TUTORIAL I. Skrypt dla studentów WyŜszej Szkoły Informatyki i Zarządzania. Redakcja skryptu: Paweł Przywara

Transkrypt

1 1 TUTORIAL I Skrypt dla studentów WyŜszej Szkoły Informatyki i Zarządzania Redakcja skryptu: Paweł Przywara

2 2 SPIS TREŚCI WSTĘP 3 ETYKIETA STUDENTA 5 ZASADY ZACHOWANIA SIĘ NA ZAJĘCIACH, CZYLI JAK KSZTAŁTOWAĆ SWÓJ POZYTYWNY WIZERUNEK 8 RELACJE MIĘDZY STUDENTEM A WYKŁADOWCĄ 12 JAK NOTOWAĆ, śeby ZANOTOWAĆ? 16 CZY JESTEŚMY WYDAJNI? 17 PSYCHOLOGIA UCZENIA SIĘ WYBRANE ZAGADNIENIA 19 JAK SIĘ UCZYĆ, śeby SIĘ NAUCZYĆ (NA STUDIACH)? 26 CO TO SĄ ŹRÓDŁA NAUKOWE I JAK Z NICH KORZYSTAĆ? 29 O ŹRÓDLE I (POTRZEBIE UNIKANIA) ANONIMOWOŚCI 34 PODSTAWY PRACY INTELEKTUALNEJ, CZYLI, JAK KORZYSTAĆ ZE SWEGO UMYSŁU 36 JAK ANALIZOWAĆ TEKST NAUKOWY I NIE OSZALEĆ? ZAGADNIENIA WSTĘPNE 50 O CO CHODZI W NAUCE? 54 JAK SIĘ OBCHODZIĆ Z śargonem NAUKOWYM? 68 UWAGI O SYNONIMACH, PARAFRAZOWANIU, CYTATOLOGII I FRAZEOLOGII. 68 CO TO JEST I PO CO JEST ETYMOLOGIA? 71 DEFINIOWANIE DLA POCZĄTKUJĄCYCH, CZYLI PO CO KOMU DEFINICJE 73 O NAUCE CZYTANIA (I REFEROWANIA) SŁÓW KILKA 77 O NAUCE SŁUCHANIA (I PYTANIA) JESZCZE PARĘ SŁÓW 84 O SZTUCE DYSKUSJI 88 PODSTAWOWE ĆWICZENIA Z KOREKTY TEKSTU, CZYLI COŚ O BEZDUSZNOŚCI MASZYN ORAZ O KSZTAŁTACH SŁÓW 90 SUPLEMENT: 95 JAK PISAĆ, A JAK NIE PISAĆ? 95

3 3 Wstęp Po co się uczyć? Czy warto się uczyć? Co ja robię na studiach? Niestety, na te pytania muszą Państwo umieć sami sobie odpowiedzieć, my zaś, jako ludzie z drugiej strony, czyli prowadzący zajęcia w ramach Tutorialu I moŝemy wyłącznie pomóc Państwu w uzyskaniu odpowiedzi na pytania: jak się uczyć?, jak poruszać się po labiryncie Uczelni?, czy wreszcie, jak sprawnie (za pomocą intelektu, oczywiście) korzystać z tekstów naukowych i efektywnie brać udział w zajęciach akademickich, czyli jak nie zwariować na studiach od ogromu wiedzy, którą naleŝy sobie przyswajać. Wbrew pozorom, nie jest to takie łatwe zadanie, z czego zdaliśmy sobie sprawę, przygotowując niniejszy skrypt, staraliśmy się jednak, by napisany on był przystępnie, czasem dowcipnie (gdy się nam to udawało), ale jednocześnie, by zawierał on pewne kompendium wiedzy związanej z powyŝszymi kwestiami. Skrypt został podzielony na trzy części, stosownie do trzech bloków tematycznych Tutorialu I: 1) etykieta studenta i etos akademicki; 2) psychologia uczenia się oraz 3) podstawy pracy intelektualnej. W pierwszej części zapoznają się Państwo z kwestiami związanymi z ubiorem, wyglądem i zachowaniem studenta, ale teŝ ze sposobem tytułowania prowadzących. JuŜ w tym miejscu mogą Państwo zapamiętać sobie podstawową zasadę nie wszyscy są profesorami (tj. psorami czy psorkami, jak to się mówiło w szkole średniej) i łamanie tej zasady jest wyrazem złego zachowania, nie tylko w murach Uczelni, niestety. W drugiej części autorzy zwracają uwagę na to, Ŝe dobre przygotowanie do zajęć, to połowa sukcesu na studiach (niestety, mimo Ŝe zajęcia akademickie nie mają wiele wspólnego z zajęciami np. w liceum, czyli prowadzący nie pytają, to odkładanie nauki na sesję egzaminacyjną prowadzi do wielu poprawek i warunków 1 ). W trzeciej, najtrudniejszej, postawiliśmy sobie za zadanie nauczyć Państwa pewnych prawideł myślenia i zajmowania się zagadnieniami naukowymi (teoretycznymi). Nie wchodząc w szczegóły, dowiecie się Państwo, 1) czym się róŝni naukowe spojrzenie na świat od tzw. praktyczno-ŝyciowego, z jakim oceniamy pewne sprawy na co dzień (równieŝ zagadnienia abstrakcyjne), 2) jak naleŝy podchodzić do tekstów naukowych (wbrew pozorom, ich lektura w niczym nie przypomina i nie powinna przypominać czytania beletrystyki), 3) jak nie zwariować, obcując z tekstami naukowymi :) Uwaga, nie muszą Państwo czytać artykułów zamieszczonych w skrypcie po kolei, kaŝdy z nich bowiem stanowi samodzielną całość, wszystkie zaś wzajemnie się uzupełniają pod względem tematycznym. Na końcu skryptu umieszczony został obszerny i fachowo napisany poradnik (takŝe dowcipnie), w jaki sposób edytować teksty na komputerze, 1 Czym jest egzamin warunkowy dowiedzą się Państwo, jeśli na zajęciach z Tutorialu I będą Państwo spać.

4 4 zarówno pod względem językowym, jak stylistycznym, a zwłaszcza, jakich błędów nie popełniać, warto bowiem mieć jasną świadomość, Ŝe jest gruntowna róŝnica między wydrukiem komputerowym, a tekstem wydrukowanym z komputera. Im szybciej opanujemy sprawną edycję tekstów, tym łatwiej nam będzie pisać prace projektowe, ćwiczeniowe czy wreszcie, czego szczerze Państwu Ŝyczymy, licencjackie i magisterskie. Pomysł na tego typu, tj. interdyscyplinarny 2 przedmiot, który zarazem pomaga (stąd nazwa Tutorial ) studentom znaleźć się w skomplikowanej (przynajmniej na pierwszy rzut oka) rzeczywistości akademickiej, przyszedł nam do głowy w wyniku doświadczeń nabytych podczas pracy ze studentami, oczywiście. ZauwaŜyliśmy, Ŝe wielu z nich ma spore kłopoty z robieniem notatek, z przygotowywaniem się do zajęć czy egzaminów, z pisaniem samodzielnych prac zaliczeniowych, a nawet licencjackich. Wprowadzenie Tutorialu I podyktowane jest więc chęcią, by tak rzec, ułatwienia studentom Ŝycia, ale teŝ, co naleŝy juŝ na wstępie podkreślić, pragnieniem podwyŝszenia poziomu studiów, poprzez doskonalenie umiejętności intelektualnych samych studentów. Jesteśmy przekonani, Ŝe zajęcia w ramach tego przedmiotu dostarczą Państwu bardzo cennych wskazówek, które powinny się przydać nie tylko w I semestrze, lecz przez najbliŝsze lata, które w Państwa przypadku będą wypełnione nauką. Autorzy skryptu 2 Interdyscyplinarny, tzn. korzystający z dorobku róŝnych dziedzin naukowych.

5 5 Etykieta studenta Agata Szmulik Jak Cię widzą, tak Cię piszą Wizytówką kaŝdego człowieka jest jego powierzchowność. Wygląd, co prawda, nie jest zwierciadłem duszy, ale widząc kogoś po raz pierwszy, najpierw zwracamy uwagę na jego ubiór, sylwetkę, wyraz twarzy, sposób mówienia, poruszania się, gestykulację. Gustowny i staranny, w stosunku do miejsca i okoliczności, dobór stroju, obuwia oraz dodatków mogą sprawić, Ŝe ten sam człowiek będzie prezentował się elegancko lub jako osoba pozbawiona dobrego smaku, nieznająca podstawowych zasad savoir-vivre u. Osoba mająca przekonanie o własnym korzystnym i odpowiednim do sytuacji wyglądzie, czuje się pewniej w kaŝdych okolicznościach. Pamiętajmy o kilku zasadach ogólnych: - zawsze bądźmy ubrani czysto, schludnie i elegancko, bez względu na fakt, czy idziemy na zajęcia dydaktyczne (wykład, ćwiczenia), imprezę u znajomych czy rozmowę kwalifikacyjną, - nie ubierajmy się w stroje etniczne, z materiałów typu guma, plastik, koronka, - na ubierajmy strojów eksponujących bieliznę osobistą, - nie ubierajmy się za wąsko, za krótko, za strojnie, w sprzeczności z etykietą oraz dobrym gustem i smakiem jest wszystko ZA, - nie ubierajmy podkoszulków typu t-shirt w zbyt jaskrawych deseniach, przesadnie ilustrowanych, z obcojęzycznymi tekstami, które mogą zostać odczytane jako obraźliwe dla Studentów Obcokrajowców, - dobierajmy biŝuterię w jednym gatunku (rodzaju), o gustownym doborze biŝuterii świadczy jej jakość a nigdy ilość, - zapinajmy wszystkie niezbędne guziki i zamki błyskawiczne, - nie eksponujmy tatuaŝy oraz piercingu ciała,

6 6 Nie zaszkodzi pamiętać o kilku zasadach szczegółowych, np. w celu wywarcia korzystnego pierwszego wraŝenia na Egzaminatorze podczas zaliczenia czy egzaminu: Kobiety: - klasyczny kostium, spodnium lub Ŝakiet ze spódnicą w stonowanych kolorach, np. odcienie szarości czy granatu, ciepłe brązy, popielate zielenie, - bluzka biała lub w pastelowym kolorze (unikajmy bluzek przeźroczystych), - rajstopy lub pończochy (nawet latem), - pełne obuwie, - dyskretny makijaŝ twarzy i paznokci, - staranne uczesanie, - skromna biŝuteria, - dyskretny zapach perfum czy wody toaletowej. Studentka niekoniecznie na EGZAMIN Akuratny Student na EGZAMIN MęŜczyźni: - garnitur w stonowanym kolorze, np. odcienie szarości, grafitu, granatu, - koszula biała lub w jednym z pastelowych odcieni, - krawat w klasyczne wzory czy stonowane desenie, - wysoka skarpeta czy podkolanówka (aby nie pokazywać nagiej łydki na skarpetą) w ciemnym kolorze pasującym do koloru garnituru, - obuwie czarne pełne (obowiązkowe przy noszeniu białych koszul) lub brązowe pełne (koszule kolorowe), - staranne uczesanie, - bardzo skromna biŝuteria, - dyskretny zapach wody toaletowej.

7 7 Literatura do tematu: A.G. de Castro, Poradnik dobrych manier, Wyd. Świat KsiąŜki, Warszawa H. Schwinghammer, Wielka księga savoir-vivre u, Wyd. KDC, Warszawa A. Popławska, Jak się zachować, Wyd. Leliwa Sp.z o.o., Warszawa 2000.

8 8 Zasady zachowania się na zajęciach, czyli jak kształtować swój pozytywny wizerunek Andrzej Rozmus Bardzo często opinia innych osób na nasz temat opiera się na ocenie naszego zachowania. Poprzez swoje postępowanie kształtujemy swój wizerunek. PoniŜszy zbiór zasad ma pomóc studentom w budowaniu własnego pozytywnego wizerunku - równieŝ w oczach kolegów i koleŝanek. 1. Bądź punktualny/punktualna Punktualność w relacjach międzyludzkich jest oznaką szacunku i odpowiedzialności. Dobry student, pracownik, ale równieŝ kolega - to ten który dba o czas swój i innych. Czas rozpoczęcia zajęć powinien być traktowany przez studentów (wykładowców zresztą teŝ) podobnie jak czas odjazdu pociągu. Spóźnisz się, nie powinieneś jechać. 2. Pamiętaj o powitaniu Niby wszyscy o tym wiedzą, ale często niektórym dzień dobry nie przechodzi przez gardło. A szkoda. 3. UŜywaj w zwracaniu się do wykładowcy tytułów i stopni naukowych Problem ten został szczegółowo omówiony w innej części skryptu. 4. Słuchaj aktywnie Aktywne słuchanie polega na pełnym zaangaŝowaniu się w proces słuchania wypowiedzi innych osób. Pytajmy, jeŝeli czegoś nie rozumiemy nie udawajmy, parafrazujmy, czyli starajmy się własnymi słowami mówić, to co usłyszeliśmy, potakujmy jeŝeli się z czymś zgadzamy, utrzymujmy kontakt wzrokowy z rozmówcą prowadzącym zajęcia i innymi uczestnikami zajęć. 5. UŜywanie akademickiego języka, nie języka wulgarnego Ludzi wykształconych od niewykształconych wyróŝnia między innymi sposób mówienia i uŝywany język. Im ktoś ma mniej do powiedzenia, tym częściej ma skłonność do

9 9 uŝywania zwrotów wulgarnych. Na Uczelni uŝywanie słów niecenzuralnych jest całkowicie zabronione. 6. Bądź otwarty i tolerancyjny w kontaktach międzyludzkich Tolerancja to kolejna cecha ludzi wykształconych i nie kierujących się stereotypami i uprzedzeniami. Powinniśmy być otwarci na inność w róŝnym wydaniu: odmienność poglądów, przekonań, preferencji politycznych, pochodzenia, narodowości. 7. UŜywaj zwrotów grzecznościowych Proszę, dziękuję, przepraszam sam sprawdź, ile moŝesz zyskać dzięki stosowaniu tych zwrotów (u wykładowcy najwięcej). 8. Na zajęciach bądź aktywny/aktywna Dzięki aktywności na zajęciach zyskujesz punkty i szacunek prowadzącego. Zresztą, w trudnych, ze względu na sytuację na rynku pracy, czasach, tylko osoby aktywne i zaangaŝowane mają szansę na dobrą i satysfakcjonującą pracę. 9. Z telefonów, laptopów, dyktafonów, etc. korzystaj w porozumieniu z wykładowcą Na zajęciach nie moŝna uŝywać telefonów komórkowych, powinny być wyłączone. JeŜeli jednak czekasz na bardzo waŝny telefon to moŝesz przed zajęciami poprosić prowadzącego o moŝliwość jego odebrania w trakcie zajęć (rzecz jasna, rozmowa musi toczyć się poza salą). RównieŜ w sprawie dyktafonów i innych elektronicznych gadŝetów powinieneś porozumieć się z wykładowcą. 10. UŜywaj otwartej mowa ciała Jednym z jej elementów jest kontakt wzrokowy. Unikanie kontaktu wzrokowego łączy się z uczuciem nieŝyczliwości, antypatii i obojętności, natomiast uporczywe spoglądanie, moŝe oznaczać wrogość i nienawiść. Kontakt wzrokowy jest jedną z najwaŝniejszych funkcji komunikacyjnych. Wzrokiem moŝemy wyraŝać zaangaŝowanie, uwagę, szacunek, wspierać wysiłki lub karcąco pozbawiać człowieka entuzjazmu. Z badań psychologicznych wynika, Ŝe podczas rozmowy patrzymy na siebie przez procent czasu. W znacznym stopniu jest to uzaleŝnione od nastawienia partnerów rozmowy.

10 10 NAJCZĘSTSZE WPADKI W KOMUNIKACJI INTERPERSONALNEJ, NIE TYLKO NA ZAJĘCIACH 3 Trzymanie rąk w kieszeniach Jeszcze dwadzieścia - trzydzieści lat temu trzymanie rąk w kieszeniach uznawane było za zachowanie bardzo niegrzeczne, a podczas rozmowy z osobą starszą lub kobietą było po prostu nie do pomyślenia. Teraz mało kto przywiązuje do tego wagę. Zupełnie niesłusznie, poniewaŝ nawet jeśli ktoś nie zna tej zasady lub nie pamięta jej - i tak będzie podświadomie odbierał informację płynącą przez ten gest, pozasłownie wyraŝający brak szacunku, lekcewaŝenie. MęŜczyźni, nawet znając tę zasadę, niechętnie rezygnują z trzymania rąk w kieszeniach, poniewaŝ po pierwsze: czują się wtedy bezpieczniej i pewniej, a po drugie: chcą się choć w jakimś stopniu upodobnić do przystojnych, zgrabnych modeli, którzy na wybiegach prezentacji mody - poprzez włoŝenie ręki do kieszeni spodni odsłaniają inne części garderoby. Siedzenie w pozycji półleŝącej To takŝe pozycja, która wyraŝa lekcewaŝenie. Niektórzy nie znoszą tej pozycji jeszcze z innego powodu - przy takim siedzeniu łamią się krzesła. Zakładanie nogi na nogę i oparcie kostki jednej nogi na kolanie To kolejny gest wyraŝający lekcewaŝenie. U niektórych ludzi budzi wręcz agresję. A poza tym osoba siedząca w ten sposób wygląda źle - najczęściej widać wtedy gołą łydkę (nawet jeśli na nogi ubrane są długie skarpetki), najmniej atrakcyjną część ciała męskiego, co zostało potwierdzone badaniami. Niestety, ta pozycja stała się ulubioną wielu męŝczyzn. Siedzenie lub stanie w rozkroku Stanie w taki sposób, Ŝe obie stopy nie wykraczają poza obszar wielkości kartki A4, jest jak najbardziej elegancką pozycją. Kiedy rozkrok jest większy, wygląda się niedbale, trochę jak kowboj. Jeśli jednak całkowicie złączymy nogi (jak na baczność) sprawiamy wraŝenie sztywnych i spiętych. Warszawa Opracowano na podstawie: I. Kamińska-Radomska, Etykieta biznesu, czyli międzynarodowy język kurtuazji,

11 11 Splatanie nóg w pozycji stojącej W taki sposób wyraŝamy brak pewności siebie, zagubienie, kompleksy. Trudno w takiej pozycji o zdobycie autorytetu. śucie gumy, jedzenie na zajęciach Jest wyrazem zupełnego braku szacunku dla prowadzącego zajęcia oraz kolegów i koleŝanek z grupy. Opieranie się (o ścianę, filar, mebel, itd.) To nieelegancka pozycja. W kontaktach interpersonalnych nie sprzyja zdobywaniu autorytetu. Opieranie rąk na biodrach. Kojarzy się z praczką (nie ujmując niczego tej profesji). Wskazywanie kogoś lub czegoś palcem lub wymachiwanie palcem. Ten gest odbierany jest jako groźba lub atak, nawet, jeśli intencje jego autora są niewinne.

12 12 Relacje między studentem a wykładowcą Barbara Przywara Stając się członkiem społeczności akademickiej wchodzimy w świat tradycji uniwersyteckiej. Zaczyna się czas samodzielnej nauki. Nie znaczy to oczywiście, Ŝe do tej pory (tzn. w szkole średniej) ktoś się uczył za nas, ani tego, Ŝe musieliśmy i tak skończyć szkołę by nie psuć reformy oświaty. Samodzielność ma tu jakby podwójne dno studiujemy, czyli zgłębiamy jakąś wybraną dziedzinę pod kierunkiem naukowców, usamodzielniamy się, czyli wychodzimy (czasem z przesadą) spod kurateli rodziców. Wstępując jednak w progi uczelni, trzeba pamiętać, Ŝe obowiązują tu zupełnie inne prawa. I tak jak matura róŝni się od egzaminów wstępnych na studia, tak teŝ zajęcia róŝnią się od lekcji, a relacja z panią psorką z relacją z wykładowcą. Tradycje uniwersyteckie opierają się na relacji mistrz - uczeń. Pozwalają na wypełnianie dwu ról, jakie ma uczony: nauczyciela, który przekazuje wiedzę i kształci umiejętności oraz wychowawcy, który kształtuje postawy, tj. dyspozycje do działań kierowanych wartościami. Relacja taka opiera się na szacunku wobec prowadzących zajęcia, poprzez stosowne zachowanie, jak i np. ubiór. Kolega? Relacja mistrz-uczeń nie jest relacją koleŝeńską. Mimo Ŝe zdarza się, Ŝe prowadzący zajęcia są młodzi (niekiedy nawet moŝna pomylić ich ze studentami) nie znaczy to, Ŝe zajęcia będą wymianą wzajemnych doświadczeń! Nawet, jeśli ktoś na zajęciach pozwoli na mówienie sobie po imieniu, nie zwalnia to studentów z szacunku dla prowadzącego i utrzymania właściwego dla pozycji wykładowcy dystansu. Kłaniać się czy nie? Uczelniane korytarze są niejednokrotnie sprawdzianem znajomości zasad savoirvivre u komu mówić dzień dobry? zastanawia się student. KaŜdy dobrze wie, Ŝe młodszy kłania się starszemu, podwładny przełoŝonemu, a często funkcjonuje takŝe zasada,

13 13 Ŝe lepiej wychowany kłania się pierwszy. Z pewnością nie ma Ŝadnego ryzyka (wprost przeciwnie), gdy dzień dobry powie się nawet temu wykładowcy, z którym nie ma się aktualnie zajęć. Profesorko... ŚwieŜo upieczeni studenci nie wiedzą niekiedy, jak zwracać się do prowadzących zajęcia - zdarza się, Ŝe magister tytułowany jest panie profesorze, zaś profesor słyszy Panie Krzysztofie, lub do pani adiunkt student z radością wykrzykuje o, to nasza pani doktor Kasia!. Tytuły prowadzących moŝna zawsze sprawdzić (harmonogramy zajęć, tabliczki przy drzwiach katedr, strony internetowe, dziekanat, opiekun roku, starsi studenci...). Generalną zasadą jest zwracanie się do prowadzących wg ich tytułów uŝywanych na danej uczelni, zatem: - do magistra zwracamy się Panie magistrze/pani magister - do doktora Panie doktorze/ Pani doktor, ale - do doktora habilitowanego (lub doktora!), który ma uczelniany tytuł profesora (dr hab., prof. WSIiZ Jan Kowalski) Panie profesorze/pani profesor - do profesora - Panie profesorze/pani profesor Co zrobić natomiast, gdy mamy zajęcia z Dziekanem? Warto w takim wypadku pamiętać, Ŝe do prowadzących zajęcia zwracamy się uŝywając tytułów naukowych (doktor, profesor), jeśli zaś piszemy podanie o np. przedłuŝenie sesji tytułujemy osobę zgodnie ze stanowiskiem (JM Rektor, Dziekan, etc.). Warto wiedzieć, Ŝe do osób piastujących stanowiska: prorektora, prodziekana, zwracamy się grzecznościowo Panie Rektorze, Panie Dziekanie. Jeśli juŝ mowa o tytułach, to dobrze przed pierwszą sesją znać zasady zapisywania tytułów naukowych (przyda się do wypełnienia indeksu): - mgr Jan Kowalski - dr Katarzyna Nowak - dr hab. Kazimierz Gruszka - dr hab., prof. WSIiZ Adam Rajski - prof. dr hab. Anna Woźniak

14 14 Społeczeństwo informacyjne pozwala na wykorzystywanie w komunikowaniu się nowoczesnych technologii, z których istotną jest zwłaszcza w WyŜszej Szkole Informatyki i Zarządzania Internet. KaŜdy prowadzący ma swoją skrzynkę ową, wielu - stronę internetową, prowadzone są konsultacje przez Akademickie Forum Dyskusyjne, etc. Korzystając zatem z tych form kontaktu z prowadzącym trzeba pamiętać, Ŝe obowiązują tu takŝe pewne zasady: - jeśli wysyłasz a z konta innego niŝ uczelniane zastanów się czy adres frycia5@onet.pl będzie adekwatny w relacji wykładowca-student, - pisząc pamiętaj, Ŝe to jest list zatem ma zawierać jego elementy (powitanie, treść i zakończenie), powinien być teŝ podpisany (dobrze podać oprócz imienia i nazwiska takŝe kierunek i grupę wykładową/ćwiczeniową). Warto zadbać teŝ o formę a nie jest to sms, więc zdania powinny być pełne, a treść zrozumiała. Te same zasady dotyczą pisania postów na forum podczas konsultacji. Pamiętaj, Ŝe prowadzący zajęcia nie jest Twoim kolegą z gg, zatem unikaj sformułowań przeznaczonych dla znajomych (np. witam, pozdrówka, miłego wieczorku, etc.). NIE : od: gucio@wp.pl do: jkowalska@wsiz.rzeszow.pl mam takie pytanko kiedy przyjsc po zaliczonko bo teraz jestem zajety a bardzo pasuje mi w sobotę. Czekam na odpowiedź Siemandero Wojtek D. [uwaga: oparty na faktach!!!!!] TAK: Od: w24555@poczta.wsiz.rzeszow.pl Do: jkowalski@wsiz.rzeszow.pl Szanowny Panie Doktorze, Chciałbym zapytać czy projekt na zaliczenie moŝe zawierać w bibliografii takŝe źródła internetowe. Z wyrazami szacunku, Andrzej Potoczny (1MKD, GW01)

15 15 Łacina nieklasyczna Teraz słów kilka o kulturze języka. Z socjologicznego punktu widzenia, wchodząc w określoną rolę społeczną (np. studenta/studentki) obowiązują nas pewne zasady, by nie być tzn. jednostką niedostosowaną społecznie (lub, jak kto woli, dewiantem). Jednym z elementów takiej roli jest dość często język, jakim się posługujemy w danym środowisku. Sprawą oczywistą jest, Ŝe w rozmowie z prowadzącymi zajęcia dbamy o kulturę języka - tego (mam nadzieję) nie trzeba nikomu przypominać; tzw. schody zaczynają się np. na korytarzu, patio gdy studenci zaczynają mówić między sobą. Wtedy najbardziej słychać, Ŝe kultura języka sięga bruku, parafrazując wieszcza. Zatem, drogi Studencie/Studentko, nie zdziw się, jeśli ktoś z prowadzących upomni Cię, usłyszawszy z Twoich ust chwast polszczyzny (przy okazji, zapamiętując twarz ). Bibliografia : Z. Łucki, Jak zdać egzamin, Kraków

16 16 Jak notować, Ŝeby zanotować? Barbara Przywara Studiowanie to korzystanie głównie z dwóch źródeł wiedzy 1) prowadzących zajęcia i 2) odpowiedniej literatury. Nie da się oczywiście zapamiętać ani całego wykładu, ani całej ksiąŝki, trzeba więc robić z nich notatki. Aby przygotować je dobrze, tzn. tak, by potem moŝna było bez trudu uczyć się z nich, warto zastosować się do kilku porad: 1. zawsze rób notatki sam/a!!! kserowanie notatek od kolegów z roku (pomijając wypadki losowe, gdy nie moŝesz zbyć na wykładzie) nie ułatwia pracy kaŝdy ma inny styl notowania, mogą Ci się one nie przydać zupełnie w czasie sesji; 2. rób dobre notatki! Nie przepisuj wszystkiego "jak leci", ale notuj najbardziej istotne informacje. UŜywaj skrótów, kolorów, rysuj strzałki, obrazki. To, co waŝne, pisz WIELKIMI literami. Zapisuj w całości tylko to, co podawane jest na wyświetlaczu, a czego prowadzący nie umieszcza na swej stronie lub na dysku sieciowym; 3. notuj to, co najwaŝniejsze to, co podkreśla prowadzący, fakty, dane, definicje; 4. notatki z wykładu mają być Twoim osobistym skryptem z tytułami, podtytułami, rysunkami z objaśnieniami, itd.; 5. nie ograniczaj się tylko do przepisywania tego, co na rzutniku lub tablicy Twoje notatki będą bezwartościowe w czasie uczenia do egzaminu; 6. na marginesach notatek moŝesz zapisywać skojarzenia (patrz: rozdział o zapamiętywaniu); moŝesz takŝe uŝywać kolorów do oddzielenia tematów wykładów; 7. po wykładzie przejrzyj notatki i ewentualnie uzupełnij je; 8. notując z ksiąŝki przygotuj sobie kartki lub zeszyt najpierw zapisz, z jakiej ksiąŝki korzystasz (autor, tytuł, miejsce i rok wydania), w lewym rogu nad notowaną treścią zapisz, z jakiej strony korzystasz; oddziel w notatkach cytaty od własnych komentarzy; 9. jeśli masz skserowane fragmenty ksiąŝek, moŝesz markerem podkreślić najwaŝniejsze informacje nigdy nie kreśl po poŝyczonej ksiąŝce! 10. nigdy nie nagrywaj wykładu na dyktafon (lub inny sprzęt nagrywający) bez zgody wykładowcy! Jeśli za zgodą prowadzącego nagrałeś/łaś zajęcia, to pamiętaj, Ŝe ten materiał słuŝy tylko do Twojego prywatnego uŝytku.

17 17 Czy jesteśmy wydajni? Barbara Przywara Wydajność człowieka (w tym takŝe umysłowa) zmienia się w ciągu dnia. Są godziny, gdy czujemy przypływ energii (pod warunkiem, Ŝe poprzedniego wieczoru oglądaliśmy tylko serial w TV, nie zaś mecz z kolegami), z kolei zabieranie się do nauki po obiedzie (ok. godziny 15-16) wydaje się rzeczą wręcz beznadziejną. Oczywiście istnieją róŝnice indywidualne wynikające z cech osobowości, stylu Ŝycia, a nawet sposobu odŝywiania się. MoŜna jednak stwierdzić, Ŝe szczyt wydajności u człowieka występuje przed południem. Krzywa wydajności 50 wydajność godziny Źródło: opracowanie na podstawie M. Adamiec, B. KoŜusznik, Sztuka zarządzania sobą, Warszawa 2001, s. 67. Oczywiście, nie zawsze ten czas moŝe być spoŝytkowany na naukę. Dlatego trzeba wziąć pod uwagę swój tryb Ŝycia i wydajność naszego organizmu. Gdy spojrzymy na krzywą zauwaŝymy trzy pory dnia wzrostu naszej aktywności umysłowej: oprócz tej dopołudniowej między a i od 4.30 do Wynika z tego, Ŝe ucząc się do późna w nocy, tracimy wiele energii nieefektywnie 4. Oczywiście wstawanie rankiem (ba! o brzasku) jest moŝliwe pod warunkiem, Ŝe idzie się spać odpowiednio wcześniej (dorosłemu człowiekowi wystarcza 6-7 godzin snu). 4 Według J. Rieckerta (autora pracy Jak studiować) sen przed północą jest bardziej wydajny (lepiej odpoczywamy) niŝ po północy lub rano. Studenci zresztą sami się przekonują, gdy po przyjściu na egzamin niewyspani, nie mogą sobie przypomnieć nawet jednej dziesiątej wkuwanego w ostatniej chwili materiału.

18 18 Nie mam kiedy się uczyć Na brak czasu narzekają dziś niemal wszyscy. Studenci teŝ zwłaszcza przed zaliczeniem. Spróbujmy zatem wykonać proste działanie matematyczne, by udowodnić (lub obalić) tę tezę. W ciągu tygodnia mamy do dyspozycji 168 godzin (7 x 24). Przyjmijmy, Ŝe z tego na sen przeznaczymy 56 godzin (8 x 7); na obowiązkowe zajęcia 36 godzin (6 x 6); na jedzenie, dojazd, higienę, etc. 21 godzin. Zostaje nam 55 godzin. Mamy zatem co najmniej dwa warianty: godzin na przyjemności i 40 na studiowanie godzin na przyjemności i 15 na studiowanie. W wariancie studiów zaocznych to działanie matematyczne moŝna przeprowadzić nieco inaczej: ze 168 godzin odliczamy na początek czas na sen (8x7) zostaje nam 112 godzin. Przyjmijmy, Ŝe na pracę (codzienne obowiązki oraz odpoczynek w weekend) poświęcimy 8 godzin dziennie róŝnica wynosi 56 h. Pozostają nam drobne codzienne czynności (jedzenie, dojazd do pracy, higien, itd.) policzmy tu 5h x 7 dni = 21 godzin. Gdy podzielimy to na siedem dni tygodnia okazuje się, Ŝe moŝemy wygospodarować codziennie 3 godziny czasu na naukę.

19 19 Psychologia uczenia się wybrane zagadnienia Andrzej Rozmus Źródła, z których student moŝe i powinien się uczyć: wiedza wykładowców, wiedza osób prowadzących zajęcia praktyczne, ksiąŝki i podręczniki przeznaczone dla studentów, ksiąŝki, czasopisma i fachowe i inne pomoce przeznaczone dla specjalistów, prasa codzienna i czasopisma ogólnego przeznaczenia wiedza i doświadczenia kolegów z roku, wiedza płynąca z otaczającego świata. Sposoby uczenia się: uczenie się mechaniczne (przez odruchy warunkowe), uczenie się przez naśladownictwo (przez praktykę i szkolenie), uczenie się ze zrozumieniem (przez wgląd), uczenie się problemowe (inteligentne). Uczenie się mechaniczne Do tej grupy sposobów uczenia się moŝna zaliczyć uczenie się werbalne, uczenie się na pamięć, uczenie się metodą prób i błędów i inne. Wspólną cechą tych sposobów jest to, Ŝe uczenie się przebiega bez świadomości uczącego się, na zasadzie wyuczonych odruchów. Metoda mechanicznego uczenia się z wykładów i z ksiąŝek moŝe być przydatna studentom do opanowania niektórych części materiału potrzebnego do zdania egzaminu, czy kolokwium, ale nie moŝe stanowić podstawowej metody przygotowywania się do zajęć 5. Efektem nauczenia się czegoś na pamięć jest wytworzenie odruchu po wypowiedzeniu lub usłyszeniu pierwszego wyrazu (np. definicji lub deklinacji) reszta płynie z głowy sama, bez konieczności myślenia, co się mówi. 5 Warto jednak pamiętać, Ŝe pewnej terminologii specjalistycznej, naukowej, po prostu, musimy się nauczyć na pamięć, by móc potem sprawnie i rzetelnie referować daną koncepcję czy teorię.

20 20 Uczenie się przez naśladownictwo Jeśli Twój przedmiot jest ściśle teoretyczny, moŝesz niczego nie nauczyć się przez naśladownictwo. Większość kierunków studiów oferuje jednakŝe duŝe zasoby wiedzy praktycznej, przekazywane studentom w trakcie ćwiczeń, zajęć laboratoryjnych, seminariów, zajęć projektowych i praktyk zawodowych. Na wszystkich uczelniach trwa unowocześnianie programów studiów - właśnie pod kątem zwiększenia aktywnego udziału studentów w zajęciach. Omawiany sposób uczenia się jest szczególnie wartościowy, jeśli zajęcia ze studentami mają charakter szkoleń, tzn. jeśli prowadzący je nie tylko pokazuje, jak coś robić, ale równieŝ eliminuje błędy popełniane przez studentów i radzi, jak tych błędów unikać. Uczenie się ze zrozumieniem przez wgląd 6 Wgląd polega bowiem na wpasowaniu nowego problemu do posiadanej juŝ wiedzy, w celu jego rozwiązania. Inaczej mówiąc na wstawianiu nowych faktów na właściwe miejsce pomiędzy fakty juŝ znane (szufladkowanie). Im więcej faktów znamy, tym łatwiej radzimy sobie z nowymi). Im więcej samochodów naprawił mechanik, tym łatwiej zrozumie, co się stało z następnym. Przy czym musi równocześnie uwaŝać, by nie wpaść w rutynę. Uczenie się ze zrozumieniem musi być podstawową metodą uczenia się, jeśli student chce cokolwiek osiągnąć na studiach i w pracy zawodowej. Podstawą uczenia się przez zrozumienie jest więc posiadanie przez studenta pewnej klasyfikacji faktów, w której mógłby szufladkować nowe fakty. Im więcej rzeczy student jest w stanie sklasyfikować, tym większy ma w nie wgląd i tym łatwiej moŝe się ich nauczyć. Przy uczeniu się ze zrozumieniem zaczyna się pojawiać u studentów umiejętność przechodzenia z jednej formy przekazywania wiedzy na inną. Jeśli student nauczył się regułki w sposób rozumowy, potrafi samodzielnie wymyślić przykład jej praktycznego wykorzystania, potrafi stworzyć opis zjawiska i jego graficzną ilustrację. Uczenie się problemowe Uczenie problemowe moŝna nazwać uczeniem się rozwiązywania problemów. Polega ono na rozumowym opanowywaniu od razu całej tematyki danego przedmiotu, przy małym udziale uczenia się na pamięć. 6 Szeroko o tym piszą P. Przywara i B. Bartusiak w niniejszym skrypcie.

21 21 Optymalna mieszanka W praktyce kaŝdy się uczy swoimi własnymi, na ogół nie uświadamianymi sobie, sposobami. KaŜdy stosuje więc swoją indywidualną mieszankę sposobów uczenia się, dostosowaną do swoich zdolności, do swego temperamentu i do warunków, w jakich przygotowuje się do danego przedmiotu.

22 22 ĆWICZENIE KONCENTRACJI 7 Jeśli zaleŝy Wam na tym, Ŝeby umieć skupiać uwagę na własne Ŝyczenie, próbujcie koncentrować się na szczegółach wyglądu zewnętrznego osób, z którymi spotykacie się codziennie. Starajcie się zapamiętywać fragmenty krajobrazu. Skoncentrujcie się na dźwiękach, dochodzących zza okna i przez chwilę niech tylko one zaprzątają naszą uwagę. Zajmujcie się odgadywaniem, czym róŝnią się dwa na pozór jednakowe obrazki - wiele takich zagadek proponują popularne dzienniki czy tygodniki. Starajcie się uwaŝnie słuchać i powtarzać swoimi słowami, co usłyszeliście. Skupiajcie uwagę na własnym oddechu, tętnie i rytmie serca. Umiejętność koncentracji uwagi rozwiniecie, wykonując przez dwie minuty dziennie dowolne z poniŝszych ćwiczeń. Ćwiczenie: Migawki Instrukcja kierowana do jednej osoby: Poproś kogoś, aby przygotował serię plansz z narysowanymi odręcznie i róŝnej wielkości (i w róŝnej liczbie) figurami geometrycznymi: kołem, trójkątem, kwadratem, rombem, równoległobokiem i trapezem. Niech pokazuje Ci kolejno plansze na ułamek sekundy, a Ty SKONCENTRUJ SIĘ i odpowiedz za kaŝdym razem na inne pylonie, np. ile było trapezów? ile było kwadratów i trójkątów? jakich figur spośród tych sześciu w ogóle nie było? jakich trzech figur nie było i ile było rombów? ile było małych kółek i duŝych trapezów? itd. Poziom trudności pytań powinien stopniowo rosnąć. Ćwiczenie: Punkt Instrukcja kierowana do jednej osoby: Usiądź wygodnie. Zadbaj o ciszę. Wybierz dowolny przedmiot do obserwacji, np. klamkę, kontakt w ścianie, ołówek, plamę na suficie i wpatruj się tylko w ten punkt. Jednocześnie postaraj się wyrzucić z głowy wszystkie inne myśli, skoncentrować się tylko na wybranym punkcie. To dość trudne zadanie, poniewaŝ skupienie utrudnia natłok róŝnych myśli. Przy pewnej dozie cierpliwości wkrótce uda Ci się wyłączyć" wszystkie elementy otoczenia i własne myśli, rozpraszające dotąd uwagę. Ćwiczenie: Czarna kropka Instrukcja kierowana do jednej osoby: Na kartce białego papieru narysuj w środku kropkę o średnicy 5cm i zamaluj ją starannie na czarno. Oprzyj o coś tę kartkę i postaw ją na 7 Opracowano na podstawie: H. Hamer, Rozwój umiejętności społecznych, Warszawa 1999.