Krajowe Ramy Kwalifikacji i programy studiów dla nauk ścisłych i przyrodniczych

Transkrypt

1 Seminarium Bolońskie, Szczecin, 22 października 2010 Krajowe Ramy Kwalifikacji i programy studiów dla nauk ścisłych i przyrodniczych Marek Frankowicz ekspert boloński

2 Ramy kwalifikacji Koncepcja ram kwalifikacji nie jest nowa. Pojawiająsięone w odpowiedzi na zapotrzebowanie, szczególnie gdy krajowy lub regionalny system edukacji i/lub szkoleństaje sięzbyt skomplikowany lub gdy nie odpowiada na aktualne potrzeby społeczne. Odpowiedniki ram kwalifikacji można dostrzec w średniowiecznych uniwersytetach (porównywalne tytuły bakałarza, magistra i doktora) czy teżw cechach okresu średniowiecza (powiązana z kompetencjami hierarchia zawodowa).

3 Ramy kwalifikacji W czasach obecnych, w związku z procesami globalizacji, coraz większąroląuczenia sięprzez całe życie coraz większądynamikąrynku pracy, wzrasta zainteresowanie rządów i rozmaitych organizacji, uporządkowaniem różnych typów edukacji i szkoleń.

4 Ramy kwalifikacji W każdym kraju i sektorze istniejąimplicitestruktury (ramy) kwalifikacji. Sąto zbiory istniejących w danych systemach edukacji i szkoleńdyplomów, świadectw i certyfikatów. Ramy te mogąbyćwyłącznie deskryptywne, to znaczy służąklasyfikacji funkcjonujących w danym obszarze kwalifikacji. Mogą też być czynnikiem zmian, czyli przybierać charakter instrumentu normatywnego.

5 W Europie: Dwie RÓŻNE bajki: Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (QFHE) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (EQF LLL)

6 A więc: Po co nam Ramy? Dwa RÓŻNE powody: Proces Boloński: skoro sięzdecydowaliśmy na studia wielostopniowe, trzeba je jakoś dookreślić, żeby w różnych krajach były porównywalne Uczenie sięprzez całe życie & dynamiczne zmiany na rynku pracy: potrzeba uporządkowania rynku edukacji i szkoleńna szczeblu krajowym i europejskim

7 KRK dla szkolnictwa wyższego Zespół pracujący nad KRK: Grupa Robocza (eksperci) Przedstawiciele PKA i RGSzW Obszarnicy

8 KRK dla szkolnictwa wyższego Obszary proponowane w Polsce Nauki ścisłe Nauki przyrodnicze Nauki humanistyczne Nauki społeczne Nauki rolnicze Nauki medyczne Nauki o sztuce Nauki techniczne

9 Prace obszarników Komentarz do deskryptoró dublińskich Opis efektów uczenia się dla obszaru Punktacja ECTS Ogólne zasady walidacji Ew. profile Przykładowe uszczegółowienie dla dyscypliny i/lub kierunku studiów Terminologia/słowniczki dla obszaru Piśmiennictwo dla obszaru

10 Przykładowe uszczegółowienie dla dyscypliny i/lub kierunku studiów Zalecane metody walidacji Mobilność pionowa, w tym: Czy rozróżniać dyplomy II stopnia? Wielodyscyplinarność Zalecenia dotyczące wymagań kadrowych Wskazówki dotyczące standardów akredytacji

11 Postępy prac nad KRK dla szkolnictwa wyższego w Powołanie Komitetu Sterującego ds. KRK (luty br) Pierwsze decyzje Komitetu: Terminologia KRK Przyjęcie PRK zaproponowanej przez projekt MEN Z rekomendacjądotyczącą5-tego poziomu Powołanie Krajowego Punktu Koordynacyjnego Kontynuacja prac nad KRK dla szkolnictwa wyższego w II etapie projektu MEN/IBE (od września 2010) Podprojekt walidacja, w tym: dobre praktyki dotyczące potwierdzania efektów uczenia się w uczelniach, Standardy akredytacji RPL, postawy Seminaria obszarnicze

12 Maltańskie Ramy Kwalifikacji

13 Efekty kształcenia / uczenia się Definicja kanoniczna: to co student powinien wiedzieć, rozumieći/lub potrafićzrobićpo ukończeniu kursu/cyklu kształcenia Opisujemy przy pomocy czasowników akcji

14 Co możemy opisaćprzy pomocy efektów kształcenia? Program studiów Moduł Kurs/przedmiot Jednostkę lekcyjną/wykładową/ćwiczeniową

15 Jak opisujemy? Określenie Co student powinien wiedzieć/rozumieć/potrafić zrobić W jakim stopniu student powinien to wiedzieć/rozumieć/potrafić zrobić Ten drugi aspekt: kluczowy w rozróżnieniu kształcenia na różnych poziomach Pomoc: taksonomie celów/efektów kształcenia

16 Taksonomia Blooma: w dziedzinie poznawczej: ocena synteza analiza zastosowanie rozumienie znajomość faktów +

17 Taksonomia (Dave a): w dziedzinie psychoruchowej naturalizacja modyfikacja precyzja wykonywanie naśladowanie

18 Taksonomia Blooma: w dziedzinie afektywnej: charakteryzacja organizowanie akceptowanie odpowiadanie odbiór

19 Do każdego obszaru/poziomu dobieramy odpowiednie czasowniki akcji. Przykłady: Znajomośćfaktów:zdefiniować, wymienić, uporządkować, opisać Rozumienie: opisać, objaśnić, zinterpretować, wybrać Zastosowanie:wybrać, zastosować, znaleźć, przewidzieć, rozwiązać, naszkicować Analiza: przeanalizować, skrytykować, zbadać, porównać, Synteza: zaproponować, podsumować, zorganizować, Ocena: podsumować, ocenić, przewidzieć, oszacować

20 Poziom (level of achievement) Poziom pamiętać rozumieć stosować analizować oceniać tworzyć Słowa kluczowe Przedstawić, odtworzyć, omówić Interpretować, wyjaśnić Stosować, dobrać, wyjaśnić jak Porównywać, badać Oceniać, uzasadniać, komentować Rozwijać, projektować, poszerzać

21 Ocenianie efektów kształcenia (1) Efekty kształcenia Kurs/moduł Typ zajęć Sposób oceny

22 Ocenianie efektów kształcenia (2) Znajomość faktów wykład test Zrozumienie wykład test Zastosowanie ćwiczenia praca pisemna Synteza seminarium prezentacja etc.

23 Kryteria oceny Należy stopniować, np. na bdb: potrafi dobrać/ocenić metodę na db: potrafi stosować metodę na dst: potrafi omówić metodę a nie (jak to sięczasami zdarza): na bdb: pamięta min. 80% treści na db: pamięta min. 65% treści na dst: pamięta min. 50 % treści

24 Korzyści Studenci wiedzą, czego się od nich wymaga Zmiana akcentu z wejścia (nauczanie) na wyjście (uczenie się) Efekty kształcenia dla programu studiów określają absolwenta ( sylwetka absolwenta ); informacja m.in. dla rynku pracy Możliwośćporównania programów, kursów etc.; stąd ułatwienia w mobilności

25 Problemy Czy należy oceniaćwszystkie efekty kształcenia? Czy student musi uzyskaćwszystkie zamierzone efekty kształcenia? Czy efekty kształcenia opisująosiągnięcia typowe, minimalne, czy maksymalne? Brak korelacji między nauczaniem, ocenianiem a efektami kształcenia

26 Niebezpieczeństwa natury filozoficznej: czy opis studiów przy pomocy efektów kształcenia nie zabija/organicza swobód akademickich, różnorodności, kreatywności, czy nie nastąpi uzawodowienie studiów akademickich? natury praktycznej: czy warto angażowaćsięw tak czasochłonne działania (przeformułowanie programów studiów, akcja uświadamiająca wśród nauczycieli akademickich etc.)?

27 Macierze kompetencji Przydatnym narzędziem przy budowie i analizie programów studiów sąmacierze kompetencji. Można wyróżnićz grubsza trzy ich rodzaje: A: określające poziom kompetencji B: sprawdzające czy dane kompetencje wystepują w danym programie studiów C: określające oczekiwania wobec studentów i podające sposoby/metody oceny

28 A: określające poziom kompetencji Kompetencja Poziom minimalny typowy wysoki K1 K2...

29 B: sprawdzające czy dane kompetencje występująw danym programie studiów Kompetencja Kurs/moduł/określony typ zajęć dydaktycznych M1 M2... K1 K2...

30 C: określające oczekiwania wobec studentów i podające sposoby/metody oceny Oczekiwania wobec studentów Sposoby/metody oceny Kompetencja K1 K2...

31 Szkoła średnia R Lic1 Lic2 P Y R N Mgr1 Mgr2 A E Dr1 Dr2 C K Y

32 Szkoła średnia R BA1 BA2 P Y R N MA1 MA2 A E DR1 DR2 C K Y Studia I stopnia o profilu zawodowym

33 Szkoła średnia R BA1 BA2 P Y R N MA1 MA2 A E DR1 DR2 C K Studia I stopnia o profilu akademickim Y

34 Szkoła średnia R BA1 BA2 P Y R N MA1 MA2 A E DR1 DR2 C K Specjalistyczne studia II stopnia Y

35 Szkoła średnia R BA1 BA2 P Y R N MA1 MA2 A E DR1 DR2 C K Graduate School Y

36 Studia I stopnia po nowemu : Zacznijmy od końca : co może robićabsolwent tych studiów? kontynuować naukę na tym samym kierunku kontynuować naukę na innym kierunku iść do pracy Program studiów I stopnia winien umożliwiać realizację każdej z tych możliwości A więc: absolwent studiów I stopnia winien uzyskać kompetencje przewidziane dla danego kierunku przygotować się do dalszych studiów i/lub do podjęcia pracy Oznacza to, że absolwenci tego samego kierunku mogąmiećzróżnicowane kompetencje (przy spełnieniu wymagań sektorowych ) I temu ma służyć elastyczność studiów Marek FRANKOWICZ: Proces Boloński: geneza, realizacja, zadania, znaczenie

37 Budowa programu studiów I stopnia: Określenie warunków brzegowych standardy polskie standardy międzynarodowe Określenie zapotrzebowania na absolwentów/ wymagań stawianych przez rynek pracy/ warunków wejścia na studia II stopnia dla danego kierunku (i ew. kierunków pokrewnych) Określenie efektów kształcenia i stosownych treści programowych Konstrukcja programu studiów (lista kursów, punkty ECTS etc.)

38 Przykład: Studia chemiczne Standardy: polskie (MNSzW) międzynarodowe (Chemistry Eurobachelor) Dalsza kariera studia chemiczne II stopnia studia uniwersyteckie II stopnia na kierunkach pokrewnych studia techniczne II stopnia praca zawodowa Treści programowe i efekty kształcenia kanon : obejmuje standardy krajowe (& ew. międzynarodowe) w ramach zajęćdo wyboru: przygotowanie do kolejnego etapu studiów/pracy Harmonizacja trójwymiarowa polskie studia chemiczne (standardy, ustalenia międzywydziałowe) studia na danej uczelni (regulamin, zasady uczelniane) wymiar międzynarodowy (wymiany studenckie, wspólne dyplomy etc.)

39 Budowa programu studiów II stopnia: Określenie warunków brzegowych standardy polskie standardy międzynarodowe Określenie zapotrzebowania na absolwentów/ wymagaństawianych przez rynek pracy/ warunków wejścia na studia III stopnia dla danego kierunku (i ew. kierunków pokrewnych) Określenie jacy kandydaci przyjdąna te studia (czy tylko z danego kierunku, czy też z kierunków pokrewnych) Określenie efektów kształcenia i stosownych treści programowych Konstrukcja programu studiów: lista kursów, punkty ECTS etc. Uwzględnienie kursów wyrównawczych Marek FRANKOWICZ: Proces Boloński: geneza, realizacja, zadania, znaczenie

40 Przykład:Studia chemiczne Standardy: polskie (MNSzW) międzynarodowe (Chemistry Euromaster) Dalsza kariera studia doktoranckie studia na innym kierunku (niekoniecznie pokrewnym; np. prawo lub zarządzanie) praca zawodowa Treści programowe i efekty kształcenia zindywidualizowane Harmonizacja trójwymiarowa polskie studia chemiczne (standardy, ustalenia międzywydziałowe) studia na danej uczelni (regulamin, zasady uczelniane) wymiar międzynarodowy (wymiany studenckie, wspólne dyplomy etc.)

41 Stan obecny Zajęcia Przedmiot Program Studiów Standardy kształcenia Międzynarodowe Ramy/wzorce Sektorowe

42 Docelowo Krajowe Ramy Kwalifikacji Zajęcia Przedmiot Program Studiów Krajowe Ramy Obszarowe/ Kierunkowe Ramy Europejskie Międzynarodowe Ramy/wzorce Sektorowe

43 Z perspektywy wydziału/instytutu Otoczenie Rynek pracy Zajęcia Przedmiot Program Studiów Wymagania PKA Wzorce międzynarodowe

44 Z perspektywy wydziału/instytutu Europejskie Ramy kwalifikacji Chemistry Euromaster Polskie Ramy Kwalifikacj i Co to jest Magister Co to jest Chemik Standardy/ wzorce sektorowe Co to jest Nasz Magister Chemii

45 TUNING dla nauk ścisłych i przyrodniczych Computing Science Chemistry Earth Sciences Geography Mathematics Physics

46 TECHNO TN archipelag sieci tematycznych EUPEN (fizyka) EC2E2N (chemia i inżynieria chemiczna) TREE (nauki techniczne) ESTIA NET (rola kobiet w przyrodzie)

47 Wzorce angielskie: Subject Benchmark Statements Biomedical science (2007) Biosciences (2007) Chemistry (2007) Computing (2007) Earth sciences, environmental sciences and environmental studies (2007) Geography (2007) Mathematics, statistics and operational research (2007) Physics, astronomy and astrophysics (2008)

48 Zrównoważony rozwój programu Uwarunkowania zewnętrzne Program Kurs Osobowość i doświadczenie wykładowcy