Opinia przewidywanych zmiany w Podstawie programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego

Transkrypt

1 ul. Miodowa 21 c Warszawa dr hab. prof. APS Józefa Bałachowicz Przewodnicząca Zespołu Edukacji Elementarnej Warszawa, roku Opinia przesłanego do konsultacji "Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół" projekt z dnia 6 lutego 2014 roku Analiza przesłanego do konsultacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, dotyczącego podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz I etapu edukacyjnego; klas I-III, pozwala na stwierdzenie, że chociaż do podstawy programowej nie wprowadza się oczekiwanych zmian natury koncepcyjnej, to jednak proponowane poprawki są ważne dla projektowania edukacji dziecka. Zespół Edukacji Elementarnej popiera przyjęte kierunki zmian w Podstawie programowej wychowania przedszkolnego i Edukacji wczesnoszkolnej, ale jednocześnie proponuje wprowadzenie korekt i uściśleń w przedłożonych do konsultacji Załącznikach nr 1 i nr 2. Proponowane korekty nie wyczerpują zmian, o które zabiega środowisko pedagogów wczesnoszkolnych. Opinia przewidywanych zmiany w Podstawie programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego 1. Pozytywnie opiniujemy projekt wprowadzenia dla dzieci niepełnosprawnych, w tym dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oferty wychowania przedszkolnego i objęcia ich rocznym obowiązkiem przedszkolnym. 1

2 2. Pozytywnie opiniujemy projekt organizacji stopniowego wprowadzania nauki języka nowożytnego dla wszystkich dzieci objętych opieką przedszkolną, w tym realizujących roczny obowiązek przedszkolny i pozostawienie decyzji co do stosowania podstawy programowej z uwzględnieniem 16 obszaru edukacyjnego (przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym) dyrektorom przedszkoli, osobom kierującym innymi formami wychowania przedszkolnego [ ] w okresie trzech lat szkolnych (2014/15; 2015/16; 2016/17), a dyrektorom szkół podstawowych w okresie dwóch lat 2014/15 i 2015/16 (w oddziałach przedszkolnych przy szkołach podstawowych). Proponowana zmiana dotyczy dwóch elementów. Po pierwsze rozszerzenia celów ogólnych o cel 11, w których wskazuje się na konieczność rozbudzania świadomości językowej i o edukację przedszkolną. wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym. Po drugie wprowadza się do celów obszarowych obszar 16, określający umiejętności i wiadomości, których oczekuje się od dziecka kończącego edukację przedszkolną. W tym obszarze wskazuje się na realizację celu poprzez aktywizowanie mowy biernej, poprzez osłuchiwanie się z melodią języka w trakcie zabaw oraz słuchania poleceń i krótkich form literackich, a także mowy czynnej poprzez powtarzanie prostych recytacji. Samo poszerzenie treści o kontakt dzieci z językiem obcym nowożytnym w przedszkolu wydaje się celowy. Rozwijanie dwujęzyczności (L1 i L2) u dzieci jest korzystne, ale przy prawidłowym przygotowaniu nauczycieli do pracy z małym dzieckiem. Dla dzieci w wieku przedszkolnym, uczących się języka obcego z wykorzystaniem głównie kanału słuchowego, szczególnie ważna jest poprawna/wzorcowa wymowa nauczyciela. Przyzwolenie na naukę języka angielskiego przez nauczycieli znających język co najmniej w stopniu podstawowym (na poziomie B2) jest obniżeniem standardów nauczania. Nauczyciele o takim (minimalnym) poziomie znajomości języka nie są dobrym wzorem dla dzieci, jeśli chodzi o wymowę w danym języku. Zakłada się, że do 2015 r. nauczyciele przedstawią dokument o znajomości języka na poziomie B2, ale wcale nie musi się tak stać. Każdy, kto czuje się nauczycielem odpowiedzialnym i chce profesjonalnie podchodzić do swojego zawodu wie, że znajomość języka na poziomie podstawowym jest niewystarczająca do tego, żeby nauczyć małe dzieci wzorcowej wymowy. W projekcie od razu zakłada się w stosunku do (planujących pracę w przedszkolu) nauczycieli języka obcego standardy wykształcenia nie na poziomie najwyższym, ale minimalne. Należałoby się w związku z tym 2

3 zastanowić nad tym, czy posiadamy wystarczającą liczbę nauczycieli angielskiego przygotowanych metodycznie do pracy z małymi dziećmi? Jeżeli zapis o obowiązkowym przygotowaniu do nauki języka obcego ma obowiązywać obligatoryjnie od 1 września 2017 r., nowe wytyczne powinny umożliwić wprowadzenie zmian w rozporządzeniu o standardach kształcenia nauczycieli już dawno. Aby było możliwe dotrzymanie tego terminu, nowe programy na studiach filologicznych, uwzględniające metodykę pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym, powinny zacząć obowiązywać już od 1 października 2014 r. Rozporządzenie dotyczące Standardów Kształcenia Nauczycieli z 2012 roku nakłada na uczelnie obowiązek przygotowania do pracy z dziećmi z I etapu edukacyjnego (klasy I-III), ale nie wspomina w ogóle o etapie wychowania przedszkolnego. Dyskusyjny jest zapis o możliwości powierzenia prowadzenia zajęć lub części zajęć z zakresu kształtowania sprawności fizycznych dzieci, wychowania przez sztukę oraz przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Jak rozumieć zapis posiadającym odpowiednie kwalifikacje? Należy uściślić o kwalifikacje do pracy w przedszkolu. Nie widzimy przeszkód, aby nauczyciele specjaliści w którymś przedmiocie (muzyka, plastyka, wychowanie fizyczne, języka nowożytnego), zdobyli kwalifikacje do pracy w przedszkolu. Proponowane korekty niektórych zapisów w treści Podstawy programowej wychowania przedszkolnego (Załącznik nr 1). Korekty te nie zmieniają zakresu treściowego, uzupełniają przyjęte zapisy. Wśród wymienionych funkcji wychowania przedszkolnego na s. 1 oprócz funkcji opiekuńczej, wychowawczej i kształcącej dodać funkcję terapeutyczną, jeżeli jest mowa o zindywidualizowanym wspomaganiu rozwoju dziecka. Zamiast dzieci niepełnosprawne stosować określenie dzieci z niepełnosprawnością; zamiast dzieci z upośledzeniem umysłowym dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Na s. 1 w Celach wychowania przedszkolnego w punkcie 8, w którym jest mowa o wartościach estetycznych, winno być napisane: wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych piękna artystycznego i piękna poza artystycznego (np. przyrody), jak i wśród wymienianych umiejętności dzieci po muzyce winien być dodany taniec. 3

4 Na s. 2 w obszarze 1, w punkcie 4) jest napisane Wie, że nie należy chwalić się bogactwem, proponujemy: Wie, że wszystkie dzieci są równe, a materialne posiadanie w świecie dzieci nie jest ważne i nie wolno innym dokuczać, wyszydzać i szykanować; trzeba okazywać szacunek koleżankom i kolegom, być tolerancyjnym wobec ich możliwości, innych zabaw i zainteresowań. Na s. 5 w obszarze 12, w punkcie 1) jest napisane wymienia rośliny i zwierzęta proponujemy zapisać: nazywa i wyróżnia rośliny i zwierzęta żyjące Na s. 5 punkt 9. Wychowanie przez sztukę różne formy plastyczne winno się w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na rozwój i kształtowanie ekspresji plastycznej dziecka poprzez poznanie i stosowanie różnorodnych technik plastycznych, a więc na pierwszym miejscu powinien być punkt 2).. Na s. 9 w punkcie W trosce o jednolite oddziaływanie wychowawcze nauczyciele: proponujemy dodać punkt 4) współpracują z innymi jednostkami, instytucjami, które prowadzą terapię dziecka objętego indywidualnym programem wczesnego wspomagania rozwoju. Opinia przewidywanych zmiany w Podstawie programowej I etapu edukacyjnego: klasy I-III Edukacja wczesnoszkolna 1. Pozytywnie opiniujemy projekt rezygnacja z wyodrębnienia wiadomości i umiejętności, które powinien opanować uczeń na zakończenie klasy I. Proponowane obecnie ujęcie edukacji wczesnoszkolnej jako jednego całościowego etapu, w którym przez trzy lata nauki uczniowie mają stopniowo zdobywać wiadomości i umiejętności jest zdecydowanie lepszym ujęciem z punktu widzenia rozwoju indywidualnego dziecka; daje lepsze szanse rozwojowe wszystkim dzieciom, i tym uzdolnionym, i tym mającym trudności czy specjalne potrzeby edukacyjne. Rezygnacja z wyraźnych oczekiwań wobec umiejętności uczniów klasy I powinna sprzyjać uwzględnianiu indywidualnych potrzeb, możliwości i tempa rozwoju dzieci 6-letnich i 7-letnich. Dotychczasowe doświadczenia i badania pokazują, że nauczyciele nie pozwalają 7- letnim dzieciom na opanowanie umiejętności czytania i pisania w szybszym tempie, zgodnie z możliwościami dzieci starszych, a jednocześnie stawiają zbyt wysokie oczekiwania wobec dzieci 6-letnich. 4

5 2. Pozytywnie opiniujemy projekt wykreślenie z katalogu wymagań tych, które dotyczą umiejętności korzystania z podręczników i zeszytów ćwiczeń oraz innych środków dydaktycznych. Zgodnie z zamysłem projektodawcy zmiana ta ma przenieść tę umiejętność z treści do narzędzi. Niewątpliwie zmiana zapisu pozwoli ograniczyć korzystanie z tzw. pakietów edukacyjnych, które przez lata zostały nadmiernie rozbudowane, co doprowadziło w wielu przypadkach do pracy z pakietami, na zajęciach szkolnych i w domu. Rodzice, którzy zakupili pakiet dla swojego dziecka, często domagali się jego pełnego wykorzystywania. Zdarza się, że dziecko wypełnia zeszyty ćwiczeń, mimo, że dawno opanowało treści, których one dotyczą. Propozycja wykreślenia zapisu o pakietach z treści nauczania powinna sprzyjać wprowadzaniu do zajęć dzieci innych aktywności. Proponowane korekty niektórych zapisów w treści Podstawy programowej I etapu edukacyjnego: klasy I-III. Edukacja wczesnoszkolna (Załącznik nr 2): W części wstępnej używa się określenia uczniowie o przeciętnych możliwościach, które wyraźnie niesie negatywne informacje dla nauczyciela, wskazuje na oczekiwany podział dzieci; w dokumencie państwowym akceptuje się oficjalnie, iż zasadniczą miarą możliwości dzieci jest przeciętność. Jest to niezgodne z wiedzą o rozwoju człowieka i z założeniami edukacji w społeczeństwie wiedzy. Proponujemy zastąpić: by nauczyciel mógł je zrealizować w przeciętnych warunkach edukacyjnych. Taki zapis będzie odpowiadał kolejnemu stwierdzeniu: W sprzyjających warunkach edukacyjnych można kształcenie zorganizować tak Na stronie 6 Zadaniem szkoły jest: w punkcie 5) proponujemy dodać wśród wymienionych form ekspresji, ekspresję teatralną. Na stronie 10 punkt 5. Edukacja społeczna. Uczeń kończący klasę III: punkt 2) proponujemy przeredagować ze względu na błędną normę. Proponujemy zapis: odróżnia dobro od zła, stara się być sprawiedliwym i prawdomównym; nie krzywdzi koleżanek i kolegów, pomaga słabszym i potrzebującym. W dziale Zalecane warunki i sposoby realizacji w punkcie 10 proponujemy przeredagowanie zapisu: Wiedza przyrodnicza powinna być rozwijana głównie z wykorzystaniem obserwacji, badania i dziecięcego eksperymentowania; z wykorzystaniem aktywizujących metod Temu będą służyły kąciki przyrody, hodowle, obserwacje itd. 5

6 Opinię przygotowała prof. APS dr hab. Józefa Bałachowicz. 6