Dążyliśmy do waśni, znaleźliśmy spokój

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Dążyliśmy do waśni, znaleźliśmy spokój"

Arkadiusz Woźniak
6 lat temu
Przeglądów:

1 Dążyliśmy do waśni, znaleźliśmy spokój Historia cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej na obszarze dawnej Galicji Zachodniej fotografie Opracowanie i zdjęcia cmentarzy: mgr Magdalena Tomczyk (zdjęcia wykonano w okresie od XI 2013 r. do V 2014 r.)

2 Nam wojna stała się grobem Wam odrodzeniem Tematyka historii cmentarzy I wojny światowej na terenie dawnej Galicji Zachodniej, będącej teatrem działań frontu wschodniego (bitwy pod: Limanową 2-12 grudnia 1914 r., pod Łowczówkiem grudnia 1915 r., pod Gorlicami 2-5 maja 1915 r.), znalazła odzwierciedlenie w następujących podstawowych opracowaniach: - Oktawian Duda, Cmentarze I Wojny Światowej w Galicji Zachodniej , Warszawa Roman Frodyma, Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I, II i III okolice Tarnowa, Brzeska, Bochni, Limanowej, Pogórza i Beskidu Niskiego, Pruszków 1995, 1997, Stanisław Bobulski, Nasze cmentarze z I wojny światowej, Kraków - Agnieszka Partridge, Rafał Korzeniowski, Otwórzcie bramy pamięci,. Cmentarze wojenne z lat , Kraków Marcin Pielesz, Cmentarze I wojny światowej w Polsce południowo wschodniej, Bielsko-Biała Andrzej Matuszczyk, Pogórze Karpackie, Tarnów Paweł Luboński (red.), Beskid Niski, Pruszków 2012

3 cmentarze wojenne obecne na górskich szlakach, położone w gęstwinie przyrody, ukryte gdzieś na terenie pól i lasów lub parafialnych cmentarzy, również i te zatracone czasem pamięci elementy krajobrazu przestrzennego czy może pomniki wydarzeń przełamania działań I wojny światowej na froncie wschodnim. Wieczystym snem spoczywają na nich Austriacy, Niemcy, Rosjanie, Ukraińcy, Polacy, Czesi, Słowacy, Węgrzy, Serbowie, Włosi, Żydzi często bezimienni Anioł Śmierci przygarnął ich w niebie wolnych od nienawiści. Jeszcze po zakończeniu I wojny, groby wojenne były celem odwiedzin weteranów czy rodzin poległych. Przeprowadzano ekshumację szczątków, aby złożyć je na ojczystej ziemi. W ten sposób wróciły szczątki węgierskiego pułkownika Othmara Muhra, poległego pod Limanową. Groby wojenne Galicji Zachodniej obejmują 400 nekropolii, zgrupowanych w okręgi cmentarne.

4 Okręgi cmentarne Galicji Zachodniej

5 cmentarze wojenne Ze względu na burzliwe losy I wojny światowej oraz działania na froncie wschodnim, nie ukończono planowanych założeń budowlanych i architektonicznych nekropolii. Również na ich ilość i rozmieszczenie na terytorium Ziem: Tarnowskiej, Gorlickiej, Jasielskiej, Pilzneńskiej, Dąbrowskiej, Brzeskiej, Bocheńskiej, Limanowskiej oraz Krakowskiej a także liczbę ponad 60 tysięcy poległych żołnierzy, nekropolie znalazły się w 1915 roku pod Zarządem Oddziału Grobów Wojennych, podległym pod Austriacki Czarny Krzyż. W chwili obecnej cmentarze otaczane są opieką przez rząd polski, austriacki, węgierski, a także stosowne instytucje np. PTTK w Krakowie, Tarnowie, Przemyślu, Gorlicach oraz w Jaśle, a także przez władze samorządowe oraz wsparciu UE. Od kilkudziesięciu lat pamięć poległych żołnierzy trzech armii oraz ich wieczyste miejsca spoczynku pielęgnuje Roman Frodyma z Jasła, przewodnik PTTK. Po 1989 roku przeprowadzono inwentaryzację nekropolii. Dokonał jej inż. Oktawian Duda z AGH. Warto dodać, iż cmentarz wojenny jest tylko miejscem pochówku żołnierzy. Jego charakter jest zwykle wielowyznaniowy oraz wielonarodowy. Powinien być otaczany szczególną czcią i pamięcią pokoleń. Każdy cmentarz jest miejscem świętym, świadczącym iż każde życie jest przemijające. Nie wolno więc naruszać spokoju tych, którzy odeszli, aby służyć Ojczyźnie. Warto dodać, iż spośród ponad 60 tysięcy poległych żołnierzy w Galicji Zachodniej, tylko 18 tysięcy zmarłych udało się po wojnie ekshumować i poddać ewidencji. Reszta poległych pozostaje anonimowa

6 R. Broch i H. Hauptmanm, Zachodniogalicyjskie groby bohaterów z lat wojny światowej , przekład Henryk Sznytka, opracowanie, wstęp i przypisy Jerzy J. P. Drogomir, wydawca wydania polskiego: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 1996

7 Oddział Grobów Wojennych

8 Rajd upamiętniający setną rocznicę wybuchu I wojny światowej oraz śmierć poległych w Galicji Zachodniej

9 Znak informujący o obecności cmentarza wojennego

10 Wojna okopowa.dąbrówka Szczepanowska

11 Zachowane linie okopów Słona Góra okolice Piotrkowic Radlnej Woźnicznej

12 Współczesna tablica informacyjna

13 Zagłębienie po pocisku tzw. lej

14 Przykład dewastacji cmentarza wojennego

15 Kolejny przykład dewastacji kaplicy cmentarnej

16 Okręg I Żmigród Magura Małastowska nr 60

17 Okręg I Żmigród Wirchne nr 61

18 Okręg I Żmigród Gładyszów nr 55

19 Okręg III Gorlice Ropica Ruska nr 68

20 Okręg III Gorlice Bartne nr 64

21 Okręg III Gorlice Biecz nr 109

22 Okręg III Gorlice Biecz nr 106

23 Okręg IV Łużna Staszkówka nr 118

24 Okręg IV Łużna Ciężkowice Tursko nr 139

25 Okręg IV Łużna Tursko nr 140

26 Okręg IV Łużna Biesna nr 121

27 Okręg IV Łużna Pustki nr 123

28 Okręg IV Łużna Rakutowa nr 141

29 Okręg IV Łużna Ostrusza nr 143

30 Okręg II Jasło Swoszowa nr 33

31 Okręg II Jasło Szerzyny nr 32

32 Okręg II Jasło Ołpiny nr 34

33 Okręg V Pilzno Czarna Tarnowska nr 240

34 Okręg V Pilzno Róża nr 241

35 Okręg V Pilzno Zasów nr 242

36 Okręg V Pilzno nr 236

37 Okręg VI Tarnów Lubcza Szczepanowska nr 191

38 Okręg VI Tarnów Janowice nr 190

39 Okręg VI Tarnów Lubcza Szczepanowska nr 192

40 Okręg VI Tarnów Dąbrówka Szczepanowska nr 193

41 Okręg VI Tarnów Dąbrówka Szczepanowska nr 193

42 Okręg VI Tarnów Poręba Radlna nr 175

43 Okręg VI Tarnów Piotrkowice nr 176

44 Okręg VI Tarnów Woźniczna nr 177

45 Okręg VI Tarnów Pleśna nr 173

46 Okręg VI Tarnów Lichwin Głowa Cukru nr 185

47 Okręg VI Tarnów Siemiechów nr 181

48 Okręg VI Tarnów Chojnik 149

49 Okręg VI Tarnów Kowalowa nr 168

50 Okręg VI Tarnów Pogórska Wola nr 206

51 Okręg VII Dabrowa Tarnowska Narożniki nr 244

52 Okręg VII Dabrowa Tarnowska nr 248

53 Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Żabno 253

54 Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Ujście Jezuickie nr 251

55 Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Gręboszów nr 250

56 Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Otfinów nr 252

57 Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Lisia Góra nr 207

58 Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Biskupice Radłowskie nr 258

59 Okręg VII - Dąbrowa Tarnowska Biskupice Radłowskie nr 257

60 Okręg VIII Brzesko Pasieka Otfinowska nr 256

61 Okręg VIII Brzesko Przybysławice 262

62 Okręg VIII Brzesko Zaborów nr 263

63 Okręg VIII Brzesko Miechowice Małe nr 254

64 Okręg VIII Brzesko Bielcza nr 270

65 Okręg VIII Brzesko Waryś nr 267

66 Okręg VIII Brzesko Łęka Siedlecka nr 210

67 Okręg VIII Brzesko Rudka nr 213

68 Okręg IX Bochnia Leszczyna nr 308

69 Okręg IX Bochnia Łapanów nr 342

70 Okręg IX Bochnia Łąkta nr 304

71 Okręg IX Bochnia Łąkta Dolna nr 306

72 Okręg IX Bochnia Łąkta Dolna nr 307

73 Okręg IX Bochnia Żegocina nr 302

74 Okręg IX Bochnia Żegocina nr 301

75 Okręg IX Bochnia Lipnica Murowana nr 299

76 Okręg IX Bochnia Niedary nr 320

77 Okręg IX Bochnia Świniary 321

78 Okręg IX Bochnia Grobla nr 322

79 Okręg IX Bochnia Gawłów nr 316

80 Okręg IX Bochnia Uście Solne nr 319

81 Okręg IX Bochnia Wola Batorska nr 324

82 Okręg IX Bochnia Wola Batorska nr 325

83 Okręg IX Bochnia Niepołomice nr 329

84 Okręg IX Bochnia Niepołomice nr 327

85 Okręg X Limanowa Tymbark nr 365

86 Okręg X Limanowa Jabłoniec nr 368

87 Okręg X Limanowa Golców nr 369

88 Okręg X Limanowa Laskowa nr 358

Podobne dokumenty

światowej na terenach Galicji. Wszyscy uczestnicy zapalili na cześć poległych bohaterów symboliczne znicze przy kaplicy cmentarnej.

światowej na terenach Galicji. Wszyscy uczestnicy zapalili na cześć poległych bohaterów symboliczne znicze przy kaplicy cmentarnej. Wycieczka klas 2 A i 2 D Gimnazjum Nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Tarnowie w dniu 26 września 2014 roku - - Dąbrowa Tarnowska - cmentarz I wojny światowej nr 248 i Ośrodek Spotkania Kultur Park Historyczny