NOWE TECHNOLOGIE W PROCESIE WZBOGACANIA RUD Zn-Pb W ZAKŁADACH GÓRNICZO-HUTNICZYCH BOLESŁAW S.A.

Transkrypt

1 KRYSTIAN CICHY ZBIGNIEW SZOŁOMICKI CEZARY REGUŁA Rudy Metale R nr 10 UKD : (438).13: NOWE TECHNOLOGIE W PROCESIE WZBOGACANIA RUD Zn-Pb W ZAKŁADACH GÓRNICZO-HUTNICZYCH BOLESŁAW S.A. Przedstawiono wprowadzone w ostatnich latach nowe rozwiązania technologiczne w procesie mechanicznego wzbogacania rudy Zn-Pb w ZGH BOLESŁAW S.A. obejmujące flotację kolektywną Zn-Pb z frakcji mułowej rudy, modernizację układu wstępnej klasyfikacji rudy, modernizację flotacji galeny, opierając się na wielkogabarytowych maszynach flotacyjnych typu IF-57, oraz uruchomienie produkcji wysokojakościowego, niskomagnezowego koncentratu blendowego. W dalszej części przedstawiono przewidywane do wdrożenia w najbliższych latach nowe technologie obejmujące: modernizację flotacji blendy opartą na wielkogabarytowych maszynach flotacyjnych, modernizację układu klasyfikacji rudy przed procesem flotacji, flotację galeny w obiegu mielenia oraz wykorzystanie części odpadów poflotacyjnych jako surowca do produkcji koncentratów Zn-Pb i jako dodatku do kruszyw. Słowa kluczowe: flotacja galeny, wzbogacanie rud Zn-Pb, wstępna klasyfikacja, wielkogabarytowe maszyny flotacyjne NEW TECHNOLOGIES IN THE Zn-Pb ORES ENRICHMENT PROCESS USED AT THE BOLESLAW MINE AND METALLURGICAL PLANT S.A. New technological solutions implemented over the recent years to the process of mechanical enrichment of the Zn-Pb ores, including collective flotation of Zn-Pb from ore pulp, modernization of a system for preliminary ore classification, modernization of a galena flotation system by means of the IF-57 type large-volume flotation machines, and production start-up of high-quality low-magnesium blende concentrate, have been presented. Furthermore, new technologies to be introduced in the nearest future have been described, including modernization of blende flotation process using large-volume flotation machines, modernisation of a system for ore classification before flotation, galena flotation within a milling cycle, and the use of a part of flotation tailings in the production of Zn-Pb concentrates as an addition to the aggregates. Keywords: galena flotation, Zn-Pb ores enrichment, preliminary classification, large-volume flotation machines Wstęp Eksploatacja rud cynkowo-ołowiowych w rejonie bolesławsko-olkuskim prowadzona jest od ponad 50 lat. Na przestrzeni tego okresu zanotowano znaczne zmiany w charakterze wydobywanych rud. Wynika to z faktu, że poszczególne eksploatowane złoża cechuje zróżnicowany skład mineralny i chemiczny. Obserwuje się również systematyczne ubożenie eksploatowanych rud, które według dawniej obowiązujących kryteriów byłyby obecnie zaliczane do tzw. rud pozabilansowych. Największe zmiany w charakterystyce wydobywanych rud zanotowano w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych, kiedy zaprzestano przerobu rudy ze zlikwidowanej kopalni BOLESŁAW, wprowadzając na jej miejsce rudę z rejonu wschodniego kopalni POMORZANY. Wykazuje ona drobniejszą mineralizację oraz znaczne zawilgocenie, wynikające ze zwiększonego udziału ziaren najdrobniejszych tzw. mułów pierwotnych, stwarzających problemy przy wzbogacaniu w dotychczasowym schemacie technologicznym. Dotyczyło to zarówno początkowych operacji przygotowawczych przed procesem grawitacyjnego wzbogacania w cieczach ciężkich, jak i samej flotacji, gdzie zwiększony udział najdrobniejszych mułów wpływał negatywnie na wyniki wzbogacania. Powodował on częste przekraczanie dopuszczalnej zawartości ołowiu w selektywnym koncentracie blendowym oraz wzrost strat cynku w odpadach flotacyjnych. Nowe rozwiązania technologiczne wprowadzone w latach Przedstawione trudności związane ze zmianą charakteru wydobywanej rudy były bezpośrednim powodem podjęcia prac badawczych nad opracowaniem nowej technologii wzbogacania, umożliwiającej produkcję selektywnego koncentratu blendowego przeznaczonego do produkcji cynku metodą elektrolizy o zawartości ołowiu poniżej 2,0 % Pb. Przeprowadzone badania wykazały, że produkcja koncentratu blendowego o takich parametrach jakościowych możliwa jest jedynie w warunkach, gdy udział mułów pierwotnych w nadawie do flotacji nie przekracza 4 5 %. Ponieważ ich rzeczywisty udział w nadawie był znacznie wyższy, konieczne okazało się wprowadzenie technologii umożliwiającej odrębny przerób tej frakcji w celu odzysku z niej siarczkowych minerałów cynku i ołowiu. Najkorzystniejszym technologicznym rozwiązaniem okazało się skiero- Mgr inż. Krystian Cichy, mgr Zbigniew Szołomicki Instytut Metali Nieżelaznych, Gliwice, mgr inż. Cezary Reguła Zakłady Górniczo-Hutnicze BOLESŁAW S.A., Bukowno. 595

2 wanie jej do odrębnego procesu flotacji kolektywnej i produkcja z niej koncentratu blendowo-galenowo-markazytowego dla procesu ISP HC MIASTECZKO Śl. Cechą charakterystyczną tego procesu jest utrzymywany relatywnie wysoki udział zawrotów technologicznych (pochodzących z końcowych etapów flotacji kolektywnej oraz procesu czyszczenia koncentratu kolektywnego) w stosunku do wielkości strumienia mułów pierwotnych, co stwarza korzystne warunki do flotacji aglomeracyjnej. Rozwiązanie to uzyskało ochronę praw autorskich Urzędu Patentowego RP (patent nr ). Niezależnie od przedstawionych trudności w procesie flotacji selektywnej, zmiana charakteru wydobywanej rudy była również przyczyną podwyższenia strat cynku w kamieniu dolomitowym będącym produktem odpadowym w procesie wstępnego wzbogacania w cieczach ciężkich zawiesinowych. W wyniku znacznego udziału mułów pierwotnych w wydobywanym urobku, pogorszeniu uległy warunki procesu wstępnego przesiewania, w związku z czym rozdrabianie frakcji grubej z tej operacji prowadzono z konieczności przy zawyżonych wielkościach szczelin wylotowych kruszarek, uzyskując niekorzystną granulację nadawy do wstępnego wzbogacania. Dostosowanie istniejącej technologii do przerobu urobku o podwyższonym udziale mułów pierwotnych prowadzono w latach wspólnie z IMN Gliwice w ramach projektu celowego dofinansowywanego przez Komitet Badań Naukowych. W projekcie tym skupiono się na dwóch kierunkach działania, a mianowicie: obniżenia strat cynku w odpadach z procesu wstępnego wzbogacania w cieczach ciężkich zawiesinowych, dalszego zmniejszenia zawartości ołowiu w selektywnym koncentracie blendowym przeznaczonym do produkcji cynku metodą elektrolizy. W pierwszym przypadku zakładany cel zrealizowano poprzez opracowanie i wprowadzenie nowego układu wstępnej klasyfikacji rudy, opartego na przesiewaczach nowej generacji firmy Vibro Eco Tech, charakteryzujących się wysoką dynamiką napędu. Poprawa skuteczności wstępnego przesiewania stworzyła możliwość znacznego obniżenia wielkości maksymalnego ziarna w produkcie z wstępnego kruszenia, a tym samym prowadzenie procesu wstępnego wzbogacania w cieczach ciężkich zawiesinowych przy optymalnym uziarnieniu. Na rysunku 1 przedstawiono wyniki wstępnej klasyfikacji rudy przed i po jej modernizacji, natomiast na rysunku 2 zamieszczono porównanie zawartości cynku oraz wielkości jego strat w kamieniu dolomitowym z procesu wstępnego wzbogacania w porównywanych okresach przed i po modernizacji układu wstępnej klasyfikacji rudy. Poprawa skuteczności przesiewania umożliwiająca prowadzenie wstępnego wzbogacania przy optymalnym uziarnieniu, pozwoliła na obniżenie strat cynku w kamieniu dolomitowym o ok. 2 % (z ok. 5,5 do ok. 3,5 %). Drugi kierunek działania dotyczył modernizacji istniejącego układu odmulania rudy w celu wyprowadzenia większej ilości mułów pierwotnych z nadawy do flotacji selektywnej. W wyniku zastosowania tych nowo opracowanych rozwiązań, zanotowano w procesie wzbogacania wzrost uzysku cynku o ponad 2 % i ołowiu o ok. 1,0 %. Dalszy etap wprowadzania nowych technologii w procesie wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW prowadzony Rys. 1. Wyniki procesu wstępnej klasyfikacji rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. w okresie przed i po jej modernizacji Fig. 1. Results from the preliminary ore classification process at ZGH BOLESŁAW S.A. before and after modernization Rys. 2. Porównanie zawartości oraz strat cynku w kamieniu dolomitowym przed i po modernizacji układu wstępnej klasyfikacji rudy Fig. 2. Comparison of zinc content and zinc losses in a dolomite stone before and after modernization of a system for preliminary ore classification wspólnie z IMN Gliwice od 2004 r. w ramach projektów celowych dofinansowywanych przez Ministerstwo Nauki obejmuje dwa kierunki działania: wprowadzenie nowego schematu flotacji galeny dla obniżenia kosztów i poprawy odzysku ołowiu z rudy, opracowanie technologii i sposobu sterowania procesem produkcji wysokojakościowego, niskomagnezowego koncentratu blendowego Wprowadzenie nowego schematu flotacji galeny podyktowane było utrzymującymi się od dłuższego czasu niskimi cenami metali, a zwłaszcza ołowiu. W procesie flotacyjnego wytwarzania tego koncentratu znaczący udział w koszcie wytworzenia (nie licząc kosztów mielenia rudy) przypadał na energię. Dla jego obniżenia wprowadzono modernizację flotacji głównej galeny poprzez zastąpienie istniejącej 18-komorowej maszyny IZ-12 (na którą przypadało ok. 80 % energii zużywanej w procesie jej flotacji) czterema nowymi, wielkogabarytowymi, w pełni zautomatyzowanymi komorami flotacyjnymi typu IF-57 konstrukcji IMN. W nowym schemacie wzbogacania opartym na maszynach wielkogabarytowych, główna część koncentratu galenowego odbierana jest bezpośrednio (bez operacji czyszczenia) na samym początku flotacji, w związku z czym operacja czyszczenia stała się jedynie procesem uzupełniającym. 596

3 Wprowadzenie wielkogabarytowych maszyn flotacyjnych znacznie poprawiło wyniki flotacji galeny. Dzięki możliwości lepszej kontroli nad procesem zanotowano wzrost uzysku ołowiu o ok. 1,4 % oraz oszczędności w zużyciu energii wynoszące ponad 2 mln kwh w skali jednego roku, wynikające z niższej wielkości zainstalowanej mocy (rys. 3). Rys. 3. Porównanie mocy zainstalowanych oraz uzysku ołowiu w procesie flotacji galeny w okresie przed i po jej modernizacji Fig. 3. Comparison of the installed capacity and lead yield in the galena flotation process before and after modernization W zakresie poprawy jakości koncentratu blendowego przeznaczonego do produkcji cynku metodą elektrolizy, w końcowym stadium realizacji jest nowa instalacja odmagnezowania koncentratu blendowego. Aktualnie produkowany w ZGH BOLESŁAW S.A. koncentrat cynkowy charakteryzuje się stosunkowo dużą zawartością magnezu dochodzącą do poziomu 1 % Mg, (przy średniej zawartości Zn wynoszącej ok. 54,5 %). Duża zawartość Mg w koncentracie, w dalszym jego hutniczo-hydrometalurgicznym przerobie, niekorzystnie wpływa na proces elektrolizy cynku, zwiększając w sposób znaczący zużycie energii elektrycznej (poprzez jego kumulację w roztworach obiegowych), a dodatkowo jest czynnikiem strat cynku, gdyż ze względu na wzrost stężenia magnezu w obiegowym elektrolicie cynkowym część jego musi być okresowo wycofywana z obiegu. Obecnie produktem handlowym na rynkach zagranicznych są koncentraty Zn, w których zawartość magnezu nie przekracza 0,3 % Mg. Podstawowym celem realizowanego projektu jest opracowanie nowej technologii i sposobu sterowania procesem uszlachetniania koncentratu z otrzymaniem nowego wysoko jakościowego produktu. Nowy jakościowo koncentrat będzie charakteryzować się nie tylko małą zawartością magnezu < 0,1 % Mg, ale również podwyższoną zawartością cynku do poziomu > 57,5 % Zn. Nowa technologia składa się z trzech podstawowych bloków technologicznych, a mianowicie: ługowania (wykwaszania zawiesiny wodnej koncentratu cynkowego za pomocą kwasu siarkowego), flotacji odgipsowującej wykwaszonego koncentratu oraz oczyszczania roztworów poługowniczych. Na rysunku 4 przedstawiono ogólny schemat procesu wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. z zastosowaniem operacji odmagnezowania koncentratu blendowego. W świecie pracuje kilka instalacji przemysłowych stosujących jako podstawę chemiczną metodę odmagnezowania, jak np.: AMAX (USA), TARA MINE (Irlandia), LISHEEN MINE (Irlandia) ZG TRZEBIONKA S.A. (Polska) w pełni zautomatyzowana instalacja przemysłowa. Wykwaszanie to blok operacji technologicznych polegający na rozkładzie dolomitu działaniem kwasu siarkowego MgCO 3 + H 2 SO 4 = MgSO 4 + CO 2 + H 2 O CaCO 3 + H 2 SO 4 = CaSO 4 2H 2 O + CO 2 Rys. 4. Schemat procesu wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. z zastosowaniem operacji odmagnezowania i odgipsowania koncentratu blendowego Fig. 4. Flowchart of the ore enrichment process used at ZGH BOLESŁAW S.A. with the use of operations of magnesium and gypsum separation from a blende concentrate W wyniku reakcji jako podstawowe składniki otrzymuje się: a siarczan magnezu rozpuszczalny w wodzie, b siarczan wapnia koloidalną zawiesinę, c gazowy dwutlenek węgla. Właściwości fizykochemiczne koncentratu jedynie odmagnezowanego są odmienne i niekorzystne dla dalszego przerobu, a spowodowane jest to obecnością świeżo powstałego gipsu. Zakończenie procesu technologicznego w tym miejscu powodowałoby, że otrzymany koncentrat zawierałby wprawdzie < 0,1 % Mg, lecz poddany odwodnieniu nawet metodą filtracji ciśnieniowej posiadałby wilgotność wyższą niż 597

4 koncentrat wejściowy. Usunięcie gipsu z koncentratu jest korzystne, co najmniej z dwóch powodów: podwyższenia jakości koncentratu poprzez wzrost zawartości metalu, obniżenia wilgotności końcowej odwadnianego koncentratu. Istnieje kilka sposobów usuwania świeżo powstałego gipsu: 1 hydroseparacja, np. w hydrocyklonie, 2 połączenie procesu wykwaszania i flotacji w jednym urządzeniu, 3 flotacja odgipsowująca. Najbardziej korzystną technologicznie i najprostszą w realizacji przemysłowej jest flotacja odgipsowująca, polegająca na flotacyjnym wydzieleniu blendy i pozostawieniu gipsu oraz roztworów poługowniczych w produkcie komorowym maszyny flotacyjnej jako odpadu. Roztwór wodny po ługowaniu blendy zawiera głównie jony magnezu, żelaza i cynku oraz jony siarczanowe. Usunięcie ich jest konieczne szczególnie w przypadku, gdy procesy wykwaszania i wzbogacania mają wspólną gospodarkę wodną. Do usuwania tych jonów z roztworów poługowniczych można wykorzystać ich zdolności do przechodzenia w postać wodorotlenków w zależności od ph. Jako czynniki strącające poszczególne jony mogą być użyte ług sodowy, wodorotlenek wapnia, jak również odpady poflotacyjne. Sposób oczyszczania roztworów z wykorzystaniem odpadów poflotacyjnych opracowano w IMN (dla ZG TRZE- BIONKA). Jest to nowatorskie rozwiązanie nieznane dotychczas w światowej praktyce przemysłowej. Zastosowanie dodatku odpadów poflotacyjnych jest również bardzo istotne z tytułu możliwości usuwania jonów siarczanowych i utrzymywania ich na stałym niskim poziomie w wodach zawrotowych i zrzutowych. Tak prowadzona technologia odmagnezowania połączona z utylizacją wód obiegowych na stawie osadowym czyni proces odmagnezowania procesem całkowicie zamkniętym. Korzyści wynikające z zastosowania odmagnezowanej blendy w procesie otrzymywania cynku elektrolitycznego w ZGH BOLESŁAW S.A. szacować można na poziomie nie mniejszym niż 49,59 zł na 1 tonę cynku elektrolitycznego, co w skali roku powinno przynieść oszczędności na poziomie ok. 4,0 mln PLN.. Na rysunku 5 przedstawiono zestawienie dotychczas wdrożonych nowych rozwiązań technologicznych w procesie wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. Dalsze kierunki rozwoju technologii wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. W najbliższym okresie (obejmującym lata ) w ramach wprowadzania nowych technologii w procesie wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. przewiduje się: poprawę rozdziału w układzie klasyfikacji rudy oraz zwiększenie skuteczności mielenia poprzez wprowadzenie nowego układu klasyfikacji opartego na nowoczesnych hydrocyklonach typu Cavex, modernizację flotacji blendy, opartą na maszynach wielkogabarytowych, podwyższenie jakości produkowanego koncentratu galenowego oraz wzrost uzysku Pb w wyniku wprowadzenia dodatkowej operacji flotacji galeny w obiegu mielenia, wykorzystanie odpadów poflotacyjnych składowanych w stawach osadowych jako surowca do produkcji koncentratów cynku i ołowiu, zmniejszenie ilości składowanych odpadów flotacyjnych poprzez ich częściową utylizację jako dodatku do kruszyw. Najbardziej istotnym problemem z punktu widzenia poprawy wskaźników odzysku cynku i ołowiu z rudy jest wprowadzenie nowego układu klasyfikacji, umożliwiającego przygotowanie nadawy do flotacji o korzystniejszym uziarnieniu zapewniającym maksymalne uwolnienie ziaren galeny i blendy od skały płonnej. Dotyczy to zwłaszcza poprawy odzysku cynku poprzez zmniejszenie udziału klasy ziarnowej > 0,2 mm w nadawie do flotacji. Rys. 5. Zestawienie dotychczas wdrożonych nowych rozwiązań technologicznych w procesie wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. Fig. 5. A list of new technological solutions implemented so far at ZGH BOLESŁAW S.A. in the ore enrichment processes 598

5 Rys. 6. Schemat ideowy flotacji galeny w obiegu mielenia rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. Fig. 6. Schematic diagram of the galena flotation process operated within ore milling cycle at ZGH BOLESŁAW S.A. Przeprowadzona przez IMN Gliwice analiza procesu mielenia i klasyfikacji rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. wykazała, że w nadawie flotacyjnej występuje zbyt wysoki udział klasy ziarnowej > 0,2 mm, będącej znaczącym źródłem strat cynku w opadach poflotacyjnych. Główną przyczyną przechodzenia klas grubszych do przelewów hydrocyklonów (będących nadawą do procesu flotacyjnego wzbogacania) jest zbyt duże obciążenie nadawą młynów kulowych, wynikające z zastosowania mało skutecznego, przestarzałego układu klasyfikacji. Dla poprawy efektywności mielenia rudy konieczne jest dokonanie jego modernizacji w kierunku zmniejszenia obciążeń młynów kulowych. Przeprowadzone próby przemysłowe wykazały, że najprostszym rozwiązaniem będzie zastąpienie istniejącego dwustopniowego układu klasyfikacji (opartego w pierwszym stopniu na klasyfikatorach zwojowych, a w drugim stopniu na hydrocyklonach) układem jednostopniowym z wykorzystaniem hydrocyklonów typu Warman Cavex, charakteryzujących się wysoką ostrością rozdziału. Drugim ważnym zagadnieniem jest modernizacja flotacji blendy oparta na wielkogabarytowych maszynach flotacyjnych typu IF. Podobnie jak we flotacji galeny przewiduje się uzyskanie znacznych oszczędności z tytułu zmniejszenia zużycia energii oraz uproszczenie samego schematu flotacji blendy. Dzięki indywidualnemu sterowaniu każdą komorą flotacyjną istnieje możliwość pominięcia procesu czyszczenia blendy i kierowania do procesu wykwaszania koncentratu o podobnej zawartości cynku i magnezu. Z uwagi na spodziewane w tym schemacie znacznie mniejsze zawroty technologiczne wydłużeniu ulegnie średni czas flotacji blendy stwarzający możliwość lepszego jej odzysku z rudy. Nowym zagadnieniem w problematyce wzbogacania krajowych rud Zn-Pb jest flotacja galeny w obiegu mielenia. Minerał ten, z uwagi na wysoki ciężar właściwy, ma tendencję do kumulowania się w zawracanych do układów mielących produktach wylewowych urządzeń klasyfikujących, podlegając w końcowym rezultacie niepotrzebnemu rozmielaniu. Wykonane wspólnie z IMN Gliwice wstępne badania technologiczne wykazały możliwość wydzielenia z obiegów młynów (w specjalnie dostosowanej do tego komorze flotacyjnej) ok % całego ołowiu zawartego w rudzie w postaci koncentratów galenowych o zawartościach w granicach % Pb. Wydzielenie takich ilości ołowiu już w trakcie procesu mielenia i klasyfikacji umożliwi w głównej operacji flotacji lepszy odzysk najtrudniej flotujących ziaren galeny, przez co osiągnie się dalszy wzrost uzysku Pb w koncentracie galenowym, a tym samym obniżenie jego zawartości w koncentracie blendowym. Schemat ideowy flotacji galeny w obiegu mielenia w ZGH BOLESŁAW S.A. przedstawiono na rysunku 6. Ostatnim tematem w problematyce wprowadzania nowoczesnych technologii wzbogacania jest wykorzystanie odpadów poflotacyjnych składowanych w stawach osadowych. Obecnie w ZGH BOLESŁAW S.A. składowane jest ponad 40 mln t odpadów poflotacyjnych. Jak wykazały wstępne badania, materiał ten wskutek przyjętego sposobu napełniania stawu uległ grawitacyjnej segregacji, w wyniku czego w strefie brzegowej osadników zgromadzone jest ok. 40 % masy całych odpadów jako frakcja gruboziarnista, w której zawartość cynku dochodzi do ok. 2 % Zn. Dla materiału tego zostaną opracowane nowe technologie wzbogacania umożliwiające produkcję z niego koncentratów cynku i ołowiu, opartą zarówno na samym materiale odpadowym, jak też w mieszaninie ze wzbogacaną rudą. Drugim kierunkiem utylizacji odpadów flotacyjnych pochodzących z bieżącej produkcji jest ich częściowe wykorzystanie jako dodatku do kruszyw. Do tego celu przeznaczona będzie frakcja gruboziarnista z tych odpadów. Dla jej wydzielenia konieczne będzie opracowanie odpowiedniego układu klasyfikacji umożliwiającego otrzymywanie produktu wylewowego o uziarnieniu zgodnym z wymaganiami potencjalnych odbiorców. W zależności od tych wymagań, instalacja ta może być wyposażona w jednostopniowy lub dwustopniowy układ klasyfikacji. W tym zakresie konieczne również będzie opracowanie taniego sposobu odwadniania tej frakcji oraz sposobu bezpiecznego składowania na stawach osadowych pozostałej, drobnoziarnistej frakcji odpadów. Zestawienie 599

6 Rys. 7. Zestawienie przewidywanych do wdrożenia nowych rozwiązań technologicznych w procesie wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW po 2007 r. Fig. 7. A list of new technological solutions to be implemented at ZGH BOLESŁAW S.A. in the ore enrichment processes after the year 2007 przewidywanych do wdrożenia nowych rozwiązań technologicznych zamieszczono na rysunku 7. Uwagi końcowe Przedstawione wdrożone i przewidywane do wdrożenia nowe rozwiązania technologiczne w procesie wzbogacania rudy w ZGH BOLESŁAW S.A. nie wyczerpują możliwości dalszego rozwoju w tym zakresie. Szczególnie ważnym zagadnieniem będzie w przyszłości wprowadzanie bardziej rozbudowanych układów automatyki w maszynach typu IF, dających możliwość sterowania zawartością metali w produktach pianowych w wybranych węzłach procesu technologicznego. Z przeprowadzonych przez IMN Gliwice (w trakcie wdrażania maszyn IF-57 do procesu flotacji galeny) badań wynika, że możliwość taka istnieje. W tym przypadku zawartość Pb w produkcie pianowym z badanej komory flotacyjnej jest stosunkowo prostą funkcją matematyczną, ujmującą jako zmienne niezależne zawartość Pb w nadawie do tej komory, ilość doprowadzanego powietrza oraz grubość warstwy piany. Dla wprowadzenia pełnego sterowania zawartością ołowiu w produkcie pianowym z takiej komory, konieczne jest w tym przypadku jedynie opracowanie odpowiedniego algorytmu, sterującego ilością doprowadzanego powietrza oraz grubością warstwy piany, oraz bieżący pomiar zawartości ołowiu w nadawie i produkcie pianowym z tej komory. Innym perspektywicznym kierunkiem rozwoju technologii wzbogacania rud Zn-Pb jest rozwiązanie problemu utylizacji żużli pohutniczych z procesu produkcji ołowiu ze złomów akumulatorowych. Z uwagi na brak opłacalnej metody ich utylizacji materiał ten jest w całości składowany, a wysoka w nim zawartość ołowiu i sodu jest powodem jego zakwalifikowania jako materiału niebezpiecznego. Dotychczasowe próby jego bezpośredniego wzbogacania metodą flotacji dały wyniki negatywne. Obecnie w IMN Gliwice prowadzone są wstępne badania nad możliwością jego utylizacji jako niewielkiego dodatku do wsadu w procesie wzbogacania rud Zn-Pb. Literatura 1. Cichy K., Wenzel H.: Wpływ mułów pierwotnych na wyniki wzbogacania rudy w warunkach rudy Zn-Pb przerabianej w ZGH BOLESŁAW. VI Międzynarodowa Konferencja Przeróbki Rud Metali Nieżelaznych JCNOP Szołomicki Z., Cichy K., Wenzel H.: Zastosowanie metody chemiczno-flotacyjnej do poprawy jakości koncentratu blendowego z ZGH BOLESŁAW. Międzynarodowa Konferencja Przeróbki Rud Metali Nieżelaznych i Ochrony Środowiska, Ustroń Cichy K., Komorowski J., Gramała J., Zachariasz T.: Badania nad dostosowaniem konstrukcji flotowników serii IF do flotacji galeny w operacji czyszczenia i w obiegu mielenia z zastosowaniem nowej konstrukcji aeratorów. Spraw. IMN nr 6308/