Czy amunicja chemiczna zatopiona w Bałtyku stanowi zagrożenie dla ludzi i środowiska?
|
|
- Laura Zych
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Czasopismo: Chemia i inżynieria ekologiczna, 12 (No S1) (2005) Czy amunicja chemiczna zatopiona w Bałtyku stanowi zagrożenie dla ludzi i środowiska? Zygfryd Witkiewicz a,b, Stanisław Popiel a a Instytut Chemii WAT, Warszawa, ul. S.Kaliskiego 2 b Instytut Chemii Akademii Świętokrzyskiej, Kielce, ul. Chęcińska 5 1. Wstęp Armie Państw biorących udział w II wojnie światowej były przygotowane do prowadzenia działań bojowych z użyciem broni chemicznej. Szczególnie duże zapasy bojowych środków trujących i amunicji chemicznej miały Niemcy, które broń chemiczną produkowały także na ziemiach polskich [1]. Możliwość użycia broni chemicznej przez armię niemiecką była rozważana kilka razy. Nie doszło jednak do tego głównie ze względu na przewidywany odwet ze strony aliantów, którzy ostrzegali, że są do takiego odwetu przygotowani. W wyniku tego po zakończeniu wojny pozostały duże zapasy amunicji chemicznej, które oprócz innych względów były kłopotliwe w przechowywaniu i dlatego postanowiono je zniszczyć. Niszczenie polegało głównie na zatapianiu w morzu. Amunicję zatapiano w starych i uszkodzonych statkach oraz okrętach, a także wyrzucano do morza luzem. Zatapianie niemieckiej amunicji chemicznej odbywało się w latach Istnieją pewne informacje, nie potwierdzone oficjalnie, że amunicja chemiczna była zatapiana w Bałtyku długo po roku 1947 (prawdopodobnie jeszcze w latach osiemdziesiątych) przez byłą armię radziecką i przez armię byłej NRD. W latach pięćdziesiątych NRD zatopiła prawdopodobnie około 200 ton amunicji. Potwierdzone są informacje, że armia radziecka zatapiała w okresie powojennym swoją starą amunicję chemiczną w Morzach: Białym, Barentsa, Ochockim i Japońskim [2,3]. Na podstawie dostępnych dokumentów, w tym odtajnionych dokumentów Rosyjskiego Sztabu Generalnego, ocenia się, że w latach zatopiono w morzach około 300 tysięcy ton niemieckiej amunicji chemicznej. Została ona zatopiona głównie w Morzu Północnym, w cieśninach Skagerrak i Kattegat oraz w Morzu Bałtyckim. 2. Rodzaje i ilości amunicji chemicznej i środków trujących zatopionych w Bałtyku Zapasy środków trujących będących w posiadaniu Niemiec w końcu wojny wynosiły ton [4]. Asortyment tych zapasów był następujący: iperyt siarkowy t, preparaty iperytu siarkowego t, iperyt azotowy t, związki fosforoorganiczne (tabun i sarin) ton, olej arsynowy (mieszanina fenylodichloroarsyny, difenylochloroarsyny, trifenyloarsyny i trójtlenku arsenu) t, difenylochloroarsyna 1000 t, adamsyt ton, chloroacetofenon t, difosgen i fosgen t oraz cyklon B i inne środki trujące - 80 t. Nazwą cyklon B określano cyjanowodór z dodatkiem substancji drażniących np. chlorocyjanu i chloropikryny osadzone na ziemi okrzemkowej. W Bałtyku zatopiono około t amunicji zawierającej około t środków trujących.
2 Charakterystykę zatopionej amunicji chemicznej przedstawiono w tabelach 1-4. Tabela 1. Amunicja chemiczna i BST zarekwirowane przez aliantów na terenie byłej III Rzeszy niemieckiej (w tys. ton) [5]. Strefa okupacyjna Rodzaj amunicji ZSRR USA W. BRYTANIA FRANCJA Amunicja chemiczna łącznie z masą metalu 62,5 94,0 122,5 9,3 BST w pojemnikach 8,0 10,5 4,2 0,2 Razem 70,5 104,5 126,7 9,7 Ogółem 311,2 Tabela 2. Rodzaje i ilości niemieckich BST zatopionych przez wojska sowieckie w Bałtyku [5]. Rodzaj amunicji Iperyt Związki arsenowe Rodzaj i ilość BST (w tonach) Adamsyt Chloroacetofenon Cyklon B Razem Bomby lotnicze Pociski artyleryjskie Bomby lotnicze eksplodujące Miny Pojemniki Granaty dymne Cysterny Beczki Razem Tabela 3. Rodzaje i ilości jednostek amunicji niemieckiej zatopionej w Bałtyku przez wojska sowieckie [5]. Rodzaj amunicji Rodzaj i ilość amunicji zawierającej BST (w sztukach) Związki Chloro- Iperyt Adamsyt Inne Razem arsenowe acetofenon Bomby lotnicze Pociski artyleryjskie Bomby lotnicze eksplodujące Miny Pojemniki Granaty dymne Baryłki Beczki Puszki Ogółem
3 Tabela 4. Ilości jednostek i rodzaje niemieckiej amunicji chemicznej zatopione przez wojska sowieckie w 1947 roku w polskiej strefie ekonomicznej [5]. Rodzaj bojowego środka trującego Rodzaj amunicji Związki Chloroacetofenon Iperyt Adamsyt Inne Razem arsenowe Bomby lotnicze Pociski artyleryjskie Bomby lotnicze eksplodujące Miny Granaty dymne Pojemniki Beczki Baryłki Puszki Ogółem Rozmieszczenie głównych miejsc zatopienia amunicji chemicznej w Bałtyku przedstawiono na rys. 1. Rys. 1. Rejony zatopienia amunicji i występowania skażeń iperytem w obszarze południowego Bałtyku 3
4 3. Prawdopodobny stan techniczny zatopionej amunicji chemicznej W niektórych państwach np. w państwach skandynawskich, w Niemczech i w Rosji prowadzone są badania dotyczące oceny stanu technicznego zatopionej amunicji chemicznej oraz obecnych i przyszłych skutków obecności w wodzie morskiej środków trujących. Wykonywane są modelowe badania laboratoryjne oraz badania amunicji i pojemników wyławianych z morza lub obserwowanych na jego dnie [7, 8]. Ogólna korozja metalowych korpusów amunicji i ścianek pojemników postępuje z szybkością około 0,05-0,1 mm na rok. Korozja kontaktowa, miejscowa może być znacznie szybsza. Ocenia się, że grubość korpusów amunicji i ścianek pojemników zmniejszyła się o 2 3 mm w stosunku do pierwotnej. Według niektórych ocen stopień skorodowania zatopionej amunicji jest obecnie na poziomie 70-80% [9]. Szybkość korozji jest uwarunkowana rodzajem materiału korpusów amunicji i ścian pojemników oraz środowiskiem wody morskiej, w której się znajdują. Na podstawie badań laboratoryjnych i rozważań teoretycznych określono czas, w którym środki trujące mogą wydostawać się z zatopionej amunicji i pojemników na 8 do 390 lat. Wynika z tego, że proces przedostawania się środków trujących do wody morskiej trwa już dość długo i będzie trwał jeszcze bardzo długo. Przebieg tego procesu zależy przede wszystkim od rodzaju amunicji lub pojemników, w których umieszczono środki trujące. Czas, w którym środki trujące mogą wydostawać się z cienkościennych pojemników (kanistrów) oceniono na 8-30 lat, a z pocisków artyleryjskich 150 mm na lat. Na rys. 2 przedstawiono przewidywany czas uwalniania się bojowych środków trujących z zatopionej amunicji chemicznej w zależności od jej rodzaju. Rys. 2. Przewidywany czas uwalniania się bojowych środków trujących z amunicji chemicznej zatopionej w morzu. 4
5 4. Skutki obecności amunicji chemicznej w Bałtyku Obecność amunicji chemicznej w Bałtyku jest przyczyną różnych uciążliwości. Objawiają się one ograniczeniami w obszarach i głębokościach połowów, w skażeniach ludzi, ryb, kutrów i plaż. W tabeli 5 zestawiono przypadki skażeń środkami trującymi pochodzącymi z Bałtyku. Tabela 5. Miejsca znajdowania amunicji chemicznej oraz przypadki porażeń ludzi, skażeń kutrów i plaż Lp Obiekt Miejsce Data Rodzaj amunicji lub BST Porażenia ludzi 1 plaża Dziwnów amunicja z iperytem 2 kuter E Bornholm amunicja z iperytem 3 plaża Kołobrzeg amunicja z iperytem 4 plaża Dziwnów amunicja z iperytem 5 kuter E Hel amunicja z iperytem 6 kuter Hel iperyt 7 plaża Hel iperyt 8 plaża Darłówek amunicja z iperytem 120 dzieci 9 wydma okolice cysterna ze związkami morska Jarosławca arsenoorganicznymi 10 kuter N Kołobrzeg iperyt 4 rybaków 11 kuter N Hel iperyt 12 kuter N Hel iperyt 13 kuter SE Bornholm iperyt 14 kuter SE Bornholm iperyt 15 kuter Bornholm amunicja z iperytem 3 rybaków 16 kuter E Bornholm iperyt 3 rybaków 17 kuter Bornholm iperyt w 1977 r uległo 18 kuter E Bornholm iperyt poparzeniu 19 kuter SE Bornholm iperyt 12 rybaków 20 kuter Bornholm iperyt 21 kuter Bornholm iperyt 3 rybaków 22 kuter SE Bornholm iperyt 23 kuter NW Hel iperyt 1 rybak 24 kuter NE 4 rybaków iperyt Władysławowo poparzonych Na podstawie danych przytoczonych w tabeli 5 można twierdzić, że przypadków skażeń ludzi było mniej niż 200, a liczba kontaktów z bronią chemiczną była mniejsza niż 30. Można jednak przypuszczać, że nie wszystkie przypadki wyłowienia amunicji były zgłaszane i rejestrowane. Dlatego można stwierdzić, że skutki pozostawania broni chemicznej w Bałtyku do dzisiaj znane są w przybliżeniu. Bardziej niż przeszłość interesująca jest jednak przyszłość. Niektórzy uważają, że za kilkanaście lub kilkadziesiąt lat może nastąpić masowe wydostawanie się trujących substancji chemicznych do wody, powodując jej skażenie i przez to niekorzystne działanie na organizmy roślinne i zwierzęce. Sformułowana została teza, że możliwa jest katastrofa ekologiczna o skutkach poważniejszych niż po awarii elektrowni atomowej w Czarnobylu. Ma za tym przemawiać np. fakt, że 5
6 wyławiany iperyt jest wciąż groźny. Nie wszyscy jednak podzielają tę opinię i uważają, że masowe skażenie wód Bałtyku nie nastąpi nawet w przypadku korozyjnego zniszczenia korpusów amunicji i ścian pojemników wypełnionych środkami trującymi. Na poparcie tego twierdzenia przytacza się wnioski wynikające z analizy właściwości fizycznych i chemicznych zatopionych środków trujących [10, 11]. Związki fosforoorganiczne hydrolizują stosunkowo szybko, prawdopodobnie na bieżąco, w trakcie uwalniania się z opakowań. Cyjanowodór jest gazem i jego właściwości wskazują na to, że nie może on powodować długotrwałego skażenia wody. Iperyt siarkowy rozpuszcza się w wodzie morskiej bardzo źle, a jego hydroliza jest bardzo powolna. Związki arsenu i chloroacetofenon nie rozpuszczają się w wodzie i hydrolizują jeszcze trudniej. Ze względu na małą rozpuszczalność i powolność hydrolizy a także ze względu na stosunkowo dużą ilość najgroźniejszy jest iperyt. Będzie on pozostawać w miejscach zatopienia amunicji i pojemników przez kilkadziesiąt lat, zachowując przy tym swoje właściwości toksyczne. Możliwa jest przy tym zmiana postaci występowania iperytu znana jest jego tendencja do tworzenia żeli o konsystencji galaretowatej lub kauczukopodobnej. Przechodzenie środków trujących do otaczającej wody, po skorodowaniu amunicji i pojemników, będzie się odbywać głównie na drodze dyfuzji. Jest ona z natury swojej powolna, a dodatkowo będzie utrudniona tym, że środki trujące wydostające się z amunicji i pojemników mogą być pokryte warstwą osadów dennych. Dlatego stężenie środków trujących w otaczających wodach nie będzie duże. Małe będzie też stężenie produktów hydrolizy środków trujących. Produkty hydrolizy są przy tym w większości nietoksyczne. Dokładne badanie produktów hydrolizy iperytu wykazało jednak, że w przypadku jego hydrolitycznego rozkładu oprócz substancji nietoksycznych lub mało toksycznych powstają pewne ilości substancji o wyższej toksyczności niż toksyczność iperytu, a ich rozkład następuje bardzo powoli [10, 12]. Po wydostaniu się z płaszcza metalowego zachowanie się BST w środowisku morskim zależy nie tylko od fizykochemicznych właściwości środka trującego, ale także od czynników środowiskowych, takich jak: temperatura, zasolenie i ph wody. Rozpuszczalność środków trujących zmienia się od stosunkowo dobrej (tabun) do bardzo złej (adamsyt, iperyt). Słaba rozpuszczalność BST w wodzie powoduje, że procesy rozkładu mogą przebiegać wolniej. Wszystkie te związki reagują z wodą morską. W wyniku hydrolizy powstają nowe związki, o właściwościach różniących się od właściwości bojowych środków trujących. Takie produkty reakcji są zwykle mniej toksyczne i na ogół dobrze rozpuszczają się w wodzie. Nie wyklucza się jednak przejściowego powstawania związków równie toksycznych jak oryginalny produkt [13 15]. W bryle iperytowej wyłowionej z Bałtyku w 1997 r. przez kuter WŁA 206 wykryto ponad 40 związków siarki [16, 17]. Część z nich mogła być obecna w iperycie technicznym, w czasie jego zatapiania, a część mogła powstać w wyniku przemian iperytu i jego zanieczyszczeń. 6
7 Produkty hydrolizy związków arsenu zawierają arsen i dlatego zachowują toksyczność, chociaż może ona być niższa niż toksyczność substancji wyjściowych. Wyniki niektórych analiz chemicznych wskazują, że zawartość arsenu w Bałtyku jest już obecnie wyższa niż przeciętnie w wodzie morskiej. Z przytoczonych rozważań wynika, że należy liczyć się z możliwością powstania lub wzrostu skażenia wód, w miarę jak proces korozji amunicji chemicznej będzie postępował, powodując przedostawanie się do nich coraz większych ilości substancji toksycznych. Trudno jednak obecnie przewidzieć, jak proces ten będzie przebiegać w czasie i jak wielkie będzie to skażenie. Z różnej oceny przewidywanych skutków obecności amunicji chemicznej w morzu wynikają różne poglądy na sposób postępowania z zatopioną amunicją. Kilka firm specjalizujących się w pracach na morzu, w tym w wydobywaniu zatopionych obiektów, oferuje wydobycie zatopionej amunicji chemicznej. Przeprowadzenie takiej operacji wiązałoby się jednak z dużymi kosztami i z koniecznością zniszczenia środków trujących na lądzie, przy konieczności zachowywania szczególnych środków bezpieczeństwa związanych oprócz pracy z substancjami trującymi ze złym stanem wydobywanej amunicji. Niszczenie środków trujących, chociaż możliwe do wykonania, nie jest łatwe i jest bardzo kosztowne [18]. Ocenia się, że koszt zniszczenia bojowych środków trujących jest około 10 razy wyższy od kosztu ich wyprodukowania. W przypadku zatopionych środków trujących byłby on jeszcze wyższy. Po uwzględnieniu przytoczonych argumentów można zrozumieć dlaczego przeważa pogląd, żeby zatopioną amunicję chemiczną pozostawić w morzu. Wśród zwolenników tego poglądu istnieje jednak grupa ludzi, którzy uważają, że amunicję tę należy odizolować od otaczającej wody. Rozważana jest możliwość przykrycia składowisk amunicji chemicznej warstwą betonu albo polimeru. W przypadku wraków wypełnionych amunicją proponuje się zamianę znajdującej się w nich wody na roztwór substancji, która po spolimeryzowaniu spowodowałaby, że kadłub z wypełnieniem stanie się monolitem. Zapobiegłoby to niszczącemu działaniu wody na części metalowe amunicji i uniemożliwiło wydostawanie się środków trujących do wody. Podobnie jednak jak w przypadku wydobywania amunicji także i to rozwiązanie nie byłoby łatwe technicznie i też bardzo kosztowne, nie dając całkowitej pewności jego skuteczności. Wydaje się, że obecnie nie ma możliwości radykalnego rozwiązania problemu i amunicja chemiczna powinna pozostać na dnie Bałtyku. 5. Wnioski zadania do wykonania W dniu 22 marca 1974 r. w Helsinkach została podpisana Konwencja o Ochronie Środowiska Morskiego Obszaru Morza Bałtyckiego. Sygnatariuszami Konwencji były wszystkie ówczesne państwa nadbałtyckie. Organem koordynującym realizację zapisów Konwencji jest Komisja Helsińska (HELCOM). 7
8 W 1993 roku Komisja Helsińska, na mocy decyzji XIV Narady, (HELCOM 14), powołała grupę roboczą ad hoc ds. zatopionej amunicji chemicznej (HELCOM CHEMU). Zakres obowiązków grupy obejmował: zgromadzenie i opracowanie danych na temat zatopionej amunicji, ocenę stopnia zagrożenia dla środowiska morskiego i zdrowia człowieka ze strony zatopionych bojowych środków trujących, określenie potrzeby i kierunku przyszłych badań nad tym zagadnieniem. W roku 1994 na HELCOM 15 przedstawiony został raport na temat zatopionej w Morzu Bałtyckim amunicji chemicznej. W raporcie przedstawiono informacje dotyczące: rodzaju i ilości zatopionej amunicji chemicznej, obszarów zatapiania, właściwości bojowych środków chemicznych i stanu zatopionej amunicji, potencjalnych zagrożeń, wyników przeprowadzonych badań w rejonie zatopienia amunicji. Sprawozdanie końcowe grupy HELCOM CHEMU, złożone w 1995 roku na HELCOM 16, zawierało szereg zaleceń, wynikających z przeprowadzonych w ciągu dwóch lat prac nad zagadnieniami związanymi z zatopioną amunicją chemiczną. Zidentyfikowano najważniejsze działania, jakie należy podjąć w tym zakresie: Poszukiwanie miejsc zatapiania amunicji chemicznej. Badania procesów chemicznych, którym podlegają zatopione bojowe środki trujące i skutków ekologicznych tych procesów. Opracowanie instrukcji dla rybaków na wypadek wyłowienia BST Opracowanie wytycznych dla stosownych instytucji/władz odpowiedzialnych za likwidację skutków wyłowienia zatopionej amunicji chemicznej. Badania stanu skorodowania zatopionej amunicji chemicznej. Na początku 1995 r., w Kaliningradzie koło Moskwy odbyła się międzynarodowa konferencja, zorganizowana pod egidą NATO, poświęcona problemom wynikającym z obecności amunicji chemicznej w morzach. Uczestnicy konferencji doszli do następujących wniosków. Amunicja chemiczna zatopiona w morzach Północnej Europy jest potencjalnie niebezpieczna dla środowiska. Skala tego niebezpieczeństwa jest obecnie trudna do dokładnej oceny. Dlatego należy podjąć pilnie międzynarodową współpracę w celu naukowej oceny sytuacji. Ta współpraca powinna objąć następujące problemy: dokładne określenie obszarów zatopień na miejscu i przy użyciu materiałów archiwalnych 8
9 powtarzanie badań w miejscach zatopień w celu określenia ewentualnych zmian obszarów tych zatopień badanie zagrożeń, w tym bioakumulacji z genetycznymi konsekwencjami. Wszystkie zainteresowane kraje powinny podjąć działania mające na celu: wybranie odpowiednich metod monitoringu oznaczenie miejsc zatopień i przygotowanie rybaków do działania w przypadku wyłowienia amunicji lub środka trującego opracowanie i ocenę skuteczności możliwych działań zapobiegawczych. Postulowano powołanie grupy roboczej do koordynowania działań praktycznych i naukowych zanim zostaną ustalone oficjalne międzynarodowe sposoby działania. Na podstawie tych ogólnych wskazań można określić zadania do wykonania w Polsce. Należy określić aktualne granice rejonów, w których amunicja chemiczna jest zatopiona i podać informacje o tym rybakom. Należy wyłowić kilka do kilkunastu sztuk amunicji i zbadać jej rzeczywisty stan techniczny oraz wykonać analizy chemiczne znajdujących się w niej środków trujących. Powinno to umożliwić określenie realnego zagrożenia pochodzącego od zatopionych środków trujących. W zależności od stopnia zagrożenia należy zorganizować odpowiedni system monitoringu w celu uzyskania możliwości przewidywania ewentualnego zbliżania się katastrofy ekologicznej i ostrzeżenia przed nią w czasie, który byłby wystarczający do uniknięcia lub maksymalnego zmniejszenia jej skutków. Wiosną 2004 r. problemem broni chemicznej zatopionej w Bałtyku zajmowała się Komisja Ochrony Środowiska Senatu RP. Podczas posiedzenia poświęconego temu zagadnieniu przedstawiciel MOŚiZN przedstawił ocenę sytuacji, z której wynikało, że problemu nie ma. Niezależni eksperci stwierdzili jednak, że problem jest i to poważny i że należy poświęcić mu należytą uwagę. Stwierdzono, że należy podjąć badania w celu poznania stanu technicznego zatopionej amunicji i kontrolowania rozwoju sytuacji. Na badania te nie ma jednak pieniędzy. Być może udałoby się zorganizować badania o charakterze międzynarodowym, z pomocą finansową Unii Europejskiej. Literatura 1. Z. Witkiewicz, Z. Makles, K. Szarski, Wojskowy Przegląd Historyczny, 40, 1-2 (1995) L.A. Fedorov, Chimiczeskoje orużie w Rossii: istorija, ekologia, polityka, Centrum Polityki Ekologicznej, Moskwa L.A. Fedorov, Pre-Convention Liquidation of Soviet Chemical Weapons, w: Sea Dumped Chemical Weapons: Aspects, Problems and Solutions, A.V. Kaffka (red.), Kluwer Academic Publishers, Dordrecht Boston - Londyn 1996, s
10 4. O. Groehler, Der lautlose Tod, Verlag der Nation, Berlin Z. Makles, Niebezpieczne odpady chemiczne w Bałtyku i ich zachowanie się w środowisku morskim w: Materiałach VI Konferencji Naukowo-Technicznej, nt. Gospodarka odpadami komunalnymi, Koszalin-Kołobrzeg V. Gorlov, I. Evstafyev, V. Kholstov, S. Lazarev, Complex Analysis of the Hazard Related to the Captured German Chemical Weapon Dumped in Baltic Sea, National Report of the Russian Federation, Helcom Chemu, 1993]. 7. I.A. Vasiliev, V.G. Gorlov, I.B. Jevstafiev, V.A. Danov, A.D. Kuncewicz, S.M. Lazariev, A.N. Loszadkin, B.P. Malyszev, A.I. Szczerbakov, Ross. Chim. Žurnal, 38 nr 2 (1994) P.O.Granbom, Investigation of a Dumping Area in the Skagerrak 1992, w: Sea Dumped Chemical Weapons: Aspects, Problems and Solutions, A.V. Kaffka (redaktor), Kluwer Academic Publishers, Dordrecht Boston Londyn 1996, s.41). 9. B.T.Surikov, How to Save the Baltics from Ecological Disaster, w: Sea Dumped Chemical Weapons: Aspects, Problems and Solutions, A.V.Kaffka (redaktor), Kluwer Academic Publishers, Dordrecht - Boston - Londyn 1996, s.67). 10. Yu. I. Savin, E.M.Vishenkova, E.M.Pasynkova, I.S.Khalikov, Chemical- Analytical Control of Environmental Pollution by Warfare Agents and their Degradation Products, w: Sea Dumped Chemical Weapons: Aspects, Problems and Solutions, A.V.Kaffka (redaktor), Kluwer Academic Publishers, Dordrecht - Boston Londyn 1996, s L.P.Malyshev, Technological Questions of Safe Elimination of CW Dumps on the Baltic Sea Bed, w: Sea Dumped Chemical Weapons: Aspects, Problems and Solutions, A.V.Kaffka (redaktor), Kluwer Academic Publishers, Dordrecht - Boston Londyn 1996, s J. Barański, Przegląd Morski, Nr 1 (2000) T. Kasperek, Broń chemiczna zatopiona w Morzu Bałtyckim, Wydawn. Adam Marszałek, Toruń Chemical Munitions in the Southern and Western Baltic sea. Report by a Federal/Länder Government Working Group. The Federal Maritime and Hydrographic Agency Bundesamt für Seeshiffart und Hydrographie (BSH), Hamburg Korzeniewski, K., Bojowe środki trujące w wodach Połudn. Bałtyku, Wiad. chem, 50 (1996) M. Mazurek, Z. Witkiewicz, M. Śliwakowski, Journal of Planar Chromatography, 13 (2000) M. Mazurek, Z. Witkiewicz, S. Popiel, M. Śliwakowski, J. Chromatogr. A., 919 (2001) Z.Witkiewicz, Przemysł Chemiczny, 73 (1994) 145). 10
BAŁTYK - SKŁADOWISKO AMUNICJI CHEMICZNEJ. WYKONAŁY: ANETA WITKOWSKA MAGDALENA WIJAS (anetka8@op.pl) (pecatrix@op.pl)
BAŁTYK - SKŁADOWISKO AMUNICJI CHEMICZNEJ WYKONAŁY: ANETA WITKOWSKA MAGDALENA WIJAS (anetka8@op.pl) (pecatrix@op.pl) WSTĘP Do szczególnego rodzaju zagrożeń w Morzu Bałtyckim jest obecność amunicji chemicznej,
Bardziej szczegółowoPrzygotowała Dr inż. Ewa Kowalska ZATOPIONA BROŃ CHEMICZNA, PREPARATY CHEMICZNE I ODPADY PROMIENIOTWÓRCZE
Przygotowała Dr inż. Ewa Kowalska ZATOPIONA BROŃ CHEMICZNA, PREPARATY CHEMICZNE I ODPADY PROMIENIOTWÓRCZE II WOJNA ŚWIATOWA 1945, Pocztam zlikwidowanie broni pozostałej po Niemcach, 267,5 tys. ton bomb,
Bardziej szczegółowoLogistyka - nauka Wyniki dotychczasowych badań nad planami awaryjnymi realizowanych w ramach projektu CHEMSEA Amunicja
Michalak Jarosław 1 Bartłomiej Pączek 2 Jacek Fabisiak 3 Wyniki dotychczasowych badań nad planami awaryjnymi realizowanych w ramach projektu CHEMSEA Amunicja chemiczna zatopiona w Morzu Bałtyckim poszukiwania
Bardziej szczegółowoSTOPIEŃ ZAGROŻENIA DLA LUDZI
dr hab. inż. Tadeusz KASPEREK prof. nadzw. Akademii Marynarki Wojennej STOPIEŃ ZAGROŻENIA DLA LUDZI powodowany naruszeniem amunicji chemicznej zatopionej w Głębi Bornholmskiej Wprowadzenie Z treści zawartych
Bardziej szczegółowoBroń chemiczna w Morzu Bałtyckim jako czynnik zagrażający środowisku i społeczeństwu
Ewelina Perlik, Sebastian Pietrzykowski, Michał Zblewski Koło Naukowe Bezpieczeństwa Morskiego Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni Broń chemiczna w Morzu Bałtyckim jako czynnik
Bardziej szczegółowoWspółpraca państw nadbałtyckich w celu przeciwdziałania skutkom zatopionej w morzach amunicji chemicznej
Jacek Fabisiak 1 Jarosław Michalak 2 Bartłomiej Pączek 3 Współpraca państw nadbałtyckich w celu przeciwdziałania skutkom zatopionej w morzach amunicji chemicznej Wstęp 18 września 1970 roku okręt Marynarki
Bardziej szczegółowoAnaliza ryzyka związanego z zatopieniem broni chemicznej w Bałtyku w okresie II Wojny Światowej (cz. I)
ŚRODOWISKO BADANIA Analiza ryzyka związanego z zatopieniem broni chemicznej w Bałtyku w okresie II Wojny Światowej (cz. I) Małgorzata Kosmacz, Aleksander Astel* Morze Bałtyckie jest specyficznym zbiornikiem
Bardziej szczegółowoZATOPIONA AMUNICJA CHEMICZNA PORADNIK DLA ZAŁÓG KUTRÓW RYBACKICH
ZATOPIONA AMUNICJA CHEMICZNA PORADNIK DLA ZAŁÓG KUTRÓW RYBACKICH Redakcja: kmdr por. dr Jarosław MICHALAK Akademia Marynarki Wojennej SPIS TREŚCI Wstęp 3 1 Krótka charakterystyka broni 4 chemicznej 2 Oficjalne
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie przestrzenne polskich obszarów morskich
Zagospodarowanie przestrzenne polskich obszarów morskich Katarzyna Krzywda Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Anna Stelmaszyk-Świerczyńska Urząd Morski w Gdyni Planowanie przestrzenne w obszarach morskich
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki substancji zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH)
Karta charakterystyki substancji zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH) Strona 1 / 5 Karta charakterystyki substancji zgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 (REACH) 1. Identyfikacja substancji
Bardziej szczegółowoLogistyka - nauka. 2 J. Fabisiak, Broń chemiczna zatopiona w morzach i oceanach. 3 L. Konopski, Historia broni chemicznej, Bellona, Warszawa,
Jacek Fabisiak 1 UDZIAŁ I ROLA POLSKICH ORGANIZACJI I JEDNOSTEK NAUKOWYCH W MIĘDZYNARODOWYCH DZIAŁANIACH ZMIERZAJĄCYCH DO ROZWIĄZANIA PROBLEMU ZATOPIONEJ W MORZACH I OCEANACH BRONI CHEMICZNEJ 586 Wstęp
Bardziej szczegółowoProjekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego
Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego Oddziaływania na rybołówstwo Spotkanie konsultacyjne 20.02.2019 r. 1 Badania środowiska morskiego Badania zostały wykonane w strefie potencjalnych
Bardziej szczegółowoZASADY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZNALEZIENIA NIEWYPAŁU LUB NIEWYBUCHU
ZASADY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZNALEZIENIA NIEWYPAŁU LUB NIEWYBUCHU Opracowano na podstawie: 1. Patrol Rozminowania Nr 26 Województwo Opolskie, 1BBSap Brzeg, 2000r. 2. Zasady postępowania w przypadku
Bardziej szczegółowoRaport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ - PIB Oddział Morski w Gdyni 81-342 GDYNIA Waszyngtona 42 tel. (+48) 58 628 81 00 fax (+48) 58 628 81 63 Raport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku Statek:
Bardziej szczegółowoPOLISH HYPERBARIC RESEARCH 1(46)2014 Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society STRESZCZENIE
POLISH HYPERBARIC RESEARCH 1(46)2014 BOJOWE ŚRODKI TRUJĄCE W MORZU BAŁTYCKIM Bogumił Filipek 1), Romuald Olszański 1), Władysław Harmata 2), Piotr Siermontowski 1) 1) Zakład Medycyny Morskiej i Hiperbarycznej
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji/preparatu i identyfikacja przedsiębiorstwa Identyfikacja substancji lub preparatu Numer artykulu 31741 Identyfikacja firmy/przedsiębiorstwa Nazwa firmy : FINO GmbH
Bardziej szczegółowoKarta Charakterystyki PASTA POLERSKA IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI / MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA
Data aktualizacji: 05/12/2011 SEKCJA 1: IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI / MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1. Identyfikacja produktu: 0015 STARWAX 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 16 marca 2015 r. Poz. 358 OBWIESZCZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 2 marca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rady
Bardziej szczegółowo4. Składowanie. Preparatu nie należy składować razem z produktami spożywczymi, napojami oraz paszami.
Cillit -Neutra Cillit-Neutra przeznaczony jest do neutralizacji zużytych roztworów Cillit (patrz: karta katalogowa L 06), szczególnie przed ich odprowadzeniem do kanalizacji, jak również do podwyższania
Bardziej szczegółowoT: BROŃ CHEMICZNA. Przygotował Andrzej Potucha
T: BROŃ CHEMICZNA Przygotował Andrzej Potucha 1. Historia broni chemicznej. 2. Działanie rażące broni chemicznej. 3. Charakterystyka bojowych środków trujących. 4. Sposoby ochrony przed bojowymi środkami
Bardziej szczegółowoKarta Charakterystyki Substancji Niebezpiecznych
1. Identyfikacja: - Nazwa komercyjna: - Article number: SY261010, SY261011, SY261020, SY261021 - Dostawca: Syngen Biotech Sp. Z o.o. - Adres: 54-512 Wrocław, ul. Ostródzka 13 - Numer telefonu i faks: +48
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki zgodnie z 1907/2006/WE, Artykuł 31
strona: 1/5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa - 1.1 Identyfikator produktu - - 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 241
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 241 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8, Data wydania: 6 lipca 2012 r. AB 241 Nazwa i adres WOJSKOWY
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu Inne nazwa handlowa : 791442; 505534; 505532 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania
Bardziej szczegółowoOrganizacja Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa w Polsce i na świecie
Organizacja Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa w Polsce i na świecie Wykład 1 RATOWNICTWO RATOWNICTWO POSUKIWANIE I RATOWANIE MIENIA RATOWANIE ŻYCIA SAR SALVAGE Search and Rescue RATOWANIE I OCHRONA
Bardziej szczegółowoTRANSPORT I ZASADY NEUTRALIZACJI PRZEDMIOTÓW WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH W MORZU I STREFIE BRZEGOWEJ
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 114 Transport 2016 Adam Cichocki, Akademia Marynarki Wojennej, TRANSPORT I ZASADY NEUTRALIZACJI PRZEDMIOTÓW WYBUCHOWYCH I NIEBEZPIECZNYCH W MORZU I STREFIE BRZEGOWEJ
Bardziej szczegółowoWersja 1.0 Numer Karty: Aktualizacja: SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja spółki/przedsiębiorstwa
SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja spółki/przedsiębiorstwa 1.1 Identyfikator produktu Nazwa handlowa : Kod wyrobu : 000000014587 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki substancji niebezpiecznej / preparatu niebezpiecznego*
Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej / preparatu niebezpiecznego* Strona: 1/7 1. Identyfikacja substancji/preparatu i identyfikacja przedsiębiorstwa Styrodur* 3035 CS 1265x615x100mm Zastosowanie:
Bardziej szczegółowoCZY WYBRANA TRASA BALTIC PIPE JEST OPTYMALNA?
aut. Maciej Zaniewicz 22.06.2018 CZY WYBRANA TRASA BALTIC PIPE JEST OPTYMALNA? We środę 20 czerwca Gaz-System zaakceptował wariant przebiegu gazociągu Baltic Pipe zaproponowany przez firmę Ramboll. Spośród
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA SUBSTANCJI / PREPARATU I IDENTYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTWA Nazwa handlowa: Producent:
IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI / PREPARATU I IDENTYFIKACJA Telefon alarmowy: Periodic Acid Shiff (PAS) zestaw do barwienia laboratoryjnego Straż Pożarna 998 (112 z telefonu komórkowego), Pogotowie Ratunkowe
Bardziej szczegółowo1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA
KARTA CHARAKTERYSTYKI strona. 1 / 5 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1 Identyfikator produktu 1.1.1 Handlowa wyrobu 1.1.2 Kod wyrobu PELAPT08 1.2 Istotne zidentyfikowane
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, 23.09.2013 r.
Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, dr inż. Agnieszka Kolanek mgr inż. Barbara Marchlewska-Knych dr inż. Mariusz Adynkiewicz-Piragas Założenia projektu w zakresie
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoEuropejska karta charakterystyki produktu zgodna z dyrektywą EWG 2001/58
Nazwa handlowa: Tepasol Strona 1 z 5 Europejska karta charakterystyki produktu zgodna z dyrektywą EWG 2001/58 1. Określenie preparatu/materiału i nazwy firmowej Nazwa handlowa: Tepasol Zastosowanie: środek
Bardziej szczegółowoPamięć wspomagana zdjęciem z rodzinnego
Balticum, mare nostrum Maciej Rawluk fotoesej Pamięć wspomagana zdjęciem z rodzinnego albumu, na którym golas robi babeczkę z piasku, otwiera ślad pierwszego dotknięcia morza. Prawie każdy z nas ma zakodowane
Bardziej szczegółowoOBWIESZCZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 12 czerwca 2015 r.
Poz. 170 OBWIESZCZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 12 czerwca 2015 r. w sprawie wykazu jednostek badawczych, którym zmieniono zakres udzielonej akredytacji w zakresie obronności i bezpieczeństwa (akredytacji
Bardziej szczegółowoinnowacyjność i wynalazki
innowacyjność i wynalazki Z Monachium przez Metz do Paryża XIX wiek jest wiekiem postępu, odkryć, zmechanizowania i wynikających z tego zmian w życiu każdego człowieka. Jak w każdej sferze życia, również
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 241
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 241 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7, Data wydania: 15 września 2011 r. AB 241 Nazwa i adres WOJSKOWY
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu politereftalan etylenowy modyfikowany glikolem b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH
PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH 1. INSTALACJA DO TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W DĄBROWIE GÓRNICZEJ W maju 2003 roku rozpoczęła pracę najnowocześniejsza w
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu termoplastyczny elastomer poliuretanowy b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM c. Typ
Bardziej szczegółowoZałącznik 2. Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases)
. Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases) Poniższe kody umieszczane są na opakowaniach odczynników chemicznych oraz w katalogach firmowych producentów odczynników
Bardziej szczegółowoTemat lekcji: Cztery oblicza recyklingu cz. III
Temat lekcji: Cztery oblicza recyklingu cz. III EDUKACJA EKOLOGICZNA Zajęcia lekcyjne dla uczniów gimnazjum Recykling, Toniemy czyli w ze elektroodpadach starego coś nowego: METAL Wiele otaczających nas
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA SUBSTANCJAMI TOKSYCZNYMI W AKWENACH EUROPY JAKO WYNIK WYPADKÓW STATKÓW MORSKICH
Magda Bogalecka Akademia Morska w Gdyni ZAGROŻENIA SUBSTANCJAMI TOKSYCZNYMI W AKWENACH EUROPY JAKO WYNIK WYPADKÓW STATKÓW MORSKICH Celem pracy była analiza substancji chemicznych innych niż olej, które
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki preparatu niebezpiecznego Płyn do usuwania tapet ATLAS ALPAN
Identyfikacja przedsiębiorstwa Nazwa i adres firmy: 1. Wytwórnia Klejów i Zapraw Budowlanych ATLAS Grzelak i wspólnicy spółka jawna 91-222 Łódź, ul. Św. Teresy105 Numer telefonu: (042) 631 89 45 Numer
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, 23.09.2013 r.
Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, IMGW - PIB OWr Dr inż. Mariusz Adynkiewicz - Piragas Dr Iwona Lejcuś Problematyka związana ze starymi zanieczyszczeniami w Polsce
Bardziej szczegółowoPodstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach
Bardziej szczegółowo: KLEENEX Luksusowe antybakteryjne mydło w piance
SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1 Identyfikator produktu Nazwa handlowa : KLEENEX Luksusowe antybakteryjne mydło w piance (6348/6349) 1.2 Istotne zidentyfikowane
Bardziej szczegółowoStosowanie metod alternatywnych dla badań na zwierzętach do celów rozporządzenia REACH
Nr ref.: ECHA-11-FS-06-PL ISBN-13: 978-92-9217-610-5 Stosowanie metod alternatywnych dla badań na zwierzętach do celów rozporządzenia Jednym z głównych powodów opracowania i przyjęcia rozporządzenia był
Bardziej szczegółowoDHV364-CT5 hebro mosol BD 2
SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1 Identyfikator produktu Nazwa handlowa : 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoREACH. Europejski rynek substancji chemicznych pod kontrolą (REACH - European chemicals market under control)
REACH Europejski rynek substancji chemicznych pod kontrolą (REACH - European chemicals market under control) Opracowano na podstawie materiałów seminariów realizowanych w ramach programu Perfect Link z
Bardziej szczegółowoNOWE TECHNOLOGIE POZORACJI, WYKRYWANIA I LIKWIDACJI SKAŻEŃ CHEMICZNYCH (BST) DEDYKOWANE PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ W SZKOLENIU SPECJALISTÓW
mgr Krzysztof Zwierzyński, dr Karol Buchalik Instytut Przemysłu Organicznego w Warszawie NOWE TECHNOLOGIE POZORACJI, WYKRYWANIA I LIKWIDACJI SKAŻEŃ CHEMICZNYCH (BST) DEDYKOWANE PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki substancji niebezpiecznej zgodna z dyrektywami 91/155 EWG oraz 2001/58 WE
Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej zgodna z dyrektywami 91/155 EWG oraz 2001/58 WE Data druku: 16.12.2005 Data aktualizacji: 16.12.2005 * 1 Identyfikacja produktu - Szczegółowe dane produktu
Bardziej szczegółowoza pomocą zdalnie sterowanego pojazdu podwodnego Michalak Jarosław 1, Fabisiak Jacek 2 Pączek Bartłomiej 3, Bełdowski Jacek 4
Michalak Jarosław 1, Fabisiak Jacek 2 Pączek Bartłomiej 3, Bełdowski Jacek 4 Bezpieczeństwo transportu i połowu ryb w oficjalnych i nieoficjalnych rejonach zatopienia amunicji chemicznej w Morzu Bałtyckim
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI
KARTA CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU (ROZPORZĄDZENIE (WE) n 1907/2006 - REACH)Data : 23/01/2014 Strona 1/5 KARTA CHARAKTERYSTYKI (Rozporządzenie REACH (WE) nr 1907/2006 - nr 453/2010) SEKCJA 1 : IDENTYFIKACJA
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
strona1/5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1 Identyfikatory produktu Nazwa handlowa produktu: IPS d.sign Build-Up Medium, Light, Premium 1.2 Istotne zidentyfikowane
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI DEZOSAN WIGOR wg Rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 ws.
1. IDENTYFIKACJA MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1. IDENTYFIKATOR PRODUKTU Nazwa handlowa produktu: 1.2. ISTOTNE ZIDENTYFIKOWANE MIESZANINY ORAZ ZASTOSOWANIA ODRADZANE Zastosowanie: Dezynfekcja,
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia chemiczne
Zanieczyszczenia chemiczne Zanieczyszczenia w środkach spożywczych Podstawa prawna: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych
Bardziej szczegółowoPRAKTYCZNE ASPEKTY OPRACOWYWANIA RAPORTÓW POCZĄTKOWYCH
PRAKTYCZNE ASPEKTY OPRACOWYWANIA RAPORTÓW POCZĄTKOWYCH WARSZAWA, 31 MARCA 2015 1 Agenda Poszczególne etapy przygotowania raportu początkowego Analiza konieczności sporządzenia raportu początkowego Charakterystyka
Bardziej szczegółowoFUNDACJA ROZWOJU UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Andrzej Letkiewicz Prezes Zarządu oraz zespół BIAS. ZAINWESTUJ W ZIELONE!, WFOŚIGW w Gdańsku,
FUNDACJA ROZWOJU UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Andrzej Letkiewicz Prezes Zarządu oraz zespół BIAS Baltic Sea Information on the Acoustic Soundscape / Informacja o Poziomie Dźwięków Podwodnych Morza Bałtyckiego
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja i oznakowanie zagrożeń dla środowiska zgodnie z wymaganiami rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) Mariusz Godala
Klasyfikacja i oznakowanie zagrożeń dla środowiska zgodnie z wymaganiami rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) Mariusz Godala Kryteria klasyfikacji środowiskowej - zagrożenie dla środowiska wodnego, - zagrożenie
Bardziej szczegółowoWYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
strona: 1/5 * 1 Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa Identyfikator produktu Nazwa handlowa: Agfa Dentus M2 Comfort, RP6, Ortholux, Dup, E- Speed Istotne zidentyfikowane
Bardziej szczegółowo1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA
KARTA CHARAKTERYSTYKI strona. 1 / 6 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1 Identyfikator produktu 1.1.1 Handlowa wyrobu 1.1.2 Kod wyrobu PWIPSC100 1.2 Istotne zidentyfikowane
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoWdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych
Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja spółki/przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoSEKCJA 1: IDENTYFIKACJA MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA
Data opracowania karty: 2008-04-22 Data aktualizacji : 2018-04-17 KARTA CHARAKTERYSTYKI Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) 2015/830 z dnia 28 maja 2015 r. zmieniającym rozporządzenie (WE)
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
strona: 1/5 * 1 Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa Identyfikator produktu Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane Zastosowanie
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
strona: 1/5 * 1 Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa Identyfikator produktu Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane Zastosowanie
Bardziej szczegółowoProcesses Products Strategies. Wspólnie gotowi na REACH
Processes Products Strategies Wspólnie gotowi na REACH Produkty Doskonałe produkty są podstawą sukcesu rynkowego. Dlatego ważne jest, by je stale ulepszać - również w dłuższej perspektywie. Mamy możliwości,
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw. Warszawa, dnia 21 stycznia 2013 r. Poz. 96 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 7 stycznia 2013 r.
Dziennik Ustaw Warszawa, dnia 21 stycznia 2013 r. Poz. 96 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości
Bardziej szczegółowoKarta danych bezpieczeństwa produktu
Punkt 1. Identyfikacja produktu i producenta 1.1 Numer modelu VS0061F v2 1.2 Opis Płyn do wykrywania wycieków w układach spalania (250 ml) 1.3 Producent Sealey Group Kempson Way, Bury St. Edmunds, Suffolk
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNE TECHNIKI CHROMATOGRAFICZNE STOSOWANE DO ANALIZY BOJOWYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH ZATOPIONYCH NA DNIE MORZA BAŁTYCKIEGO STRESZCZENIE
I Konferencja Osiągnięcia Studenckich Kół Naukowych Uczelni Technicznych STUKNUT 15 Dr inż. Mariusz Mazurek Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Cywilnego Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie DOI:
Bardziej szczegółowoPigment antykorozyjny NAN-4
Strona 1/5 Data sporządzenia karty: 02-01-2012 Aktualizacja: 03-10-2013 KARTA CHARAKTERYSTYKI (Podstawa : Rozporządzenie Komisji UE nr 453/2010 z dnia 20 maja 201r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006
Bardziej szczegółowoBeata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ
Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... 9 Wstęp... 11
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 9 Wstęp... 11 Rozdział I Teoretyczne aspekty procesów instytucjonalizacji stosunków międzynarodowych... 21 1. Pojęcie regionalnych stosunków międzynarodowych i ich istota........
Bardziej szczegółowo7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ/PREPARATEM I JEJ/JEGO MAGAZYNOWANIE Postępowanie z substancją/preparatem Zasady bezpiecznego postępowania
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU Specjalny sprzęt ochronny dla strażaków : Stosować środki ochrony osobistej. W przypadku niedostatecznej wentylacji założyć odpowiedni sprzęt do oddychania. Zalecane
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją prof. dr hab. inż.
Pestycydy i problemy związane z ich produkcja i stosowaniem - problemy i zagrożenia związane z występowaniem pozostałości pestycydów w środowisku; Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją - problem
Bardziej szczegółowoRozmieszczenie, toksyczność i wpływ na środowisko oraz inne kwestie związane z zatopioną w morzu bronią chemiczną
1. Wprowadzenie Rozmieszczenie, toksyczność i wpływ na środowisko oraz inne kwestie związane z zatopioną w morzu bronią chemiczną dr Wadim PAKA, Instytut Oceanologii im. Szirszowa, Oddział Atlantycki Kaliningrad,
Bardziej szczegółowo: DHV360-K21 hebro mosol BD
SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1 Identyfikator produktu Nazwa handlowa : 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI
Zgodnie z Dz.U. Nr 140 poz. 1171 z 2002r. Dystrybutor: Data aktualizacji: 01.12.2004 METTLER-TOLEDO Sp. z o.o. ul. Poleczki 21 02-822 WARSZAWA tel. (22) 545 06 80 fax. (22) 545 06 88 1. Identyfikacja substancji
Bardziej szczegółowoEcological safety in the light of the Convention on the Prohibition of Chemical Weapons *
M. Krauze * Ecological safety in the light of the Convention on the Prohibition of Chemical Weapons * pozytywny lub negatywny. globalnym ruchu i rozwoju informacyjnej. globalizacja, rewolucja informacyjna
Bardziej szczegółowoKryteria klasyfikacji substancji i mieszanin - zagroŝenie dla środowiska. Dr Andrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych
Kryteria klasyfikacji substancji i mieszanin - zagroŝenie dla środowiska Dr Andrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych Substancje i mieszaniny stwarzające zagroŝenie dla środowiska
Bardziej szczegółowoDo dyskusji. Czy potrafimy unieszkodliwiać odpady radioaktywne? Prof. dr inż. A. Strupczewski Narodowe Centrum Badań Jądrowych
Do dyskusji Czy potrafimy unieszkodliwiać odpady radioaktywne? Prof. dr inż. A. Strupczewski Narodowe Centrum Badań Jądrowych A.Strupczewski@cyf.gov.pl Układ barier izolujących paliwo wypalone w szwedzkim
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI CHEMICZNEJ
Wydrukowano dnia: 02.12.2014 Przejrzano dnia : 30.04.2003 Strona 1 z 6 1. JEDNOZNACZNA NAZWA SUBSTANCJI/PREPARATU I ZAKŁADU/PRZEDSIĘBIORSTWA Informacja o wyrobie Znak firmowy : Schmierfett Firma : Volkswagen
Bardziej szczegółowoO co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności. i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego.
O co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego. Czy szczelinowanie zanieczyszcza wody gruntowe? Warstwy wodonośne chronione są w ten sposób,
Bardziej szczegółowoGospodarka odpadami. Wykład Semestr 1 Dr hab. inż. Janusz Sokołowski Dr inż. Zenobia Rżanek-Boroch
Gospodarka odpadami Agnieszka Kelman Aleksandra Karczmarczyk Gospodarka odpadami. Gospodarka odpadami II stopień Wykład Semestr 1 Dr hab. inż. Janusz Sokołowski Dr inż. Zenobia Rżanek-Boroch Godzin 15
Bardziej szczegółowoZakres badań wykonywanych w Zakładzie Badań Fizykochemicznych i Ochrony Środowiska zgodnie z wymaganiami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej:
Zakres badań wykonywanych w Zakładzie Badań Fizykochemicznych i Ochrony Środowiska zgodnie z wymaganiami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej: Badanie Metoda 1 Oznaczanie gęstości cieczy i substancji stałych
Bardziej szczegółowozapewnić dostęp świeżego powietrza. W przypadku trudności z oddychaniem zasięgnąć porady lekarza
Sekcja 1: Identyfikacja substancji / mieszaniny i przedsiębiorstwa 1.1 Identyfikator produktu Nazwa handlowa: Numer katalogowy: 238984 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki
Strona 1 z 5 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA przy stosowaniu niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin w Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im.
INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA przy stosowaniu niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin w Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie Celem wprowadzenia instrukcji
Bardziej szczegółowoTelefon alarmowy: 042 6314724 (Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej)
R KARTA CHARAKTERYSTYKI Data opracowania: 07.2002 Data aktualizacji: 10.2006 1.Identyfikacja preparatu. Identyfikacja producenta Nazwa handlowa: TOXAN PASTA Rodzaj produktu: rodentycyd Kategoria: Produkt
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Gatunek: Filament Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu polistyren wysokoudarowy b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM c.
Bardziej szczegółowoTemat lekcji: Cztery oblicza recyklingu cz. III
Temat lekcji: Cztery oblicza recyklingu cz. III EDUKACJA EKOLOGICZNA Zajęcia lekcyjne dla uczniów gimnazjum Cztery Toniemy oblicza w recyklingu elektroodpadach - METAL WRZUCAMY POJEMNIK tworzywa sztuczne,
Bardziej szczegółowoModelowanie w ochronie środowiska
Modelowanie w ochronie środowiska PARAMETRY FIZYKO-CHEMICZNE WPŁYWAJĄCE NA TRWAŁOŚĆ I ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH W ŚRODOWISKU NATURALNYM KOMPOENTY ŚRODOWISKA TRWAŁOŚĆ! CZAS PRZEBYWANIA
Bardziej szczegółowoWSTĘPNE ZAŁOŻENIA DO BUDOWY BAZY DANYCH W OBSZARZE WSPARCIA. 13.03.2013 Wrocław
WSTĘPNE ZAŁOŻENIA DO BUDOWY BAZY DANYCH W OBSZARZE WSPARCIA dr inż. Mariusz Adynkiewicz-Piragas, dr Iwona Lejcuś, dr Iwona Zdralewicz mgr inż. Marzenna Strońska 13.03.2013 Wrocław Celem projektu SANAERO
Bardziej szczegółowo