Raport z badania wykorzystania e-booków na brytyjskich uczelniach wnioski końcowe projektu realizowanego przez JISC Collections

Transkrypt

1 Raport z badania wykorzystania e-booków na brytyjskich uczelniach wnioski końcowe projektu realizowanego przez JISC Collections Joanna Grześkowiak-Stepowicz, Zakład Narodowy im.ossolińskich, Wrocław

2 Geneza projektu Powstanie JISC Collections, którego zadaniem jest m.in. negocjowanie licencji na zasoby on-line na użytek brytyjskiego szkolnictwa wyższego Raport na temat statusu e-booków na brytyjskich uczelniach Feasibility Study on the Acquisition of e-books by HE Libraries and the Role of JISC (2006) Wnioski z raportu: brak e-podręczników najbardziej pożądanych przez uczelnie brak danych na temat wpływu szerokiego udostępnienia podręczników elektronicznych na sprzedaż i wypożyczenia ich wersji drukowanych

3 Czas realizacji i budżet projektu Czas realizacji projektu: styczeń 2007 sierpień 2009 Uczestnicy projektu 127 brytyjskich uczelni Całkowity budżet = licencje zarządzanie i promocja analizy danych

4 Wybór podręczników i sposobu ich udostępnienia nauki techniczne 10 medycyna 7 medioznawstwo 5 biznes i zarządzanie Licencje free at the point of use wykupione na okres wrzesień 2007 sierpień 2009 Udostępnienie e-podręczników na dwóch platformach: 26 e-podręczników 10 e-podręczników

5 Zbieranie danych i ich analiza 1. Analiza logów (Deep Log Analysis = DLA) na platformach MyiLibrary i Ovid 2. Badania porównawcze prowadzone wśród użytkowników e-booków w styczniu 2008, następnie powtórzone w styczniu Badania fokusowe prowadzone na 8 uczelniach: ocena e-booków jako takich w opinii brytyjskich studentów, prowadzona metodą pytań otwartych, zarządzanie kolekcjami e-booków w bibliotekach badania fokusowe bibliotekarzy. 4. Analiza wypożyczeń bibliotecznych oraz danych ze sprzedaży podręczników drukowanych CIBER - Centre for Information Behaviour and the Evaluation of Research / University College London

6 Raport końcowy Raport końcowy zawiera: wnioski dotyczące użytkowników bibliotek wydawnictw rekomendacje do dalszych badań

7 Wnioski dotyczące użytkowników 64,6% studentów i wykładowców korzysta z e-podręczników Drogi odnajdywania e-booków: linki na stronach bibliotek 61% katalogi bibliotek 37% VLE 2%

8 Wnioski dotyczące użytkowników 1 tytuł przeglądany średnio razy stron sesji 13 minut 8 stron 85% użytkowników 1 strona / mniej niż 1 minuta 24/7 1/5 ładowań w weekendy Stopień wykorzystania = rytm roku akademickiego (listopad najwięcej ładowań, sierpień i grudzień najmniej)

9 Wnioski dotyczące użytkowników Kiedy ostatnio korzystałeś z e-booka, jaką jego część przeczytałeś on-line?

10 Wnioski dotyczące użytkowników Oczekiwania użytkowników: więcej podręczników w postaci e-booków lepsza promocja e-podręczników zarówno ze strony nauczycieli akademickich, jak i ze strony bibliotek więcej szkoleń z zakresu korzystania z podręczników i innych zasobów elektronicznych nieograniczony, symultaniczny dostęp bardziej przyjazny interfejs i prostsze mechanizmy wyszukiwawcze możliwość drukowania więcej niż jednej strony na raz możliwość zapisywania e-booków na przenośnych pamięciach złagodzenie DRM

11 Wnioski dotyczące bibliotek Biblioteki uczelniane stanowią: podstawowe źródło informacji o e-podręcznikach (61%) podstawowe miejsce korzystania z e-podręczników (52%) Skąd miałeś e-podręcznik, z którego ostatnio korzystałeś?

12 Wnioski dotyczące bibliotek Korzyści płynące dla bibliotek z posiadania e-podręczników: Rozwiązanie problemu zbyt małej liczby podręczników zwłaszcza w okresie największego zapotrzebowania na nie. Zapewnienie dostępu do literatury studentom zaocznym czy uczącym się na odległość. Wyeliminowanie problemu nieoddawania książek w terminie lub wręcz ich niszczenia.

13 Wnioski dotyczące bibliotek Problemy sygnalizowane przez biblioteki Oczekiwania wobec bibliotek Oferta wydawców nie spełnia oczekiwań bibliotek Skomplikowane i drogie licencje Problem z ciągłością dostępu Niedobrej jakości metadane dostarczane przez wydawców Niewystarczająca współpraca środowiska akademickiego oraz wydawców w zakresie promocji e-podręczników Większa liczba e-podręczników w ofercie bibliotek Lepsza promocja e-booków Uproszczenia mechanizmów wyszukiwania e-booków

14 Wnioski dotyczące bibliotek Wpływ e-podręczników na wypożyczanie ich wersji drukowanych (na podstawie danych z 37 bibliotek) 2006/ /2008 Liczba dni, w których pojedynczy tytuł drukowany był wypożyczony 51,5 47,4 Brak wystarczających dowodów, że szerokie udostępnianie podręczników elektronicznych powoduje spadek wypożyczeń ich wersji drukowanych. Podręczniki elektroniczne i drukowane wzajemnie się uzupełniają i nie stanowią dla siebie konkurencji

15 Wnioski dotyczące wydawców Sprzedaż podręczników od 10 lat utrzymuje się na stałym poziomie 70-90% zysku - sprzedaż podręczników bezpośrednio studentom 130 -średnia kwota przeznaczana rocznie przez studenta na kupno podręczników Brak danych dotyczących zakupów podręczników na rynku wtórnym Wydatki bibliotek na zakup podręczników od kilku lat utrzymują się na niezmienionym poziomie

16 Wnioski dotyczące wydawców Różnice w korzystanie z e-booków w zależności od dziedziny: moment najintensywniejszego korzystania czas przeglądania pojedynczej strony miejsce korzystania Wydawcy powinni wypracować różne modele sprzedaży e-booków % wykorzystania e-podręczników JISC w zależności od dziedziny

17 Wnioski dotyczące wydawców Wpływ udostępnienia e-podręczników na sprzedaż ich wersji drukowanych 2008 (czas realizacji projektu) sprzedaż mniejsza o 13,7% niż w roku 2007 ALE 2007 (przed realizacją projektu) sprzedaż mniejsza 18,7% niż w roku 2006 Zakładana i rzeczywista sprzedaż podręczników drukowanych JISC

18 Wnioski dotyczące wydawców Wpływ udostępnienia e-podręczników na sprzedaż ich wersji drukowanych WNIOSKI 1. Mało prawdopodobne, aby szerokie udostępnienie e-podręczników negatywnie wpłynęło na sprzedaż ich wersji drukowanych. 2. E-booki stanowią raczej uzupełnienie tradycyjnych podręczników niż wydawnictwa z nimi konkurujące. 3. W określonych sytuacjach e-podręczniki mogą podnieść sprzedaż wersji drukowanych.

19 Wnioski dotyczące wydawców Cechy dobrej platformy udostępniającej e-podręczniki ( w opinii użytkowników) 1. jest łatwo odnajdywalna 2. posiada bogaty zasób podręczników, także wersje najnowsze 3. nie stosuje restrykcyjnych ograniczeń w korzystaniu (drukowanie, kopiowanie, czas korzystania itp.) 4. wyposażona w przyjazne oprogramowanie, przystosowane także do niedowidzących (personalizacja interfejsu) 5. zapewnia stały dostęp do raz zakupionych e-podręczników, 6. na tyle prosta w obsłudze, że nie jest konieczne szkolenie użytkowników nikt przecież nie przechodzi kursu korzystania z Amazona!

20 Rekomendacje do dalszych badań 1. Badania zachowań związanych z procesem czytania on-line 2. Badania wykorzystania katalogów OPAC, wyszukiwarek oraz stron www bibliotek w celu znalezienia dostępnych zasobów cyfrowych; 3. Określenie pożądanych cech interfejsu e-booków 4. Badanie zależności między dyscypliną naukową reprezentowaną przez e- podręczniki a sposobami korzystania z nich 5. Badanie zachowania studentów związanego z nabywaniem podręczników drukowanych i elektronicznych 6. Analiza modeli biznesowych związanych z e-bookami

21 Dziękuję za uwagę Joanna Grześkowiak-Stepowicz Zakład Narodowy im.ossolińskich Wrocław