SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 II LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. GEN. GUSTAWA ORLICZ DRESZERAW CHEŁMIE SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Program opracował zespół w składzie: mgr Aneta Holuk mgr Anna Jabłońska mgr Zofia Płocienniak

2 CZŁOWIEK JEST WIELKI NIE PRZEZ TO, CO POSIADA, LECZ PRZEZ TO, KIM JEST, NIE PRZEZ TO CO MA, LECZ PRZEZ TO CZYM DZIELI SIĘ Z INNYMI JAN PAWEŁ II 2

3 1. Podstawa prawna 2. Wprowadzenie 3. Kryteria doboru działań profilaktycznych 4. Założenia i ogólne cele programu 5. Cele szczegółowe 6. Identyfikacja problemów 7. Wnioski 8. Filary szkolnych oddziaływań profilaktycznych 9. Harmonogram działań 10. Planowane efekty 11. Zabezpieczenie realizacji programu 12. Ewaluacja 13. Bibliografia 14. Załączniki Ankieta - Ewaluacja szkolnego programu profilaktyki w roku szkolnym 2012/2013 uczniowie klas I-III Kwestionariusz wywiadu dla nauczycieli i wychowawców Kwestionariusz ankiety dla rodziców Procedury postępowania w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością i demoralizacją, w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją 3

4 1. PODSTAWA PRAWNA Podstawy prawne, na które powołujemy się przy tworzeniu szkolnego programu profilaktyki, stanowią: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 10 poz. 96 z 2002r. W ust. 1 pkt. 1 otrzymał brzmienie: 1. Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do rozwojowych uczniów oraz danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach." W ust. 2 otrzymał brzmienie: 2. Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1, uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego." Akt wykonawczy w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 51 poz. 458 z dnia 26 lutego 2002 r. 4 Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli. Program profilaktyki dostosowany do rozwojowych uczniów oraz danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Dodatkowo opieraliśmy się na następujących aktach prawnych: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz.483, art. 72). 4

5 2. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. Nr 120 poz. 526, art. 3, 19 i 33). 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 poz. 329 z późniejszymi zmianami, art. 1). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 i Dz. U. z 2003 r. Nr 210, poz. 2041). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 i Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96 oraz Dz. U. z 2003 r. Nr 146, poz. 1416). W załącznikach - 2 ust.1, 2: 16 b, 1 - Statut szkoły określa prawa ucznia..., 16 b 2 - Statut szkoły określa obowiązki Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, poz. 67, poz. 756 i Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037). 7. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 111 poz. 35). 8.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w działalności promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz. U. Nr 112, poz 537). 9. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84, poz. 763). 10. Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich. 5

6 11. Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. w sprawie opracowania rządowego programu zapobiegania i eliminowania zjawiska wykorzystywania seksualnego nieletnich (Monitor Polski Nr 50 poz. 476). 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczególnych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 13. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 468). 14. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55). 15. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 kwietnia 2013 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach 2. WPROWADZENIE Okres dojrzewania to czas, w którym młodzież jest szczególnie podatna na zakłócenia i podejmowanie zachowań ryzykownych, czyli działań zwiększających prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych psychologicznych, społecznych i zdrowotnych konsekwencji. Program szkolnej profilaktyki to ogół działań, chroniących młodzież przed zakłóceniami rozwoju i działań interwencyjnych w sytuacjach pojawiających się zagrożeń. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami przez działania wychowawczo profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób zachowań ryzykownych, poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy. Profilaktyka to "ogół działań zapobiegawczych niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi". Ponadto podkreśla się w literaturze, że celem działalności profilaktycznej jest zapobieganie negatywnym stanom rzeczy zarówno tym, które dopiero mają zaistnieć, jak i tym, które w postaci zalążkowej już istnieją. Profilaktyka w szkole powinna wynikać głównie ze świadomości niepowodzeń w realizacji działań wychowawczych i zagrożeń dla prawidłowego procesu wychowania. 6

7 Skuteczne działania zapobiegające problemom dzieci i młodzieży powinny kompleksowo uwzględniać doświadczenia nowoczesnej profilaktyki skoncentrowanej na jednostce, rodzinie, grupie rówieśniczej, szkole, lokalnej społeczności, szerokim społeczeństwie. Szkolny Program Profilaktyki realizowany w latach poddano niewielkiej modyfikacji, którą uzasadnia aktualna sytuacja wychowawcza w szkole. Potrzeby i zasoby szkoły z zakresu profilaktyki diagnozowane były na podstawie: ü Ankiety ewaluacyjnej dla uczniów do Szkolnego Programu Profilaktyki ü Kwestionariusza wywiadu z wychowawcami klas I III dotyczącego realizacji założeń Szkolnego Programu Profilaktyki ü Ankiety ewaluacyjnej dla rodziców do Szkolnego Programu Profilaktyki ü Bieżących obserwacji zachowań uczniów i rozmów z nimi 3. KRYTERIA DOBORU DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Charakter działań profilaktycznych może być różny w zależności od osób, do których jest kierowany. Populację młodzieży możemy podzielić na następujące grupy: a) niskiego ryzyka - należą tu osoby, które nie podejmują jeszcze zachowań ryzykownych, są przed inicjacją, b) podwyższonego ryzyka - należą tu osoby, które mają już za sobą pierwsze próby zachowań ryzykownych, są to tzw. eksperymentatorzy, c) wysokiego ryzyka - należą tu osoby o utrwalonych zachowaniach ryzykownych, odrzucające negatywne konsekwencje tychże zachowań. Do każdej z grup określonych przedstawionym powyżej stopniem ryzyka kierowane są działania profilaktyczne. W związku z tym możemy wyróżnić trzy poziomy profilaktyki: I profilaktyka pierwszorzędowa - skierowana do grupy niskiego ryzyka; polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom; jej celem jest opóźnienie wieku inicjacji lub zachęcenie do abstynencji, II profilaktyka drugorzędowa - skierowana do grupy podwyższonego ryzyka; polega na ograniczeniu podejmowanych zachowań ryzykownych i zachęcaniu do wycofywania się z nich, III profilaktyka trzeciorzędowa - skierowana do grup wysokiego ryzyka; jest interwencją w sytuacji pojawienia się uzależnienia, leczeniem, które ma na celu ograniczenie negatywnych skutków uzależnienia. 7

8 W szkole może być realizowana tylko profilaktyka pierwszorzędowa, której zadaniem jest przeciwdziałanie zagrożeniom, wspieranie procesu wychowania oraz identyfikacja osób będących w grupie podwyższonego ryzyka. Na poziomie profilaktyki pierwszorzędowej stosuje się następujące strategie : - informacyjne (najmniej skuteczne) - dostarczają one adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwiają racjonalny wybór, informacje muszą być rzetelne, rzeczowe, ale nie instruktażowe, ważna jest też wiarygodność osoby prowadzącej; - edukacyjne (wysoko cenione) - pomagają w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych: wyznaczanie celów życiowych, podejmowanie odpowiedzialnych decyzji, budowanie adekwatnej samooceny, radzenie sobie ze stresem, społecznych: umiejętność radzenia sobie z presją mediów i rówieśników, asertywność, umiejętność rozwiązywania konfliktów, dobre komunikowanie się, poszukiwanie wsparcia i pomocy oraz korzystanie z nich; - alternatywne pomagają w zaspokajaniu ważnych oraz osiąganiu satysfakcji życiowej poprzez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (artystyczną, społeczną, sportową ) Na poziomie profilaktyki drugorzędowej i trzeciorzędowej realizowane są odpowiednio strategie interwencyjne i strategie zmniejszania szkód. Celem tych działań jest pomoc osobom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu swoich problemów oraz wspieranie w sytuacjach kryzysowych. 4. ZAŁOŻENIA I OGÓLNE CELE PROGRAMU Głównym założeniem oddziaływań profilaktycznych naszej szkoły jest dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia poprzez rozbudzanie zainteresowania światem, kształtowanie umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów, wspieranie w przygotowaniu do uczestnictwa w życiu rodzinnym, zawodowym, kulturalnym, a także wyposażenie uczniów w skuteczne mechanizmy radzenia sobie z zagrożeniami współczesnego świata. W związku z tym przyjmujemy do realizacji następujące cele: 1. Rozwijanie umiejętności społecznych uczniów. 2. Kształtowanie właściwych postaw wobec zjawiska narkomanii, alkoholizmu i nikotynizmu. 8

9 3. Zapobieganie agresji i przemocy oraz kształtowanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. 4. Wyposażenie młodzieży w wiedzę i umiejętności radzenia sobie z zagrożeniami współczesnego świata. 5. Promowanie idei zdrowego stylu życia. 5. SZCZEGÓŁOWE CELE PROGRAMU 1. Rozwijanie umiejętności społecznych uczniów: Ø rozwijanie umiejętności interpersonalnych Ø kształtowanie poczucia własnej wartości i samooceny Ø ćwiczenie umiejętności współpracy w grupie Ø pogłębianie umiejętności rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie w sytuacjach trudnych Ø rozwijanie zachowań asertywnych Ø uczenie zachowań empatycznych i tolerancyjnych. 2. Kształtowanie właściwych postaw wobec zjawiska narkomanii, alkoholizmu i nikotynizmu. Ø informowanie uczniów, rodziców i nauczycieli o mechanizmach i szkodliwych skutkach uzależnienia od narkotyków, dopalaczy, alkoholu i nikotyny, Ø doskonalenie umiejętności mówienia NIE, Ø współdziałanie ze środowiskiem lokalnym w ramach zapobiegania zjawisku uzależnień, Ø informowanie wszystkich podmiotów szkoły o problematyce HIV/AIDS, 3. Zapobieganie agresji i przemocy oraz kształtowanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Ø doskonalenie umiejętności radzenia sobie z agresją własną i innych Ø zapobieganie zjawisku autoagresji Ø informowanie uczniów o prawnych konsekwencjach zachowań opartych na agresji i przemocy 4. Wyposażenie młodzieży w wiedzę i umiejętności radzenia sobie z zagrożeniami współczesnego świata. Ø pogłębianie świadomości uczniów i rodziców na temat znaczenia prawidłowych relacji rodzinnych dla uniknięcia zagrożeń współczesnego świata (sekty, wczesna inicjacja seksualna, Internet) 9

10 5. Promowanie idei zdrowego stylu życia. Ø utrwalanie i wdrażanie w życie zasad zdrowego stylu życia Ø zapobieganie występowaniu wśród młodzieży chorób cywilizacyjnych (anoreksja, bulimia, depresja itp.) Ø propagowanie aktywnego i zdrowego spędzania czasu wolnego Ø uświadamianie znaczenia higieny osobistej oraz pracy umysłowej w codziennym życiu każdego człowieka 6. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW- EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 UCZNIOWIE KLAS I-III ( 253 osoby) 1. Czy działania profilaktyczne w naszej szkole obejmują następujące obszary: OBSZARY TAK NIE (% odpowiedzi) (% odpowiedzi) rozwój umiejętności społecznych (np. komunikacja 82,21 17,78 interpersonalna, asertywność itp.) profilaktyka uzależnień (przeciwdziałanie 84,18 15,81 alkoholizmowi, nikotynizmowi, narkomanii itp.) profilaktyka agresji i przemocy 83,00 17,00 zagadnienia zdrowego stylu życia i współczesnych 83,79 16,20 zagrożeń 2. Jakie metody i formy pracy były najczęściej wykorzystywane podczas realizacji zajęć? METODY % ODPOWIEDZI wykłady 46,24 dyskusje 24,11 projekcje filmów 37,54 prelekcje (spotkania 40,71 z zaproszonymi specjalistami) praca grupowa 20,52 3. Kto najczęściej realizował zajęcia w ramach programu? PROWADZĄCY % ODPOWIEDZI wychowawca 46,24 pedagog 30,83 psycholog 14,72 zaproszeni goście 41,10 pielęgniarka szkolna 10,67 10

11 4. Które z niżej wymienionych zagadnień były poruszane podczas zajęć? ZAGADNIENIA % ODPOWIEDZI komunikacja interpersonalna 42,68 tolerancja 37,54 alkoholizm 48,61 nikotynizm 81,02 narkotyki 50,98 HIV/AIDS 32,41 agresja i przemoc 42,29 stres 41,10 zdrowy styl życia 64,82 sekty 19,76 media i Internet 35,57 5. Jakie zagadnienia realizowane w ramach Programu profilaktycznego uważasz za najbardziej przydatne? ZAGADNIENIA % ODPOWIEDZI agresja i przemoc 9,6 zdrowy styl życia 9,2 komunikacja interpersonalna 7,7 HIV/AIDS 5,5 uzależnienia 5,5 stres 4,8 tolerancja 4,4 sekty 1,4 6. Czy Twoim zdaniem zakres tematyczny omawiany w ramach Szkolnego Programu Profilaktycznego jest wystarczający? TAK NIE 81,02 18,97 Jeśli NIE, to napisz jakie inne zagadnienia powinny Twoim zdaniem znaleźć się w programie? relacje w grupie, kultura osobista higiena zwiększyć liczbę tego typu spotkań 11

12 WNIOSKI: 1. W nowym programie profilaktyki należy ponownie uwzględnić wszystkie dotychczas realizowane obszary oraz dołączyć do nich higiena. nowe zagadnienia kultura osobista, 2. Należy w dalszym ciągu wspierać realizację treści programu profilaktycznego współpracą z instytucjami lokalnymi, zapraszając na spotkania z młodzieżą specjalistów pracujących w tych instytucjach. 3. Jak najczęściej prowadzić działania w tym zakresie, gdyż cieszą się zainteresowaniem młodzieży. NAUCZYCIELE I WYCHOWAWCY ( 35 osób) 1. Jaka tematyka została zrealizowana w ramach programu? (proszę zaznaczyć wybrane odpowiedzi). ZAGADNIENIA % ODPOWIEDZI komunikacja interpersonalna 78,0 tolerancja 55,0 alkoholizm 87,0 nikotynizm 87,0 narkotyki 87,0 HIV/AIDS 20,0 agresja i przemoc 97,0 stres 40,0 zdrowy styl życia 57,0 sekty 15,0 media i Internet 70,0 inne (kultura osobista, 80,0 odpowiedzialność prawna) 2. Jakie metody i formy pracy z młodzieżą były najczęściej wykorzystywane podczas prowadzenia zajęć? METODY % ODPOWIEDZI wykłady 90,0 dyskusje 90,0 projekcje filmów 70,0 prelekcje (spotkania 20,0 z zaproszonymi specjalistami) praca grupowa 47,0 inne (projekt, drama. spektakle, 18,0 prezentacje multimedialne) 12

13 3. Które ze zrealizowanych tematów cieszyły się największym zainteresowaniem uczniów? TEMATYKA % ODPOWIEDZI tolerancja 23,0 agresja i przemoc 70,0 zdrowy styl życia 57,0 stres 20,0 komunikacja interpersonalna 37,0 alkoholizm 80,0 sekty 10,0 Internet 36,0 4. Czy dobór tematyki zawartej w programie jest adekwatny do uczniów? 100 % badanych nauczycieli odpowiedziało TAK 5. Co ewentualnie pomogłoby Państwu w realizacji zagadnień programu? - dodatkowe szkolenia, - nowe materiały edukacyjne /filmy, prezentacje multimedialne/, - spotkania ze specjalistami. WNIOSKI: 1. Wsparcie nauczycieli dodatkowymi informacjami w postaci szkoleń prowadzonych przez specjalistów z dziedziny profilaktyki tj. uzależnień, stresu, przemocy, komunikacji interpersonalnej. 2. Konieczne jest dalsze wzbogacanie bazy środków audiowizualnych oraz zachęcanie nauczycieli do dzielenia się swoją wiedzą i doświadczeniem poprzez udostępnianie własnych scenariuszy zajęć. RODZICE (100 osób) 1. Jak oceniają Państwo skuteczność działań profilaktycznych prowadzonych w szkole? 13

14 OCENA SKUTECZNOŚCI PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH PROWADZONYCH PRZEZ SZKOŁĘ % bardzo dobrze 41 raczej dobrze 54 przeciętnie, ani dobrze ani źle 4 raczej źle 1 bardzo źle - 2. Czy uważają Państwo, że szkoła zapewnia uczniom atmosferę sprzyjająca rozwojowi właściwych postaw akceptowanych społecznie? ATMOSFERA SPRZYJAJĄCA ROZWOJOWI WŁAŚCIWYCH POSTAW % zdecydowanie tak 43 raczej tak 55 raczej nie 2 raczej nie _ 3. Czy uważają Państwo, że szkoła wyposaża uczniów w wystarczającą wiedzę dotyczącą zagrożeń współczesnego świata? WYPOSAŻENIE UCZNIÓW W WIEDZĘ DOTYCZĄCĄ ZAGROŻEŃ WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA % zdecydowanie tak 27 raczej tak 70 raczej nie 3 zdecydowanie nie _ 4. Co zdaniem Państwa jest mocną stroną prowadzonych działań profilaktycznych? MOCNE STRONY % poszerzanie wiedzy 3 spotkania z pedagogiem i psychologiem 3 przestrzeganie przed narkomanią i przemocą 2 zapraszanie specjalistów 2 wiedza 1 dostosowanie do rozwojowych ucznia 1 promowanie zdrowego stylu życia 1 zaangażowanie nauczycieli 1 uświadamianie 1 dostarczenie profesjonalnej wiedzy i dobra kadra 1 pedagogiczna aktualność i praktyczne ujecie tematu 1 14

15 dyscyplina 1 zwalczanie palenia tytoniu 1 zapobiegania późniejszym problemom 1 edukacja n/t narkotyków 1 duży zakres oddziaływania 1 rzeczowe podejście do tematu uczniów 1 Sposób przekazywania informacji 1 brak odpowiedzi Co zdaniem Państwa jest słabą stroną prowadzonych działań profilaktycznych? SŁABE STRONY % nie ma słabych stron 3 brak informacji na temat prowadzonych 2 działań profilaktycznych. nie mają wpływu na palących i biorących 1 zbyt mała liczba akcji 1 brak kontroli stroju i identyfikatorów 1 Za dużo teorii 1 brak odpowiedzi Czy zdaniem Państwa program wymaga wprowadzenia nowych treści? WPROWADZENIE NOWYCH TREŚCI % tak nie mam zdania 2 więcej spotkań z ekspertami z dziedzin zagrożeń 1 nie 97 WNIOSKI: 1. klas powinni na bieżąco informować rodziców o działaniach prowadzonych w ramach szkolnego programu profilaktyki. 2. Należy w dalszym ciągu wspierać realizację treści programu profilaktycznego współpracą z instytucjami lokalnymi, zapraszając na spotkania z młodzieżą specjalistów pracujących w tych instytucjach. 15

16 7. ZALECENIA/REKOMENDACJE 1 Uwzględnić wyniki przeprowadzonych badań w planowaniu oddziaływań profilaktycznych na kolejne lata i modyfikowaniu programu profilaktyki, który przynosi efekty. 2 W programie profilaktyki na lata należy ponownie uwzględnić wszystkie dotychczas realizowane obszary oraz dołączyć do nich zagadnienia dotyczące relacji w grupie, higieny i kultury osobistej oraz częściej organizować spotkania ze specjalistami. 3 Należy w dalszym ciągu wspierać realizację treści programu profilaktyki współpracą z instytucjami lokalnymi, zapraszając na spotkania z młodzieżą specjalistów pracujących w tych instytucjach. 4 Konieczne jest dalsze wzbogacanie bazy środków audiowizualnych oraz zachęcania nauczycieli do dzielenia się swoją wiedzą i doświadczeniem poprzez udostępnianie własnych scenariuszy zajęć. 8. FILARY SZKOLNYCH ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH Podstawą wszystkich opisanych wyżej działań prowadzonych w ramach Szkolnego Programu Profilaktyki będą: INFORMACJA dostarczenie informacji na temat celowości działań profilaktycznych oraz na temat wszystkich zagadnień zawartych w programie KOMUNIKOWANIE SIĘ wyrażanie emocji, inicjowanie dyskusji umożliwiającej wyrażanie własnych poglądów, szczerość i otwartość w dyskusji, podejmowanie tematów trudnych dotyczących jednostki i grupy WSPÓŁDZIAŁANIE podejmowanie współpracy z uczniem i jego rodzicami, wspólne rozwiązywanie problemów i konfliktów, inspirowanie współpracy między uczniami MODELOWANIE bycie wzorem, autorytetem dla ucznia, wskazanie reguł i norm postępowania na lekcji, w szkole, w otoczeniu innych ludzi DOŚWIADCZENIE stwarzanie różnorodnych sytuacji wychowawczych, aktywne i refleksyjne pełnienie ról w klasie i szkole, dzielenie się efektami własnej pracy z innymi 16

17 MOŻLIWOŚĆ WYBORU stwarzanie warunków do wyboru różnej aktywności przez ucznia oraz różnych strategii umożliwiających mu uzyskiwanie wyników adekwatnych do możliwości rozwojowych 9. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ 1. ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH UCZNIÓW Integracja zespołów klasowych. FORMY REALIZACJI TERMIN REALIZACJI Warsztaty dla klas pierwszych IX-X realizowane przez pedagoga szkolnego Festyn rekreacyjno-sportowy dla klas I Organizacja imprez klasowych z wychowawcą zgodnie z programem profilaktyki i kalendarzem imprez szkolnych Zajęcia wzmacniające relacje w grupie (analiza norm grupowych, hierarchia wartości, słabe i mocne strony, podobieństwa i różnice w grupie, zainteresowania uczniów) Rozwijanie poczucia własnej wartości Treningi pozytywnego myślenia, Zajęcia nt. adekwatnej samooceny, akceptacji siebie, świadomości siebie, określenie swoich mocnych i słabych stron, OSOBY ODPOWIEDZIALNE Dyrekcja Nauczyciele wychowania fizycznego Doskonalenie umiejętności skutecznej komunikacji Nauka konstruktywnego rozwiązywania konfliktów Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych Zajęcia psychoedukacyjne na temat metod skutecznej komunikacji interpersonalnej. Warsztaty asertywności Zajęcia dotyczące przyczyn powstawania konfliktów i konstruktywnych sposobów ich rozwiązywania Spotkania z zaproszonymi gośćmi (policjant, prawnik, ratownik medyczny, instruktor nauki jazdy) 2. KSZTAŁTOWANIE WŁAŚCIWYCH POSTAW WOBEC ZJAWISKA NARKOMANII, DOPALACZY, ALKOHOLIZMU I NIKOTYNIZMU ZADANIA FORMY REALIZACJI TERMIN Zapoznanie z mechanizmami i skutkami uzależnień izacja rodziców Współpraca ze środowiskiem lokalnym (Komenda Miejska Policji w Chełmie, PPP nr 1, Sąd Rejonowy Pogadanki i prelekcje dla uczniów Zajęcia psychoedukacyjne Sesje popularno-naukowe Pogadanki, prelekcje Zebrania Porady i konsultacje dla rodziców Prelekcje Wykłady Pogadanki Dyskusje REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE Pielęgniarka Nauczyciele 17

18 w Chełmie, PSSE) Włączenie społeczności szkolnej do obchodów ogólnoświatowych dni dotyczących uzależnień i AIDS Szkolny Dzień bez Papierosa Światowy Dzień Zdrowia Światowy Dzień Walki z AIDS Dzień Bezpiecznego Internetu XI, IV, XII, II Pielęgniarka Samorząd Uczniowski Promocja zdrowego stylu życia wolnego od nałogów Konkursy Gazetki Zajęcia w ramach godzin wychowawczych Pielęgniarka Nauczyciele 3. ZAPOBIEGANIE AGRESJI I PRZEMOCY ORAZ KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI RADZENIA SOBIE W TRUDNYCH SYTUACJACH ZADANIA FORMY REALIZACJI TERMIN REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE Doskonalenie umiejętności radzenia sobie z agresją własną i innych Pogadanki i prelekcje dla uczniów Zajęcia psychoedukacyjne Warsztaty psychologiczne Zapobieganie zjawisku agresji i przemocy Informowanie uczniów o prawnych konsekwencjach zachowań opartych na agresji i przemocy Zajęcia psychoedukacyjne Indywidualne rozmowy Indywidualne spotkania z rodzicami Pogadanki i prelekcje dla uczniów Spotkania z zaproszonymi gośćmi (Policja, Prokurator) Pogadanki Dyskusje 4. WYPOSAŻENIE MŁODZIEŻY W WIEDZĘ I UMIEJĘTNOŚCI RADZENIA SOBIE Z ZAGROŻENIAMI WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA ZADANIA FORMY REALIZACJI TERMIN REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE Pogłębianie Pogadanki i prelekcje dla uczniów świadomości uczniów Zajęcia psychoedukacyjne i rodziców na temat znaczenia prawidłowych relacji rodzinnych dla uniknięcia zagrożeń współczesnego świata (sekty, wczesna inicjacja seksualna, Internet) Rozmowy indywidualne z uczniami Indywidualne spotkania z rodzicami Pielęgniarka Informowanie o zagrożeniach ze strony mediów i Internetu Zajęcia psychoedukacyjne Indywidualne rozmowy z uczniami Indywidualne spotkania z rodzicami Pogadanki i prelekcje dla uczniów 5. PROMOWANIE IDEI ZDROWEGO STYLU ŻYCIA ZADANIA FORMY REALIZACJI TERMIN REALIZACJI Utrwalanie i wdrażanie w życie Pogadanki i prelekcje dla uczniów Zajęcia psychoedukacyjne OSOBY ODPOWIEDZIALNE 18

19 zasad zdrowego stylu życia Zapobieganie występowaniu wśród młodzieży chorób cywilizacyjnych o podłożu psychicznym (anoreksja, bulimia, depresja) Propagowanie aktywnego i zdrowego spędzania czasu wolnego Tydzień zdrowia Pielęgniarka Zajęcia psychoedukacyjne Indywidualne rozmowy Indywidualne spotkania z rodzicami Pogadanki i prelekcje dla uczniów Projekcje filmów Dyskusje Spotkania z zaproszonymi gośćmi Pogadanki Dyskusje Zajęcia w ramach godzin wychowawczych Doskonalenie umiejętności radzenia sobie ze stresem uświadamianie znaczenia higieny osobistej oraz pracy umysłowej w codziennym życiu każdego człowieka Zajęcia psychoedukacyjne Pogadanki i prelekcje dla uczniów Pogadanki i prelekcje dla uczniów Rozmowy indywidualne z uczniami, Nauczyciele Pielęgniarka Nauczyciele Pielęgniarka 10. PLANOWANE EFEKTY 1. Wzrost kompetencji społecznych uczniów. 2. Pogłębienie wiedzy na temat uzależnień oraz wzmocnienie postawy asertywnej. 3. Uświadomienie przyczyn zachowań agresywnych oraz podniesienie umiejętności radzenia sobie z agresją własną i innych. 4. Pogłębienie świadomości i wiedzy uczniów na temat zagrożeń współczesnego świata oraz wyposażenie w mechanizmy skutecznej obrony przed nimi. 5. Wypromowanie idei zdrowego stylu życia wśród uczniów, rodziców i nauczycieli. 6. Poprawa relacji uczeń - uczeń, uczeń - nauczyciel, nauczyciel rodzic, dziecko - rodzic. 7. Uświadomienie rodzicom i uczniom możliwości korzystania z pomocy specjalistów. 11. ZABEZPIECZENIE REALIZACJI PROGRAMU Program nie zakłada konieczności spełnienia dodatkowych warunków. Jego zabezpieczenia to: kadra specjalistyczna z wieloletnim doświadczeniem w zakresie pracy wychowawczej; materiały dydaktyczne w postaci scenariuszy zajęć, artykułów, kaset i filmów DVD; dostęp do publikacji i czasopism z zakresu wychowania; 19

20 pomoc ze strony lokalnych instytucji; wsparcie merytoryczne i organizacyjne dyrekcji szkoły. 12 EWALUACJA Ankiety Obserwacje Rozmowy Wywiady Bieżące monitorowanie realizacji programu 13 BIBLIOGRAFIA Pozycje książkowe: 1. Bogdanko A.,Wspomaganie procesu wychowawczego programami profilaktycznoedukacyjnymi, Impuls, Kraków Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia resocjalizacja osób uzależnionych, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin Chomczyńska- Miliszkiewicz M., Pankowska D., Polubić szkołę, WSiP, Warszawa Danilewska J., Agresja u dzieci- szkoła porozumienia, WSiP, Warszawa cop Artykuły: 1. Przyjaciel stres"- (Polityka nr 47 XI 2002). 2. Wychowanie przeciw przemocy" (Inspiracje i Doświadczenia. Chełmski biuletyn oświatowy nr 10/2000). 3. Agresja w multimediach" (Wychowawca nr 11/2001 str ). 4. Problemy młodzieży - anoreksja" (Karan nr 3/2001). 5. Problemy młodzieży - bulimia" (Karan nr 4/2001). 6. Bunt ciała" (Wprost ). 7. Formy i źródła agresji u dzieci i młodzieży" (ia wychowawcza nr 3). 8. Mechanizmy radzenia sobie ze stresem a samoocena i poziom lęku" (Przegląd psychologiczny nr 3). 9. Agresja raport - Przemoc, przemoc wkoło" (Ergo nr 00/2004 czerwiec, str ). 10. Agresja pod kontrolą" (Ergo nr 00/2004 czerwiec, str ). 11. Wołanie o miłość" (Artykuł o anoreksji, Ergo nr 00/2004 czerwiec, str ). 12. Internet -erotyczna pułapka" (Ergo nr 00/2004 czerwiec, str ). 20

21 13. Alkohol i trawka to robią wszyscy" (Ergo nr 00/2004 czerwiec, str ). Uzależnienie od gier komputerowych" (Karan nr , str ). 14. Przemoc i agresja" (ibid., str ). 15. Depresja i samobójstwa młodzieży. Co zrobić zanim będzie za późno" (ia w Szkole nr , str. 3-12). 16. Mój uczeń bierze" (ibid. str. 7-56). 17. Agresja i sposoby radzenia sobie z nią" (Wychowawca nr 3/96). 18. Alkoholizm" (Wychowawca nr 9/98). 19. AIDS - nasz problem" (Wychowawca nr 12/97). 20. Rodzaje narkotyków, środków odurzających i ich wpływ na zdrowie i funkcjonowanie organizmu" (autor: Barbara Chmielewska). 21. Narkomania walka z pokusą" (autor: Barbara Chmielewska). 22. Jak nie zarazić się narkomanią" (autor: Barbara Chmielewska). 23. Dlaczego działanie sekt stanowi zagrożenie dla współczesnego człowieka?" (autor: Maria Sawka). 24. Rozpoznaję zagrożenia - sekty" (Wychowawca nr 6/2001). 25. Umiejętność mówienia NIE" (autor Barbara Chmielewska). 26. Co to znaczy być asertywnym?" (Wychowawca nr 1/99). 27. Jak skuteczne odmawiać, gdy ktoś nakłania nas do zrobienia czegoś złego?" (autor: A. Bogdanko) sposobów odmawiana" (autor: A. Bogdanko). 29. Polubić szkołę - rozdział LX" (autor: M. Chomczyńska - Miliszkiewicz). 30. Wzmacnianie własnej wartości" (autor: Barbara Chmielewska) 31. Sytuacje lękowe i poczucie własnej wartości" (autor: Marzena Czajkowska). 32. Polubić szkołę - rozdział VIII" (autor: M. Chomczyńska - Miliszkiewicz). 33. Zasady konstruktywnego rozwiązywania konfliktów" (autor Lilia Prończuk). Scenariusze lekcji: 1. Jak radzić sobie ze stresem?" (autor: Maria Sawka). 2. Stres - rozwijanie umiejętności radzenia sobie z napięciem pojawiającym się w trudnych sytuacjach" (autor: Barbara Chmielewska). 21

22 3. Walka ze stresem - muzykoterapia, techniki relaksacyjne" (autorki: Barbara Chmielewska i Lilia Prończuk). 4. Palenie tytoniu - wybór należy do ciebie" (autor: Joanna Kita). 5. Palenie tytoniu zdrowie lub życie" (autor: Joanna Kita). Kwestionariusz na temat szkodliwości palenia do wykorzystania na zajęciach lekcyjnych. 6. Wpływ środków uzależniających na organizm i psychikę oraz na relacje z innymi" (autor: Lilia Prończuk). 7. Istota i mechanizm powstawania uzależnień oraz ich rodzaje" (Wychowawca 6/2001, str ). 8. Dudziak U., Wychowanie w klasie szkolnej. Scenariusze godzin wychowawczych dla szkół ponadpodstawowych, WSiP, Warszawa Dziewiecki M., Nowoczesna profilaktyka uzależnień, Jedność, Kielce Gaś Z., Rodzina a uzależnienia, UMCS, Lublin Gordon T., Wychowanie bez porażek, Warszawa Kosińska E., Gajewski M., Sekty- religijny supermarket, Rubikon, Kraków Łuczak E., Zjawisko uzależnień wśród młodzieży, MEN, Warszawa Mellibruda J., Tajemnice ETOH, Warszawa Mieszalski S., Program promocji zdrowia i profilaktyki uzależnień, Drukpol, Warszawa Moneta-Malewska M., Dla siebie i dla innych, WSiP, Warszawa Nowak A., Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne: rozpoznawanie i przeciwdziałanie, Impuls, Kraków Obuchowska I., Drogi dorastania. ia rozwojowa okresu dorastania dla rodziców i wychowawców, WSiP, Warszawa cop Rylke FL, Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli? WSiP, Warszawa cop Sadowska L., Mościska L., Zagrożenia rozwoju dzieci i młodzieży, Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej, Warszawa Siek S., Walka ze stresem, Warszawa Tillman D., Quera Colomina P., Wychowanie w duchu wartości. Przewodnik. Program Edukacyjny, WSiP, Warszawa Zajączkowski K., Nikotyna, alkohol, narkotyki. Profilaktyka uzależnień, Rubikon, Kraków Zajączkowski K., Dziękuję... nie piję, nie palę, nie biorę. Profilaktyka uzależnień, Rubikon, Kraków. 22

23 25. Ziółkowska B., Anoreksja od A do Z. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005 Czasopisma: 1. ia w Szkole- Kwartalnik iczny. 2. Karan- Kwartalnik Poświęcony Promocji Zdrowia. 3. Ergo- Forum Wychowawców. 4. Wychowawca- Miesięcznik Nauczycieli Wychowawców Katolickich. 5. Głos iczny Filmy: 1. AIDS. Jak go uniknąć. Problemy nastolatków. Wydawnictwo Naukowe PWN 2. AIDS. Wszystko co powinieneś wiedzieć. PWN 3. Alkohol. Droga do nikąd. Problemy nastolatków. Wydawnictwo Naukowe PWN 4. Alkohol i narkotyki. Pomyśl, zanim będzie za późno. Wydawnictwo Naukowe PWN 5. Epitafium dla narkomana. Wydawnictwo Naukowe PWN 6. Jak leki i narkotyki wpływają na nasz organizm. Wydawnictwo Naukowe PWN 7. Kokaina i amfetamina a organizm człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN 8. Marihuana a organizm człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN 9. Narkotyki halucynogenne a organizm człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN 10. Obietnica. Lekcje przestrogi. Dom Wydawniczy RAFAEL 11. Oni. Lekcje przestrogi. Dom Wydawniczy RAFAEL 12. Przemoc i agresja. Jak im się przeciwstawiać. Wydawnictwo Naukowe PWN 13. Stres pod kontrolą. Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej 14. TV STORY. Lekcje przestrogi. Dom Wydawniczy RAFAEL 15. W sidłach. Lekcje przestrogi. Dom Wydawniczy RAFAEL 16. Życie pod murem. Lekcje przestrogi. Dom Wydawniczy RAFAEL 23