to również z faktem, że zasób majątku państwowego posiada niejednorodny charakter, składający się z majątku podmiotów gospodarczych, znajdujących się w zróżnicowanej sytuacji ekonomiczno-finansowej. W gestii Skarbu Państwa znajduje się znaczny odsetek przedsiębiorstw i spółek będących w słabej kondycji ekonomicznej, którym bez kapitału na inwestycje oraz restrukturyzację i modernizację techniczno-organizacyjną zagraża likwidacja bądź upadłość i w konsekwencji obniżenie wartości zasobów Skarbu Państwa przeznaczonych do prywatyzacji. Ponadto część zasobu objęta jest systemem gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa; do roku 2006 część ta może ulec zwiększeniu Zasoby majątku państwowego do prywatyzacji Stan zasobów majątkowych Skarbu Państwa możliwych do sprywatyzowania jest bardzo zróżnicowany. Znaczna ich część wymaga gruntownej restrukturyzacji i modernizacji. Oznacza to konieczność wcześniejszego dokapitalizowania podmiotów, ewentualnie obciążenia potencjalnych inwestorów kosztami niezbędnych modernizacji i dostosowań rynkowych. Tylko niewielką część zasobów można sprywatyzować bez ponoszenia nakładów restrukturyzacyjnych. Potencjalne zasoby majątku państwowego do prywatyzacji znajdują się w takich sektorach, jak np.: stoczniowy, hutniczy, przemysłu obronnego, górnictwa węgla kamiennego, energetyczny, gazowy, naftowy, chemii ciężkiej, farmaceutyczny, ubezpieczeniowy, instytucji finansowych transportu, wydawnictw i poligrafii, uzdrowisk, a także przemysłu lekkiego czy jednostek badawczo rozwojowych. Ponadto planuje się także rozpoczęcie procesu przekształceń własnościowych w służbie zdrowia. Z uwagi na to, że przyszłe procesy prywatyzacji koncentrować się będą w dziedzinach o charakterze strategicznym i infrastrukturalnym, a także biorąc pod uwagę trudną sytuację gospodarczą w kraju i na świecie, rząd przyjął szereg programów dla najważniejszych branż polskiej gospodarki. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na programy dla sektorów decydujących o bezpieczeństwie finansowym czy energetycznym państwa. Jednym z nich jest Zarys strategii wobec banków z bezpośrednim i pośrednim udziałem Skarbu Państwa na tle sektora bankowego w Polsce. Intencją Skarbu Państwa jest zachowanie kontroli poprzez utrzymanie większościowego pakietu akcji, bądź wprowadzenie odpowiednich zapisów MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 12

13 statutowych, zgodnych z prawem Unii Europejskiej, zapewniających tę kontrolę jedynie w bankach, w których Skarb Państwa posiada większościowy udział i sprawuje bezpośredni nadzór. Zakres przewidywanej prywatyzacji w tym sektorze dotyczyć zatem będzie wyłącznie pakietów mniejszościowych. W sektorze elektroenergetycznym kierunki przekształceń zostały zawarte w dokumencie pt. Ocena realizacji i korekta założeń polityki energetycznej Polski do 2020 r. Istotne znaczenie będzie miało bezpieczeństwo energetyczne kraju, uruchomienie konkurencyjnego rynku energii, rozwój giełdy energii oraz restrukturyzacja (własnościowa, kapitałowa, techniczna, organizacyjna itp.) państwowego sektora elektroenergetycznego. Rozpoczęte wcześniej procesy prywatyzacyjne będą kontynuowane, a kolejne projekty prowadzone będą zgodnie z ww. dokumentem. W górnictwie węgla kamiennego podejmowane działania zmierzają do dostosowania tego sektora do wymogów efektywności gospodarczej w warunkach otwartego rynku. W dniu 20 listopada 2002 r. Rada Ministrów przyjęła Program restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach , z wykorzystaniem ustaw antykryzysowych i zainicjowaniem prywatyzacji niektórych kopalń skorygowany w dniu 28 stycznia 2003 r. Podstawowe kierunki działań w sektorze to: restrukturyzacja zdolności produkcyjnych, restrukturyzacja finansowa, działania prywatyzacyjne. W wyniku realizacji procesu restrukturyzacji nastąpi m.in. uchronienie sektora przed skutkami postępowania upadłościowego oraz odzyskanie przez niego płynności finansowej i zdolności kredytowej. Zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów Programem restrukturyzacji i prywatyzacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. z dniem 1 stycznia 2003 roku działalność rozpoczęło (wydzielonych ze struktur PGNiG S.A.) sześć spółek prowadzących dystrybucję i detaliczny obrót gazem. PGNiG S.A. będzie podmiotem prowadzącym działalność w obszarach przesyłu, magazynowania i obrotu hurtowego gazem odpowiedzialnym za obsługę kontraktów długoterminowych. Podstawowym celem restrukturyzacji i prywatyzacji sektora paliwowo-naftowego jest wzmocnienie pozycji rynkowej sektora i jego stabilny rozwój oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju. Przyjęta przez Rząd Strategia dla przemysłu naftowego w Polsce dopuszcza konsolidację podmiotów tego sektora. Zakłada się możliwość istnienia jednego lub dwóch ośrodków produkcyjno-handlowych. Najważniejszą i największą częścią przemysłu chemicznego jest Wielka Synteza Chemiczna (WSCh) obejmująca branże: organiczną, nieorganiczną, nawozową, przetwórstwa siarki i koksochemiczną. Podejmowane dotychczas działania restrukturyzacyjne w tym sektorze nie przyniosły pożądanych efektów. Dlatego też przewiduje się zmianę podejścia do sposobu restrukturyzacji sektora WSCh i doprowadzenie do kompleksowych zmian obejmujących zakłady lub ich części jako elementy pakietu, a nie tylko pojedyncze jednostki organizacyjne. Takie podejście zawarto w Strategii rozwoju sektora chemicznego w Polsce do roku 2010, którego integralną częścią jest Program Strategia restrukturyzacji i prywatyzacji Sektora Wielkiej Syntezy Chemicznej. Program zakłada utworzenie z MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 13

14 poszczególnych zakładów sektora WSCh nowych, skonsolidowanych produktowo podmiotów, o silnej pozycji na rynku i mających perspektywę dalszego, szybkiego wzrostu. Program restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 7 września 1999 r. (obecnie aktualizowany), ma na celu przygotowanie spółek kolejowych do konkurencji w warunkach otwartego rynku przewozów kolejowych w UE, stworzenie odpowiadającej potrzebom rynku i będącej częścią europejskiego systemu kolejowego, sieci kolejowej w Polsce. Sektor hutniczy stanowi jeden z podstawowych sektorów zaopatrzeniowych, decydujących o stanie bezpieczeństwa i samodzielności gospodarki. W sektorze tym, prowadzony proces restrukturyzacji ma na celu uzyskanie zdolności sektora do samodzielnego funkcjonowania na konkurencyjnym rynku bez konieczności korzystania z pomocy publicznej po jej zakończeniu. Jak z powyższego wynika procesy prywatyzacji pozostałego majątku wymagają uprzedniej restrukturyzacji organizacyjnej i finansowej potencjału produkcyjnego przedsiębiorstw. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 14

15 5.3. Przewidywane rozdysponowanie przychodów z prywatyzacji Przewidywane rozdysponowanie środków pochodzących z prywatyzacji na realizację ustawowych zobowiązań uzależnione będzie także od czynników zewnętrznych, jak np. reforma finansów publicznych. Tabela 3 Przewidywane rozdysponowanie przychodów z prywatyzacji w latach (w mld zł). W latach Lp. CEL Rekompensaty roszczenia pracowników 1 sfery budżetowej oraz emerytów i rencistów 3 3,3 1, Zasilenie reformy ubezpieczeń społecznych przychodami z prywatyzacji - 0,15 5,477 6,975 6,975 art. 56 ust.1 uokip* 3 Wspieranie restrukturyzacji przemysłowego potencjału obronnego i modernizacji 0,1 0,023 0,025 0,025 technicznej Sił Zbrojnych RP 4 A RAZEM: budżet państwa 3,55 7,0 7,0 7,0 4 Rezerwa majątkowa na realizację roszczeń reprywatyzacyjnych art.56, ust. 0,1 0,091 0,091 0,091 1 pkt 1 uokip 5 Koszty restrukturyzacji - art. 56 ust. 1 pkt 2 uokip 0,45 1,325 1,325 1,325 6 Koszty prywatyzacji, gospodarowania mieniem SP oraz innych zadań nałożonych na Ministra Skarbu Państwa 0,1 0,177 0,177 0,177 art. 56 ust. 1 pkt 3 uokip 7 Wpływy uzyskane ze sprzedaży akcji/udziałów przeznaczonych na podwyższenie kapitału ARP S.A. i 0,2 0,024 0,024 0,024 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 5 8 Wydatki na rozwój nauki i technologii - art. 56 ust. 1 pkt 4 uokip 0,1 0,177 0,177 0,177 B Razem: inne zobowiązania ustawowe 0,95 1, , ,835 6 A+B ŁĄCZNIE 4,5 8,835 8,835 8,835 * uokip ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji 3 Zgodnie z ustawą z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (Dz.U. Nr 30, poz. 164, z późn. zm.). 4 Zgodnie z ustawą z dnia 7 października 1999 r. o wspieraniu restrukturyzacji przemysłu obronnego i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP (Dz. U. Nr 83, poz. 932, z późn. zm.). 5 Zgodnie z ustawą z dnia 1 marca 2002 r. o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 25, poz. 253, z późn. zm.) art Pozycja obejmuje również wspieranie rządowych programów służących aktywizacji zawodowej- zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 5 uokip (od 15 stycznia 2003 r.) ; w latach planowana jest kwota 41 mln zł rocznie MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 15

16 Przewiduje się, że przychody z prywatyzacji w latach wyniosą ok. 31,0 mld zł. Środki z prywatyzacji majątku państwowego przewidywane na realizację w/w zobowiązań ustawowych wymagają osiągania w poszczególnych latach wpływów z prywatyzacji na poziomie 1,0% PKB. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014, z późn. zm.) większość środków z prywatyzacji traktowana jest jako źródło przychodów budżetowych. Procesy prywatyzacyjne w ok. 80% spółek musi poprzedzać restrukturyzacja i dokapitalizowanie, dotyczyć to będzie w szczególności takich sektorów jak np.: górnictwo węgla kamiennego, hutnictwo, chemiczny i farmaceutyczny. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 16

17 6. METODY REALIZACJI PROGRAMU 6.1. Metody i ścieżki prywatyzacji Podstawowym sposobem przekształceń własnościowych jest prywatyzacja prowadzona zgodnie z ustawą z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji metodą pośrednią (kapitałową) oraz metodą bezpośrednią, z uwzględnieniem prywatyzacji realizowanej przez podwyższenie kapitału w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa (zgodnie ze znowelizowaną ustawą o komercjalizacji i prywatyzacji), a także procedury przewidziane w odrębnych ustawach prywatyzacyjnych. Prywatyzacja pośrednia polega na: 1)obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne w rozumieniu ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 493 z późn. zm.), 1a)zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach. Ścieżka prywatyzacji pośredniej prowadzona jest dwuetapowo. Pierwszym etapem jest komercjalizacja, po czym następuje zbycie akcji/udziałów spółki Skarbu Państwa w trybie: oferty ogłoszonej publicznie, przetargu publicznego, bądź rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia oraz przyjęcia oferty złożonej przez podmiot ogłaszający wezwanie 7. Prywatyzacja bezpośrednia to zmiana formy własności przedsiębiorstw państwowych bez uprzedniej komercjalizacji dokonywana przez organ założycielski na podstawie działu V ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji. Polega ona na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego. Ta forma prywatyzacji stosowana jest wobec przedsiębiorstw spełniających określone przesłanki ustawowe. Prywatyzacja bezpośrednia jest prowadzona w trybie: sprzedaży przedsiębiorstwa, wniesienia przedsiębiorstwa do spółki, oddania przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania Aparat prywatyzacyjny Zadania w zakresie prywatyzacji mienia Skarbu Państwa realizowane będą przez: Urząd Ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, Urzędy wojewodów, Agencję Nieruchomości Rolnych, Agencję Mienia Wojskowego, 7 O którym mowa w art. 86 ust. 4, art. 151 lub art.154 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz.754, z późn. zm.). MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 17

18 Wojskową Agencję Mieszkaniową, oraz inne organy administracji centralnej na podstawie ustaw szczególnych, np. Minister Infrastruktury w zakresie prywatyzacji PKP. Działania podejmowane przez Ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa polegają w szczególności na: - określeniu zasobów mienia Skarbu Państwa 8 i przygotowaniu programów i kierunków jego prywatyzacji, - prywatyzacji, restrukturyzacji przedsiębiorstw państwowych i spółek z udziałem Skarbu Państwa, - monitorowaniu procesu przekształceń własnościowych oraz poprywatyzacyjnych zobowiązań inwestorskich, - przygotowaniu przepisów prawnych usprawniających proces prywatyzacji oraz działań wynikających z uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, - zapewnieniu dobrze merytorycznie przygotowanej kadry pracowników oraz racjonalnym ukształtowaniu struktur organizacyjnych Ministerstwa i jego 13 Delegatur do realizacji zadań prywatyzacyjnych oraz do pełnienia funkcji organu założycielskiego dla przedsiębiorstw państwowych i sprawowania nadzoru właścicielskiego w stosunku do jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i spółek z udziałem Skarbu Państwa. Wojewodowie wykonują zadania prywatyzacyjne poprzez wydzielone w urzędach wojewódzkich komórki organizacyjne przekształceń własnościowych i prywatyzacji. Wojewodowie sprawują funkcje organu założycielskiego w stosunku do przedsiębiorstw o znaczeniu regionalnym i lokalnym i z zasady realizują zadania prywatyzacji bezpośredniej. Agencja Nieruchomości Rolnych (następca prawny Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa) powołana ustawą z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 56, poz. 299, z późn. zm.), posiadająca 11 oddziałów i 5 filii terenowych kontynuuje proces przejmowania, zagospodarowywania, restrukturyzacji i prywatyzacji mienia rolnego Skarbu Państwa. Agencja Mienia Wojskowego, powołana 9 w 1996 r. i Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, powołana 10 w 1995 r., prywatyzują mienie wojskowe Skarbu Państwa. Na podstawie przepisu art. 19 ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów, ustawy o działach administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 154, poz.1800) agencje te zostały z dniem 1 stycznia 2002 r. przekazane pod nadzór Ministra Obrony Narodowej. 8 Prowadzenie zbiorczej ewidencji majątku Skarbu Państwa. 9 Ustawą z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego (Dz. U. Nr 90, poz. 405, z późn. zm.). 10 Na podstawie art. 8 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 86, poz. 433, z późn. zm.). MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 18

19 7. PROGRAMY PRYWATYZACJI 7.1. Prywatyzacja strategicznych sektorów gospodarki W związku z niekorzystnymi trendami w gospodarce światowej, których skutkiem jest spadek dynamiki rozwoju polskiej gospodarki, wiele jej sektorów i branż znalazło się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Jedną z istotnych przyczyn tych trudności była również w ostatnich latach niekonsekwentna realizacja bądź brak programów restrukturyzacyjnych. W rezultacie, w 2002 roku rząd stanął przed koniecznością zweryfikowania, bądź opracowania koncepcji prywatyzacji newralgicznych dla gospodarki sektorów, zakładających zgodnie z Programem gospodarczym rządu - uprzednią konsolidację i/lub restrukturyzację podmiotów danego sektora. Łączenie podmiotów gospodarczych (zintegrowanych technologicznie czy produktowo) to wymóg tworzenia silnych grup kapitałowych zdolnych do konkurowania na rynku światowym (tendencja ogólnoświatowa, wynik globalizacji). Programy restrukturyzacji i prywatyzacji prowadzone będą w następujących strategicznych sektorach gospodarki: Sektor bankowy W dniu 4 czerwca 2002 roku Rada Ministrów przyjęła Zarys strategii wobec banków z bezpośrednim i pośrednim udziałem Skarbu Państwa na tle sektora bankowego w Polsce. Skarb Państwa sprawuje obecnie bezpośredni nadzór nad trzema bankami: Powszechną Kasą Oszczędności Bank Polski S.A. (PKO BP S.A.), Bankiem Gospodarki Żywnościowej S.A. (BGŻ S.A.) oraz posiadającym status banku państwowego Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK). Banki pośrednio kontrolowane przez Skarb Państwa to: Bank Ochrony Środowiska S.A. (BOŚ S.A.) (poprzez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska oraz fundusze wojewódzkie), Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych S.A. (BISE S.A.) (z udziałem Agencji Rozwoju Przemysłu S.A.). Bank Pocztowy S.A. (kontrolowany przez Pocztę Polską). Intencją Skarbu Państwa jest zachowanie kontroli w bankach z większościowym udziałem Skarbu Państwa poprzez utrzymanie większościowego pakietu akcji, bądź wprowadzenie odpowiednich zapisów statutowych, zapewniających tę kontrolę. PKO BP S.A. pozostanie bankiem uniwersalnym wyspecjalizowanym w obsłudze ludności, pełniącym również wiodącą rolę m.in. w obsłudze małych i średnich przedsiębiorstw oraz kredytów mieszkaniowych. Zarys strategii... przewiduje utrzymanie przez Skarb Państwa większościowego pakietu akcji banku. W 2003 roku zakończony zostanie program naprawczy PKO BP S.A. W 2004 roku planuje się wprowadzenie akcji banku do obrotu publicznego oraz sprzedaż na GPW do 30% akcji należących do Skarbu Państwa. MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 19

20 Bank Gospodarki Żywnościowej S.A., zgodnie z Zarysem strategii..., stanie się uniwersalnym bankiem komercyjnym, pozostając jednocześnie bankiem dla wsi i rolnictwa, skoncentrowanym na maksymalizacji zwrotu z kapitału dla akcjonariuszy, z jednoczesnym dokonaniem procesu prywatyzacji banku poprzez wprowadzenie akcji do obrotu publicznego. W 2003 roku prowadzony był program naprawczy i restrukturyzacyjny, który kontynuowany będzie również w 2004 roku. Ze względu na to, że BGŻ S.A. posiada zbyt niskie fundusze własne, Komisja Nadzoru Bankowego określiła kwotę niezbędnego, minimalnego dokapitalizowania banku na 1 mld zł: 0,5 mld zł w okresie do 30 czerwca 2004 roku, oraz kolejne 0,5 mld zł do 30 czerwca 2005 roku. Przewiduje się, że w perspektywie do 2006 roku Skarb Państwa nie wycofa się ze znaczących pozycji w instytucjach finansowych, możliwa natomiast będzie sprzedaż pakietów mniejszościowych. Sektor ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy obejmuje 70 krajowych zakładów ubezpieczeń oraz 2 oddziały główne zagranicznych zakładów ubezpieczeń. W 55 firmach występuje kapitał zagraniczny (w 48 firmach - większościowy). Prywatyzacja w tym sektorze zmierza ku końcowi i obejmuje Powszechny Zakład Ubezpieczeń SA. Udział Skarbu Państwa wynosi w PZU S.A. 55,1% akcji, Eureko B.V. posiada 20,9%, BIG BG Inwestycje S.A. (spółka zależna od Banku Millennium S.A. (poprzednia nazwa BIG Bank Gdański S.A.) 10,0% i pozostali 14,0% Ponadto Skarb Państwa posiada 11,88% akcji w Polskim Towarzystwie Reasekuracyjnym S.A. oraz 0,52% akcji w spółce akcyjnej Warta Vita S.A. W dniu 2 kwietnia 2002 roku Rada Ministrów zadecydowała o potrzebie zachowania przez Skarb Państwa kontroli nad Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń S.A. oraz wyraziła zgodę na zmianę strategii prywatyzacji PZU S.A. poprzez zbycie 21% akcji tej Spółki, stanowiących własność Skarbu Państwa na rzecz Eureko B.V. w trybie oferty publicznej, po wprowadzeniu akcji PZU S.A. do obrotu publicznego. W dniu 23 października 2002 roku Eureko B.V. wszczęło procedurę arbitrażową w sprawie PZU S.A. w trybie przewidzianym w umowie pomiędzy Rzeczypospolitą Polską i Królestwem Holandii o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji z dnia 7 września 1992 roku. Rozstrzygnięcie sprawy przez trybunał arbitrażowy planowane jest w IV kwartale 2004 roku. Niezależnie od powyższego postępowania arbitrażowego, Ministerstwo Skarbu Państwa kontynuuje przygotowania do wprowadzenia akcji PZU S.A. do obrotu publicznego. Sektor elektroenergetyczny Podstawową przesłanką polityki rządu w sektorze energetycznym jest stopniowe wycofywanie się państwa z funkcji właścicielskiej na rzecz prowadzenia polityki regulacyjnej w sektorze. Zasadniczym wyzwaniem transformacyjnym w sektorze elektroenergetycznym jest: MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 20

21 dostosowanie polskiej energetyki do wymagań gospodarki rynkowej i sprostanie międzynarodowej konkurencji, bezpieczeństwo energetyczne kraju (gwarancja dostaw energii po uzasadnionych cenach), rozwój konkurencyjnego rynku energii (beneficjantem będzie klient/odbiorca energii), stworzenie bazy kapitałowej do racjonalnego poziomu inwestowania. Zgodnie ze Strategią Gospodarczą Rządu w dniu 2 kwietnia 2002 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pt. Ocena realizacji i korekta założeń polityki energetycznej Polski do 2020 r. Zmiany zmierzają w kierunku restrukturyzacji i konsolidacji sektora. Zasadniczym celem polityki właścicielskiej w sektorze energetyki jest stworzenie kilku grup skonsolidowanych podmiotów zdolnych do konkurencji zagranicznej. W dniu 28 stycznia 2003 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pt: Program realizacji polityki właścicielskiej Ministra Skarbu Państwa w odniesieniu do sektora elektroenergetycznego oraz dokument Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej pt. Aktualizacja programu wprowadzania konkurencyjnego rynku energii elektrycznej w Polsce, co zapewni spójność działań w obszarze elektroenergetyki. Program realizacji polityki właścicielskiej Ministra Skarbu Państwa w odniesieniu do sektora elektroenergetycznego zastąpił dotychczas obowiązujący dokument pn. Zintegrowany harmonogram prywatyzacji sektora elektroenergetycznego i wprowadzania rynku energii elektrycznej. Minister Skarbu Państwa realizując cele wskazane w dokumencie rządowym z dnia 2 kwietnia 2002 r. kontynuuje działania konsolidujące sektor wytwarzania energii, aby widoczny był efekt synergii i skali, było możliwe konkurowanie na rynkach międzynarodowych, a także włączenie się w kierunek zmian, który tam występuje (np. powstawanie przedsiębiorstw multienergetycznych). Ponadto za kluczowe zadanie w Programie uznano możliwość wyodrębnienia z przedsiębiorstw energetycznych oddzielnych spółek obrotu oraz wdrożenie konkurencji w podsektorze wytwarzania energii elektrycznej. Restrukturyzacja i prywatyzacja sektora elektroenergetycznego zakłada m.in.: w zakresie wytwarzania: 1. powstanie dwóch grup wytwórczych: Grupa PKE w celu uzyskania właściwej struktury kapitałowej i pozycji rynkowej w aspekcie przygotowań Południowego Koncernu Energetycznego S.A. do prywatyzacji zostanie opracowana i wdrożona koncepcja włączenia do PKE S.A. aktywów lub akcji Skarbu Państwa w innych spółkach (w IV kwartale 2004 r. - sprzedaż pierwszego pakietu do 30% akcji PKE S.A. w ofercie publicznej), Grupa BOT (Elektrownia Bełchatów S.A., Elektrownia Opole S.A., Elektrownia Turów S.A. oraz KWB Bełchatów S.A. i KWB Turów S.A.), jako zasób energetyczny Skarbu Państwa, będący gwarantem bezpieczeństwa energetycznego i prawidłowego funkcjonowania rynku energii. Zakłada się, że termin utworzenia Grupy BOT będzie skorelowany z przyjęciem programu rozwiązania kontraktów długoterminowych (KDT). (W dniu 29 lipca 2003 r. Rada Ministrów przyjęła Program restrukturyzacji kontraktów długoterminowych na zakup mocy i energii elektrycznej zawartych pomiędzy MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 21

22 Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi S.A. a wytwórcami energii elektrycznej. Jednym z głównych założeń programu, jest wdrożenie go na podstawie ustawy dotyczącej całkowitej likwidacji KDT). 2. Rozpoczęte bądź kontynuowane będą procesy prywatyzacji pozostałych elektrowni i elektrociepłowni, w tym także zbycie mniejszościowych pakietów akcji Skarbu Państwa w sprywatyzowanych już spółkach sektora. w zakresie dystrybucji: kontynuowana będzie konsolidacja i równoczesna restrukturyzacja spółek dystrybucyjnych, które w 2004 r. powinny funkcjonować jako skonsolidowane podmioty zorganizowane w następujących grupach: zakłady energetyczne z terenu południowo-zachodniej Polski rozpoczęto proces konsolidacji, zakłady energetyczne z terenu wschodniej i południowo-wschodniej Polski, zakłady energetyczne z terenu środkowej i południowej Polski. W procesie konsolidacji tych grup wykorzystane zostaną doświadczenia pilotażowej konsolidacji Grupy Energetycznej ENEA S.A z siedzibą w Poznaniu, która została zarejestrowana 2 stycznia 2003 r., a powstała w wyniku połączenia 5 zakładów energetycznych: Energetyki Poznańskiej S.A., Energetyki Szczecińskiej S.A., Zakładu Energetycznego Bydgoszcz S.A., Zakładu Energetycznego Gorzów S.A. oraz Zielonogórskich Zakładów Energetycznych S.A. Prywatyzacja Grupy w trybie oferty publicznej planowana jest w IV kwartale 2004 lub I kwartale 2005 roku. Obecnie trwa jej restrukturyzacja. Konsolidacja i restrukturyzacja grup spółek dystrybucyjnych ma służyć przygotowaniu nowych, skonsolidowanych podmiotów do prywatyzacji w 2005 roku, po zakończeniu prywatyzacji w sektorze wytwarzania energii elektrycznej. - kontynuowana będzie prywatyzacja Grupy G-8 (8 zakładów energetycznych z terenu północnej i środkowej Polski). Prace nad prywatyzacją Grupy G-8 rozpoczęto przed przyjęciem Programu.... W przypadku nie zakończenia procesu prywatyzacji Grupy G-8 podpisaniem umowy sprzedaży akcji należących do Skarbu Państwa, Ministerstwo Skarbu Państwa zamierza włączyć tworzące ją spółki do procesów konsolidacji w sektorze dystrybucji energii elektrycznej i przeprowadzić prywatyzację grupy, zgodnie z założeniami Programu... w zakresie przesyłu: - restrukturyzacja Grupy Kapitałowej PSE S.A. zgodnie z Programem... ukierunkowana jest głównie na wyodrębnienie funkcji i majątku Operatora Systemu Przesyłowego (jako podmiotu należącego do systemu bezpieczeństwa energetycznego państwa), co ma nastąpić przez wydzielenie działalności lub podział PSE S.A., - wzmocnienie kapitałowe Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A., poprzez wniesienie akcji innych podmiotów z sektora energetycznego, co umożliwi Operatorowi Systemu Przesyłowego optymalizację funkcjonowania i podwyższenie standardów bezpieczeństwa całego systemu przesyłu energii. W latach przewiduje się prywatyzację w ofercie publicznej: MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 22

23 Południowego Koncernu Energetycznego S.A., Grupy BOT (mniejszościowe pakiety akcji), skonsolidowanych grup dystrybucyjnych. Docelowo Grupa Kapitałowa PSE S.A., jako Operator Systemu Przesyłowego pozostanie w obszarze własności państwowej i nie będzie sprywatyzowana. W związku z przyjęciem przez Parlament Europejski w czerwcu 2003 roku nowej dyrektywy (Dyrektywa 2003/54/WE) w sprawie wspólnych zasad dla wewnętrznego rynku energii elektrycznej i jego liberalizacji oraz wprowadzającej obowiązek wydzielenia w określonych terminach operatorów przesyłowych i dystrybucyjnych w sposób zapewniający ich niezależność w formie prawnej, organizacyjnej i w podejmowaniu decyzji, Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej przeanalizuje program restrukturyzacji i prywatyzacji sektora elektroenergetycznego w aspekcie wdrożenia zapisów powyższej dyrektywy. Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej dokona również analizy Programu realizacji polityki właścicielskiej Ministra Skarbu Państwa w odniesieniu do sektora elektroenergetycznego pod kątem jego ewentualnej aktualizacji, wynikającej z oceny skutków rozwiązania problemu kontraktów długoterminowych (KDT) w energetyce oraz zaktualizowanej oceny procesów konsolidacji w sektorze elektroenergetycznym w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego kraju. Sektor górnictwa węgla kamiennego W dniu 20 listopada 2002 r. Rada Ministrów przyjęła Program restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach , z wykorzystaniem ustaw antykryzysowych i zainicjowaniem prywatyzacji niektórych kopalń, skorygowany w dniu 28 stycznia 2003r. Celem ekonomicznym restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego jest doprowadzenie do rentowności całego sektora (systematyczne zmniejszania się zobowiązań oraz zapewnienie regularnych płatności, w tym docelowo opłat ekologicznych). Cel ten planuje się osiągnąć poprzez m.in. działania prywatyzacyjne. Prywatyzacja górnictwa węgla kamiennego zostanie poprzedzona restrukturyzacją i konsolidacją przedsiębiorstw sektora. W wyniku wprowadzonych zmian organizacyjnych struktura sektora jest/będzie następująca: - Samodzielnymi podmiotami pozostały (dotychczas istniejące): Katowicki Holding Węglowy S.A. i Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. oraz Lubelski Węgiel Bogdanka S.A., Kopalnia Węgla Kamiennego Budryk S.A. i Zakład Górniczo-Energetyczny Sobieski Jaworzno III Sp. z o.o. - Pięć pozostałych spółek węglowych (Rudzka Spółka Węglowa S.A., Gliwicka Spółka Węglowa S.A., Nadwiślańska Spółka Węglowa S.A. i Rybnicka Spółka Węglowa S.A. oraz zakłady górnicze (jednoosobowe spółki z o.o. Bytomskiej Spółki Węglowej S.A.)) przeniosło swoje przedsiębiorstwa ze MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 23

24 wszystkimi wchodzącymi w ich skład zakładami do Państwowej Agencji Restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego S.A. tworząc nowy podmiot: Kompanię Węglową S.A. (spółka została zarejestrowana w dniu 23 stycznia 2003 r.). W pozostałych dziedzinach swego przedmiotu działania pięć spółek węglowych prowadzić będzie nadal działalność gospodarczą. - Ze względu na konieczność dostosowania zdolności produkcyjnych do potrzeb rynku w niektórych kopalniach nastąpi proces wygaszania produkcji, - Przewiduje się prywatyzację następujących podmiotów: Katowicki Holding Węglowy S.A. ( 2004 r.), Węglokoks S.A. w Katowicach (2004 r.), Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., Lubelski Węgiel Kamienny Bogdanka S.A., KWK Budryk S.A., Kompania Węglowa S.A. Proces prywatyzacji KWK Budryk S.A. będzie kontynuowany po uregulowaniu stanu prawnego spółki. Prywatyzacja KWK Budryk S.A. jest jedyną możliwą drogą do odzyskania wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji. Prowadzone są działania restrukturyzacyjne w dwóch koksowniach będących jednoosobowymi spółkami Skarbu Państwa, tj. Zakładach Koksowniczych Wałbrzych S.A. w Wałbrzychu oraz Kombinacie Koksochemicznym Zabrze S.A. w Zabrzu. W 2003 roku w finalną fazę wszedł proces prywatyzacji bezpośredniej Zakładów Koksowniczych Przyjaźń w Dąbrowie Górniczej. Jego zakończenie będzie stanowiło pierwszy etap projektu tworzenia koncernu węglowo-koksowego, w skład którego planowane jest włączenie koksowni kontrolowanych przez Polskie Huty Stali S.A. Prowadzona będzie restrukturyzacja i konsolidacja podmiotów z otoczenia górnictwa. Zgodnie z ustaleniami Rady Ministrów podjętymi na posiedzeniu w dniu 20 listopada 2002 r. Prezes Rady Ministrów powołał w dniu 4 grudnia 2002 r. Międzyresortowy Zespół do Spraw Restrukturyzacji Zatrudnienia w Sektorze Górnictwa Węgla Kamiennego. W dniu 2 września 2003 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego na lata , który w dniu 10 września został skierowany do Sejmu. Projekt ustawy zawiera rozwiązania, które umożliwiają restrukturyzację zatrudnienia przy wykorzystaniu pakietu osłonowo-aktywizującego. Pozwolą również na podniesienie efektywności ekonomicznej całego sektora i poszczególnych podmiotów górniczych poprzez ich oddłużenie. Ustawa reguluje również szczególne uprawnienia gmin górniczych oraz źródła finansowania restrukturyzacji sektora. Sektor gazowniczy Kierunki zmian planowanych w odniesieniu do sektora gazowniczego zostały określone w Ocenie realizacji i korekcie założeń polityki energetycznej Polski do 2020 roku. W dniu 13 sierpnia 2002 r. Rada Ministrów - na wniosek Ministra Skarbu Państwa - przyjęła Program restrukturyzacji i prywatyzacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. Określono w nim kierunki rozwiązań w poszczególnych sferach sektora. W programie za priorytetowe uznane zostało osiągnięcie następujących celów: MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA 24