ZAKŁADAMY SPÓŁDZIELNIĘ SOCJALNĄ

Transkrypt

1 ZAKŁADAMY SPÓŁDZIELNIĘ SOCJALNĄ 1

2 Spis treści Wstęp Informacje ogólne Procedury zakładania spółdzielni socjalnej Regulacje dotyczące spółdzielni socjalnych Spółdzielnia Socjalna SocProjekt w Chełmie Rozmowa z wiceprezesem Spółdzielni Socjalnej SocProjekt w Chełmie Robertem Wałkowieckim Podsumowanie Biznesplan

3 Wstęp Spółdzielnie socjalne należą do mało znanych form działalności gospodarczej, mimo że z ich działalności wynika szereg korzyści społecznych i ekonomicznych. Dla osób zwolnionych z pracy są one szansą na nowy start zawodowy, dają szerokie możliwości rozwoju i samorealizacji; osobom obawiającym się samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej przynoszą wsparcie w postaci pracy i współodpowiedzialności innych członków spółdzielni. Wspólne prowadzenie spółdzielni socjalnej jest w tej sytuacji bardziej skuteczne i bezpieczne. Celem niniejszego biuletynu jest przedstawienie kolejnych etapów zakładania spółdzielni socjalnej. Opracowanie w przystępny sposób objaśnia, kogo zaangażować do współpracy, w jaki sposób wybrać rodzaj działalności, jakie dokumenty należy zgromadzić, jak i kiedy je przygotować. Przybliża obowiązujące procedury, podstawy prawne i prezentuje przykładowe dokumenty. Krok po kroku pokazuje, jak zrealizować swój pomysł na działalność gospodarczą, jak i gdzie pozyskać fundusze na start, i w końcu co zrobić, aby osiągnąć sukces. Odniesieniem do teorii jest przykład, zaprezentowanej w biuletynie, spółdzielni socjalnej SocProjekt. O pierwszym tego typu podmiocie ES w Chełmie opowie jej wiceprezes Robert Wałkowiecki. Mamy nadzieję, że niniejszy biuletyn okaże się Państwu pomocny i zachęci do założenia spółdzielni socjalnej. 3

4 INFORMACJE OGÓLNE 1. Spółdzielnia socjalna jako sztandarowy podmiot nowej ekonomii społecznej Spółdzielnia socjalna to najlepszy przykład podmiotu ekonomii społecznej, tworzącego podstawy prawne dla działalności osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Umożliwia start i funkcjonowanie tym, którzy z jednej strony chcą, ale z drugiej mają problemy z samodzielnym prowadzeniem działalności gospodarczej. Członkowie spółdzielni, wchodząc na rynek pracy, uczą się współpracować ze sobą, pracować na wskazanych stanowiskach i zdobywają nowe umiejętności przydatne także w życiu codziennym. Dzięki temu powołanie spółdzielni socjalnej realizuje dwa podstawowe cele: 1) wspólne prowadzenie przedsiębiorstwa i 2) wprowadzenie członków spółdzielni socjalnej w życie zawodowe i społeczne. Na szczególny charakter spółdzielni socjalnej składają się następujące czynniki: ściśle określony typ osób mogących założyć spółdzielnię, podstawa działalności, którą jest osobista praca jej członków, cel społeczny, zdeþniowany w art. 2 ust. 2 ustawy o spółdzielniach socjalnych jako: odbudowywanie i podtrzymywanie umiejętności uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu oraz odbudowywanie i podtrzymywanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy. Spółdzielnia socjalna, tak jak inne przedsiębiorstwa, podlega jednakowym przepisom m.in.: prawu pracy, ustawie o rachunkowości, prawu podatkowemu itd. Prowadzi także działalność gospodarczą w oparciu o rachunek ekonomiczny i odpowiada całym majątkiem za swoje zobowiązania. Ważne jest jednak to, że wszyscy jej członkowie są współodpowiedzialni, wspólnie zarządzają i wspólnie pracują. 4

5 INFORMACJE OGÓLNE 2. Założyciele oraz członkowie spółdzielni socjalnych Precyzyjne określenie grupy założycieli spółdzielni socjalnej zawiera ustawa o spółdzielniach socjalnych. Ustawodawca położył w tym względzie nacisk na to, by były to osoby zagrożone marginalizacją i wykluczeniem społecznym, ale posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. W związku z tym założycielami spółdzielni socjalnej nie mogą być osoby niepełnoletnie oraz całkowicie ubezwłasnowolnione. Spółdzielnię socjalną mogą założyć: bezrobotni, których statut wynika z art. 2 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, uzależnieni od alkoholu, po zakończeniu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego, uzależnieni od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej, chorzy psychicznie, w myśl przepisów o ochronie zdrowia psychicznego, zwolnieni z zakładów karnych, mający trudności w integracji ze środowiskiem, uchodźcy realizujący indywidualny program integracji, osoby niepełnosprawne. Minimalna liczba założycieli spółdzielni socjalnej nie może być mniejsza niż pięć osób, a liczba członków takiej spółdzielni nie może być większa niż pięćdziesiąt osób. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady, którym jest spółdzielnia socjalna powstała w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych. W takim wypadku ilość członków może przekroczyć pięćdziesiąt osób. Innym wyjątkiem dotyczącym członkostwa w spółdzielni socjalnej jest odstępstwo od wymienionych wcześniej typów osób mogących być jej członkami. Dopuszcza się członkostwo w spółdzielni socjalnej osób posiadających ograniczoną zdolność do czynności prawnych oraz osób niewymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych, pod warunkiem, że ich praca na rzecz spółdzielni wymaga szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie tej spółdzielni. Liczba takich osób nie może przekroczyć 50% całkowitej liczby członków spółdzielni. W sytuacji przekroczenia przez spółdzielnię socjalną liczby piętnastu członków, należy w niej powołać radę nadzorczą. Funkcję rady nadzorczej w spółdzielniach posiadających piętnaście i mniej osób pełni walne zgromadzenie, chyba że statut stanowi inaczej. 5

6 INFORMACJE OGÓLNE 3. Funkcjonowanie spółdzielni socjalnej Spółdzielnia socjalna działa na zasadzie układanki, której wszyscy członkowie wnoszą swój udział w postaci pracy i współodpowiedzialności. Każdy wykonuje to, co umie robić najlepiej lub to, czego chce się nauczyć. Każdy pełni określoną rolę społeczną, włączając się w reintegrację społeczną i zawodową. Wszystkie elementy takiej układanki muszą do siebie pasować i wzajemnie się uzupełniać. Działalność spółdzielni socjalnej polega na prowadzeniu wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę jej członków, która ma służyć ich reintegracji społecznej i zawodowej. Członkowie spółdzielni sami tworzą dla siebie miejsca pracy, wypracowują dochód, zapewniając byt sobie i swoim rodzinom. W ten sposób zmieniają siebie i swoje środowisko, uczą się współpracy i podtrzymywania więzi międzyludzkich oraz różnych ról społecznych. Rodzaj działalności prowadzonej przez spółdzielnię określają ostatecznie osoby, które ją zakładają. Zależy on od ich umiejętności i zapotrzebowania rynku na dane towary lub usługi. W sferze zainteresowań spółdzielni socjalnych znajdują się: działania na rzecz osób niepełnosprawnych, promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych lub zagrożonych zwolnieniem, działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, a zwłaszcza rozwój przedsiębiorczości oraz działania edukacyjne i kulturalne. Realizowanie celów społecznej i zawodowej reintegracji członków spółdzielni socjalnej oraz tworzenie funduszu inwestycyjnego i zwiększanie funduszu zasobowego, finansowane jest z nadwyżki bilansowej, która w odróżnieniu od spółek kapitałowych nie może być podzielona między członków spółdzielni. Spółdzielnie socjalne, tak jak firmy komercyjne, działają na otwartym rynku, podlegając jego zasadom. Muszą więc pozyskiwać i utrzymywać odbiorców swoich towarów i usług, za sprawą których zapewnią sobie zysk i płynność finansową. W praktyce jednak, w przypadku spółdzielni socjalnych, daleko bardziej zauważalne są efekty społeczne ich funkcjonowania niż efekty ekonomiczne, przekładające się na wynik finansowy. Dlatego większość spółdzielni socjalnych tworzy swój budżet w oparciu o dwa źródła. Pierwszym z nich są różnego rodzaju dotacje, granty i refundacje, czyli środki niezwiązane bezpośrednio z działaniami rynkowymi. Drugim źródłem finansowania budżetu spółdzielni socjalnej są środki z działalności rynkowej, czyli czysto biznesowej i komercyjnej. 6

7 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ 1. Działania przed podjęciem decyzji o założeniu spółdzielni socjalnej Zastanów się, jaki cel społeczny chcesz osiągnąć.! wyrównywanie szans! rozwój społeczności lokalnej! zagwarantowanie praw dla mniejszości! aktywizacja zawodowa, rozwijanie umiejętności zawodowych! tworzenie miejsc pracy! rozwiązanie innych problemów społeczności lokalnej Osoby, które zamierzają założyć spółdzielnię socjalną, muszą zastanowić się, w jakim sektorze rynku odnajdują się najlepiej, a także jakie są potrzeby na rynku, na którym chcą prowadzić działalność. Krótko mówiąc, należy wiedzieć, co i gdzie chce się robić, jaki cel społeczny zamierza się osiągnąć. Ważnym elementem zobrazowania planu przyszłej działalności jest opracowanie biznesplanu (plan biznesplanu zamieszczono w ostatniej części biuletynu). Sprawdź, jakim potencjałem osobowym dysponujesz. Sprawdź, jakimi umiejętnościami dysponują potencjalni założyciele spółdzielni socjalnej. Co potraþą robić najlepiej, jakie mają przygotowanie zawodowe i doświadczenie? Na tej podstawie określ wspólnie z nimi rodzaj działalności zakładanej spółdzielni. Przygotowując wizję działalności istotne jest, by wziąć pod uwagę umiejętności potencjalnych przyszłych członków spółdzielni. Z tych umiejętności bowiem wynika to, jakie produkty mogą wytwarzać lub jakie usługi mogą świadczyć oraz czy na owe potencjalne produkty i usługi istnieje popyt na rynku. Należy przeanalizować, do kogo chcemy trafić z usługami lub towarami i w jaki sposób możemy konkurować z innymi przedsiębiorcami. Jest to ważny moment dla założycieli, gdyż decyzje podjęte na tym etapie mają w dużej mierze wpływ na powodzenie całego przedsięwzięcia. 7

8 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ Samodzielne stawianie czoła układaniu biznesplanu, szukanie wiedzy prawnej i wszelkie niezbędne czynności, które pozwalają na przejście od pomysłu do jego realizacji są trudne i wymagają znacznego samozaparcia. Dlatego między innymi tworzone są takie projekty jak Razem skuteczniej i bezpieczniej, w ramach którego mogą Państwo otrzymać fachową pomoc i wsparcie na całym etapie tworzenia spółdzielni socjalnej, a także w trakcie pierwszego okresu jej prowadzenia. Ważne jest także korzystanie z doświadczenia już istniejących spółdzielni socjalnych (wykaz wszystkich spółdzielni socjalnych można znaleźć na stronie Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych Na etapie rodzenia się pomysłu i jego finalizowania ważny jest także kontakt z powiatowym urzędem pracy, gdyż na starcie potrzebny jest kapitał, konieczny do zakupu chociażby niezbędnego wyposażenia, a powiatowy urząd pracy oferuje w tym zakresie znaczną pomoc finansową. Zgromadź niezbędne dokumenty, m.in. potwierdzające status założycieli jako osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, np.:! Zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy potwierdzające status bezrobotnego,! Zaświadczenie potwierdzające zakończenie psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego dla osób uzależnionych od alkoholu,! Zaświadczenie potwierdzające zakończenie udziału w programie terapeutycznym w zakładzie opieki zdrowotnej dla osób uzależnionych od narkotyków lub chorych psychicznie,! Zaświadczenie o stopniu niepełnosprawności,! Zaświadczenie o realizowaniu indywidualnego programu integracji z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie dla uchodźcy,! Zaświadczenie z ośrodka pomocy społecznej dla osób bezdomnych lub zwalnianych z zakładu karnego. 8

9 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ 2. Statut spółdzielni socjalnej Gdy jest już pomysł na działalność i grupa osób odpowiednia do założenia spółdzielni socjalnej, należy stworzyć statut, który określi cele i zasady jej funkcjonowania. Statut spółdzielni socjalnej powinien zawierać następujące elementy: nazwa spółdzielni zawierająca oznaczenie spółdzielnia socjalna, przedmiot działalności spółdzielni (działania wykonywane w ramach działalności gospodarczej określone zgodnie z kategoriami opisanymi w Polskiej KlasyÞkacji Działalności Gospodarczej i informację, że spółdzielnia działa na rzecz reintegracji zawodowej i społecznej), teren działania i siedziba (obszar, w obrębie którego spółdzielcy mają zamiar sprzedawać swoje towary/ usługi, należy również podać co najmniej miejscowość, w której znajdować się będzie siedziba spółdzielni), czas trwania (w sytuacji, gdy spółdzielnia została założona na czas określony), prawa i obowiązki członków oraz zasady ich przyjmowania, odwoływania, wykreślania czy wykluczania, zasady wyboru, odwoływania oraz kompetencje władz: zarządu, walnego zgromadzenia oraz rady nadzorczej, zasady wprowadzania zmian w statucie (organem do tego uprawnionym jest walne zgromadzenie), sposób podziału, połączenia się, jak również likwidacji spółdzielni socjalnej, zasady podziału nadwyżki bilansowej oraz pokrywania ewentualnych strat, wysokość wpisowego (nie podlega ono zwrotowi i najczęściej waha się pomiędzy 50 a 100 zł), wysokość i ilość udziałów, które członek powinien zadeklarować, a także terminy ich wnoszenia i zwrotu oraz skutki niewniesienia udziału w terminie. Tak utworzony Statut musi zostać podpisany przez wszystkich członków przyszłej spółdzielni. 3. Zwołanie zebrania założycielskiego Zwołanie zebrania założycielskiego powinno zostać poprzedzone ustaleniami dotyczącymi jego terminu (data, godzina), który będzie dogodny dla wszystkich założycieli. Należy także ustalić miejsce, w którym odbędzie się spotkanie. Znacznym ułatwieniem jest przygotowanie, odpowiednio wcześniej, listy członków założycieli, na której każdy z nich powinien się podpisać na początku spotkania. 9

10 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ Rozpoczynając zebranie należy przedstawić porządek obrad, który powinien zawierać następujące punkty: 1. Podjęcie uchwały o powołaniu spółdzielni socjalnej pod nazwą.. 2. Podjęcie uchwały o przyjęciu statutu spółdzielni socjalnej pod nazwą. 3. Podjęcie uchwały o wyborze zarządu spółdzielni socjalnej pod nazwą.. Następnie przystępuje się do realizacji ustalonych punktów obrad. W trakcie spotkania sporządza się sprawozdanie z jego przebiegu, które zawiera zapis tego, co na zebraniu się wydarzyło streszczenie dyskusji, wniosków, informację o przyjętych uchwałach, sposób głosowania, ilość oddanych głosów za lub przeciw. Warto również przed zwołaniem zebrania założycielskiego ustalić, kto spośród członków założycieli będzie pełnił funkcje przewodniczącego i sekretarza. Do obowiązków przewodniczącego należeć będzie prowadzenie zebrania, natomiast sekretarz sporządzi protokół z przebiegu spotkania. Ustalenie przed zebraniem osób, które obejmą te funkcje, usprawni jego przebieg, dzięki możliwości wcześniejszego przygotowania się do spotkania. Sekretarz i przewodniczący podpisują się również pod protokołem ze spotkania założycielskiego i wszystkimi podjętymi na nim uchwałami. Utworzone na zebraniu założycielskim dokumenty najlepiej przygotować jako co najmniej dwa oryginały, tak by jeden komplet złożyć w sądzie, a drugi można było przechowywać w archiwum. Po zakończeniu zebrania założycielskiego należy skompletować i sprawdzić wszystkie dokumenty, które będą niezbędne podczas składania wniosku o rejestrację. Dokumenty niezbędne do rejestracji spółdzielni socjalnej: 1. Lista członków założycieli z podpisami tych osób, zawierająca: ich imiona, nazwiska, adresy zameldowania bądź zamieszkania, PESEL bądź inny numer identyþkacyjny, 2. Protokół zebrania założycielskiego opatrzony podpisami przewodniczącego i sekretarza zebrania, 3. Uchwały podjęte na zebraniu założycielskim, tj.: uchwała o powołaniu spółdzielni socjalnej, uchwała o przyjęciu statutu, uchwała o wyborze władz zarządu, a także jeśli była wybierana to również rady nadzorczej; Wszystkie uchwały muszą być opatrzone podpisami przewodniczącego i sekretarza zebrania, 4. Jednolity tekst statutu podpisany przez wszystkich członków spółdzielni socjalnej. W przypadku wprowadzenia zmian w statucie w trakcie zebrania, należy najpierw je zapisać, a dopiero po wprowadzeniu i zatwierdzeniu zmian dać dokument do podpisania wszystkim członkom spółdzielni. Często oznacza to, że członkowie podpisują statut z naniesionymi poprawkami dzień po zebraniu, a informacje o ewentualnych poprawkach zapisuje się w protokole. 10

11 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ 5. Zaświadczenia, potwierdzające, że osoby zakładające spółdzielnię socjalną posiadają do tego uprawnienia, czyli że należą do którejś z grup, spośród których mogą rekrutować się członkowie założyciele. Po zakończeniu spotkania założycielskiego zarząd ma 7 dni na dokonanie rejestracji spółdzielni w sądzie. Ważnym jest więc wcześniejsze skompletowanie niezbędnych dokumentów. 4. Zarejestrowanie powołanej spółdzielni Spółdzielnia socjalna podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Komplet dokumentów rejestracyjnych należy złożyć w KRS właściwym ze względu na siedzibę spółdzielni socjalnej. Oddziały KRS mają swoje siedziby we wszystkich miastach wojewódzkich. Wniosek o rejestrację spółdzielni socjalnej należy złożyć na specjalnych formularzach wraz z załącznikami i niezbędnymi dokumentami. Wzorcowe formularze dostępne są w siedzibach KRS, a także na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Pobrane formularze należy wypełnić drukowanymi literami, komputerowo lub ręcznie, a pola niewypełnione należy przekreślić. Muszą być one także opatrzone podpisami wszystkich członków zarządu spółdzielni socjalnej. Wyróżnia się trzy podstawowe, niezbędne do zarejestrowania spółdzielni socjalnej formularze zgłoszeniowe: KRS W5 formularz służący do zgłoszenia/rejestracji powołanej spółdzielni socjalnej, KRS WK załącznik do formularza KRS W5. Przeznaczony jest do zgłoszenia organów podmiotu, czyli zarządu i ewentualnie rady nadzorczej, jeśli została powołana. W formularzu tym należy wpisać konkretne osoby wchodzące w skład danego organu i podać ich funkcje, a także należy podać, cytując zapisy statutu, kto podpisuje oświadczenia woli. Jeżeli spółdzielnia musi powołać także radę nadzorczą, to należy złożyć dwa formularze KRS WK oddzielnie dla zarządu i rady nadzorczej. KRS WM kolejny załącznik do formularza KRS W5, przeznaczony do zgłoszenia w nim zakresu działalności gospodarczej. Wypełniając ten formularz konieczne jest posłużenie się kodami Polskiej KlasyÞkacji Działalności, które opisują różne rodzaje usług i towarów. Do wymienionych formularzy dołącza się dokumenty z zebrania założycielskiego (wymienione powyżej) oraz uwierzytelnienie notarialne lub dokumenty opatrzone podpisami wszystkich członków zarządu złożonymi przed pracownikiem sądu. Jeśli decydujemy się na uwierzytelnienie notarialne, to musimy wiedzieć, że jest to usługa płatna, natomiast uwierzytelnienie przed pracownikiem sądu jest bezpłatne. Bezpłatna jest również sama rejestracja spółdzielni socjalnej w KRS i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, co reguluje art. 6 ust. 3 ustawy o spółdzielniach socjalnych. 11

12 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ Prawidłowo wypełniony wniosek wraz z załącznikami można dostarczyć do biura podawczego KRS osobiście lub za pośrednictwem kuriera, ewentualnie wysłać go listem poleconym. Warto poprosić w sądzie o opieczętowanie jednego kompletu dokumentów, w celu jego włączenia do archiwum spółdzielni. Tak opieczętowany komplet dokumentów stanowi również potwierdzenie złożenia przez nas wniosku. W celu dokonania uwierzytelnienia wniosku, członkowie zarządu muszą równocześnie złożyć podpisy w obecności pracownika sądu, w momencie składania wniosku o rejestrację. Osoby te powinny posiadać przy sobie dowód tożsamości. W sytuacji wysłania wniosku listem poleconym, potwierdzeniem złożenia dokumentów jest dowód nadania pocztowego. Sąd rejonowy ma 14 dni na rozpatrzenie naszego wniosku, licząc od daty złożenia /wpłynięcia dokumentów. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku sąd rejonowy przesyła informację o zarejestrowaniu, a tym samym o uzyskaniu przez spółdzielnię osobowości prawnej, listem poleconym na adres korespondencyjny, który został podany w formularzu KRS W5. Na przesłanym nam odpisie znajduje się numer KRS, pod jakim nasza spółdzielnia została wpisana do rejestru oraz wszelkie dane identyfikujące podmiot, takie jak: adres, osoby wybrane do zarządu, informacja o rodzajach prowadzonej działalności gospodarczej. Otrzymany dokument jest podstawową informacją o spółdzielni i jest wymagany w dalszym procesie rejestracji spółdzielni. Sąd rejonowy może także odmówić zarejestrowania w sytuacji, gdy spółdzielnia socjalna nie spełnia wymaganych warunków takich jak zgodność statutu z obowiązującym prawem, czy prawidłowe wypełnienie formularzy lub kompletność wymaganych dokumentów. Jeżeli nie zgadzamy się z negatywną decyzją rozpatrującego wniosek, przysługuje nam prawo do odwołania się od niej. Skargę musimy wnieść w terminie 7 dni od daty otrzymania z sądu postanowienia referendarza. Po wniesieniu takiej skargi postanowienie referendarza przestaje obowiązywać. Wówczas sąd rejonowy rozpatruje skargę jako sąd I instancji. Jeżeli na tym etapie nie zgodzimy się z negatywną decyzją sądu rejonowego, to przysługuje nam apelacja do sądu okręgowego jako II instancji w terminie dwóch tygodni od daty otrzymania odpisu postanowienia z sądu rejonowego wraz z uzasadnieniem. Od postanowień sądu okręgowego przysługuje nam odwołanie (kasacja) do sądu najwyższego. Wnosi się ją do sądu, który wydał zaskarżone postanowienie w terminie miesiąca od daty otrzymania orzeczenia przez skarżącego. Zakładającym spółdzielnię, po zarejestrowaniu podmiotu, przysługuje prawo do opóźnienia terminu rozpoczęcia działalności po podjęciu odpowiedniej uchwały. Taka spółdzielnia ma na to 12 miesięcy od daty rejestracji w KRS. 12

13 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ 5. Procedury końcowe W związku z tym, że spółdzielnie socjalne jako osoby prawne podlegają takim samym przepisom jak inni przedsiębiorcy, muszą w dalszej kolejności po rejestracji uregulować sprawy dotyczące numeru REGON, konta bankowego, numeru NIP, ZUS i VAT. Numer REGON Aby zarejestrowana spółdzielnia uzyskała numer REGON, należy zgłosić się do urzędu statystycznego i wypełnić formularz RG 1 wraz z załącznikami. Druki te wraz z instrukcją ich wypełnienia można otrzymać w urzędzie statystycznym, w KRS oraz na stronie GUS: Wypełniony wniosek można dostarczyć osobiście lub za pośrednictwem poczty do urzędu statystycznego, odpowiedniego pod względem siedziby podmiotu. Poza formularzem i załącznikami spółdzielnia musi posiadać i przedstawić dokument potwierdzający wpisanie do KRS. Na otrzymanie numeru REGON czeka się 7 dni od daty złożenia formularza RG 1 w urzędzie statystycznym. Szybsze uzyskanie numeru REGON można osiągnąć składając formularz osobiście. Konto bankowe Spółdzielnia socjalna, jak każdy podmiot gospodarczy, musi posiadać konto bankowe. Na rynku mamy znaczny wybór banków, w których możemy założyć konto. Powinniśmy się kierować w tej sytuacji kosztami prowadzenia takiego rachunku i wybrać ofertę dla nas optymalną. Numer NIP W sprawie otrzymania numeru NIP należy odwiedzić urząd skarbowy, właściwy ze względu na siedzibę spółdzielni. Na miejscu upoważniony pracownik, który przyjmie nasze zgłoszenie, poświadczy zgodność przedstawionych przez nas dokumentów, bądź w uzasadnionych przypadkach sporządzi odpis, zaś oryginały zostaną nam zwrócone za pokwitowaniem na odpisach. Ponadto musimy złożyć następujące dokumenty: Formularz NIP 2 Odpis z KRS Decyzja o nadaniu numeru REGON Umowa na posiadanie wynajmu lokalu, w którym znajduje się siedziba naszego podmiotu Informacja o koncie bankowym Odwiedzając urząd skarbowy, musimy zdecydować, czy jako spółdzielnia socjalna będziemy płatnikiem VAT, czy nie. Jeśli tak, to zgłaszamy tę informację poprzez złożenie formularza VAT R w urzędzie skarbowym 13

14 PROCEDURY ZAKŁADANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ właściwym do miejsca siedziby naszego podmiotu. Jeśli w trakcie prowadzenia działalności zdecydujemy o odejściu od rozliczania się z podatku VAT, to przysługuje nam prawo rezygnacji, lecz nie wcześniej niż przed upływem 3 lat od daty zgłoszenia się jako aktywny płatnik podatku od towarów i usług. ZUS Zatrudniając pracowników jako podmiot gospodarczy musimy zgłosić tę informację do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Mamy na to 7 dni od daty zatrudnienia pracownika (podpisania spółdzielczej umowy o pracę). Zgłoszenie odbywa się przez wypełnienie odpowiednich formularzy takich jak ZUS ZUA (zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej), ZUS ZZA (zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego/ Zgłoszenie zmiany danych). Wnioski te składamy osobiście lub za pośrednictwem poczty. Jeśli korzystamy z usług poczty, deklaracja powinna być podpisana przez pracodawcę i pracownika. 14

15 REGULACJE DOTYCZĄCE SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH 1. Źródła finansowania Spółdzielnia socjalna tak, jak każde inne przedsiębiorstwo, w pierwszym okresie swojej działalności gospodarczej potrzebuje źródeł finansowania. Rozpoczynając działalność, firmy nie posiadają jeszcze stałych odbiorców swoich produktów czy usług, nie mają wyrobionej i ugruntowanej marki i pozycji na rynku. W przypadku spółdzielni socjalnej istotne w tej kwestii są dwa zasadnicze źródła pomocy finansowej: wsparcie ze strony państwa i wykorzystanie środków unijnych. Pomoc finansowa ze środków publicznych dla spółdzielni socjalnych przyjmuje różne postacie. Są to: dotacje bezzwrotne, wniesienie wkładu do spółdzielni, zwolnienia podatkowe z opłat sądowych oraz zatrudnienie wspierane. Założyciele spółdzielni socjalnej mają możliwość uzyskania jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych w wysokości nie wyższej niż 4 krotne przeciętne wynagrodzenie na jednego członka spółdzielni oraz 3 krotnego przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka przystępującego do spółdzielni po jej założeniu. Wniosek o wsparcie finansowe z Funduszu Pracy Aby uzyskać wsparcie z Funduszu Pracy zainteresowany bezrobotny musi złożyć wniosek o przyznanie jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej. Dla mieszkańców powiatu chełmskiego będzie to PUP w Chełmie Plac Niepodległości 1. Tam osoby zainteresowane mogą pobrać wniosek o przyznanie bezrobotnemu jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych. Na podstawie informacji podanych we wniosku urząd pracy dokonuje oceny planowanej działalności w aspekcie możliwości jej uruchomienia i prowadzenia przez co najmniej 12 miesięcy. Potencjalni założyciele spółdzielni socjalnej mają możliwość złożenia wspólnego wniosku, który będzie zawierał: kwotę wnioskowanych środków, szczegółową specyfikację wydatków oraz proponowaną formę zabezpieczenia tych środków. Wniosek powinien być uzupełniony następującymi załącznikami: Oświadczenie o korzystaniu lub niekorzystaniu z bezzwrotnych środków Funduszu Pracy lub innych środków publicznych na podjęcie działalności gospodarczej lub rolnej, założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej, Oświadczenie o wysokości uzyskanej pomocy de minimis w okresie ostatnich 3 lat przed złożeniem wniosku, Oświadczenie o nieprowadzeniu działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku, 15

16 REGULACJE DOTYCZĄCE SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH Oświadczenie o wykorzystaniu przyznanych środków zgodnie z przeznaczeniem, Oświadczenie o niekaralności w okresie 2 lat przed dniem złożenia wniosku, za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, Oświadczenie o niezłożeniu wniosku do innego starosty o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej lub środków na założenie bądź przystąpienie do spółdzielni socjalnej. Środki przekazane z Funduszu Pracy mogą być przeznaczone na zakup: nowych maszyn, urządzeń, wyposażenia, oprogramowania komputerowego potrzebnego do prowadzenia Þrmy. Nie można z otrzymanych środków pokrywać wydatków i kosztów związanych z prowadzeniem działalności, takich jak opłacenie składek ZUS, wynajem lokalu, spłacanie rat i odsetek od pożyczek, opłacenie podatków itp. PFRON Innym źródłem publicznych środków, jakie mogą otrzymać osoby przystępujące do istniejącej już spółdzielni socjalnej, jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Pomoc z tego źródła nie może przekroczyć 15 krotności przeciętnego wynagrodzenia. Zwolnienia podatkowe Kolejnym źródłem wsparcia finansowego spółdzielni socjalnych są zwolnienia podatkowe. Bardzo istotna w tym przypadku jest możliwość zwolnienia z podatku od osób prawnych (CIT). Nie jest to jednak całkowite zwolnienie z podatku, tylko z części obejmującej nadwyżkę bilansową, która została wydana przez spółdzielnię w danym roku podatkowym na działalność związaną z reintegracją społeczną i zawodową. Zatrudnienie wspierane Spółdzielnie socjalne, tak jak inne przedsiębiorstwa, ponoszą koszty związane z zatrudnieniem pracowników. W tej kwestii mają one prawo skorzystać z tzw. zatrudnienia wspieranego (art. 2 pkt. 8 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym Dz. U. z 2003 r. Nr 122, poz z późniejszymi zmianami). Polega to na zawarciu umowy pomiędzy spółdzielnią socjalną a starostą. Na tej podstawie spółdzielnia może otrzymywać kwartalną refundację składek płaconych na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe) w pełnej wysokości przez okres 24 miesięcy od dnia zatrudnienia oraz w połowie wysokości przez kolejne 12 miesięcy, do wysokości odpowiadającej miesięcznie wielkości składki, której podstawą wymiaru jest kwota minimalnego wynagrodzenia (art. 12 ust. 3a ustawy o spółdzielniach socjalnych). 16

17 REGULACJE DOTYCZĄCE SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH Wsparcie ze środków unijnych Wsparcie spółdzielni socjalnej ze środków unijnych pochodzi przede wszystkim z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata W Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki środki pozyskiwane są w ramach Priorytetu VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz w ramach Priorytetu VII Promocja integracji społecznej, na podstawie którego został stworzony m.in. projekt Razem skuteczniej i bezpieczniej. W ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich źródła finansowania mogą być pozyskiwane przy korzystaniu z działań podjętych na podstawie Priorytetu II Sprawne organizacje pozarządowe w dobrym państwie i Priorytetu IV Rozwój przedsiębiorczości społecznej. Pozyskiwanie funduszy unijnych wymaga składania wniosków, które należy przygotować przy wykorzystaniu generatora wniosków, zamieszczonego na stronie PO KL Tam znajdują się informacje o wszystkich konkursach, harmonogramy ich ogłaszania, dokumenty programowe itd. Pomocy w tym zakresie udzielają: Inkubator Przedsiębiorczości Społecznej ( Chełm, Plac Łuczkowskiego 15), Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego ( Chełm, ul. Wojsławicka 7), Fundacja Inicjatyw Lokalnych - Oddział w Chełmie ( Chełm, ul. Obłońska 20), - Oddział w Krasnymstawie ( Krasnystaw, ul. Plac 3 Maja 21), - Oddział we Włodawie ( Włodawa, ul. 11 Listopada 3), Lubelska Fundacja Rozwoju - Oddział w Chełmie ( Chełm, ul. Obłońska 20, - Oddział w Krasnymstawie ( Krasnystaw, ul. Plac 3 Maja 28), - Oddział we Włodawie ( Włodawa, ul. 11 Listopada 3). 17

18 REGULACJE DOTYCZĄCE SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH 2. Zasady łączenia, podziału i likwidacji spółdzielni socjalnych Spółdzielnię socjalną można łączyć z inną spółdzielnią, lecz ustawa nie reguluje szczegółowo zasad takiego połączenia. Istnieje natomiast regulacja dotycząca podziału spółdzielni socjalnej, według której z takiego podziału mogą wyodrębnić się jedynie spółdzielnie socjalne. Aby doszło do takiego podziału walne zgromadzenie, większością 2/3 głosów, musi podjąć odpowiednią uchwałę. Likwidacja spółdzielni socjalnej ma miejsce w przypadkach określonych w art i 3 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze, a także w przypadku: 1. Zaprzestania używania w nazwie oznaczenia Spółdzielnia Socjalna 2. Zmniejszenia się liczby członków poniżej pięciu w przypadku osób fizycznych i dwóch w przypadku osób prawnych lub zwiększenia się powyżej pięćdziesięciu (z wyjątkiem spółdzielni socjalnej powstałej w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych). 3. Przekroczenia ponad 50% ogólnej liczby osób wymienionych w art. 5 ust. 5 w okresie dłuższym niż 6 miesięcy bez przerwy. 4. Naruszenia zasad podziału nadwyżki bilansowej polegających na: zwiększeniu funduszu zasobowego nie mniej niż 40%, przeznaczenie na cele na rzecz reintegracji zawodowej nie mniej niż 40%, przeznaczenie części nadwyżki na fundusz inwestycyjny. Nadwyżka bilansowa nie może podlegać podziałowi pomiędzy członków spółdzielni socjalnej, a w szczególności na zwiększenie funduszu udziałowego, jak również nie może być przeznaczona na oprocentowanie udziałów. 5. Niespełnienia warunku określonego w art. 5a ust.1 ustawy o spółdzielniach socjalnych. Podczas likwidacji spółdzielni socjalnej, której powstanie zostało sfinansowane ze środków publicznych, środki pozostające po spłaceniu zobowiązań i innych wymaganych odliczeń, dzieli się między jej członków, jednak nie więcej niż 20%, a pozostałą część przekazuje się na Fundusz Pracy. Natomiast jeśli spółdzielnia nie była założona ze środków funduszu pracy, to wyżej wymienione środki w całości dzieli się między jej członków. Walne zgromadzenie może także podjąć uchwałę o przekazaniu wyżej wymienionych środków na rzecz organizacji pozarządowej, realizującej zadania określone ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub na rzecz właściwego związku rewizyjnego spółdzielni socjalnych bądź na inną spółdzielnię socjalną. 18

19 SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA SOCPROJEKT W CHEŁMIE Michał Mart prezes Robert Wałkowiecki wiceprezes Jerzy Wawryniuk wiceprezes Chełm, ul. Lwowska tel e mail: socprojekt@wp.pl Spółdzielnia Socjalna SocProjekt świadczy: kompleksowe usługi sprzątające, prace remontowo wykończeniowe, ekspresowe naprawy bieżące (na telefon), pranie dywanów i wykładzin, odśnieżanie, koszenie trawników, usługi komputerowe budowanie stron internetowych. Za swoje usługi proponuje konkurencyjne ceny, niższe od oferowanych na naszym rynku. Dla stałych klientów przewiduje rabaty. Jej klientami mogą być zarówno Þrmy, instytucje, jak i osoby prywatne. Spółdzielnia Socjalna SocProjekt dba o wysoką jakość i terminowość świadczonych usług. 19

20 WYWIAD Rozmowa z wiceprezesem Spółdzielni Socjalnej SocProjekt w Chełmie Robertem Wałkowieckim Spółdzielnia SocProjekt działa od listopada 2009 roku i jest pierwszym tego typu podmiotem na terenie powiatów chełmskiego, krasnostawskiego i włodawskiego. Na obszarze całego województwa lubelskiego jak wynika z mapy funkcjonuje tylko 9 spółdzielni socjalnych. Nie jest to zjawisko ani powszechne, ani popularne. Skąd narodził się pomysł utworzenia SocProjektu? Pomysł podsunął nam ojciec Michała, jednego z członków założycieli, dziś Prezesa naszej Spółdzielni. Przeglądając prasę ogólnopolską, natknął się on na artykuł o ekonomii społecznej. I tak się zaczęło. Michał zaczął rozmawiać z różnymi kolegami, szukał współzałożycieli, by w końcu traþć i do mnie. Byłem zdecydowany wyjechać do pracy za granicą, jednak zaciekawił mnie propozycją współpracy. Temat mnie wciągnął. By założyć taką spółdzielnię, potrzeba minimum pięć osób, zaczęliśmy poszukiwania. W maju 2009 roku brakowało już tylko jednej osoby. Przekonani o tym, że ją znajdziemy, udaliśmy się do PUP trzech z nas zarejestrowało się jako osoby bezrobotne. To był pierwszy warunek, jaki należało spełnić w myśl ustawy staliśmy się osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Przychodząc do urzędu, byliśmy już po rozmowach z kontrahentami, mieliśmy w ręku listy intencyjne, przedwstępną umowę najmu lokalu i pomysł na formę działalności. Podczas jednej z konferencji, organizowanej przez PUP i Fundację Rozwoju Lubelszczyzny Wiedza Motywacja Sukces poznaliśmy różne podmioty ekonomii społecznej w tym spółdzielnię socjalną Dragon z Zamościa. Tam, chyba po raz pierwszy, uświadomiliśmy sobie, jak ważne jest trafne dobranie odpowiednich osób na członków spółdzielni. Wszyscy członkowie spółdzielni są sobie równi, powinni jednakowo dbać o dobre imię spółdzielni, dzielić się pracą i obowiązkami, wspierać wzajemnie i mieć do siebie zaufanie. Do kogo, do jakich osób i instytucji, mogą udać się osoby zamierzające założyć spółdzielnię socjalną na naszym terenie? Kto Państwu pomógł w długim procesie rejestracji? Osoby te powinny odwiedzić wszystkie instytucje i organizacje, zajmujące się ekonomią społeczną, a więc: PUP, CIS, KIS, ROEFS, fundacje. Mogą przyjść lub napisać do nas, podzielimy się doświadczeniem, opowiemy o naszych zmaganiach z urzędami i wskażemy, do kogo udać się na wstępie. Na początku powinny to być jednostki, które mogą udzielić nam wsparcia w postaci bezzwrotnej dotacji przeznaczonej na utworzenie spółdzielni. Dziś są to nie tylko Urzędy Pracy, ale także podmioty ekonomii społecznej, czyli np. fundacje. Każdy może otrzymać na założenie spółdzielni do 20 tys. zł oraz przez sześć miesięcy (z możliwością przedłużenia do roku) tzw. wsparcie pomostowe, czyli pieniądze na opłacenie podstawowych rachunków. Miesięcznie jest to kwota minimalnej płacy, tj zł. W naszym przypadku ogromną pomoc uzyskaliśmy w ramach szkoleń, organizowanych przez Stowarzyszenie 20