Samotne matki. Raport z badania ilościowego FUNDACJA ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA 1

Transkrypt

1 Samotne matki Raport z badania ilościowego 1

2 Spis treści Informacja o badaniu...3 Informacje na temat ośrodków...4 status prawno finansowy stan kadry potencjalne źródła informacji na temat ośrodków Struktura społeczno-demograficzna mieszkańców...9 dzieci urodzone w ośrodkach struktura społeczno demograficzna kobiet Historie osobiste...12 sytuacja kobiet przed przeniesieniem się do ośrodka przyczyny zamieszkania w ośrodku przemoc jako przyczyna presja adopcyjna i aborcyjna jako przyczyny źródła informacji na temat ośrodka ocena decyzji ocena ośrodka plany na przyszłość podsumowanie 2

3 Informacja o badaniu obszary badawcze metoda podstawowe informacje na temat ośrodków struktura demograficzna pensjonariuszek ośrodków źródła informacji na temat ośrodków przyczyny przebywania w ośrodkach ocena ośrodków indywidualne wywiady kwestionariuszowe lokalizacja próba Badanie wykonane przez: próba ogólnopolska kierownicy ośrodków N=50 pensjonariuszki ośrodków N=150 (z czego 38 wywiadów z kobietami przybyłymi do ośrodków w ciąży i 112 z kobietami, które skorzystały z pomocy ośrodka nie będąc w ciąży podział reprezentatywny dla sytuacji mieszkanek ośrodków) SMG/KRC Poland-Media S.A. we współpracy z Fundacją Świętego Mikołaja 3

4 Informacje na temat ośrodków 4

5 Status ośrodków (1) 100% 90% 80% 70% 60% 50% fundacje wpłaty klientów sponsorzy środki kościelne administracja rządowa administracja 100% 90% 80% 70% 60% 50% 54% kuria zgromadzenie sióstr caritas Tow. im. Brata Alberta samorząd Monar inne 40% 40% 16 30% 20% 38 30% 20% 10 10% 10% 20 0% Źródła finansowania 0% Organ nadzorujący W Polsce jest 109 domów samotnej matki. Ponad połowa ośrodków prowadzona jest przez instytucje związane z Kościołem. baza: wszystkie ośrodki (relacja kierowników) 5

6 Status ośrodków (2) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Status prawny inne placówka opiekuńczowychowawcza ośrodek interwencji kryzysowej schronisko dom pomocy społecznej baza: wszystkie ośrodki (relacja kierowników) 6

7 Stan kadry ośrodków 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% brak więcej niż osób 1 osoba 30% 20% 10% 0% psycholog pedagog pracownik socjalny instruktor baza: wszystkie ośrodki (relacja kierowników) 7

8 Potencjalne źródła informacji na temat ośrodków źródła informacji 0% 50% 100% osoby kierujące 0% 50% 100% urzędy 80% pracownik socjalny 98% parafie 74% kurator 84% policja 82% media 74% służba zdrowia 80% osoby prywatne 66% ksiądz 76% ogłoszenia na tablicach info. 32% inne 58% baza: wszystkie ośrodki (relacja kierowników) 8

9 Struktura społeczno-demograficzna mieszkańców ośrodków 9

10 Dzieci urodzone w ośrodkach liczba przyjętych kobiet liczba urodzonych dzieci oddane do adopcji (% urodzonych) 12% 12% 13% oddane do rodzin zastępczych (% urodzonych) 3% 8% oddane do domów dziecka (% urodzonych) 9% 1 16% W ciągu ostatnich trzech lat nie zmieniła się ani liczba kobiet przyjmowanych rocznie do ośrodków, ani liczba rodzących się tam dzieci. Stała pozostaje też proporcja dzieci oddawanych do adopcji. Wzrasta natomiast liczba dzieci oddawanych do rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo wychowawczych. 10

11 Struktura społeczno demograficzna pensjonariuszek dzieci wiek praca pierwsza ciąża kolejna ciąża poniżej 16 lat lat powyżej 25 lat stała na pełny etat stała na część etatu prace dorywcze bezrobotna uczennica / studentka kobiety przyjęte w ciąży 56% 44% 10% 58% 27% 70% 23% matki z dziećmi średnia liczba dzieci 1.8 3% 6% 42% 49% 6% 2% 8% 77% 7% baza: wszystkie pensjonariuszki (relacja kierowników) 11

12 Historie osobiste 12

13 Sytuacja przed przeniesieniem się do ośrodka potencjalne wsparcie ze strony bliskich z partnerem bez partnera u własnej rodziny z partnerem i jego rodziną z partnerem i własną rodziną 2 8% 3% 1 brak wsparcia sama wsparcie instytucjonalne w ośrodku opiekuńczo / wychowawczym w innym ośrodku pomocy społecznej inne 27% 14% 7% baza: wszystkie pensjonariuszki Przynajmniej teoretycznie większość pensjonariuszek (59%) miała przed przeniesieniem się do ośrodka wsparcie ze strony bliskich mieszkała z partnerem lub własną rodziną. Kolejne 12% dysponowało wsparciem instytucjonalnym. 13

14 Przyczyny przebywania w ośrodku relacja kierowników ośrodków 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% przemoc ze strony partnera 73% 70% przemoc przemoc ze strony rodziny partnera 1 18% przemoc ze strony rodziny pensjonariuszki 10% 12% przyczyny ekonomiczne utrata dachu nad głową 38% 5 skrajnie złe warunki mieszkaniowe 29% 39% utrata wsparcia porzucenie przez partnera 17% 27% presja aborcyjna lub adopcyjna presja adopcyjna 2% 0% presja aborcyjna 3% matki kobiety w ciąży baza: wszystkie pensjonariuszki w relacji opiekunów Według relacji kierowników przyczyny korzystania z opieki ośrodka przez kobiety w ciąży i samotne matki są bardzo podobne. Dominującą przyczyną jest przemoc (szczególnie ze strony partnera) na drugim miejscu wymieniane są przyczyny ekonomiczne. Interesujące, że same pensjonariuszki dużo rzadziej wymieniają przemoc (patrz następny slajd) przyczyny ekonomiczne są w ich przekonaniu dominujące. Może to oznaczać, że znaczna część kobiet doświadczających przemocy nie uważa jej za wystarczający powód, by skorzystać z pomocy. 14

15 Przyczyny przebywania w ośrodku relacja pensjonariuszek przyczyny ekonomiczne przemoc utrata wsparcia presja aborcyjna lub adopcyjna utrata mieszkania utrata środków do życia skrajnie złe warunki miszkaniowe przemoc wobec kobiety przemoc wobec dzieci wyrzucenie z mieszkania porzucenie przez ojca dziecka presja adopcyjna presja aborcyjna namowy/prośby dziecka choroba psychiczna partnera 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 3% 2% 7% 7% 7% 10% 19% 16% 17% 17% % 27% 36% 49% 49% wszystkie wymienione najważniejsza przyczyna osoby dopuszające się przemocy 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% partner rodzina kobiety wobec kobiety wobec dzieci rodzina partnera W ¾ przypadków stosowanie przemocy wiązało się z alkoholizmem. baza: kobiety, które wymieniły przemoc jako przyczynę przebywania w ośrodku baza: wszystkie pensjonariuszki Podstawowe przyczyny przebywania w ośrodku to przyczyny ekonomiczne wymieniane jako najważniejsze przez blisko 60% respondentek. Drugą z kolei najważniejszą przyczyną jest przemoc (c.a. 30%), przede wszystkim ze strony partnera i przede wszystkim w stosunku do kobiety. 15

16 Przemoc jako przyczyna przebywania w ośrodku osoby dopuszczające się użycia przemocy rodzaj przemocy doświadczanej ze strony partnera 80% 70% 60% 50% 40% wobec dzieci wobec kobiety 94% 90% 5 48% 30% 20% 19% 10% 0% rodzina partnera rodzina kobiety partner psychiczna fizyczna ekonomiczna zagrożenie życia seksualna baza: kobiety, które przemoc wobec siebie lub dzieci wymieniły jako przyczynę przebywania w ośrodku baza: kobiety, które wymieniły przemoc ze strony partnera wobec siebie (za mała próba dla analizowania typu przemocy wobec dzieci / ze strony innych osób) Niemal wszystkie spośród kobiet, które doświadczyły wobec siebie przemocy ze strony partnera wymieniły zarówno przemoc psychiczną (ubliżanie, poniżanie), jak i fizyczną (bicie), przy czym blisko połowa oceniła tę przemoc jako zagrażającą życiu. W zestawieniu z faktem, że tylko część kobiet doświadczających przemocy wymienia ją jako przyczynę oddania się pod opiekę ośrodka, może to oznaczać, że dla bardzo wielu kobiet dopiero skrajna przemoc stanowi autonomiczny powód ucieczki. 16

17 Próby radzenia sobie z przemocą rodzaj podejmowanych prób 8 60% do pracownika opieki 53% na policję 47% 32% 38% do rodziny / przyjaciół 44% do instytucji społecznych 29% 17% do sąsiadów 18% do księdza 13% brak prób groźba wezwania policji groźba porzucenia prośby zwracanie się o pomoc baza: kobiety, które zwracały się o pomoc baza: kobiety, które przemoc wymieniły jako przyczynę przebywania w ośrodku Podstawowym sposobem radzenia sobie z przemocą jest zwracanie się o pomoc na zewnątrz głównie do instytucji (opieki społecznej lub na policję). Ponad połowa doświadczających przemoc kobiet nie prosiła o pomoc bliskich. 17

18 Presja adopcyjna i aborcyjna jako przyczyny przebywania w ośrodku przede wszystkim łagodna forma (perswazje, namowy), głównie ze strony rodziny kobiety jedna z przyczyn najważniejsza przyczyna 17% 7% 2% presja adopcyjna presja aborcyjna baza: wszystkie pensjonariuszki silna presja ze strony rodziny kobiety uwaga: bardzo mała próba! Ok. 1/5 pensjonariuszek w ciąży rozważało możliwość jej przerwania. Nie zdecydowały się z powodu: wyrzutów sumienia lęku przed zabiegiem braku pieniędzy na zabieg. Presji adopcyjnej doświadczyła blisko 1/5 pensjonariuszek, presja aborcyjnej 7%. Jednak jako główny powód przebywania w ośrodku obie te przyczyny wymieniane są przez bardzo niewielką liczbę pensjonariuszek. 18

19 Poszukiwanie informacji na temat ośrodka aktywne vs. pasywne poszukiwanie informacji gdzie szukano informacji brak wpływu na dezycję przypadek kurator / pracownik opieki 0% 10% 20% 30% 40% 3 aktywne poszukiwanie informacji 3 58% instytucje społeczne rodzina / znajomi ksiądz 10% 27% 30% policja 6% 1 książka telefoniczna lekarz / pielęgniarka baza: wszystkie pensjonariuszki baza: pensjonariuszki, które same szukały informacji Większość pensjonariuszek blisko 60% - aktywnie poszukiwało informacji na temat możliwości pomocy. W większości zwracały się o nią do pracowników opieki społecznej / kuratorów, instytucji społecznych i rodziny / znajomych. 19

20 Ostateczne źródło informacji na temat ośrodka skąd dowiedziano się o ośrodku 0% 10% 20% 30% 40% 50% pracow nik opieki 4 rodzina / znajomi 26% ksiądz kurator lekarz / pielęgniarka prasa policja ogłoszenie na tablicy informacyjnej 6% 4% 3% baza: wszystkie pensjonariuszki Faktycznie najczęstszym źródłem informacji o ośrodku jest pracownik opieki społecznej, w drugiej kolejności rodzina lub znajomi pensjonariuszki. 20

21 Ocena decyzji dlaczego nie wcześniej 0% 10% 1 20% 2 30% 3 brak potrzeby 3 ocena momentu podjęcia decyzji bariery psychiczne liczenie na poprawę lęk przed zemstą 3% 32% pochopna 2% we właściwym momencie 66% późno, ale nie za późno 20% za późno 12% bariery informacyjne bariery społeczne lęk przed utratą dzieci niewiedza o istnieniu ośrodków nieznajomość procedur szukania pomocy nieświadomość właśnych praw dla dobra dzieci wstyd 3% 6% 8% 8% 13% 17% przyzwyczajenie podobny model wyniesiony z domu baza: pensjonariuszki z dziećmi bariery ekonomiczne zależność finansowa od partnera 9% Swoją decyzję za pochopną uważa znikoma liczba respondentek, większość uważa, że podjęła ją we właściwym momencie. Podstawowym powodem, dla którego decyzja o przeniesieniu się do ośrodka nie została podjęta wcześniej było łudzenie się nadzieją na poprawę. W drugim rzędzie największe znaczenie miały bariery informacyjne niewiedza o istnieniu ośrodków i sposobach ich poszukiwania. 21

22 Ocena ośrodka -60% -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80% 100% dach nad głową odpoczynek, spokój schronienie przed przemocą pomoc/porada prawna dobre warunki dla dzieci inne kobiety czas na formalności wsparcie personelu niesympatyczny personel wszystkie najważniejsza 6% 7% 8% 6% 3% 3% 6 67% 56% 54% 53% 43% 79% 79% 8 współlokatorki 7% płacenie za pobyt regulamin brak intymności 17% 20% 14% tymczasowość 38% baza: wszystkie pensjonariuszki W ośrodku kobiety zdecydowanie najbardziej cenią sobie schronienie dach nad głową, spokój i brak przemocy. Wady ośrodka to głównie poczucie tymczasowości, brak intymności i konieczność przestrzegania regulaminu. 22

23 Plany na przyszłość sama z dzieckiem z dzieckiem i partnerem nie wiadomo wrócić tam, gdzie przedtem z dzieckiem u rodziny oddać dziecko do adopcji i wrócić tam, gdzie przedtem oddać dziecko do adopcji i zamieszkać samej matki z dziećmi 6 16% 13% 7% 0% kobiety w ciąży 16% 53% 1 total 49% 2 13% 7% 2% 2% Ta proporcja pokrywa się również z szacunkami kierowników ośrodków (wg. nich 7% będących w ciąży kobiet zamierza oddać dzieci do adopcji). Jednak faktycznie do adopcji / domów dziecka oddawanych jest 2 dzieci urodzonych w ośrodkach, kolejnych - do rodzin zastępczych. Większość kobiet zamierza po opuszczeniu ośrodka zamieszkać z dziećmi matki planują głównie mieszkanie tylko z dziećmi, kobiety w ciąży również z ojcem dziecka. Tylko 3% kobiet planuje oddanie dzieci do adopcji. Rzeczywistość jest mniej optymistyczna do adopcji lub domów dziecka trafia 2 dzieci urodzonych w ośrodkach, kolejnych zostaje oddanych do rodzin zastępczych. 23

24 Podsumowanie matki z dziećmi Matki z dziećmi stanowią około ¾ wszystkich kobiet przebywających w ośrodkach. Generalnie podstawowe przyczyny przebywania w ośrodku to przyczyny ekonomiczne, w dalszej kolejności wymieniana jest przemoc, głównie ze strony partnera. Stosunkowo istotną przyczyną (choć rzadko podawaną jako najważniejsza) jest presja adopcyjna (18% matek z dziećmi). Generalnie kobiety uważają swoją decyzję za słuszną i podjętą we właściwym momencie. Niemniej jednak znaczna część kobiet prawdopodobnie podjęłaby ją wcześniej, gdyby informacja na temat ośrodków i procedur poszukiwania pomocy była łatwiej dostępna. Większość samotnych matek liczy na zdobycie niezależności i zamieszkanie samej wraz z dziećmi. Rzadko która zamierza wrócić tam, gdzie mieszkała wcześniej. kobiety w ciąży Kobiety w ciąży stanowią około ¼ wszystkich kobiet przebywających w ośrodkach. Generalnie przyczyny przebywania w ośrodku są podobne w przypadku kobiet w ciąży do przyczyn podawanych przez pozostałe pensjonariuszki dominują przyczyny ekonomiczne, w dalszej kolejności wymieniana jest przemoc, głównie ze strony partnera. Presja aborcyjna wymieniana jest bardzo niewiele kobiet, znikoma liczba wymienia ją jako główną przyczynę korzystania z pomocy ośrodka. Jednak ok. 1/5 kobiet rozważało możliwość przerwania ciąży również niezależnie od presji ze strony innych. W porównaniu do ogółu pensjonariuszek kobiety w ciąży częściej liczą na to, że po porodzie zamieszkają wraz z dzieckiem i jego ojcem. Bardzo niewiele planuje (lub przyznaje się do planowania) oddania dziecka do adopcji znacząco mniej, niż faktycznie taką decyzję podejmuje. 24