1.- DLACZEGO POTRZEBUJEMY EUROPEJSKIEJ WALIZKI NA RZECZ ROZSZERZENIA UE?

Transkrypt

1 EUROPEJSKA WALIZKA NA RZECZ ROZSZERZENIA UE A.- WPROWADZENIE OGÓLNE Rodzaj dokumentu Szkoła średnia I stopnia 1 Poziom uczących się Szkoła średnia II stopnia 2 Dokument dla uczących Dorośli 3 W ramach projektu finansowanego z programu PRINCE Komisji Europejskiej, Atlantycka Rada Chorwacji (Zagrzeb), Bułgarskie Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Niemieckiego (Sofia), Akademia Europejska w Berlinie (podmiot odpowiedzialny za projekt), Centrum Europejskie Roberta Schumana (Metz Scy- Chazelles), Fundacja Hannsa Seidela (Sofia i Zagrzeb) oraz Fundacja Roberta Schumana (Warszawa) stworzyły koncepcję Europejskiej walizki na rzecz rozszerzenia UE. Projekt jest dostępny w sześciu językach (bułgarskim, niemieckim, angielskim, francuskim, chorwackim i polskim) i jest przewidziany zarówno do nauczania w szkołach ponadpodstawowych, jak i dla europejskich animacji NGO, działających na rzecz kształcenia politycznego w duchu demokracji (Education for Democratic Citizenship EDC; np. akademie europejskie, centra europejskie itd.). 1.- DLACZEGO POTRZEBUJEMY EUROPEJSKIEJ WALIZKI NA RZECZ ROZSZERZENIA UE? W dniu 1 maja 2004 roku, a więc niespełna 15 lat po upadku muru berlińskiego, nastąpiło rozszerzenie Unii Europejskiej z 15 do 25 państw członkowskich przez przystąpienie dziesięciu nowych krajów, następnie 1 stycznia 2007 roku do 27 państw członkowskich, a kilka miesięcy po przystąpieniu Chorwacji, nastąpi rozszerzenie do 28 państw członkowskich. Jednak nie można jeszcze przewidzieć zakończenia procesu rozszerzenia, ponieważ w 2005 roku podjęto negocjacje akcesyjne z Turcją, w 2010 roku z Islandią, a w 2012 roku z Czarnogórą. Poza tym o przystąpienie do UE zabiegają inne państwa Zachodnich Bałkanów. Ostatnie rozszerzenia są ważnymi wydarzeniami we współczesnej historii Europy, kształtują one bowiem na nowo geografię polityczną całego kontynentu europejskiego. Od lat 90-tych XX wieku współistnieją w państwach członkowskich różne koncepcje przyszłego rozwoju Unii Europejskiej. Przy tym można stwierdzić pewną rozbieżność między dążeniem do rozszerzenia, a dążeniem do pogłębienia. Kraje kandydujące poszukują natomiast najlepszego rozwiązania, umożliwiającego im jak najszybszą integrację. Jednak po piątej, historycznej rundzie rozszerzeniowej, która dokonała się w dwóch następujących po sobie falach w latach 2004 i 2007, pojawia się teraz w debatach pojęcie pojemności integracyjnej Unii Europejskiej. Już od przystąpienia Bułgarii i Rumunii poszukuje się nowej definicji dla strategii rozszerzeniowej. Bilans ostatnich rozszerzeń dostarcza nie tylko pozytywnych uwag. Nowe ryzyko dla rozszerzonej Europy to kryzys gospodarczy, finansowy i społeczny oraz kryzys nadmiernego zadłużenia państw. Przy tym jednym z najważniejszych wyzwań dla państw członkowskich UE, także po wejściu w życie traktatu lizbońskiego, pozostaje integracja krajów bałkańskich. Nastąpił również proces, który można sprowadzić do tego, że znika poparcie obywateli Unii Europejskiej i powstają wątpliwości co do zdolności i gotowości do transformacji państw kandydujących. Temat rozszerzenia UE okazał się jednym z głównych negatywnych czynników w kampaniach-referendach dotyczących projektu traktatu ustanawiającego konstytucję UE we Francji i Niderlandach w 2007 roku, oraz, w pewnej mierze, w kampanii dotyczącej traktatu lizbońskiego w Irlandii w 2008 roku. Jednym ze znanych powodów tak słabego poparcia ze strony obywateli jest brak odpowiedniej dyskusji i promocji. Dało się to zauważyć zwłaszcza przy okazji ważnych decyzji, podjętych w 90-tych latach XX wieku, odnośnie do rozszerzenia UE o kraje Europy Środkowo-Wschodniej. To także przyczyna, dlaczego w A: Wprowadzenie ogólne 1

2 uchwalonym w 2006 roku nowym konsensusie w sprawie rozszerzenia podkreśla się, że trzeba pozyskać szerokie i zrównoważone poparcie opinii publicznej poprzez większą przejrzystość i lepszą komunikację. Aby ten cel osiągnąć, dokonano zmiany artykułu 49 Traktatu o Unii Europejskiej, zobowiązując Parlament Europejski i parlamenty narodowe do przekazywania informacji. Muszą one informować o każdym zgłoszeniu nowego kandydata, aby obywatele szerzej uczestniczyli w tym procesie. Kraje kandydujące postrzegają negocjacje akcesyjne rozwijającej się nadal UE jako coraz bardziej skomplikowane, a zabiegi, jakich trzeba dokonać, jako coraz trudniejsze. Perspektywa przystąpienia wydaje się niemal nieosiągalna, co może oddziaływać zniechęcająco na zainteresowane rządy i społeczeństwa. Już pod koniec ciągnących się od ponad dziesięciolecia negocjacji piątej rundy rozszerzeniowej EU można było dostrzec spadek poparcia ze strony ludności. Dzisiaj wydaje się, że polityka akcesyjna sięga swych granic, jeśli chodzi o rozwiązywanie najostrzejszych konfliktów w byłej Jugosławii i na Cyprze. (Od 2004 roku cały teren wyspy jest częścią Unii Europejskiej, ale do dziś Cypryjczyków pochodzenia greckiego i tureckiego dzieli zielona linia", niebędąca granicą zewnętrzną UE). Aby negocjacje akcesyjne znowu mogły spełniać swój cel, nie mogą być traktowane jako instrument polityki zagranicznej, którym dysponuje europejska władza wykonawcza. Co więcej, powinny być rozumiane jako integralna część projektu europejskiego, popieranego przez obywateli Europy. 2.- KONCEPCJA I REALIZACJA Wszyscy partnerzy projektu uzgodnili cele, dokumenty i materiały tworzące wspólny trzon Europejskiej walizki na rzecz rozszerzenia. Ten wspólny trzon projektu oddany jest we wszystkich wersjach językowych. Miało to na celu udaremnienie spojrzenia o nadmiernie narodowym charakterze. Chodziło również o niedopuszczenie do podzielenia Europejczyków na dwa obozy: członków założycieli i państw, które do Unii przystąpiły niedawno. Projekt ten dotyczy przysłowiowego projektu europejskiego, łącząc dwa państwa założycielskie (Niemcy i Francję), państwo rozszerzenia z 2004 roku (Polskę), państwo rozszerzenia z 2007 roku (Bułgarię) i państwo, które właśnie zakończyło negocjacje akcesyjne (Chorwację). Partnerom tym nie chodzi o tworzenie narzędzi służących wspieraniu albo obronie europejskiej polityki rozszerzenia. Założenie dydaktyczne projektu pozwala uczącym się w szkołach ponadpodstawowych czy też w organizacjach pozarządowych zaangażowanych w kształcenie polityczne w duchu demokracji pozyskać wiedzę i nieodzowne kompetencje, umożliwiające im uczestniczenie w demokratycznej dyskusji o polityce rozszerzenia Unii Europejskiej. W celu zdefiniowania wspólnej podstawy, a w efekcie także określonej treści (dokumentów, metodyki pedagogicznej, uzupełnienia wspólnej podstawy, materiałów nieodzownych dla odbiorców w poszczególnych krajach) dla każdej wersji językowej walizki partnerzy stworzyli sieć kontaktów między uczącymi (z dziedziny historii, geografii, politologii, języków obcych, socjologii, a także języków obcych) i wykładowcami centrów europejskich i akademii europejskich. Wspólnie przygotowane materiały do nauki wypróbowano we wszystkich krajach partnerskich. Uczący uzupełnili je wspólnie z uczniami o treści specyficzne dla poszczególnych krajów, odzwierciedlające różne spojrzenia na rozszerzenie UE w zainteresowanych krajach. Tym samym uwzględniono różne narodowe uwarunkowania oraz skojarzenia i oczekiwania obywateli państw UE i dano im wyraz w Europejskiej walizce na rzecz rozszerzenia. Celem jest przyczynienie się do wielostronnej i zróżnicowanej debaty europejskiej, wspierającej wzajemne zrozumienie. W niektórych krajach wydawało się celowe udostępnienie do nauki w szkole określonych wytycznych dydaktycznych. A: Wprowadzenie ogólne 2

3 3.- GLOBALNO- PEDAGOGICZNE ZAŁOŻENIE 31.- CELE OGÓLNE: 1. Umożliwienie aktywnego udziału w demokratycznej debacie na temat polityki rozszerzenia Unii Europejskiej; 2. Przedstawienie różnych koncepcji przyszłego rozwoju Unii Europejskiej, zorientowanych w zależności od państwa członkowskiego bardziej na rozszerzenie albo na pogłębienie Unii; 3. Uświadomienie tego, że negocjacje akcesyjne są integralną częścią projektu europejskiego, którego pragną obywatele Europy; 4. Przedstawianie krajów kandydujących (oficjalnych, potencjalnych i ewentualnych) w ramach szerokich refleksji dotyczącej granic UE GRUPY DOCELOWE: A. Uczący (przedmiotów takich, jak: historia, geografia, politologia, języki obce itd.); B. Podmioty zajmujące się kształceniem politycznym w dziedzinie europejskiej (akademie europejskie, domy europejskie, fundacje itd.); C. Pełnomocnicy ds. dokumentacji (publiczne i społeczne centra dokumentacji) ZARYS TREŚCI: WPROWADZENIE 1. Historia integracji europejskiej 2. Granice Europy- Informacje drugoplanowe DOROBEK WSPÓLNOTOWY- CO O TYM MÓWIĄ TRAKTATY I INNE OFICJALNE TEKSTY UE? 3. Co stanowią traktaty o granicach Unii Europejskiej? 4. Dorobek wspólnotowy: Projekt polityczny UE 5. Dorobek wspólnotowy: UE jako wspólnota wartości 6. Dorobek wspólnotowy: UE jako system wielopoziomowy 7. Dorobek wspólnotowy: Zasady działania UE 8. Dorobek wspólnotowy: Aktywne obywatelstwo POLITYKA ROZSZERZENIA a) Część ogólna 9. Polityka rozszerzania Unii Europejskiej 10. Studium przypadku: Proces akcesyjny Chorwacji (stan na 1 lipca 2012 r.) b) Część dotycząca Polski 11. Polska a Unia Europejska 12. Kraje kandydujące do UE z polskiej perspektywy 13. Źródła informacji nt. Unii Europejskiej A: Wprowadzenie ogólne 3

4 34.- METODYKA NAUCZANIA: Uczącym udostępnia się podstawowe dokumenty i narzędzia dydaktyczne do przekazywania wiedzy i przyswajania kompetencji w zakresie przekrojowego nauczania. System odniesienia dla zastosowania pedagogicznego: Materiały Europejskiej walizki na rzecz rozszerzenia są uporządkowane według poniższego schematu: R LH LN D Rodzaj dokumentu Dokument referencyjny Dokument dla uczących Dokument dla uczących się Dokument do dyskusji Szkoła średnia I stopnia 1 Poziom uczących się Szkoła średnia II stopnia 2 Dorośli 3 STRONA REDAKCYJNA: enlargeducation: Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE Atlantycka Rada Chorwacji (Zagrzeb), Bułgarskie Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Niemieckiego (Sofia), Akademia Europejska w Berlinie, Centrum Europejskie Roberta Schumana (Metz Scy- Chazelles), Fundacja Hannsa Seidela (Sofia i Zagrzeb) i Fundacja im. Roberta Schumana (Warszawa). Podmioty odpowiedzialne za projekt: Akademia Europejska w Berlinie Koordynacja całego projektu: Dr Elisabeth Botsch, Berlin Koordynator w Polsce: Gert Röhrborn, Dipl.-Pol., Warszawa Tłumaczenie: Firma Letterman Sp. z o.o. Agencja tłumaczy zawodowych, Kraków (moduły 1-10), Małgorzata Sobczak, Kielce (moduły 11-13) Redakcja: Urszula Łapanowska, Warszawa Nauczyciele i edukatorzy uczestniczący w Polsce w tworzeniu zestawu materiałów edukacyjnych: Bryła, Zbigniew Zespół Szkół Szczekociny Czepik, Barbara Gimnazium nr. 36 im. Krzysztofa Kieślowskiego w Warszawie Goraś, Andżelika Gimnazjum w Wyszatycach Przemyśl Ignaciuk, Barbara Zespół Szkół w Warczu Jelonek-Krupińska, Agnieszka Gimnazjum nr 3,Skierniewice Kucharczyk, Katarzyna Zespół Szkół Zawodowych nr 4 w Opolu Kuflewicz, Ryszard Gimnazjum im. Ewarysta Estkowskiego w Pakości Kuligowska, Barbara Gimnazjum nr 2 im. Stanisława Szymańskiego w Zawierciu Łapanowska, Urszuła Polska Fundacja im. Roberta Schumana Marszał, Dr. Karol IV Liceum Ogólnokształcącym w Ostrowie Wielkopolskim Priesmeyer-Tkocz, Weronika Europejska Akademia w Berlinie Roehrborn, Gert Polska Fundacja im. Roberta Schumana Salska-Kopeć, Katarzyna Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi Stefańska, Jolanta Zespół Szkół im. X. Dunikowskiego Zieba-Gzik, Jolanta Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Tadeusza Kościuszki Zduńska Wola A: Wprowadzenie ogólne 4

5 enlargeducation: Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE Zdjęcie: Maja Selan (Polska Fundacja im. Roberta Schumana) Za treść tej publikacji wyłączną odpowiedzialność ponoszą jej autorzy i nie można jej w żaden sposób uznawać za odzwierciedlenie punktu widzenia Unii Europejskiej. Umowa dotycząca swobodnego udostępniania na zasadzie licencji Creative Commons: dokument może być udostępniany bez ograniczeń pod warunkiem, że wskaże się na autora wymienionego z nazwiska/nazwy; zezwala się wyłącznie na udostępnianie niekomercyjne (korzystanie w celach komercyjnych wymaga uzyskania zgody); zmiany należy wyraźnie zaznaczyć i będą one podlegać takim samym warunkom licencyjnym Creative Commons, jak dokument wyjściowy. Dokument ten stanowi wyciąg z ENLARGEDUCATION: EUROPEJSKA WALIZKA NA RZECZ ROZSZERZENIA UE (po bułgarsku, niemiecku, angielsku, francusku, chorwacku i polsku). Walizka na rzecz rozszerzenia została wykoncypowana na potrzeby nauki w szkołach średnich (I i II stopnia) i animacji europejskich NGO, angażujących się w dziedzinie demokratycznego kształcenia politycznego (Akademie Europejskie, domy europejskie itd.). Powstała w ramach projektu współfinansowanego przez (program PRINCE), Akademię Europejską w Berlinie (podmiot odpowiedzialny za projekt), Bułgarskie Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Niemieckiego (BDV), Centrum Europejskie Roberta Schumana (CERS) w Scy-Chazelles, Radę Atlantycką Chorwacji, biura Fundacji Hannsa Seidela w Sofii i Zagrzebiu i polską Fundację Roberta Schumana. enlargeducation: Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE powstała dzięki wsparciu Unii Europejskiej (program PRINCE). Działania tego projektu w Polsce współorganizowane z Fundacją Konrada Adenauera. Produkcja: Akademia Europejska w Berlinie listopad 2012 r. A: Wprowadzenie ogólne 5