Ksiądz dr Piotr Odziemczyk Redaktor naczelny

Transkrypt

1 Drodzy Czytelnicy, Nowy Rok rozpoczynamy oddaniem do druku kolejnego numeru Wiadomości Archidiecezjalnych Warszawskich. Gdy zajrzycie na pierwsze stronice, przeczytacie, że już 30 listopada w Kościele powszechnym rozpoczął się Rok Życia Konsekrowanego, czyli nasz rok. Na pewno Pan Bóg, wierny swoim obietnicom, przygotował dla nas wszystkich w tym roku wiele łask, których teraz nie jesteśmy nawet w stanie przewidzieć. Przeczytajcie list papieża do osób konsekrowanych z wdzięcznością w sercu za dar powołania. Wydarzeniem minionego półrocza był synod biskupów, który odbył się na Watykanie od 5 do 19 października i zajął się naglącymi wyzwaniami duszpasterskimi związanymi z rodziną i małżeństwem. Podsumowanie obrad stanowi dokument Relatio synodi, który jednocześnie wyznacza tematy, jakimi zajmie się synod zwyczajny w dniach 4 25 października 2015 roku, obradujący pod hasłem: Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym. O obradach synodu można przeczytać w artykule księdza Janusza Stańczuka. 19 października, na zakończenie obrad synodalnych, papież Franciszek odprawił Mszę Świętą, podczas której beatyfikował papieża Pawła VI. To właśnie nowy błogosławiony ustanowił instytucję synodu biskupów. Był też orędownikiem świętości rodziny. Wspomnienie błogosławionego będzie obchodzone w Kościele 26 września, w rocznicę jego urodzin. Od listopada czcimy nowych świętych czterech Włochów i dwie osoby z Indii. W dziale Stolica Apostolska można przeczytać życiorysy naszych nowych orędowników w niebie. Znajdziemy tam również relację z pielgrzymki papieża Franciszka do Turcji wraz z fragmentami jego przemówień. W archidiecezji warszawskiej trwa peregrynacja obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej w Świętym Wizerunku Nawiedzenia. Każda parafia przeżywa swoje duchowe odrodzenie, do czego przygotowaniem są rekolekcje i misje parafialne. W tym numerze Wiadomości możemy zapoznać się z homilią Kazimierza kardynała Nycza wygłoszoną podczas peregrynacji obrazu w parafii Narodzenia NMP w Rososzy 13 lipca 2014 roku. Informacje o peregrynacji ukazują się na bieżąco na stronie Archidiecezji. 1

2 Od niedawna jest ona przebudowywana, o czym piszemy w dziale Kuria Metropolitalna Warszawska. Ważnym wydarzeniem będzie już wkrótce, bo 22 stycznia 2015 roku, koronacja obrazu Matki Bożej Dobrej Śmierci z kościoła seminaryjnego w Warszawie. W dziale Z życia archidiecezji zamieszczamy tabelę z informacją o wielkopostnych kościołach stacyjnych, w których biskupi warszawscy będą modlić się z wiernymi, przygotowując się w ten sposób do przeżywania tajemnicy śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. W dziale Episkopat warto przeczytać komunikat z 366. zebrania plenarnego KEP, podczas którego omawiano program duszpasterski na rok 2014/2015. Biskupi zachęcają do kontynuacji rekolekcji ewangelizacyjnych, głoszenia kerygmatu, a także do poszerzenia form i upowszechnienia katechezy dorosłych. W 2014 roku Episkopat ustanowił wskazania odnośnie odprawiania Mszy Świętych w małych grupach i wspólnotach. Pomogą one we właściwym przeżywaniu Eucharystii, dlatego zamieszczamy je w całości. Pożegnaliśmy w minionym półroczu w naszej archidiecezji dwóch księży: Tadeusza Jana Niedziałka i Władysława Florowskiego. Pamiętajmy o nich w modlitwie. Naszym drogim Czytelnikom życzymy otwarcia na Miłość, na Nowonarodzonego, aby codziennie w radości serca Nim żyć i darować Go tym, którzy wciąż na Niego czekają. Dobrej lektury! Ksiądz dr Piotr Odziemczyk Redaktor naczelny 2

3 Rok Życia Konsekrowanego W pierwszą niedzielę Adwentu, 30 listopada, w całym Kościele, zgodnie z decyzją Ojca Świętego Franciszka, rozpoczął się Rok Życia Konsekrowanego. W Polsce uroczysty początek Roku Życia Konsekrowanego miał miejsce na Jasnej Górze. O godz. 11 odprawiono Mszę św. oraz odmówiono Apel Maryjny. Do sanktuarium przyjechały siostry, a także przyjechali bracia i księża zakonni z całej Polski. Ci, którzy nie mogli przyjechać w duchowej łączności z Rzymem i Jasną Górą rozpoczęli ten Rok w swoich wspólnotach. W Watykanie jego otwarcie było poprzedzone czuwaniem modlitewnym w bazylice św. Piotra, 29 listopada. W 2015 roku odbędzie się wiele spotkań i innych wydarzeń poświęconych życiu konsekrowanemu. Od 21 do 23 kwietnia 2015 roku osoby konsekrowane spotkają się na sympozjum dotyczącym soborowego dekretu Perfecta caritatis o odnowie życia zakonnego. To m.in. właśnie z okazji 50. rocznicy ogłoszenia tego dokumentu Ojciec Święty zdecydował, że rok 2015 będzie Rokiem Życia Konsekrowanego. Ciekawą inicjatywą jest tzw. sztafeta modlitwy, w którą włączą się w różnej formie zakony kontemplacyjne. Warto wspomnieć też o planowanym Forum Młodzieży. Rok Życia Konsekrowanego będzie przeżywany pod hasłem: Ewangelia, proroctwo, nadzieja życie konsekrowane w Kościele dzisiaj. Rok Życia Konsekrowanego potrwa do 2 lutego 2016 roku, a zakończony zostanie uroczystą Mszą św. sprawowaną przez papieża Franciszka. Ks. dr Piotr Odziemczyk Papieski list do wszystkich konsekrowanych z okazji Roku Życia Konsekrowanego Najdrożsi kobiety i mężczyźni konsekrowani! Piszę do was jako Następca Piotra, któremu Pan Jezus powierzył zadanie umocnienia swoich braci w wierze (Łk 22, 32) i piszę do was jako wasz brat, konsekrowany Bogu, podobnie jak i wy. Razem dziękujemy Ojcu, który nas powołał do pójścia za Jezusem w pełnym posłuszeństwie Jego Ewangelii i w służbie Kościołowi oraz wlał 3

4 w nasze serca Ducha Świętego, dającego nam radość i sprawiającego, że świadczymy całemu światu o Jego miłości i Jego miłosierdziu. Odpowiadając na odczucia wielu z was oraz Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, z okazji 50. rocznicy Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium, która w rozdziale VI mówi o zakonnikach, a także dekretu Perfectae caritatis o odnowie życia zakonnego, postanowiłem ogłosić Rok Życia Konsekrowanego. Rozpocznie się on 30 listopada bieżącego roku, w pierwszą niedzielę Adwentu, a skończy się w święto Ofiarowania Pana Jezusa w Świątyni, 2 lutego 2016 roku. Po wysłuchaniu opinii Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego wskazałem jako cele tego roku te same, jakie święty Jan Paweł II zaproponował Kościołowi na początku trzeciego tysiąclecia, podejmując w pewien sposób to, co wskazał już w adhortacji posynodalnej Vita consecrata: Powinniście nie tylko wspominać i opowiadać swoją chwalebną przeszłość, ale także budować nową wielką, historię! Wpatrujcie się w przyszłość, ku której kieruje was Duch, aby znów dokonać z wami wielkich dzieł (n. 110). I. CELE ROKU ŻYCIA KONSEKROWANEGO 1. Pierwszym celem jest spojrzenie w przeszłość z wdzięcznością. Każdy instytut jest owocem bogatej historii charyzmatycznej. U jego początków obecne jest działanie Boga, który w swoim Duchu powołuje niektóre osoby do bezpośredniego pójścia za Chrystusem, do przełożenia Ewangelii na szczególną formę życia, do odczytania oczyma wiary znaków czasu, do twórczego odpowiedzenia na potrzeby Kościoła. Doświadczenie początków następnie wzrosło i rozwinęło się, wciągając innych członków w nowych kontekstach geograficznych i kulturowych, tworząc nowe sposoby realizacji charyzmatu, nowe inicjatywy i wyrazy miłości apostolskiej. Jest to jak ziarno, które staje się drzewem, rozprzestrzeniając swe gałęzie. Dobrze by było, aby w ciągu tego roku każda rodzina charyzmatyczna przypomniała swoje początki i swój historyczny rozwój, żeby podziękować Bogu, który dał Kościołowi tak wiele darów, czyniących go pięknym i wyposażonym do każdego dobrego dzieła (por. Lumen gentium, 12). Niezbędne jest opowiedzenie swojej historii, aby zachować żywą tożsamość, jak również umocnić jedność rodziny zakonnej i poczucie przynależności jej członków. Nie chodzi o robienie wykopalisk i kultywowanie bezużytecznych nostalgii, ale raczej o odkrycie na nowo drogi minionych pokoleń, aby uchwycić w niej inspirującą iskrę, ideowość, plany, wartości, 4

5 które ją pobudzały, począwszy od założycieli i założycielek, od pierwszych wspólnot. Jest to również sposób na uświadomienie sobie, jak przeżywano charyzmat na przestrzeni dziejów, jakie wyzwolił kreatywności, jakim trudnościom musiał stawić czoło i jak je przezwyciężono. Można będzie odkryć niekonsekwencje, owoc ludzkiej słabości, czasem może nawet zapomnienie niektórych istotnych aspektów charyzmatu. Wszystko jest pouczające, a jednocześnie stanowi wezwanie do nawrócenia. Opowiadanie swej historii jest składaniem chwały Bogu i dziękczynieniem Jemu za wszystkie Jego dary. Dziękujemy Mu szczególnie za minione pięćdziesiąt lat, jakie nastąpiły po Soborze Watykańskim II, który stanowił poryw Ducha Świętego dla całego Kościoła. Dzięki niemu życie konsekrowane przeszło owocną drogę odnowy, która z jej blaskami i cieniami była czasem łaski, naznaczonym obecnością Ducha. Niech ten Rok Życia Konsekrowanego będzie również okazją do wyznania z pokorą, a równocześnie z wielką ufnością w Bogu, który jest Miłością (por. 1 J 4, 8), naszej kruchości oraz przeżywania jej jako doświadczenia miłosiernej miłości Pana; okazją do wołania do świata z mocą i świadczenia z radością o świętości i witalności większości tych, którzy zostali powołani do pójścia za Chrystusem w życiu konsekrowanym. 2. Ten Rok wzywa nas również, by przeżywać teraźniejszość z pasją. Wdzięczna pamięć o przeszłości pobudza nas, byśmy uważnie słuchając tego, co Duch mówi dziś do Kościoła, coraz głębiej realizowali konstytutywne aspekty naszego życia konsekrowanego. Od początków pierwszego monastycyzmu aż po dzisiejsze nowe wspólnoty każda forma życia konsekrowanego rodzi się z wezwania Ducha, by iść za Chrystusem, tak jak tego naucza Ewangelia (por. Perfectae caritatis, 2). Dla założycieli i założycielek absolutną regułą była Ewangelia, a wszelka inna reguła pragnęła być jedynie wyrazem Ewangelii i narzędziem, aby żyć nią w pełni. Ich ideałem był Chrystus, całkowite wewnętrzne przylgnięcie do Niego, aby móc powiedzieć wraz ze św. Pawłem: Dla mnie żyć to Chrystus (Flp 1, 21); śluby miały sens tylko po to, aby zrealizować tę ich namiętną miłość. W tym roku jesteśmy wezwani, by postawić sobie pytanie, które brzmi: czy i jak również my pozwalamy, by Ewangelia była dla nas wyzwaniem; czy jest ona dla nas rzeczywiście vademecum na każdy dzień i dla decyzji, do których podjęcia jesteśmy wezwani. Jest ona wymagająca i żąda, by żyć nią radykalnie i szczerze. Nie wystarczy jej przeczytać (pomimo że jej czytanie i studium pozostają niezmiernie ważne), nie wystarczy ją rozwa- 5

6 żać (i czynimy to codziennie z radością). Jezus żąda od nas jej realizacji, życia jej słowami. Musimy też zapytać, czy Jezus jest naprawdę pierwszą i jedyną miłością, jak to postanowiliśmy, kiedy złożyliśmy nasze śluby? Tylko jeśli nią jest, możemy i musimy kochać w prawdzie i miłosierdziu każdą osobę, którą spotykamy na naszej drodze, ponieważ od Niego poznaliśmy, co to jest miłość i jak kochać: będziemy umieli kochać, bo będziemy mieli Jego serce. Nasi założyciele i założycielki odczuwali w sobie współczucie, jakie ogarniało Jezusa, kiedy widział tłumy jako owce zagubione bez pasterza. Podobnie jak Jezus, poruszony tym współczuciem obdarzał swoim słowem, uzdrawiał chorych, karmił chlebem, ofiarował swoje życie, tak też nasi założyciele oddali się na służbę ludzkości, do której posyłał ich na najróżniejsze sposoby Duch Święty: wstawiennictwo, głoszenie Ewangelii, katecheza, edukacja, służba ubogim, chorym... Fantazja miłości nie znała granic i umiała otworzyć wiele dróg, aby wnieść tchnienie Ewangelii w kultury i w najróżniejsze dziedziny życia społecznego. Rok Życia Konsekrowanego stawia nam pytanie o wierność misji, która została nam powierzona. Czy nasze posługi, nasze dzieła, nasze obecności, odpowiadają na to, do czego wezwał Duch Święty naszych założycieli, czy są adekwatne, by osiągnąć ich cele w społeczeństwie i współczesnym Kościele? Czy coś musimy zmienić? Czy mamy tę samą żarliwą miłość do naszego ludu, czy jesteśmy blisko niego, dzieląc jego radości i smutki, tak aby w pełni zrozumieć potrzeby i móc wnieść nasz wkład, żeby na nie odpowiedzieć? Ta sama wielkoduszność i wyrzeczenie, jakie pobudzały założycieli prosił już Jan Paweł II powinny poruszać was, ich synów duchowych, by żywe były nadal charyzmaty, aby z tą samą mocą Ducha Świętego, który je rozbudził, nadal się ubogacały i dostosowywały, nie tracąc swego autentycznego charakteru, służąc Kościołowi, i by doprowadziły do pełni ustanowienie Jego Królestwa 1. Kiedy przypominamy początki, to ujawnia się dalszy element projektu życia konsekrowanego. Założyciele i założycielki byli zafascynowani jednością Dwunastu wokół Jezusa, komunią, która charakteryzowała pierwszą Wspólnotę Jerozolimską. Tworząc swoją wspólnotę, każdy z nich starał się odtworzyć te ewangeliczne wzorce, być jednego serca i jednej myśli, cieszyć się obecnością Pana (por. Perfectae caritatis, 15). 1 Lett. ap. Los caminos del Evangelio ai religiosi e alle religiose dell America Latina in occasione del V centenario dell evangelizzazione del nuovo mondo, 29 czerwca 1990 roku, 26. 6

7 Życie z pasją chwilą obecną oznacza stawanie się mistrzami komunii, świadkami i budowniczymi tego projektu komunii, który znajduje się na szczycie historii człowieka według Boga 2. W społeczeństwie konfliktu, trudnej koegzystencji różnych kultur, ucisku wobec najsłabszych, nierówności, jesteśmy wezwani do zaoferowania konkretnego wzoru wspólnoty, który poprzez uznanie godności każdej osoby oraz dzielenie się darem, który niesie każdy z nas, pozwala na życie w relacjach braterskich. Bądźcie więc kobietami i mężczyznami komunii, bądźcie mężnie obecni tam, gdzie występują różnice i napięcia, i bądźcie wiarygodnym znakiem obecności Ducha Świętego, który wzbudza w sercach pasję, aby wszyscy byli jedno (J 17, 21). Żyjcie mistyką spotkania, zdolnością odczucia, wysłuchania innych ludzi. Zdolnością wspólnego poszukiwania drogi, metody 3, pozwalając się oświecić relacją miłości, która ma miejsce między Trzema Osobami Boskimi (1 J 4, 8) jako wzór wszelkich relacji międzyosobowych. 3. Przyjęcie przyszłości z nadzieją pragnie być trzecim celem tego roku. Znamy trudności, na jakie napotyka życie konsekrowane w swoich różnych formach: spadek powołań i starzenie się, szczególnie w świecie zachodnim, problemy gospodarcze w wyniku poważnego globalnego kryzysu finansowego, wyzwania umiędzynarodowienia i globalizacji, pułapki relatywizmu, marginalizacja i brak znaczenia społecznego... Właśnie pośród tych niepewności, które dzielimy z wieloma nam współczesnymi, realizuje się nasza nadzieja, będąca owocem wiary w Pana dziejów, który nam nadal powtarza: Nie lękaj się..., bo jestem z tobą (Jr 1, 8). Nadzieja, o której mówimy, nie jest oparta na liczbach czy dziełach, ale na Tym, w którym złożyliśmy nasze zaufanie (por. 2 Tm 1, 12) i dla którego nie ma nic niemożliwego (Łk 1, 37). To właśnie jest nadzieja, która nie zawodzi i która pozwoli życiu konsekrowanemu nadal pisać wielką historię w przyszłości, ku której musimy zwrócić spojrzenie, mając świadomość, że to właśnie ku niej pobudza nas Duch Święty, aby nadal czynić z nami wielkie rzeczy. Nie ulegajcie pokusie liczb i wydajności, a tym bardziej zaufania własnym siłom. Analizujcie perspektywy swojego życia i chwili obecnej w uważnym czuwaniu. Wraz z Benedyktem XVI powtarzam: Nie przyłączajcie się do proroków nieszczęścia, którzy głoszą kres lub bezsensow- 2 Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Religiosi e promozione umana, 24: 12 sierpnia 1980 roku, 24: L Osservatore Romano, Suppl. 12 listopada 1980 roku, s Przemówienie do rektorów i alumnów Papieskich Kolegiów i Konwiktów Rzymu, 12 maja 2014 roku. 7

8 ność życia konsekrowanego w Kościele naszych czasów; przyobleczcie się raczej w Jezusa Chrystusa i przywdziejcie zbroję światła jak wzywa św. Paweł (por. Rz 13, 11 14) bądźcie przebudzeni i czujni 4. Kontynuujmy naszą drogę i podejmujmy ją na nowo z ufnością w Panu. Zwracam się szczególnie do was młodych. Jesteście chwilą obecną, bo już żyjecie aktywnie w łonie waszych instytutów, wnosząc decydujący wkład ze świeżością i wielkodusznością waszej decyzji. Jednocześnie jesteście ich przyszłością, ponieważ wkrótce zostaniecie wezwani do przejęcia w swe ręce kierownictwa animacji, formacji, posługi i misji. W tym roku będziecie uczestniczyli w dialogu z pokoleniem, które was poprzedziło. W braterskiej komunii będziecie mogli się ubogacić jego doświadczeniem i mądrością, a jednocześnie będziecie mogli zaproponować mu na nowo ideały, jakie mu przyświecały w początkach jego życia zakonnego, wnieść energię i świeżość waszego entuzjazmu, tak aby wspólnie wypracować nowe sposoby życia Ewangelią i odpowiedzi coraz bardziej dostosowane do wymagań świadectwa i przepowiadania. Jestem zadowolony, dowiadując się, że wy młodzi z różnych instytutów będziecie mieli możliwości zgromadzenia się razem. Niech spotkanie stanie się zwyczajną drogą komunii, wzajemnego wsparcia, jedności. II. OCZEKIWANIA DOTYCZĄCE ROKU ŻYCIA KONSEKROWANEGO Czego szczególnie oczekuję od tego roku łaski życia konsekrowanego? 1. Aby zawsze było prawdziwe to, co powiedziałem kiedyś: Tam gdzie są zakonnicy, tam też jest radość. Jesteśmy wezwani, by doświadczyć i ukazywać, że Bóg może napełnić nasze serca i uczynić nas szczęśliwymi, bez potrzeby poszukiwania gdzie indziej naszego szczęścia; że autentyczne braterstwo, przeżywane w naszych wspólnotach, karmi naszą radość; że nasze całkowite oddanie w służbie Kościoła, rodzin, młodzieży, osób starszych, ubogich realizuje nas jako osoby i nadaje pełnię naszemu życiu. Aby między nami nie było widać smutnych twarzy, osób niezadowolonych i niespełnionych, bo smutne naśladowanie jest naśladowaniem żałosnym. Również my, podobnie jak wszyscy inni mężczyźni i kobiety, doświadczamy trudności, nocy ducha, rozczarowań, chorób, utraty siły ze względu na podeszły wiek. Właśnie w tym powinniśmy odnajdywać doskonałą radość, nauczyć się rozpoznawania oblicza Chrystusa, który stał się podobnym do nas we wszystkim, a więc doświadczania radości, gdy widzimy, że jesteśmy podobni do Tego, który z miłości do nas, nie odrzucił cierpienia krzyża. 8 4 Homilia podczas Mszy św. w święto Ofiarowania Pańskiego, 2 lutego 2013 roku.

9 W społeczeństwie, które przechwala się kultem skuteczności, przesadną dbałością o zdrowie, sukcesem, a które usuwa na margines ubogich i wyklucza przegranych, możemy naszym życiem zaświadczyć o prawdzie słów Pisma Świętego: ilekroć niedomagam, tylekroć jestem mocny (2 Kor 12, 10). Możemy również zastosować do życia konsekrowanego to, co napisałem w adhortacji apostolskiej Evangelii gaudium, cytując homilię Benedykta XVI: Kościół nie rośnie przez prozelityzm, ale przez przyciąganie (n. 14). To prawda, życie konsekrowane nie rozwija się, jeśli organizujemy piękne kampanie powołaniowe, ale jeśli dziewczęta i ludzie młodzi, których spotykamy, odczuwają, że ich pociągamy, jeśli widzą w nas szczęśliwych mężczyzn i kobiety! Również jego skuteczność apostolska nie zależy od sprawności i mocy środków. To wasze życie powinno przemawiać, życie, z którego promieniuje radość i piękno życia Ewangelią i pójścia za Chrystusem. Powtarzam wam również to, co powiedziałem w minionym roku do ruchów kościelnych w wigilię Zesłania Ducha Świętego: Wartością Kościoła jest zasadniczo życie Ewangelią i dawanie świadectwa naszej wierze. Kościół jest solą ziemi, jest światłością świata, jest powołany do uobecniania w społeczeństwie zaczynu królestwa Bożego, i czyni to przede wszystkim poprzez swoje świadectwo, świadectwo miłości braterskiej, solidarności, dzielenia się (18 maja 2013 roku). 2. Oczekuję, że przebudzicie świat, bo cechą charakteryzującą życie konsekrowane jest proroctwo. Jak powiedziałem do przełożonych generalnych: radykalizm ewangeliczny nie jest tylko dla zakonników, jest wymagany od wszystkich. Ale zakonnicy idą za Panem w sposób szczególny, w sposób prorocki. To jest priorytet potrzebny obecnie: bycie prorokami, którzy świadczą, jak Jezus żył na tej ziemi... Nigdy zakonnik nie powinien wyrzec się proroctwa (29 listopada 2013 roku). Prorok otrzymuje od Boga zdolność zgłębiania historii, w której żyje i interpretowania zdarzeń: jest jak strażnik, który czuwa w nocy i wie, kiedy nadejdzie jutrzenka (por. Iz 21, 11 12). Zna Boga oraz zna mężczyzn i kobiety, swoich braci i siostry. Potrafi rozeznać, a także jasno wskazać zło grzechu i niesprawiedliwości, bo jest wolny, nie musi odpowiadać przed innymi panami, jak tylko przed Bogiem, nie ma żadnych innych interesów niż sprawy Boże. Prorok staje zazwyczaj po stronie biednych i bezradnych, bo wie, że Bóg jest po ich stronie. Oczekuję więc, że nie będziecie podtrzymywali utopii, ale będziecie potrafili stworzyć miejsca alternatywne, w których żyje się ewangeliczną logiką daru, braterstwa, przyjęcia różnorodności, wzajemnej miłości. Klasztory, wspólnoty, ośrodki duchowości, medytacji, szkoły, szpitale, ro- 9

10 dzinne domy opieki i te wszystkie miejsca, jakie zrodziła miłość i charyzmatyczna kreatywność, i które jeszcze zrodzą z nową kreatywnością, powinny być coraz bardziej zaczynem dla społeczeństwa zainspirowanego Ewangelią, miastem na górze, które mówi prawdę i wyraża moc słów Jezusa. Czasami, jak się to stało w przypadku Eliasza i Jonasza, może nadejść pokusa ucieczki, uniknięcia zadania proroka, ponieważ jest zbyt wymagające, bo jest się zmęczonym, rozczarowanym wynikami. Ale prorok wie, że nigdy nie jest sam. Również nas, tak jak Jeremiasza, Bóg zapewnia: Nie lękaj się ich, bo jestem z tobą, by cię chronić (Jr 1, 8). 3. Zakonnicy i zakonnice, jak i wszystkie inne osoby konsekrowane, zostały określone, jak to przed chwilą przypomniałem, mistrzami komunii. Spodziewam się więc, że duchowość komunii, wskazana przez Świętego Jana Pawła II, stanie się rzeczywistością i że będziecie na pierwszej linii w podejmowaniu wielkiego wyzwania, jakie czeka nas w tym nowym tysiącleciu: Czynić Kościół domem i szkołą komunii 5. Jestem pewien, że w tym roku będziecie poważnie pracować, aby ideał braterstwa, do którego dążyli wasi założyciele i założycielki rozwijał się na najróżniejszych poziomach, jak kręgi koncentryczne. Komunia jest realizowana przede wszystkim w obrębie poszczególnych wspólnot instytutu. W związku z tym zachęcam do ponownego przeczytania moich częstych wystąpień, w których niestrudzenie powtarzałem, że krytyka, plotki, zazdrość, zawiść, antagonizmy są postawami, które nie mają prawa pojawiać się w naszych domach. Ale przy tym założeniu otwierająca się przed nami pielgrzymka miłosierdzia jest niemal nieskończona, ponieważ chodzi o dążenie do wzajemnej akceptacji i sympatii, praktykowanie wspólnoty dóbr materialnych i duchowych, upomnienie braterskie, szacunek dla osób najsłabszych... Jest to mistyka życia razem, czyniąca z naszego życia święte pielgrzymowanie 6. Musimy się również zastanowić nad relacjami między ludźmi różnych kultur, uwzględniając, że nasze wspólnoty stają się coraz bardziej międzynarodowe. Jak umożliwić każdemu wyrażenie siebie, bycie akceptowanym z jego szczególnymi darami, stanie się w pełni współodpowiedzialnym? Spodziewam się także wzrostu komunii między członkami różnych instytutów. Czyż ten rok nie może być okazją do wyjścia z większą odwagą poza granice własnego instytutu, aby razem wypracować, na poziomie lokalnym i globalnym, wspólne projekty formacji, ewangelizacji, wystąpień społecznych? W ten sposób możliwe będzie bardziej skuteczne dawanie 10 5 Jan Paweł II, Novo millennio ineunte, 6 stycznia 2001 roku, Adhort. apost. Evangelii gaudium, 24 listopada 2013 roku, 87.

11 rzeczywistego świadectwa profetycznego. Komunia oraz spotkanie różnych charyzmatów i powołań jest drogą nadziei. Nikt nie buduje przyszłości, izolując się, ani też jedynie o własnych siłach, ale rozpoznając siebie w prawdzie komunii, która zawsze otwiera się na spotkanie, dialog, słuchanie, wzajemną pomoc i chroni nas przed chorobą zamknięcia się w sobie. Równocześnie życie konsekrowane jest wezwane, by dążyć do szczerego współdziałania różnych powołań w Kościele, począwszy od kapłanów i świeckich, aby w ten sposób wzrastała duchowość komunii przede wszystkim wewnątrz nich samych, a następnie w łonie kościelnej wspólnoty i poza jej obrębem Oczekuję od was także tego, o co proszę wszystkich członków Kościoła: wyjścia z siebie, aby pójść na peryferie egzystencjalne. Idźcie na cały świat to były ostatnie słowa, które Jezus skierował do swoich uczniów i które nadal dziś kieruje do każdego z nas (por. Mk 16, 15). Cała ludzkość oczekuje: ludzie, którzy stracili wszelką nadzieję, rodziny przeżywające trudności, porzucone dzieci, ludzie młodzi, którym zamknięto wszelką przyszłość, opuszczeni chorzy i osoby starsze, bogaci, nasyceni dobrami i z pustką w sercu, mężczyźni i kobiety poszukujący sensu życia, spragnieni tego co boskie Nie zamykajcie się w sobie, nie dajcie się zatruć małymi kłótniami domowymi, nie bądźcie więźniami swoich problemów. Rozwiążą się one, jeśli wyjdziecie na zewnątrz i pomożecie innym w rozwiązywaniu ich problemów i głoszeniu dobrej nowiny. Znajdziecie życie dając życie, nadzieję dając nadzieję, a miłość miłując. Oczekuję od was konkretnych gestów przyjmowania uchodźców, bliskości względem ubogich, kreatywności w katechezie, w głoszeniu Ewangelii, we wprowadzaniu w życie modlitwy. Dlatego życzę wam usprawnienia struktur, ponownego wykorzystania wielkich domów na rzecz dzieł bardziej odpowiadających na aktualne potrzeby ewangelizacji i miłosierdzia, dostosowania dzieł do nowych potrzeb. 5. Oczekuję, że każda forma życia konsekrowanego postawi sobie pytania o to, czego żądają od nas Bóg i współczesna ludzkość. Klasztory i grupy o orientacji kontemplacyjnej mogłyby spotkać się między sobą lub na różne sposoby połączyć w celu wymiany doświadczeń w życiu modlitwy, jak wzrastać w komunii z całym Kościołem, w jaki sposób wspierać prześladowanych chrześcijan, jak przyjmować i towarzyszyć tym, którzy poszukują bardziej intensywnego życia duchowego lub potrzebują wsparcia moralnego czy materialnego. 7 Jan Paweł II, Adhort. apost. Vita consacrata,

12 To samo mogłyby uczynić instytuty charytatywne, poświęcające się nauczaniu, promocji kultury, angażujące się w głoszenie Ewangelii czy wypełniające określone posługi duszpasterskie, instytuty świeckie rozprzestrzenione w strukturach społecznych. Fantazja Ducha Świętego zrodziła tak różne sposoby życia i działania, że nie możemy ich łatwo sklasyfikować lub umieścić w gotowych schematach. Nie mogę więc się odnieść do każdej poszczególnej formy charyzmatycznej. Niech jednak nikt nie unika w tym roku poważnej weryfikacji odnośnie do swej obecności w życiu Kościoła oraz swego sposobu odpowiedzi na nieustanne i nowe pytania, jakie podnoszą się wokół nas, na wołanie ubogich. Tylko w tej wrażliwości na potrzeby świata i w posłuszeństwie impulsom Ducha Świętego ten Rok Życia Konsekrowanego przekształci się w autentyczny kairòs, czas Boży, pełen łaski i bogaty w przekształcenia. III. PERSPEKTYWY ROKU ŻYCIA KONSEKROWANEGO 1. Listem tym zwracam się nie tylko do osób konsekrowanych, ale także do ludzi świeckich, którzy dzielą z nimi ideały, ducha i misję. Niektóre instytuty zakonne mają długą tradycję w tym zakresie, inne mają doświadczenie nieco krótsze. Wokół każdej rodziny zakonnej, a także stowarzyszeń życia apostolskiego i instytutów świeckich, jest bowiem obecna pewna większa rodzina, rodzina charyzmatyczna, która obejmuje kilka instytutów, które żyją tym samym charyzmatem, a zwłaszcza chrześcijan świeckich, którzy czują się powołani, właśnie w ich stanie świeckim, do udziału w tej rzeczywistości charyzmatycznej. Zachęcam również was, świeckich, by przeżywać ten Rok Życia Konsekrowanego jako taką łaskę, która może was uczynić bardziej świadomymi otrzymanego daru. Obchodźcie go z całą rodziną, by razem wzrastać i odpowiadać na wezwania Ducha Świętego w dzisiejszym społeczeństwie. W niektórych przypadkach, kiedy osoby konsekrowane z różnych instytutów będą spotykać się w tym roku ze sobą, starajcie się być obecni także i wy, jako wyraz jednego daru Boga, aby zapoznać się z doświadczeniami innych rodzin charyzmatycznych, innych grup świeckich i wspierać się nawzajem. 2. Rok Życia Konsekrowanego dotyczy nie tylko osób konsekrowanych, ale całego Kościoła. Tak więc zwracam się do całego ludu chrześcijańskiego, aby coraz bardziej uświadamiał sobie dar, jakim jest obecność tak wielu osób konsekrowanych, spadkobierców wielkich świętych, którzy ukształtowali historię chrześcijaństwa. Czym byłby Kościół bez Świętego Benedykta i Świętego Bazylego, bez Świętego Augustyna i Świętego Bernarda, bez Świętego Franciszka i Świętego Dominika, bez Świętego Ignacego Loyoli 12

13 i Świętej Teresy z Avila, bez Świętej Angeli Merici i bez Świętego Wincentego à Paulo. Lista ta mogła by być niemal nieograniczona, aż do Świętego Jana Bosko i Błogosławionej Teresy z Kalkuty? Błogosławiony Paweł VI stwierdził: Bez tego konkretnego znaku, miłość ożywiająca cały Kościół byłaby wystawiona na niebezpieczeństwo oziębienia, zbawczy paradoks Ewangelii na ryzyko osłabienia, sól wiary na rozcieńczenie się w świecie zmierzającym do zeświecczenia (Evangelica testificatio, 3). Zachęcam więc wszystkie wspólnoty chrześcijańskie do przeżywania tego roku przede wszystkim, aby podziękować Panu i z wdzięcznością przypomnieć o otrzymanych darach, które nadal otrzymujemy za pośrednictwem świętości założycieli i założycielek oraz wierności własnemu charyzmatowi tak wielu osób konsekrowanych. Zachęcam was wszystkich do zgromadzenia się wokół osób konsekrowanych, by radować się z nimi, dzielić ich trudności, by współpracować z nimi, na tyle, na ile to możliwe, żeby kontynuować ich posługę i ich dzieło, które jest też dziełem całego Kościoła. Niech odczują miłość i serdeczność całego ludu chrześcijańskiego. Błogosławię Pana za szczęśliwą zbieżność Roku Życia Konsekrowanego z synodem o rodzinie. Rodzina i życie konsekrowane są powołaniami wnoszącymi bogactwo i łaskę dla wszystkich, przestrzeniami humanizacji w budowaniu relacji życiowych, miejscami ewangelizacji. Możemy pomagać sobie nawzajem. 3. Przez ten list śmiem się również zwrócić do osób konsekrowanych i członków bractw oraz wspólnot należących do Kościołów innych tradycji niż katolicka. Monastycyzm jest dziedzictwem Kościoła niepodzielonego, wciąż bardzo żywotnym zarówno w Kościołach prawosławnych jak i w Kościele katolickim. Z niego, podobnie jak w przypadku innych późniejszych doświadczeń z czasów, kiedy Kościół na Zachodzie był jeszcze zjednoczony, czerpią natchnienie analogiczne inicjatywy, które zrodziły się w Kościołach Reformacji, które później nadal rodziły w swym łonie inne formy wspólnot braterskich i posługi. Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego zaplanowała inicjatywy mające umożliwić spotkanie osób należących do form życia konsekrowanego i braterskiego różnych Kościołów. Gorąco zachęcam do tych spotkań, aby wzrastało wzajemne poznanie, szacunek, wzajemna współpraca, tak aby ekumenizm życia konsekrowanego był pomocą na szerszej drodze ku jedności między wszystkimi Kościołami. 4. Nie możemy zapominać, że zjawisko monastycyzmu i innych przejawów braterstwa zakonnego jest obecne we wszystkich wielkich religiach. Nie 13

14 brakuje doświadczeń, nawet utrwalonych, dialogu międzymonastycznego pomiędzy Kościołem katolickim a niektórymi z wielkich tradycji religijnych. Pragnę, aby Rok Życia Konsekrowanego był okazją do oceny przebytej drogi, do uwrażliwienia w tej dziedzinie osób konsekrowanych, do zastanowienia się, jakie dalsze kroki podjąć ku wzajemnemu, coraz głębszemu poznaniu oraz współpracy w tylu wspólnych dziedzinach posługi życiu ludzkiemu. Podążanie razem jest zawsze ubogacające i może otworzyć nowe drogi dla relacji między narodami i kulturami, które w tym okresie zdają się być najeżone trudnościami. 5. Na koniec zwracam się szczególnie do moich braci w biskupstwie. Niech ten rok będzie okazją do przyjęcia serdecznie i z radością życia konsekrowanego jako kapitału duchowego, który przyczynia się do rozwoju dobra całego ciała Chrystusa (por. Lumen gentium, 43), a nie tylko rodzin zakonnych. Życie konsekrowane jest darem dla Kościoła, rodzi się w Kościele, rozwija się w Kościele, całe jest zorientowane na Kościół 8. Dlatego, jako dar dla Kościoła, nie jest ono czymś wyizolowanym czy marginalnym, ale najgłębiej do niego należy, znajduje się ono w samym sercu Kościoła jako element decydujący o jego misji, ponieważ wyraża najgłębszy charakter powołania chrześcijańskiego i dążenie całego Kościoła-Oblubienicy ku jedności z jedynym Oblubieńcem; w związku z tym należy ( ) nienaruszalnie do jego życia i świętości (tamże, 44). W tym kontekście zachęcam was, Pasterzy Kościołów partykularnych, do specjalnej troski, by krzewić w waszych wspólnotach różne charyzmaty, zarówno historyczne, jak i nowe, wspierając, pobudzając, pomagając w rozeznaniu, towarzysząc z czułością i miłością w sytuacjach cierpienia i słabości, w jakich mogą się znaleźć niektórzy konsekrowani, a zwłaszcza wyjaśniając w waszym nauczaniu ludowi Bożemu wartość życia konsekrowanego, tak aby ukazać promieniowanie jego piękna i świętości w Kościele. Zawierzam ten Rok Życia Konsekrowanego Maryi Dziewicy, słuchającej i kontemplującej, pierwszej uczennicy swego umiłowanego Syna. Spoglądajmy na Nią, umiłowaną córkę Ojca, przyobleczoną we wszystkie dary łaski jako na niezrównany wzór pójścia za miłością za Bogiem i służenia innym. Wdzięczny już teraz, wraz z wami, za dary łaski i światła, jakimi Pan zechce nas ubogacić, towarzyszę wam z Apostolskim Błogosławieństwem. 14 Watykan, 21 listopada 2014 roku, święto Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny Franciscus 8 Abp J.M. Bergoglio, wystąpienie podczas synodu o życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele oraz świecie, XVI Kongregacja generalna, 13 października 1994 roku.

15 Modlitwa w intencji życia konsekrowanego opracowana w oparciu o teksty papieża Jana Pawła II 9 (zalecana do odmawiania w archidiecezji warszawskiej w Roku Życia Konsekrowanego) Przenajświętsza Trójco, napełnij błogosławieństwem swoich synów i córki, których powołałaś, aby wyznawali wielkość Twojej miłości, Twojej miłosiernej dobroci i Twojego piękna. Boże Ojcze, uświęć swoich synów i córki, którzy konsekrowali się Tobie dla chwały Twojego imienia. Wspomagaj ich swoją mocą, aby mogli świadczyć, że Ty jesteś początkiem wszystkiego, jedynym źródłem miłości i wolności. Dziękujemy Ci za dar życia konsekrowanego, które z wiarą szuka Ciebie, a pełniąc swoją powszechną misję, wzywa wszystkich, aby zmierzali ku Tobie. Jezu Zbawicielu, Słowo Wcielone, Ty powierzyłeś swoją drogę życia tym, których powołałeś. Przyciągaj do siebie ludzi młodych, którzy w trudnych czasach będą dla współczesnego człowieka świadkami Twojego miłosierdzia. Niech żadna próba nie zniechęci ich do wejścia na drogę Twojej miłości! Duchu Święty, Miłości rozlana w sercach, który umysłom udzielasz łaski i natchnienia. Odwieczne Źródło życia, który doprowadzasz do końca misję Chrystusa przez różnorakie charyzmaty. Prosimy Cię za wszystkie osoby konsekrowane. W Roku Życia Konsekrowanego napełnij ich serca głęboką pewnością, że zostały wybrane, aby we współczesnym trudnym świecie wielbić, kochać i służyć. Pozwól im doznać Twojej przyjaźni, napełnij ich Twoją radością i pociechą. Daj im odwagę podejmowania wyzwań naszych czasów i łaskę ukazywania ludziom dobroci i człowieczeństwa naszego Zbawiciela Jezusa Chrystusa. Zachęceni przez papieża Franciszka zwracamy się do Ciebie Maryjo, która pragniesz duchowej i apostolskiej odnowy Twoich synów i córek przez całkowite oddanie się Chrystusowi. Przyjmij i wysłuchaj naszą pokorną modlitwę o nowe powołania i rozwój wspólnot życia konsekrowanego we współczesnym świecie. Amen. 9 Zob. Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska, Vita Consecrata, nr , s

16 Dział urzędowy STOLICA APOSTOLSKA Oświadczenie dyrektora Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej w imieniu Ojca Świętego na temat prześladowań chrześcijan w Iraku Ojciec Święty z wielkim niepokojem śledzi dramatyczne wiadomości, napływające z północnego Iraku, dotyczące bezbronnej ludności tego kraju. Wydarzenia dotykają w szczególny sposób wspólnoty chrześcijańskie: mieszkańcy uciekają ze swych wiosek i miast z powodu gwałtownych zamieszek i przemocy, obejmujących coraz większe obszary regionu. Po modlitwie Anioł Pański w dniu 20 lipca br. papież Franciszek wołał z bólem: Nasi bracia są prześladowani. Są wygnani, muszą opuścić swe domy, nie mogąc niczego ze sobą zabrać. Tym rodzinom i tym osobom chcę wyrazić moją bliskość i zapewnić o mej nieustannej modlitwie. Najdrożsi Bracia i Siostry, tak bardzo prześladowani! Wiem, jak bardzo cierpicie, wiem, że pozbawiono was wszystkiego. Jestem z wami w wierze w Tego, który zwyciężył zło!. W świetle tych niepokojących wydarzeń Ojciec Święty odnawia swoją bliskość duchową ze wszystkimi, którzy przechodzą tę bolesną próbę i łączy się z pełnymi przygnębienia wezwaniami lokalnych biskupów, prosząc wraz z nimi i dla ich umęczonych wspólnot o nieustanną chóralną modlitwę, wznoszoną do Ducha Świętego z błaganiem o dar pokoju. Ojciec Święty zwraca się także z pilnym wezwaniem do międzynarodowej wspólnoty, ażeby podjęła aktywne działania mające na celu położenie kresu trwającemu dramatowi humanitarnemu i dołożyła wszelkich starań, aby ochronić tych, których dotyka lub którym zagraża przemoc, oraz zapewnić konieczną pomoc, przede wszystkim tę najpilniejszą, tak wielkiej rzeszy ludzi wypędzonych ze swych domów, których los zależy od solidarności innych. Papież zwraca się z apelem do sumienia każdego człowieka i powtarza każdemu wierzącemu: Niech Bóg pokoju wzbudzi we wszystkich prawdziwe pragnienie dialogu i pojednania. Przemocy nie zwycięża się przemocą. Przemoc zwycięża się pokojem! Módlmy się w ciszy, prosząc o pokój, wszyscy, w ciszy Maryjo, Królowo pokoju, módl się za nami!. Watykan, 7 sierpnia 2014 roku KEP 16

17 III Nadzwyczajne Zgromadzenie Synodu Biskupów, 5 19 października 2014 roku Wyzwania duszpasterskie związane z rodziną w kontekście ewangelizacji Ks. Janusz Stańczuk W Rzymie w dniach 5 19 października 2014 roku obradowało III Nadzwyczajne Zgromadzenie Synodu Biskupów. Jego hasłem były słowa: Wyzwania duszpasterskie związane z rodziną w kontekście ewangelizacji. Był to pierwszy synod pontyfikatu Ojca Świętego Franciszka (zapowiedziany został rok wcześniej, 8 października 2013 roku), i zaledwie trzeci nadzwyczajny synod zwołany przez papieży od chwili ustanowienia tej instytucji w 1965 roku. Celem synodów nadzwyczajnych są zazwyczaj sprawy naglące, wymagające zdecydowanej inicjatywy Kościoła. Komentatorzy często wskazywali fakt, że kard. Jorge Bergoglio, pełniąc funkcję arcybiskupa Buenos Aires, wielokrotnie podkreślał wielkie znaczenie rodziny i ostrzegał przed coraz bardziej powszechnym, a zarazem destrukcyjnym atakiem na tradycyjny model małżeństwa. Dlatego m.in. zdecydował się na zwołanie synodu nadzwyczajnego. Do udziału w synodzie zaproszone zostały dwieście pięćdziesiąt trzy osoby (w tym sto dziewięćdziesiąt jeden jako pełnoprawni członkowie mający prawo głosowania): przewodniczący episkopatów, zwierzchnicy Kościołów Wschodnich, szefowie rzymskich dykasterii, kilkunastu uczestników wyznaczonych przez papieża, trzech przedstawicieli zakonników, kilkunastu przedstawicieli niekatolików, trzydziestu obserwatorów, w tym trzynaście małżeństw. Byli wśród nich: przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki, a także trzech polskich hierarchów pracujących w Kurii Rzymskiej: kard. Zenon Grocholewski, kard. Stanisław Ryłko i abp Zygmunt Zimowski oraz czterech innych biskupów związanych z Polską: abp Mieczysław Mokrzycki z Ukrainy, abp Zbigniew Stankiewicz z Łotwy, abp Tadeusz Kondrusiewicz z Białorusi i abp Tomasz Peta z Kazachstanu. Otwierając synod, papież Franciszek podziękował za przygotowanie jego obrad, także za wyniki ankiety przedsynodalnej, która była rozsyłana do wszystkich Kościołów lokalnych. Podkreślając znaczenie kolegialności, papież zaapelował o szczerą dyskusję, wypowiadanie opinii według głosu własnego sumienia i słuchanie siebie nawzajem z pokorą. Kardynał Péter Erdő, relator generalny Zgromadzenia, przypomniał, iż celem synodu jest skuteczne odświeżenie i przekazanie światu orędzia o pięknej i wiernej 17

18 miłości małżeńskiej, której obraz pozostawiły karty Ewangelii. Synod od początku został zorientowany nie tyle na kwestie dogmatyczne i teologiczne, co raczej na duszpasterski zamysł dotarcia z pozytywnym orędziem do serca współczesnego człowieka. Ważnym aspektem obrad stała się więc wizja ewangelizacji świata według zamiarów Ducha Świętego. Obrady synodu przebiegały według planu zarysowanego wcześniej w Instrumentum laboris (z 26 czerwca 2014 roku). W planie wyróżniono trzy główne części obrad. Pierwsza z nich związana została z Ewangelią rodziny, która wypływa z Bożego planu, znajomości Pisma św., nauczania Kościoła, prawa naturalnego oraz powołania chrześcijańskiego. Druga część dotyczyła wyzwań duszpasterskich związanych z rodziną: kryzysu wiary, kryzysu społeczeństwa, przygotowania do małżeństwa, osób znajdujących się w różnych formach związków niesakramentalnych itp. Trzecia część Instrumentum laboris poruszała kwestie związane z otwartością na życie i wychowania do życia w wierze. Pierwszy tydzień spotkań przeznaczony został na wystąpienia tematyczne w czasie dziewięciu tzw. kongregacji generalnych. Ojcowie synodalni wypowiadali się dwieście sześćdziesiąt pięć razy w przemówieniach, które mogły trwać najwyżej cztery minuty. Każda z sesji generalnych poprzedzona była świadectwem audytorów świeckich, najczęściej małżonków. Treści obrad podawano do wiadomości publicznej za pośrednictwem Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej. Ponadto wielu biskupów korzystało z przyzwolenia na indywidualne komentarze dla prasy, wyrażające ich punkt widzenia w sprawach poruszanych przez Zgromadzenie. Wspólnym tematem dyskusji pierwszego tygodnia było ukazanie rodziny jako fundamentu Kościoła i społeczeństwa. Wychodząc od Ewangelii rodziny i znajomości nauki Kościoła, uczestnicy obrad przedstawiali także szereg propozycji duszpasterskich, zgodnie z pastoralnym charakterem synodu. Omawiano wiele sytuacji krytycznych, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym rodziny. Postulowano otwarcie na życie, na miłość oraz konieczność wychowania chrześcijańskiego. Podsumowanie tych wypowiedzi przedstawił 13 października w Relacji po dyskusji kard. Péter Erdő. Ojcowie synodalni ustosunkowali się do Relacji w czterdziestu jeden wystąpieniach, w tym piętnastu dosyć krytycznych. Wyrażano wątpliwości głównie w kwestiach tzw. kryterium stopniowości, ocenie związków jednopłciowych, przyśpieszenia procedur w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa i dopuszczania do Eucharystii osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach. W drugim tygodniu spotkań ojcowie synodalni obradowali w tzw. circuli minores, czyli dziesięciu małych grupach językowych. Przedmiotem 18

19 dyskusji były dokumenty końcowe obecnej sesji synodu. W otwartej dyskusji ujawniły się m.in. różnice problemów, a w związku z tym i oczekiwań Kościołów z różnych stron świata. Synteza tych obrad zawarta została w dokumencie końcowym (Realtio synodi), który składa się z sześćdziesięciu dwóch punktów. Każdy z nich był głosowany osobno. W pierwszej części dokumentu zwrócono uwagę na kryzys rodziny i jej coraz trudniejszą sytuację w społeczeństwie. Kolejna część uwypukla godność i piękno miłości małżeńskiej, odwołując się do zamysłu Bożego objawionego w Dobrej Nowinie. Trzecia i ostatnia część przypomina o problemach duszpasterskich koniecznych do podjęcia przez Kościół w pracy nad rodziną. Wśród nich wymienia się m.in. konieczność zmiany języka, potrzebę dobrego przygotowania narzeczonych do zawarcia małżeństwa oraz objęcia duszpasterską troską tych, którzy żyją w różnego rodzaju związkach niesakramentalnych. W dokumencie końcowym, który przekazano Ojcu Świętemu, zawarto całość podsumowania obrad synodalnych, lecz ojcowie nie zaakceptowali większością głosów trzech punktów Relatio: pkt 52 (o spowiedzi i komunii dla osób w związkach niesakramentalnych), pkt 53 (o komunii duchowej dla tych osób) oraz pkt 55 (dotyczącego osób o orientacji homoseksualnej). Na życzenie papieża punkty te pozostały jednak w dokumencie końcowym. Relatio synodi jest dokumentem o charakterze roboczym, przygotowującym grunt pod obrady przyszłorocznego synodu zwyczajnego. Odbędzie się on w dniach 4 25 października 2015 roku pod hasłem: Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym poinformował sekretarz generalny Synodu Biskupów, kard. Lorenzo Baldisseri. Lineamenta zostaną przygotowane w grudniu 2014 roku, a publikacja Instrumentum laboris planowana jest przed latem 2015 roku. Ostateczne konkluzje posynodalne wyciągnie papież po przyszłorocznych obradach Synodu Biskupów i ogłosi w formie adhoracji. Na zakończenie synodu nadzwyczajnego dnia 18 października biskupi wystosowali orędzie, w którym przede wszystkim wyrazili uznanie i wdzięczność za świadectwo miłości małżeńskiej wszystkim rodzinom, które podejmują trud życia według Ewangelii. Zwrócili uwagę na współczesny kryzys rodziny, podkreślili solidarność ze wszystkimi osobami dotkniętymi cierpieniem: chorobą, starością, bezrobociem, migracją, prześladowaniem, nałogami itp. Podsumowując dwutygodniowe spotkanie, zachęcili jednocześnie do dalszych prac przygotowujących obrady przyszłorocznego synodu zwyczajnego. Ostatnim akcentem wspólnych spotkań była Msza Święta odprawiona 19 października, w czasie której papież Franciszek ogłosił beatyfikację Pawła VI. Ojciec Święty podziękował także wszystkim osobom zaangażowanym w prace synodalne i zaapelował, 19

20 przypominając słowa błogosławionego Pawła VI, o uważne rozpoznawanie znaków czasu w odniesieniu do sytuacji współczesnej rodziny i znalezienie dla niej najlepszych dróg rozwoju. 20 Opracował ks. Janusz Stańczuk na podst.: informacji KAI, Radio Watykańskiego, Orędzie synodu o rodzinie My, ojcowie synodalni, zebrani w Rzymie wokół papieża Franciszka na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Ogólnym Synodu Biskupów, zwracamy się do wszystkich rodzin na różnych kontynentach, szczególnie zaś do tych, które idą za Chrystusem Drogą, Prawdą i Życiem. Okazujemy swój podziw i wdzięczność za codzienne świadectwo, jakie składacie nam i światu swoją wiernością, swoją wiarą, nadzieją i miłością. Również my, pasterze Kościoła, urodziliśmy się i wzrastaliśmy w rodzinach o najróżniejszych dziejach i kolejach życia. Jako kapłani i biskupi spotkaliśmy i żyliśmy obok rodzin, które opowiedziały nam słowami i pokazały nam czynami długi ciąg blasków, ale także trudów. Już samo przygotowanie tego zgromadzenia synodalnego, począwszy od odpowiedzi na kwestionariusz, rozesłany do Kościołów na całym świecie, pozwoliło nam usłyszeć głos bardzo wielu doświadczeń rodzinnych. Później nasz dialog w dniach synodu wzajemnie nas wzbogacił, pomagając nam ujrzeć całą żywą i złożoną rzeczywistość, w której żyją rodziny. Przedstawiamy wam słowa Chrystusa: Oto stoję u drzwi i kołaczę: jeśli ktoś usłyszy mój głos i drzwi otworzy, wejdę do niego i będę z nim wieczerzał a on ze Mną (Ap 3, 20). Tak jak zwykł to czynić, gdy przemierzał drogi Ziemi Świętej, wchodząc do domów w miasteczkach, Jezus nadal chodzi także dzisiaj ulicami naszych miast. W swoich domach doświadczacie blasków i cieni, wzniosłych wyzwań, ale niekiedy też dramatycznych prób. Ciemność jeszcze bardziej gęstnieje, przechodząc w mrok wtedy, gdy w samo serce rodziny wkrada się zło i grzech. Jest to przede wszystkim wielkie wyzwanie wierności w miłości małżeńskiej. Osłabnięcie wiary i wartości, indywidualizm, zubożenie relacji, napięcie pożądania ignorujące refleksję, wyznaczają również życie rodzinne. Tak oto uczestniczymy w wielu kryzysach małżeńskich, do których często podchodzi się w sposób powierzchowny i bez odwagi cierpliwości, sprawdzenia, wzajemnego przebaczenia, pojednania, a także poświęcenia. W ten sposób upadki te rodzą nowe relacje, nowe pary, nowe związki i nowe małżeństwa, stwarzając złożone sytuacje rodzinne, problematyczne z chrześcijańskiego punktu widzenia.

21 Spośród tych wyzwań chcemy przywołać również zmęczenie samym istnieniem. Mamy na myśli cierpienie, jakie może się pojawić w postaci dziecka inaczej uzdolnionego, ciężkiej choroby, zaburzeń nerwowych spowodowanych starością, śmierci bliskiej osoby. Podziwu godna jest wielkoduszna wierność wielu rodzin, przeżywających te próby odważnie, z wiarą i miłością, uważając je nie za coś, co je dopadło lub w nie uderzyło, ale jak coś, co zostało im dane i co oni dają, widząc w tych chorych ciałach cierpiącego Chrystusa. Myślimy o trudnościach gospodarczych, wywołanych przez wypaczone systemy, przez bałwochwalstwo pieniądza i dyktaturę ekonomii bez ludzkiej twarzy i bez naprawdę ludzkiego celu (Evangelii gaudium, 55), które upokarza godność osób. Myślimy o bezrobotnych rodzicach, bezbronnych w obliczu konieczności zaspokojenia najbardziej nawet podstawowych potrzeb swych rodzin, oraz o młodych, mających przed sobą dni puste i bez oczekiwań i którzy mogą paść ofiarami narkomanii lub przestępczości. Myślimy ponadto o wielkiej rzeszy rodzin biednych, o tych, które zapełniają łodzie, aby osiągnąć środki przeżycia, o rodzinach uchodźców, które pozbawione nadziei uchodzą na pustynie, o prześladowanych po prostu z powodu swej wiary oraz swych wartości duchowych i ludzkich, o tych, których dotknęło okrucieństwo wojen i ucisku. Myślimy też o kobietach doświadczających przemocy i wykorzystywania, o handlu ludźmi, o dzieciach małych i starszych będących ofiarami wykorzystywania, i to nawet ze strony tych, którzy winni ich strzec i troszczyć się o to, aby wzrastały w ufności oraz o członkach tak wielu rodzin upokarzanych i przeżywających trudności. Kultura dobrobytu nas znieczula i [...] zrujnowane życie tych wszystkich ludzi z powodu braku szans wydaje nam się zwykłym spektaklem, który nas wcale nie porusza (Evangelii gaudium, 54). Wzywamy rządy i organizacje międzynarodowe do wspierania praw rodziny w imię dobra wspólnego. Chrystus chciał, aby Jego Kościół był domem o drzwiach otwartych na przyjęcie, bez wykluczania kogokolwiek. Toteż jesteśmy wdzięczni duszpasterzom, wiernym i wspólnotom, gotowym towarzyszyć i brać na siebie wewnętrzne i społeczne zranienia par małżeńskich i rodzin. Jest jednak również światło, które jaśnieje wieczorami za oknami domów w miastach, w skromnych domach na przedmieściach lub na wsi, a nawet w chatach: jaśnieje ono i rozgrzewa ciała i dusze. Światło to w dziejach miłości małżeńskiej zapala się wraz ze spotkaniem: jest to dar, łaska wyrażająca się wówczas, kiedy jak mówi Księga Rodzaju (2, 18) dwa 21