Specyfika udostępniania złóż niekonwencjonalnych w Polsce
|
|
- Irena Krawczyk
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NAFTA-GAZ, ROK LXXII, Nr 10 / 2016 DOI: /NG Piotr Kasza Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Piotr Kenar, Wojciech Piętka ORLEN Upstream Specyfika udostępniania złóż niekonwencjonalnych w Polsce Zasoby węglowodorów w złożach niekonwencjonalnych zaczynają odgrywać coraz większą rolę w globalnym bilansie energetycznym. Ich pozyskanie staje się wiodącym celem wielu firm naftowych z całego świata. Polski przemysł ma już pewne doświadczenia w tym obszarze poszukiwań. W minionych latach prowadzono prace nad uzyskaniem komercyjnej produkcji węglowodorów z łupków gazonośnych. Polskie firmy udostępniły formacje łupkowe znaczną liczbą odwiertów. Wiele z prac nad udostępnianiem tych formacji miało charakter eksperymentalny. Ich celem było znalezienie efektywnej techniki i technologii pozyskiwania gazu z łupków. Firma ORLEN Upstream wykonała interesujące prace stymulacyjne w odwiercie Stoczek-OU1K. Zabiegi szczelinowania zostały przeprowadzone z wykorzystaniem różnych technologii płynowych, a opróbowanie odwiertu odbywało się w sposób selektywny. Jednocześnie krajowe firmy wykazują coraz większe zainteresowanie również innymi, niekonwencjonalnymi akumulacjami gazu (np. tight gas). W Polsce istnieją potwierdzone zasoby gazu w niskoprzepuszczalnych piaskowcach, natomiast sposoby ich udostępniania dotychczas nie zawsze okazywały się efektywne. Intensywny rozwój w obszarze dodatków chemicznych, jak również ciekawe koncepcje w zakresie technologii zabiegowych pozwalają z optymizmem patrzeć na przyszłe wyzwania związane ze stymulacją złóż typu tight. Interesującym obszarem poszukiwań nowych zasobów gazu ziemnego w Polsce jest też metan zakumulowany w pokładach węgla. Po pierwszych, niezbyt udanych eksperymentach w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, mając na względzie postęp techniczny i technologiczny, jaki się od tego czasu dokonał, można ponownie przystąpić do realizacji projektów w tym obszarze, z nadzieją na większą efektywność. Wspomniane działania i aktywność krajowych firm w poszukiwaniu węglowodorów w niekonwencjonalnych akumulacjach mogą doprowadzić do wypracowania efektywnej metody udostępniania tych formacji, a w konsekwencji do osiągnięcia sukcesu komercyjnego. Słowa kluczowe: złoża niekonwencjonalne, hydrauliczne szczelinowanie, gaz z łupków, metan z węgla. Completion of unconventional reservoirs in Poland The hydrocarbon resources in unconventional reservoirs are beginning to play an increasingly important role in the global energy mix. Their completion is becoming a leading target for many oil companies all over the world. Polish industry has already had some experience in this area of exploration. In recent years, lots of projects have been conducted to obtain commercial production of hydrocarbons from shale. Polish companies have drilled significant amount of wells, to shale gas formation. Much of the work to make available these formations has been experimental. Their goal, was to find effective techniques and technologies for the production of shale gas. The company ORLEN Upstream, has done some interesting stimulation work in the Stoczek-OU1K well. Fracturing treatments were performed in different wellbore technologies and testing was performed in a selective manner. Meanwhile, national companies are more and more interested in other unconventional gas accumulations. In Poland there are proven reserves of tight gas in low permeability sandstones, and methods of their stimulation have not always been effective. Intensive development in the area of chemical additives as well as interesting ideas in treatment technology, allow to be optimistic for the future challenges in the field of stimulation of tight gas reservoirs. An interesting area of exploration of new natural gas resources in Poland is also methane accumulated in coal seams. After previous unsuccessful experiments in the past years, new projects in this area can be realized with greater efficiency, having regard to the technical and technological progress which has been made. These activities will lead to the development of effective completion methods in terms of these formations and consequently to commercial success. Key words: unconventional reservoirs, hydraulic fracturing, shale gas, methane coalbed. 799
2 NAFTA-GAZ Gaz z łupków Hydraty gazowe Ropa z piaskowców tight Złoża wysokiej i średniej jakości Ropa ciężka Gaz z piaskowców tight Rys. 1. Trójkąt zasobów Metan z węgla Ropa z łupków Pomimo zdarzających się od lat w różnych rejonach świata kryzysów ekonomicznych popyt na węglowodory jest nadal wysoki. Wraz z nim nie wzrasta liczba nowych odkryć złóż konwencjonalnych, dlatego już od pewnego czasu firmy poszukiwawcze coraz przychylniej spoglądają w kierunku akumulacji węglowodorów w formacjach niekonwencjonalnych. W nich upatrują głównego źródła przyszłych zasobów i możliwości zaspokojenia potrzeb rynku energetycznego. Jak wynika z dotychczas zebranych informacji, zasoby węglowodorów w złożach niekonwencjonalnych są znacznie większe niż potwierdzone zasoby zakumulowane w klasycznych złożach ropy i gazu. Niestety złoża niekonwencjonalne są znacznie trudniejsze do udostępnienia. Wymagają bardziej zaawansowanej techniki i technologii, dlatego pozyskiwanie ich zasobów jest kosztowniejsze niż w przypadku złóż konwencjonalnych. Stąd podjęcie decyzji o udostępnianiu złóż niekonwencjonalnych jest bardziej ryzykowne, a niejednokrotnie też zdarza się, że jest ekonomicznie nieopłacalne. Wielkość zasobów można graficznie przedstawić w postaci trójkąta (rysunek 1). Najmniejsze zasoby, lecz najłatwiej dostępne są reprezentowane w obszarze przy wierzchołku trójkąta. Największe zasoby, natomiast trudniej dostępne są zlokalizowane przy jego podstawie. Znaczny potencjał wydobywczy potwierdzony został na świecie w formacjach łupkowych, złożach typu tight oraz w pokładach węgla, który akumuluje znaczne zasoby metanu. Wyniki rewolucji niekonwencjonalnej są bardzo zachęcające. W Stanach Zjednoczonych 37% produkowanego gazu pochodzi z formacji łupkowych (źródło: IEA, ). Równie obiecujące rezultaty osiągnęły niektóre kraje w zagospodarowaniu metanu z pokładów węgla. Do światowych liderów w tym obszarze należą USA, Australia, Chiny oraz Indie. Zgodnie z ukazującymi się publikacjami dotyczącymi krajowych zasobów metanu w formacjach niekonwencjonalnych mamy do czynienia ze sporym potencjałem. Nasze zasoby w złożach konwencjonalnych szacowane są na około 145 mld m 3. W formacjach typu tight ich wielkość określana jest na około 158 mld m 3. Formacje łupkowe mogą mieć potencjał wydobywczy na poziomie około 346 mld m 3, natomiast gaz zakumulowany w węglu to kolejne 95 mld m 3. Z danych tych, pokazanych na rysunku 2, wynika, że w złożach niekonwencjonalnych w Polsce jest zgromadzone ponad czterokrotnie więcej gazu niż w złożach konwencjonalnych, co uzasadnia podejmowanie prób udostępniania i wydobycia węglowodorów z tych formacji. Bez względu na typ akumulacji metanu najistotniejszą kwestią jest udostępnienie tych zasobów. Jedyną potwierdzoną, skuteczną metodą udostępniania złóż niekonwencjonalnych jest dziś hydrauliczne szczelinowanie. W każdym z wymienionych typów złóż szczelinowanie ma specyficzne i jasno określone zadania. konwencjonalne gaz zamknięty łupki węgiel 346 mld m 3 47% 95 mld m 3 13% 145 mld m 3 19% Rys. 2. Zasoby metanu w Polsce 158 mld m 3 21% Generalnie hydrauliczne szczelinowanie stosuje się w słabo i bardzo słabo przepuszczalnych złożach. Zgodnie z naturą złóż niekonwencjonalnych bez wykonania w nich zabiegów hydraulicznego szczelinowania nie można prowadzić ich ekonomicznej eksploatacji. Celem tej operacji jest kontrolowane wytworzenie w złożu podpartej szczeliny lub szczelin, przez co zwiększa się powierzchnię kontaktu odwiertu ze złożem, a podsadzona szczelina stanowi wysoko przepuszczalną arterię komunikacyjną do transportu węglowodorów. W złożach typu tight zabieg szczelinowania najmniej różni się od tego wykonywanego w złożach konwencjonalnych, natomiast ich współczynnik przepuszczalności jest wielokrotnie mniejszy. W efekcie istnieje konieczność występowania znacznych gradientów ciśnienia do przepływu gazu. Z uwagi na fakt, że gradient ciśnienia w złożu jest ograniczony, należy w celu maksymalnego zdrenowania matrycy utworzyć dwuskrzydłową szczelinę i dotrzeć z nią jak najdalej. Do tego celu używa się tysięcy metrów sześciennych cieczy szczelinującej oraz setek ton materiału podsadzkowego. Do wytworzenia szczeliny znacznych rozmiarów 800 Nafta-Gaz, nr 10/2016
3 artykuły Rys. 3. Hydrauliczne szczelinowanie (Archiwum ORLEN Upstream) potrzebna jest też istotna moc hydrauliczna, zdolna pompować te materiały z dużą wydajnością i przy wysokim ciśnieniu. Z tego względu zabiegi te w złożach tight noszą nazwę masowych (MHF massive hydraulic fracturing). W formacjach łupkowych i pokładach węgla cel szczelinowania jest nieco inny. W obu tych skałach gaz zakumulowany został w materii organicznej, a proces jego uwalniania wiąże się ze zjawiskiem desorpcji. W związku z powyższym bardzo istotne jest utworzenie maksymalnie dużej powierzchni (matrycy spękań), na której to zjawisko może zachodzić. Powierzchnię tę stanowią ściany szczelin, dlatego im jest ich więcej, tym lepiej desorbować się będzie gaz uwięziony w matrycy. W związku z tym celem szczelinowania łupków i pokładów węgla jest wytworzenie w formacji złożonej sieci podsadzonych pęknięć, mikroszczelin i szczelin, na których powierzchniach gaz będzie ulegał desorpcji, a następnie przepływał nimi do odwiertu. Pozytywne rezultaty światowych poszukiwań gazu w złożach niekonwencjonalnych oraz możliwość odkrycia znacznych akumulacji metanu w analogicznych strukturach w Polsce spowodowały spore zainteresowanie nimi w naszym kraju. W pierwszej dekadzie XXI wieku rozpoczęto w naszym regionie prace nad udostępnianiem formacji łupkowych, które w ostatnich latach były kontynuowane. Bardzo ciekawy projekt został zrealizowany w odwiercie Stoczek-OU1K. Jest to trzeci horyzontalny otwór poszukiwawczy za gazem z łupków, wykonany przez ORLEN Upstream w 2014 roku na obszarze województwa lubelskiego. Otwór osiągnął głębokość około 2980 m TVD, udostępniając niekonwencjonalne utwory syluru. Długość horyzontalnej części otworu to około 1100 m. Szczelinowanie hydrauliczne części horyzontalnej przeprowadzono w technologii plug and perf. W sumie w otworze wykonano 10 sekcji szczelinowania hydraulicznego. Zabiegi podzielono na dwa etapy. Pierwszy etap obejmował szczelinowanie 5 sekcji z użyciem cieczy zabiegowej na bazie polimeru, drugi został wykonany z wykorzystaniem cieczy zabiegowej typu slickwater. Koncepcję szczelinowania tego odwiertu pokazano na rysunku 4. Rodzaj oraz całkowita ilość zatłoczonej podsadzki w każdym z etapów była taka sama, dodatki chemiczne do cieczy zabiegowej także nie ulegały zmianie. Odbiór płynu zwrotnego dla każdego z dwóch etapów przeprowadzono oddzielnie i porównano wyniki różnych technologii szczelinowania w tym samym ośrodku skalnym. W pierwszym etapie wykonano szczelinowanie pięciu sekcji przy użyciu cieczy zabiegowej na bazie polimeru. Etap 1: Szczelinowanie cieczą zabiegową na bazie polimeru 360,5 m Sekcja 5 Sekcja 4 Sekcja 3 Sekcja 2 Sekcja 1 40 perforacji 40 perforacji 40 perforacji 40 perforacji 36 perforacji 70,0 m 67,0 m 56,0 m 67,0 m 78,0 m Etap 2: Szczelinowanie cieczą zabiegową typu slickwater 419,0 m Sekcja 10 Sekcja 9 Sekcja 8 Sekcja 7 Sekcja 6 48 perforacji 48 perforacji 50 perforacji 48 perforacji 48 perforacji 88,0 m 84,5 m 57,0 m 70,0 m 80,0 m Rys. 4. Koncepcja szczelinowania odwiertu Stoczek-OU1K 4278,7 mmd Korek izolujący pomiędzy etapami Nafta-Gaz, nr 10/
4 NAFTA-GAZ W czasie każdego z zabiegów zastosowano zarówno żel liniowy, jak i sieciowany o koncentracji polimerów około 30# (lb/1000 gal). Całkowita ilość płynu na pięć zabiegów szczelinowania wynosiła około 5300 m 3. Średni wydatek tłoczenia utrzymywano na poziomie 12,5 m 3 /min, przy ciśnieniu zabiegowym około 720 bar. W drugim etapie wykonano szczelinowanie kolejnych pięciu sekcji z wykorzystaniem cieczy zabiegowej typu slickwater, czyli wody z dodatkiem reduktora tarcia. Całkowita ilość płynu na pięć zabiegów szczelinowania wyniosła około m 3. Średni wydatek tłoczenia utrzymywano na poziomie 16 m 3 /min, przy ciśnieniu zabiegowym około 820 bar. W każdym z dwóch etapów ilość zatłoczonej podsadzki na pięć zabiegów szczelinowania wyniosła około 600 ton. Podczas szczelinowań wtłoczono podsadzkę kwarcową 100 mesh oraz ceramiczną 40/70 mesh. Przykładowy zapis parametrów zabiegu szczelinowania z użyciem żelu liniowego i sieciowanego oraz slickwater przedstawiono na rysunkach 5 i 6. Zabiegi szczelinowania w każdym z etapów wykonywane były w ten sam sposób. Jak wspomniano, zasadnicza różnica pomiędzy etapami polegała na użyciu innej cieczy technologicznej. To z kolei miało znaczący wpływ na podstawowe parametry zabiegu szczelinowania. Przykładowy zapis parametrów zabiegów z poszczególnych etapów pokazano na rysunkach 5 i 6. W pierwszym etapie, z zastosowaniem żelu, zabieg wykonano przy wydajności tłoczenia około 13 m 3 /min (80 bpm). Przy tej wydajności średnie ciśnienie tłoczenia było równe około 655 bar (9500 psi). Maksymalna koncentracja podsadzki w płynie szczelinującym na bazie żelu wynosiła około 476 kg/m 3 (4 lb/gal). Zabiegi w drugim etapie wykonane zostały w technologii slickwater. W tym przypadku wydajność tłoczenia wynosiła około 16 m 3 /min (100 bpm). Przy takim reżimie prowadzenia zabiegów średnie ciśnienie tłoczenia wynosiło około 758 bar ( psi), natomiast maksymalna uzyskana koncentracja podsadzki w płynie szczelinującym to około 119 kg/m 3 (1 lb/gal). Odbiór płynu zwrotnego prowadzono w każdym z dwóch etapów. W obu przypadkach trwał on 7 dni. Bezpośrednio po uruchomieniu otworu odbierano płyn zwrotny, dławiąc przepływ, potem następował przepływ niedławiony, a w ostatniej fazie zastosowano gazodźwig, wspomagając azotem 802 Nafta-Gaz, nr 10/2016 wydobycie płynu pozabiegowego. Podczas odbioru cieczy pozabiegowej po pierwszym etapie szczelinowania hydraulicznego odebrano jej około 1640 m 3 (28% ilości zatłoczonej cieczy). Ilość odebranego gazu ziemnego wyniosła około 7600 Nm 3. Podczas odbioru cieczy pozabiegowej po drugim etapie szczelinowania hydraulicznego odebrano jej około 2793 m 3 (18% ilości zatłoczonej cieczy). Ilość odebranego gazu ziemnego wyniosła około Nm 3. Dla potrzeb gazodźwigu zużyto ponad 100 ton azotu na każdym z etapów. Innowacyjne na skalę europejską zastosowanie dwóch metod szczelinowania w jednym otworze horyzontalnym i selektywny odbiór płynu zwrotnego dały możliwość porównania dwóch różnych technologii szczelinowania tych samych utworów syluru. Porównanie dotyczyło zarówno zachowania skały zbiornikowej, jej podatności na szczelinowanie, w przypadku zastosowania dwóch różnych technologii stymulacji, jak i uzyskanych efektów. Rys. 5. Szczelinowanie żelami Rys. 6. Szczelinowanie slickwater
5 artykuły Pierwsze kroki w udostępnianiu złóż niekonwencjonalnych w Polsce zostały już poczynione. Koncentrowały się one do tej pory na łupkach gazonośnych, przy których udostępnianiu pracowało wiele firm krajowych i zagranicznych. Po kilku latach sporej aktywności w tym obszarze nie udało się uzyskać w pełni zadowalających wyników. Wśród możliwych i bardzo prawdopodobnych przyczyn są: własności skały mułowcowo-ilastej, brak odpowiedniej technologii udostępniania, a także niewystarczająca liczba zrealizowanych na terenie naszego kraju szczelinowań. W świetle badań wykonanych w INiG PIB jednym z kluczowych czynników obniżających efektywność zabiegów szczelinowania polskich łupków jest zjawisko embedmentu. Polega ono na wciskaniu podsadzki w ściany szczeliny. W pewnych warunkach może ono być tak intensywne, że mimo podsadzenia szczeliny ulega ona całkowitemu zaciśnięciu. Obecnie trwają prace nad rozpoznaniem i udostępnieniem innych typów złóż niekonwencjonalnych. Konieczne będzie opracowanie w najbliższym czasie skutecznej techniki i technologii udostępniania formacji tight, w których potwierdzono znaczne akumulacje metanu. W przypadku szczelinowania hydraulicznego w słabo przepuszczalnych piaskowcach o stosunkowo dużej miąższości, bez ryzyka występowania wody podścielającej oraz z ewentualną obecnością naturalnych szczelin, autorzy artykułu proponują wykorzystanie technologii znanej ze szczelinowania otworów poszukiwawczych gazu z łupków w Polsce. Technologia ta dzięki zastosowaniu dużych objętości mało lepkiej cieczy zabiegowej wspiera kompleksowość szczelin, a co za tym idzie pozwala udostępnić dużą objętość skały złożowej. Proppant o małej granulacji oraz duże wydatki tłoczenia poprawiają podsadzanie szczelin w znacznej odległości od otworu. Dodatkowo duże wydatki tłoczenia przeciwdziałają ucieczce cieczy zabiegowej w ewentualnie występujące naturalne szczeliny. Dodatkowo zastosowanie cieczy zabiegowej typu slickwater nie powoduje znacznego uszkodzenia powierzchni kontaktu szczelin z matrycą skalną ze względu na znikomą ilość dodawanego polimeru. Inną technikę szczelinowania można zastosować w słabo przepuszczalnych piaskowcach o małej miąższości, gdy występują problemy z aktywną wodą podścielającą. W tych przypadkach autorzy proponują wykorzystanie technologii selektywnej dystrybucji podsadzki wzdłuż interwału nasyconego węglowodorami. Znana jest ona w literaturze pod pojęciem pipelining i znalazła szerokie zastosowanie w piaskowcowych złożach węglowodorów w regionie basenu permskiego Delaware w USA, gdzie problem występowania wody podścielającej ma istotne znaczenie. Jednym z głównych kryteriów pozwalających wykonać zabieg z sukcesem jest perforacja dokładnie w warstwie, gdzie występuje nasycenie węglowodorami. Technologia polega na zatłaczaniu w pierwszej kolejności sieciowanego żelu o dużej lepkości (PAD). Powoduje to powstanie szczelin o znacznych rozmiarach (większych niż miąższość formacji złożowej). W kolejnym etapie wtłaczany jest proppant z płynem o lepkości nawet do pięćdziesięciu razy mniejszej niż płyn PAD. Obecność bardzo lepkiego płynu w szczelinie powoduje, że wpływający płyn o małej lepkości penetruje przede wszystkim sperforowaną serię złożową (zjawisko viscous fingering), która zostaje wypełniona znaczną ilością wtłoczonego proppantu. Dodatkowo zastosowanie techniki natychmiastowego odbioru płynu pozabiegowego ze szczeliny powoduje wymuszone i szybkie jej zamknięcie. Sprawia to, że podsadzka nie ma możliwości grawitacyjnego opadania w dół szczeliny, poniżej perforacji. Kolejne poważne wyzwanie stanowi uzyskanie komercyjnej produkcji metanu zakumulowanego w pokładach węgla. Jeżeli pozyskiwanie metanu prowadzone jest otworami wiertniczymi z powierzchni poza obszarami objętymi klasyczną działalnością górniczą mówimy o tzw. CBM (coal bed methane). Prowadząc z kolei działalność górniczą w kopalniach węgla kamiennego, w obszarach dużej metanowości, wykonuje się prace w celu odmetanowania kopalń. Dodatkowo możliwe jest odzyskanie metanu z powietrza wentylacyjnego. Tak uzyskany metan określany jest mianem CMM (coal mine methane). Po zakończeniu eksploatacji górniczej pozostawiony węgiel nadal może desorbować uwięziony metan. Ujmowanie metanu z wyeksploatowanych kopalń nosi nazwę AMM (abandoned mine methane). Zagospodarowanie metanu CMM jest realizowane już od wielu lat. Pierwsze projekty pozyskania metanu z węgla działały w Polsce już w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. W tym czasie poszukiwania prowadziło kilka firm, które nie uzyskały jednak zadowalających wyników i zrezygnowały z dalszych prac. Prawdopodobną przyczyną był brak odpowiedniej technologii szczelinowania węgla. Obecnie inicjowane są kolejne projekty mające na celu uruchomienie wydobycia metanu z pokładów węgla metodą CBM. Szanse na powodzenie realizowanych prac są teraz znacznie większe. Związane jest to przede wszystkim z ogromnym postępem technologicznym, jaki dokonał się przez ostatnie lata. Opracowanie i doskonalenie technologii szczelinowania formacji łupkowych może być wykorzystane w przypadku szczelinowania węgla. Przedstawione powyżej kierunki stanowią najbliższą perspektywę prac nad odkrywaniem nowych złóż i pozyskiwaniem metanu z formacji niekonwencjonalnych. Motywacja do uzyskania pozytywnych wyników tej działalności związana jest przede wszystkim z potwierdzonymi akumulacjami gazu w tych skałach. Zastosowanie skutecznych technik i technologii ich udostępniania z pewnością przybliży firmy do sukcesu komercyjnego tych przedsięwzięć. Nafta-Gaz, nr 10/
6 NAFTA-GAZ Prosimy cytować jako: Nafta-Gaz 2016, nr 10, s , DOI: /NG Artykuł nadesłano do Redakcji r. Zatwierdzono do druku r. Artykuł powstał na podstawie umowy ramowej pomiędzy ORLEN Upstream a Instytutem Nafty i Gazu Państwowym Instytutem Badawczym nr OU/184/2014 z dnia r. Literatura [1] Czupski M., Kasza P., Wilk K.: Płyny do szczelinowania złóż niekonwencjonalnych. Nafta-Gaz 2013, nr 1, s [2] Ely J. W., Hargrove J. S., Wolters B. C., Kromer J. C.: Pipelining. Viscous Fingering Prop Fracture Technique Finds Wide Success in Permian and Delaware Basins, SPE 26528, SPE ATCE, Houston [3] Gidley J. L., Holditch S. A., Nierode D. E., Veatch Jr. R. W.: Recent Advances in Hydraulic Fracturing. SPE Monograph Series, vol. 12. Society of Petroleum Engineers, [4] Kasza P.: Zabiegi stymulacji wydobycia w niekonwencjonalnych złożach węglowodorów. Nafta-Gaz 2011, nr 10, s [5] King G. E.: Thirty Years of Gas Shale Fracturing: What Have We Learned. SPE , SPE ATCE, Florence Dr inż. Piotr Kasza Adiunkt; kierownik Zakładu Stymulacji Wydobycia Węglowodorów. Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy ul. Lubicz 25 A Kraków piotr.kasza@inig.pl Piotr KENAR Dyrektor Pionu Wydobycia ORLEN Upstream ul. Prosta Warszawa Piotr.Kenar@orlen.pl Wojciech PIĘTKA Specjalista ds. intensyfikacji przepływu ORLEN Upstream ul. Prosta Warszawa Wojciech.Pietka@orlen.pl OFERTA ZAKŁAD STYMULACJI WYDOBYCIA WĘGLOWODORÓW Zakres działania: przygotowywanie receptur i badania płynów zabiegowych do stymulacji wydobycia ropy i gazu; symulacje przepływów i badania reologiczne w skali półtechnicznej; badania materiałów podsadzkowych; badania przewodności szczeliny w zależności od użytego materiału podsadzkowego i płynu zabiegowego; symulacje usuwania uszkodzenia strefy przyodwiertowej; oznaczanie współczynnika przepuszczalności i porowatości skał, kamienia cementowego, betonu itp.; dobór środków regulujących właściwości reologiczne płynów (SPCz, polimery itp.); badania szybkości reakcji skał złożowych z cieczami kwasującymi; laboratoryjne symulacje zabiegów kwasowania w warunkach złożowych; wykonywanie projektów technologicznych zabiegów stymulacji; analiza testów miniszczelinowania i analiza pozabiegowa; laboratoryjne symulacje metod wspomagających wydobycie węglowodorów; badania zjawisk korozyjnych występujących w górnictwie naftowym; dobór ochrony inhibitorowej zapobiegającej zjawiskom korozyjnym. Kierownik: dr inż. Piotr Kasza Adres: ul. Armii Krajowej 3, Krosno Telefon: w Faks: E- mail: piotr.kasza@inig.pl 804 Nafta-Gaz, nr 10/2016
Wykonanie stymulacji produktywności metanu w otworach Gilowice 1 i Gilowice 2H
Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA Wykonanie stymulacji produktywności metanu w otworach Gilowice 1 i Gilowice 2H Projekt realizowany
Bardziej szczegółowoZabiegi stymulacji wydobycia w niekonwencjonalnych złożach węglowodorów
NAFTA-GAZ październik 2011 ROK LXVII Piotr Kasza Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Zabiegi stymulacji wydobycia w niekonwencjonalnych złożach węglowodorów Ponad trzydzieści lat temu została wyodrębniona
Bardziej szczegółowoX POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013
X POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA ENERGETYKA PRZYGRANICZNA POLSKI I NIEMIEC DOŚWIADCZENIA I PERSPEKTYWY SULECHÓW, 21-22 LISTOPAD 2013 SHALE GAS, TIGHT GAS MINIONY ROK W POSZUKIWANIACH mgr inż. Aldona Nowicka
Bardziej szczegółowoBadania odbudowy przewodności warstwy podsadzki dla gazu (azotu) po zabiegu szczelinowania złóż niekonwencjonalnych
NAFTA-GAZ, ROK LXXIII, Nr 3 / 2017 DOI: 10.18668/NG.2017.03.05 Mateusz Masłowski Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Badania odbudowy przewodności warstwy podsadzki dla gazu (azotu) po zabiegu
Bardziej szczegółowoDr hab. inż. Stanisław Nagy, prof. nzw.
Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Katedra Inżynierii Gazowniczej NOWE EKOLOGICZNE TECHNOLOGIE POZYSKANIA GAZU ZIEMNEGO ZE ZŁÓŻ NIEKONWENCJONALNYCH (SHALE GAS, TIGHT GAS, CBM) Dr hab. inż. Stanisław Nagy,
Bardziej szczegółowoOpisywana tematyka jest związana z realizowanym tematem: i skuteczność energetyzowanych cieczy do szczelinowania skał
Energetyzowane ciecze szczelinujące nowoczesne narzędzie inżynierii geologicznej Opisywana tematyka jest związana z realizowanym tematem: Projektowanie, wpływ na środowisko i skuteczność energetyzowanych
Bardziej szczegółowoEfektywne szczelinowanie łupków w Polsce
NAFTA-GAZ, ROK LXIX, Nr 11 / 2013 Piotr Kasza Instytut Nafty i Gazu Efektywne szczelinowanie łupków w Polsce W miarę sczerpywania zasobów węglowodorów w złożach konwencjonalnych coraz większe znaczenie
Bardziej szczegółowoBadania podatności skały złożowej typu tight gas na zjawisko embedment ograniczające efektywność zabiegu hydraulicznego szczelinowania
NAFTA-GAZ, ROK LXXII, Nr 10 / 2016 DOI: 10.18668/NG.2016.10.07 Mateusz Masłowski, Piotr Kasza, Marek Czupski Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Badania podatności skały złożowej typu tight
Bardziej szczegółowoBadania zjawiska embedment w zabiegach stymulacyjnych
NAFTA-GAZ, ROK LXXII, Nr 12 / 2016 DOI: 10.18668/NG.2016.12.13 Mateusz Masłowski, Elżbieta Biały Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Badania zjawiska embedment w zabiegach stymulacyjnych
Bardziej szczegółowoBadania zjawiska wciskania ziaren materiału podsadzkowego w ściany szczeliny po zabiegu hydraulicznego szczelinowania złóż niekonwencjonalnych
NAFTA-GAZ, ROK LXXI, Nr 7 / 2015 Mateusz Masłowski Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Badania zjawiska wciskania ziaren materiału podsadzkowego w ściany szczeliny po zabiegu hydraulicznego
Bardziej szczegółowoŚrodowiskowe aspekty wydobycia gazu łupkowego
Środowiskowe aspekty wydobycia gazu łupkowego Małgorzata Woźnicka - Gaz łupkowy w Polsce i na Lubelszczyźnie Gaz łupkowy (shale gas) Gaz ziemny o genezie termogenicznej Niekonwencjonalne złoża gazu ziemnego
Bardziej szczegółowoBadania przewodności warstwy materiału podsadzkowego dla gazu (azotu) po. zabiegi hydraulicznego szczelinowania złóż niekonwencjonalnych.
NAFTA-GAZ, ROK LXXII, Nr 3 / 2016 DOI: 10.18668/NG.2016.03.04 Mateusz Masłowski Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Badania przewodności warstwy materiału podsadzkowego dla gazu (azotu) po
Bardziej szczegółowoGDZIE UWIĘZIONY JEST GAZ ŁUPKOWY I CZY ŁATWO GO WYDOBYĆ
X Międzynarodowe Targi i Konferencja GEOLOGIA GEO - ECO - TECH GDZIE UWIĘZIONY JEST GAZ ŁUPKOWY I CZY ŁATWO GO WYDOBYĆ Grzegorz Wróbel Paweł Lis Warszawa, 24 maja 2012 r. Gdzie występuje gaz łupkowy fot:
Bardziej szczegółowoPłyny do szczelinowania złóż niekonwencjonalnych
NAFTA-GAZ styczeń 2013 ROK LXIX Marek Czupski, Piotr Kasza, Klaudia Wilk Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Płyny do szczelinowania złóż niekonwencjonalnych Wstęp Począwszy od roku 1949, tj. od wprowadzenia
Bardziej szczegółowoWĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI ZASOBY GEOLOGICZNE BILANSOWE
Fot. Lubelski Węgiel BOGDANKA WĘGIEL KAMIENNY PODSTAWOWY SUROWIEC POLSKIEJ ENERGETYKI Państwowa służba geologiczna weryfikuje zasoby Obecnie na podstawie nowych kryteriów bilansowości i kierując się perspektywami
Bardziej szczegółowowiedza o gazie z łupków w Europie
Środowiskowe aspekty poszukiwań i eksploatacji niekonwencjonalnych złóż węglowodorów amerykańskie doświadczenia i europejskie wyzwania Paweł Poprawa Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy
Bardziej szczegółowoJerzy Hadro. PETRO-KONSULT ul. Grota Roweckiego 11/6 30-348 Kraków
1 Jerzy Hadro PETRO-KONSULT ul. Grota Roweckiego 11/6 30-348 Kraków Niekonwencjonalne złoŝa gazu ziemnego w Polsce, styczeń 2010 ZARYS PREZENTACJI 2 1. ZłoŜa gazu niekonwencjonalnego i gazu z łupków -
Bardziej szczegółowoGaz łupkowy na Lubelszczyźnie szanse i wyzwania ORLEN Upstream Sp. z o.o. - poszukiwanie i rozpoznawanie gazu ziemnego w złoŝach niekonwencjonalnych
Gaz łupkowy na Lubelszczyźnie szanse i wyzwania ORLEN Upstream Sp. z o.o. - poszukiwanie i rozpoznawanie gazu ziemnego w złoŝach niekonwencjonalnych na terenie województwa lubelskiego. Lublin, 27 września
Bardziej szczegółowoPL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 12/17
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 232120 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 415007 (51) Int.Cl. E21B 43/263 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 30.11.2015
Bardziej szczegółowoPOSZUKIWANIA GAZU Z ŁUPKÓW W POLSCE
Syczyn, maj 2013 Najlepsze praktyki przyjaznego dla środowiska rozwoju gazu z formacji łupkowych Sesja IV: Blaski i cienie poszukiwań za gazem z łupków Ministerstwo Gospodarki - Warszawa, 29 października
Bardziej szczegółowoBadania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków
Badania środowiskowe związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem gazu z łupków dr Małgorzata Woźnicka - 8.10.2013 r., Lublin Szczelinowanie hydrauliczne niezbędne dla wydobycia gazu ze złoża niekonwencjonalnego
Bardziej szczegółowoMarek Narkiewicz GAZ ŁUPKOWY W POLSCE MIĘDZY GEOLOGIĄ A NADZIEJĄ
Marek Narkiewicz GAZ ŁUPKOWY W POLSCE MIĘDZY GEOLOGIĄ A NADZIEJĄ Konwencjonalne złoże ropy i gazu skały uszczeln. skały zbiornikowe 60 O C 180 O C skały macierzyste Gaz łupkowy nie ma etapu migracji i
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu zastosowania otworów typu slim hole na opłacalność eksploatacji niekonwencjonalnych złóż mioceńskich
NAFTA-GAZ, ROK LXXII, Nr 11 / 216 DOI: 1.18668/NG.216.11.6 Bogdan Filar, Mariusz Miziołek Analiza wpływu zastosowania otworów typu slim hole na opłacalność eksploatacji niekonwencjonalnych złóż mioceńskich
Bardziej szczegółowoCO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW
Materiał informacyjny 2 Wprowadzenie Dynamiczny wzrost wydobycia gazu niekonwencjonalnego w ostatnim dziesięcioleciu w USA doprowadził do wybuchu prawdziwej gorączki XXI wieku. Gaz wydobywany z łupków
Bardziej szczegółowoGaz łupkowy Szansa dla Polski
Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego Polish Exploration and Production Industry Organization Gaz łupkowy Szansa dla Polski Lublin, 27 lipca 2011 r. Plan prezentacji 1. Przedstawienie
Bardziej szczegółowoPytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów
Prof. dr hab. inż. Jan Palarski Instytut Eksploatacji Złóż Pytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów Przedmiot LIKWIDACJA KOPALŃ I WYROBISK GÓRNICZYCH 1. Wymień czynniki,
Bardziej szczegółowoPolskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA. Program Geo-Metan. Przedeksploatacyjne ujęcie metanu z pokładów węgla otworami powierzchniowymi
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA Program Geo-Metan Przedeksploatacyjne ujęcie metanu z pokładów węgla otworami powierzchniowymi Partner naukowy: Partnerzy przemysłowi: Polska Grupa Górnicza SA
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energia PAN PERSPEKTYWY GAZU ŁUPKOWEGO W POLSCE Eugeniusz Mokrzycki Posiedzenie Plenarne Komitetu Problemów Energetyki Warszawa, 14 grudnia 2011 r. Perspektywy
Bardziej szczegółowoZastosowanie mikroemulsji jako składnika poprawiającego sprawność płynów szczelinujących i odbiór cieczy po wykonanym zabiegu
NAFTA-GAZ marzec 2012 ROK LXVIII Marek Czupski Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Zastosowanie mikroemulsji jako składnika poprawiającego sprawność płynów szczelinujących i odbiór cieczy po wykonanym
Bardziej szczegółowoMetodyka wyznaczenia korelacji wybranych wielkości eksploatacyjnych z parametrami złożowymi dla odwiertów udostępniających formacje łupkowe
NAFTA-GAZ, ROK LXXII, Nr 10 / 2016 DOI: 10.18668/NG.2016.10.05 Wiesław Szott, Krzysztof Miłek Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Metodyka wyznaczenia korelacji wybranych wielkości eksploatacyjnych
Bardziej szczegółowoO co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności. i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego.
O co pytają mieszkańcy lokalnych społeczności i jakie mają wątpliwości związane z wydobyciem gazu łupkowego. Czy szczelinowanie zanieczyszcza wody gruntowe? Warstwy wodonośne chronione są w ten sposób,
Bardziej szczegółowoGAZ ZE ŹRÓDEŁ NIEKONWENCJONALNYCH POTENCJAŁ POSZUKIWAWCZY, DOTYCHCZASOWE DOŚWIADCZENIA mgr inż. Aldona Nowicka, mgr inż. Małgorzata Koperska PGNiG SA
GAZ ZE ŹRÓDEŁ NIEKONWENCJONALNYCH POTENCJAŁ POSZUKIWAWCZY, DOTYCHCZASOWE DOŚWIADCZENIA mgr inż. Aldona Nowicka, mgr inż. Małgorzata Koperska PGNiG SA Oddział Geologii i Eksploatacji, Ośrodek Regionalny
Bardziej szczegółowoAnaliza możliwości zastosowania płynów energetyzowanych do szczelinowania
NAFTA-GAZ, ROK LXXI, Nr 3 / 2015 Klaudia Wilk, Piotr Kasza, Marek Czupski Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Analiza możliwości zastosowania płynów energetyzowanych do szczelinowania Coraz
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu długości otworu kierunkowego na ekonomiczną opłacalność eksploatacji mioceńskich formacji łupkowo-mułowcowych
NAFTA-GAZ, ROK LXXII, Nr 12 / 2016 DOI: 10.18668/NG.2016.12.14 Bogdan Filar, Mariusz Miziołek, Tadeusz Kwilosz Analiza wpływu długości otworu kierunkowego na ekonomiczną opłacalność eksploatacji mioceńskich
Bardziej szczegółowoGospodarka wodna w fazie poszukiwania i eksploatacji złóż gazu
Gospodarka wodna w fazie poszukiwania i eksploatacji złóż gazu Autor: dr Małgorzata Woźnicka, kierownik Programu Hydrogeozagrożenia Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu zastosowania różnych technologii udostępniania złóż niekonwencjonalnych na opłacalność ich eksploatacji
NAFTA-GAZ, ROK LXX, Nr 3 / 2014 Bogdan Filar Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Analiza wpływu zastosowania różnych technologii udostępniania złóż niekonwencjonalnych na opłacalność ich
Bardziej szczegółowoGAZ Z ŁUPKÓW. www.naszaenergia.kujawsko-pomorskie.pl
GAZ Z ŁUPKÓW www.naszaenergia.kujawsko-pomorskie.pl Co to jest gaz ziemny i gaz z łupków? Gaz ziemny to związek organiczny zaliczany do paliw kopalnych, często jego miejsca występowania związane są z występowaniem
Bardziej szczegółowoZabiegi hydraulicznego szczelinowania w formacjach łupkowych
NAFTA-GAZ grudzień 2011 ROK LXVII Piotr Kasza Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Zabiegi hydraulicznego szczelinowania w formacjach łupkowych Wstęp W ostatnich latach łupki gazonośne stały się obiektem
Bardziej szczegółowoOcena efektywności kwasowania matrycowego formacji węglanowych
NAFTA-GAZ luty 2010 ROK LXVI Marek Czupski Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Ocena efektywności kwasowania matrycowego formacji węglanowych Wstęp Rys. 1. Tworzenie otworów robaczkowych podczas kwasowania
Bardziej szczegółowoAnaliza zmiany objętości węglowodorów gromadzonych w danej strukturze w czasie geologicznym z wykorzystaniem modelowania PetroCharge
NAFTA-GAZ sierpień 2011 ROK LXVII Lidia Dudek Instytut Nafty i Gazu, Kraków Analiza zmiany objętości węglowodorów gromadzonych w danej strukturze w czasie geologicznym z wykorzystaniem modelowania PetroCharge
Bardziej szczegółowoMateriały podsadzkowe do zabiegów hydraulicznego szczelinowania złóż niekonwencjonalnych
NAFTA-GAZ, ROK LXX, Nr 2 / 2014 Mateusz Masłowski Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Materiały podsadzkowe do zabiegów hydraulicznego szczelinowania złóż niekonwencjonalnych W artykule została
Bardziej szczegółowoBardzo poważne luki naukowe w geotechnice stosowanej w przemyśle wydobycia gazów łupkowych
Bardzo poważne luki naukowe w geotechnice stosowanej w przemyśle wydobycia gazów łupkowych dr inż. nauk Ziemi Marc Durand w zakresie geologii stosowanej Tłumaczył : Gérard Lemoine, Kartuzy (PL), 5-01-2012
Bardziej szczegółowoAspekty środowiskowe eksploatacji gazu z łupków
Aspekty środowiskowe eksploatacji gazu z łupków Małgorzata Woźnicka - Kościerzyna, 13.01.2014 r., Gdzie ten gaz? Obudzone nadzieje, czyli amerykańska rewolucja gazowa U.S. dry gas trillion cubic feet
Bardziej szczegółowoGaz łupkowy niekonwencjonalne źródło energii
Gaz łupkowy niekonwencjonalne źródło energii Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Kwidzyn 2012 Gaz łupkowy termin stosowany w odniesieniu do gazu ziemnego, którego złoża znajdują się w drobnoziarnistych
Bardziej szczegółowoEwa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwo rodowiska. Lublin
S h a l e g a s w r e g i o n i e l u b e l s k i m d z i a ł a n i a M Ś j a k o o r g a n u a d m i n i s t r a c j i g e o l o g i c z n e j Ewa Zalewska Dyrektor Departament Geologii i Koncesji Geologicznych
Bardziej szczegółowoNew completion technologies for horizontal and multilateral wells
W ostatnich latach odwierty poziome i multilateralne odgrywają coraz ważniejszą rolę w udostępnianiu i wydobyciu węglowodorów. Przy konstrukcji i wierceniu takich otworów zaangażowane są najnowsze zdobycze
Bardziej szczegółowoPoszukiwania i wydobycie gazu z łupków Stan projektu
Zdjęcie: Marathon Oil Poszukiwania i wydobycie gazu z łupków Stan projektu Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego 12 grudnia 2012 roku OPPPW Podstawowe informacje Związek Pracodawców,
Bardziej szczegółowoGaz z łupków nowe wyzwanie na obszarze wyniesienia Łeby
Mat. Symp. str. 276 282 Aldona NOWICKA PGNiG SA, Oddział w Zielonej Górze Gaz z łupków nowe wyzwanie na obszarze wyniesienia Łeby Słowa kluczowe Gaz z łupków, wyniesienie Łeby, otwór badawczy Lubocino
Bardziej szczegółowoWydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH w Krakowie
Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH w Krakowie Wydziały Wydział Założenie: 1923 Katedra Wiertnictwa i Eksploatacji Nafty Rozwój: 1967 Wydział Wiertniczo - Naftowy Zmiana: 1996 Wydział Wiertnictwa, Nafty
Bardziej szczegółowoCo warto wiedzieć o gazie z łupków
Co warto wiedzieć o gazie z łupków CO WARTO WIEDZIEĆ O GAZIE Z ŁUPKÓW 1 Wprowadzenie Dynamiczny wzrost wydobycia gazu niekonwencjonalnego w ostatnim dziesięcioleciu w USA doprowadził do wybuchu prawdziwej
Bardziej szczegółowoMETODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO
METODYKA POSZUKIWAŃ ZLÓŻ ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO Prowadzący: Mgr inż. Bartosz Papiernik Konspekt opracowali w postaci prezentacji PowerPoint B.Papiernik i M. Hajto na podstawie materiałów opracowanych
Bardziej szczegółowoJerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski* ZASTOSOWANIE ODWIERTÓW MULTILATERALNYCH NA Z O ACH ROPY NAFTOWEJ W PÓ NEJ FAZIE EKSPLOATACJI
WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 24 ZESZYT 1 2007 Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski* ZASTOSOWANIE ODWIERTÓW MULTILATERALNYCH NA Z O ACH ROPY NAFTOWEJ W PÓ NEJ FAZIE EKSPLOATACJI 1. WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoLOTOS Petrobaltic S.A. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Akademia Górniczo- Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
Ścieżka A BG-1/5 EKOŁUPKI 5 499 000 5 499 000 Przyjazne środowisku i wykonalne z ekonomicznego punktu widzenia technologie gospodarowania wodą, ściekami i odpadami przy wydobyciu gazu z łupków BG-1/6 GASLUPMIKORS
Bardziej szczegółowoBadanie procesów dyfuzji i rozpuszczania się gazu ziemnego w strefie kontaktu z ropą naftową
NAFTA-GAZ luty 2011 ROK LXVII Jerzy Kuśnierczyk Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Badanie procesów dyfuzji i rozpuszczania się gazu ziemnego w strefie kontaktu z ropą naftową Wstęp Badania mieszanin
Bardziej szczegółowoMOśLIWOŚCI REALIZACJI CCS W GRUPIE LOTOS Z WYKORZYSTANIEM ZŁÓś ROPY NAFTOWEJ NA BAŁTYKU C.D.
MOśLIWOŚCI REALIZACJI CCS W GRUPIE LOTOS Z WYKORZYSTANIEM ZŁÓś ROPY NAFTOWEJ NA BAŁTYKU C.D. Jerzy DomŜalski Gdańsk, 7 stycznia 2009 GEOLOGICZNA SEKWESTRACJA CO2 GEOLOGICZNA SEKWESTRACJA CO2 (geosekwestracja)
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH
ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH. ZAGROŻENIE ERUPCYJNE Zagrożenie erupcyjne - możliwość wystąpienia zagrożenia wywołanego erupcją wiertniczą rozumianą jako przypływ płynu złożowego
Bardziej szczegółowoIntensyfikacja poszukiwania gazu z łupków
Strona znajduje się w archiwum. Intensyfikacja poszukiwania gazu z łupków Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA rozpoczęło kolejny etap poszukiwań gazu z łupków na południowym wschodzie Polski. 26
Bardziej szczegółowoBadania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych
Badania środowiskowe w procesie poszukiwania i rozpoznawania gazu z formacji łupkowych dr Małgorzata Woźnicka - 29.10.2013 r., Warszawa Poszukiwanie i rozpoznawanie gazu z łupków - etapy realizacji przedsięwzięcia
Bardziej szczegółowoWYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO. 1. Wstęp. 2. Metodyka wykonania badań laboratoryjnych próbek węgla na zawartość metanu
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 2 2007 Jan Macuda*, Ludwik Zawisza* WYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO 1. Wstęp Znaczna część naturalnych procesów chemicznych w skorupie ziemskiej
Bardziej szczegółowoPotencjał dla poszukiwań złóŝ gazu ziemnego w łupkach dolnego paleozoiku (shale gas) w Polsce
Potencjał dla poszukiwań złóŝ gazu ziemnego w łupkach dolnego paleozoiku (shale gas) w Polsce Paweł Poprawa pawel.poprawa@pgi.gov.pl Niekonwencjonalne złoŝa gazu ziemnego w Polsce gaz w łupkach (shale
Bardziej szczegółowoZnaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight gas
Konferencja ECOFORUM Po pierwsze środowisko Lublin, 26 27 września 2012 Znaczenie terytorium województwa lubelskiego w ogólnopolskim projekcie rozpoznania geologicznego dla poszukiwań shale gas i tight
Bardziej szczegółowoKierunek: Inżynieria Naftowa i Gazownicza Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia
Wydział: Wiertnictwa, Nafty i Gazu Kierunek: Inżynieria Naftowa i Gazownicza Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Rocznik: 2017/2018 Język wykładowy: Polski Semestr 1 WIN-1-104-s
Bardziej szczegółowoPolska metoda wydobycia gazu łupkowego opracowana przez zespół naukowy z Wojskowej Akademii Technicznej
Polska metoda wydobycia gazu łupkowego opracowana przez zespół naukowy z Wojskowej Akademii Technicznej Katedra Mechaniki i Informatyki Stosowanej Wojskowa Akademia Techniczna Autorzy: prof. dr hab. inż.tadeusz
Bardziej szczegółowoŚrodowiskowe aspekty wydobycia gazu z łupków
Środowiskowe aspekty wydobycia gazu z łupków Małgorzata Woźnicka - Perspektywy gazu niekonwencjonalnego w Polsce 18 listopad 2011 r. Analiza presji na środowisko naturalne Szczelinowanie hydrauliczne,
Bardziej szczegółowoEnergetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na
Bardziej szczegółowoPrzedeksploatacyjne ujęcie metanu z pokładów węgla założenia, realizacja i wyniki projektu badawczego Państwowego Instytutu Geologicznego
Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Oddział Górnośląski w Sosnowcu Państwowa Służba Geologiczna Janusz JURECZKA Przedeksploatacyjne ujęcie metanu z pokładów węgla założenia, realizacja
Bardziej szczegółowoProppanty konwencjonalne i niekonwencjonalne
Proppanty konwencjonalne i niekonwencjonalne Piotr Woźniak Dariusz Janus mniejszych ilościach, występują także: etan, propan, butan oraz inne gazy. W tym miejscu należy znów podkreślić fakt, iż pod względem
Bardziej szczegółowoSTATUS PROJEKTU POLSKI GAZ Z ŁUPKÓW perspektywa inwestorów
STATUS PROJEKTU POLSKI GAZ Z ŁUPKÓW perspektywa inwestorów Kamlesh Parmar, Prezes Zarządu OPPPW Warszawa, listopad 2013 DRUGA EDYCJA KONFERENCJI BRANŻY POSZUKIWAWCZO- WYDOBYWCZEJ Członkowie OPPPW 2 OPPPW
Bardziej szczegółowoZasoby gazu ze złóż niekonwencjonalnych - informacje ogólne i główne pojęcia
ZASOBY GAZU I ROPY ZE ZŁÓŻ NIEKONWENCJONALNYCH (NATURAL GAS AND OIL FROM UNCONVENTIONAL DEPOSITS) ZARYS STANU PRAC POSZUKIWAWCZO-WYDOBYWCZYCH, PERSPEKTYWY ROZWOJU I MOŻLIWE IMPLIKACJE MIĘDZYNARODOWE (A)
Bardziej szczegółowoMoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku
MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku Wojciech Blew, Dyrektor ds. Rozwoju Technologii, Grupa LOTOS Jerzy DomŜalski, Główny Koordynator Kontraktów Geolog,
Bardziej szczegółowoGaz łupkowy? Hydraulika, hydraulika i jeszcze raz hydraulika
Gaz łupkowy? Hydraulika, hydraulika i jeszcze raz hydraulika Jan Marianowski, Wojciech Teper 1. Wprowadzenie Już przed II wojną światową zauważono, że zwiększenie powierzchni kontaktu skał gazonośnych
Bardziej szczegółowoCzym w ogóle jest energia geotermalna?
Energia geotermalna Czym w ogóle jest energia geotermalna? Ogólnie jest to energia zakumulowana w gruntach, skałach i płynach wypełniających pory i szczeliny skalne. Energia ta biorąc pod uwagę okres istnienia
Bardziej szczegółowoMetan z pokładów węgla (CBM) doświadczenia światowe i perspektywy rozwoju w Polsce
NAFTA-GAZ, ROK LXXIII, Nr 11 / 2017 DOI: 10.18668/NG.2017.11.04 Tomasz Słoczyński, Arkadiusz Drozd Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Metan z pokładów węgla (CBM) doświadczenia światowe
Bardziej szczegółowoPROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE GMINY WOŹNIKI NA LATA 2012-2030
05. Paliwa gazowe 5.1. Wprowadzenie... 1 5.2. Zapotrzebowanie na gaz ziemny - stan istniejący... 2 5.3. Przewidywane zmiany... 3 5.4. Niekonwencjonalne paliwa gazowe... 5 5.1. Wprowadzenie W otoczeniu
Bardziej szczegółowoGaz z łupków, szczelinowanie i ceramiczne proppanty cz. 1
Gaz z łupków, szczelinowanie i ceramiczne proppanty cz. 1 Piotr Woźniak Dariusz Janus Rys. 1. Różnica przepuszczalności skał charakterystycznych dla paliwa ze złoża konwencjonalnego, zamkniętego oraz dla
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH i ICH OCHRONA
GOSPODARKA ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH i ICH OCHRONA Prowadzący: Mgr inż. Bartosz Papiernik Konspekt opracowali w postaci prezentacji PowerPoint M.Hajto i B.Papiernik. Na podstawie materiałów opracowanych
Bardziej szczegółowoPerspektywy zagospodarowania metanu z pokładów węgla w świetle aktualnej polityki energetycznej Polski
Perspektywy zagospodarowania metanu z pokładów węgla w świetle aktualnej polityki energetycznej Polski Dr Marcin Sienkiewicz Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych Metan z pokładów węgla to surowiec,
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA
POTENCJAŁ ZASOBOWY POLSKI W ZAKRESIE GAZU I ROPY NAFTOWEJ Z PUNKTU WIDZENIA DZIAŁALNOŚCI POSZUKIWAWCZEJ PGNIG SA (wg stanu na październik 2013, bez obszaru szelfowego) Mapa koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie
Bardziej szczegółowoWarszawa, 13 czerwca 2017 DRO.III IK: Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku,
Warszawa, 13 czerwca 2017 DRO.III.058.6.2017 IK: 101717 Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, w odpowiedzi na interpelację Pana Posła Aleksandra Mrówczyńskiego
Bardziej szczegółowoAnaliza możliwości zwiększenia stopnia sczerpania zasobów złóż ropy naftowej w Polsce*
NAFTA-GAZ sierpień 2012 ROK LXVIII Jan Lubaś, Wiesław Szott Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Mariusz Dziadkiewicz Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Warszawa Analiza możliwości zwiększenia
Bardziej szczegółowoSymulacyjne modelowanie procesu konwersji złoża na PMG i regularnej jego pracy, z udziałem CO 2 jako gazu buforowego
NAFTA-GAZ kwiecień 2011 ROK LXVII Andrzej Gołąbek, Krzysztof Miłek, Wiesław Szott Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Symulacyjne modelowanie procesu konwersji złoża na PMG i regularnej jego pracy, z
Bardziej szczegółowoTrudny łupek do szczelinowania
Trudny łupek do szczelinowania Piotr Woźniak Wstęp Szczelinowanie hydrauliczne to jeden z czołowych tematów, który od dłuższego czasu znajduje w centrum uwagi mediów i społeczeństwa. Polska i Europa stoją
Bardziej szczegółowoDr Michał Wilczyński Niezależny ekspert CZY DEPONOWANIE DWUTLENKU WĘGLA W LITOSFERZE JEST MOŻLIWE I ZGODNE Z FILOZOFIĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?
Dr Michał Wilczyński Niezależny ekspert CZY DEPONOWANIE DWUTLENKU WĘGLA W LITOSFERZE JEST MOŻLIWE I ZGODNE Z FILOZOFIĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU? 1 METODY ELIMINACJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH METODA SKUTECZNOŚĆ
Bardziej szczegółowoHistoria przemysłu naftowego w Argentynie :32:50
Historia przemysłu naftowego w Argentynie 2016-03-14 14:32:50 2 Baseny sedymentacyjne, czyli miejsca, gdzie wystąpiły warunki umożliwiające powstawanie węglowodorów, są rozmieszczone w różnych częściach
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski
Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE KRIOGENICZNE W SYSTEMACH UZDATNIANIA GAZÓW RACJONALNE UŻYTKOWANIE PALIW I ENERGII. Wojciech Grządzielski, Tomasz M.
TECHNOLOGIE KRIOGENICZNE W SYSTEMACH UZDATNIANIA GAZÓW RACJONALNE UŻYTKOWANIE PALIW I ENERGII Wojciech Grządzielski, Tomasz M. Mróz Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Konkluzje 3. Technologia kriogeniczna
Bardziej szczegółowoZAPYTANIE O INFORMACJE
ZAPYTANIE O INFORMACJE Odbiór odpadów wydobywczych Data opublikowania: 01.04.2015r. Data i godzina zamknięcia: 08.04.2015r godz. 17:00 Strona 1 z 5 Szanowni Państwo, podczas realizacji zadań operacyjnych,
Bardziej szczegółowoANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH
Stanisław KOWALIK, Maria GAJDOWSKA Politechnika Śląska, Gliwice ANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH 22-29 Streszczenie. Spośród licznych zagrożeń
Bardziej szczegółowoWpływ szkła wodnego potasowego na parametry zaczynów cementowo-lateksowych
NAFTA-GAZ czerwiec 2010 ROK LXVI Zenobia Kątna Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Wpływ szkła wodnego potasowego na parametry zaczynów cementowo-lateksowych Wstęp Stosowane obecnie zaczyny cementowe
Bardziej szczegółowoAnaliza rozwartości mikroszczelin w węglach
NAFTA-GAZ, ROK LXXIV, Nr 2 / 2018 DOI: 10.18668/NG.2018.02.01 Grzegorz Leśniak Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Analiza rozwartości mikroszczelin w węglach Na podstawie wykonanych analiz
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu wytworzenia zapasu obowiązkowego na koszt świadczenia usług magazynowych
NAFTA-GAZ październik 2010 ROK LXVI Bogdan Filar Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Analiza wpływu wytworzenia zapasu obowiązkowego na koszt świadczenia usług magazynowych Wprowadzenie Zapewnienie ciągłości
Bardziej szczegółowoNowoczesne technologie pozyskiwania, przetwórstwa i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie ich substytutów
Strona główna > Krajowa Inteligentna Specjalizacja > Lista krajowych inteligentnych specjalizacji > Nowoczesne technologie pozyskiwania, przetwórstwa i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie
Bardziej szczegółowoKopalnie węgla kamiennego i metanu? Doświadczenia ze szczelinowania pokładów węgla
II Konferencja Techniczna METAN KOPALNIANY Szanse i Zagrożenia Katowice, 8 lutego 2017 r. Janusz Jureczka Kopalnie węgla kamiennego i metanu? Doświadczenia ze szczelinowania pokładów węgla Metan z pokładów
Bardziej szczegółowoSchemat uzbrojenia odwiertu do zatłaczania gazów kwaśnych na złożu Borzęcin
Schemat uzbrojenia odwiertu do zatłaczania gazów kwaśnych na złożu Borzęcin Złoże Borzęcin jest przykładem na to, że szczerpane złoża węglowodorów mogą w przyszłości posłużyć jako składowiska odpadów gazowych
Bardziej szczegółowoKlimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A.
Klimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A. Zmiany wielkości kopalni Bogdanka O.G. Ludwin 78,7 km 2 O.G. Puchaczów V 73,4 km 2 O.G. razem 161,5 km 2 O.G. Stręczyn 9,4 km 2 1 Czynne wyrobiska
Bardziej szczegółowołupkowego 1. Wstęp 2. Zasoby gazu Vladimír stępnych (na mld m 3 gazu rynku Wydobycie gazu ze na skalę przemy-
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 14. Rok 2012 ISSN 1506-218X 866 874 Wybrane problemy wydobycia gazu łupkowego Vladimír Čablík, Lenka Černotováá
Bardziej szczegółowoGAZU ZIEMNEGO. Podstawowe fakty POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE. Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego
Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego Organizacja Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO Podstawowe fakty POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU
Bardziej szczegółowoFREE ARTICLE. www.pmrconsulting.com. Gaz łupkowy w Polsce
FREE ARTICLE Gaz łupkowy w Polsce Wrzesień 2012 Polska jest europejskim pionierem w dziedzinie projektów poszukiwawczych gazu łupkowego i ma szansę stać się centrum rozwoju tego sektora w przyszłości.
Bardziej szczegółowoBrenntag Polska Sp. z o.o.
Brenntag Polska Sp. z o.o. Testy laboratoryjne środków chemicznych dedykowanych do nawadniania złóż ropy naftowej przy wykorzystaniu wodno-zwilżających polifrakcyjnych nanoemulsji E.Czekalska, K. Czeszyk,
Bardziej szczegółowoZastosowanie technologii Gas to Liquids
Spis treści 1. WYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ... 4 2. WSTĘP... 5 3. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE CHARAKTERYSTYKA... 9 3.1. Pojęcie bezpieczeństwa energetycznego... 9 3.2. Wskaźniki bezpieczeństwa energetycznego...
Bardziej szczegółowo