ALKOHOL ŚWIADOME RYZYKO

Transkrypt

1 MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI ALKOHOL ŚWIADOME RYZYKO Materiał o charakterze proflaktyczno-edukacyjnym do prowadzenia zajęć z zakresu profilaktyki alkoholowej WARSZAWA 2006

2 2

3 PLAN KONSPEKT do przeprowadzenia zajęć z zakresu proflaktyki alkoholowej TEMAT: CELE: CZAS: ALKOHOL ŚWIADOME RYZYKO 1. Zapoznanie uczestników zajęć z wpływem alkoholu na organizm człowieka oraz społecznymi skutkami jego nadużywania. 2. Zmniejszenie tendencji do ryzykownych zachowań w kontakcie z alkoholem. Wskazanie możliwości zmiany wzorów picia i kontrolowania jego rozmiarów. 3. Uświadomienie prawnych konsekwencji używania i nadużywania alkoholu w różnych sytuacjach (w służbie, podczas kierowania pojazdem mechanicznym itp.). 2 x 45 METODY: Wykład, dyskusja. MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE: Tablica do pisania, rzutnik światła dziennego lub projektor multimedialny, foliogramy lub płyta CD. MIEJSCE: Świetlica, sala wykładowa. ZAGADNIENIA: 1. Podstawowe informacje dotyczące alkoholu i jego obecności w życiu człowieka. 2. Wpływ alkoholu na organizm człowieka. Społeczne skutki nadużywania alkoholu. 3. Obliczanie stężenia alkoholu we krwi. Autodiagnoza własnego stylu używania alkoholu. 4. Aspekty prawne spożywania / nadużywania alkoholu. 5. Mity związane ze sposobami neutralizacji alkoholu w organizmie człowieka. 6. Ważne sygnały ostrzegawcze o zbliżających się kłopotach wynikających z nadużywania alkoholu. 7. Gdzie można uzyskać informację i pomoc w problemach alkoholowych? 3

4 LITERATURA: 1. Alkohol i kierowca PARPA, Warszawa Alkohol i twoje zdrowie PARPA, Warszawa Kinney J., Leaton G. Zrozumieć alkohol, Warszawa Mellibruda J. Tajemnice ETOH, Warszawa Wojcieszek K. KOREKTA 6. Woronowicz B.T. Alkoholizm jako choroba Warszawa Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U z późn. zm.) 8. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U z późn. zm.) 9. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U z późn. zm.) 10. Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa Materiały szkoleniowe M. Pietruszka, R. Lemański 4

5 PRZEBIEG ZAJĘĆ: Lp. Treść zagadnienia Czas Wskazówki organizacyjno-metodyczne 1. Rozpoczęcie zajęć. Zapoznanie uczestników z tematem i celem zajęć 2. ZAGADNIENIE 1 (patrz szerzej str. 11) PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE ALKOHOLU I JEGO OBECNOŚCI W ŻYCIU CZŁOWIEKA Alkohole to związki chemiczne o wzorze C 2 H 5 OH. Niektóre z nich np. alkohol metylowy (metanol), alkohol etylowy otrzymywany drogą syntezy chemicznej (etanol) czy denaturat, stanowią groźną truciznę. W naturze alkohol powstaje wskutek fermentacji roślin i osiąga stężenie maksymalnie do 14 procent. Do konsumpcji przeznaczony jest alkohol etylowy uzyskany drogą fermentacji produktów roślinnych i wielokrotnie destylowany, w celu uzyskania odpowiedniej mocy. Piwo, wino, likiery, koniaki, wódki mimo różnego smaku i zapachu zawierają jako składnik podstawowy, alkohol. 5 min FOLIA NR 1 tytułowa 10 min FOLIA NR 2 Pytanie do uczestników zajęć: Dlaczego nie należy spożywać alkoholu z niewiadomego źródła jego pochodzenia? Metanol i etanol mają podobny smak oraz wygląd i są trudne do rozróżnienia. Pytanie do uczestników zajęć: Dlaczego człowiek sięga po alkohol? Głównie z chęci m.in. uczczenia czegoś lub kogoś, poprawienia nastroju i samopoczucia, ucieczki od trosk, ułatwienia kontaktu z innym człowiekiem, pod presją otoczenia. Alkohol od wieków towarzyszy cywilizacji człowieka. Jest wrośnięty w tradycje kręgu kulturowego, w którym żyjemy. W różnych formach stanowi nieodłączną część posiłków i codziennego życia. Pierwotnie alkoholu używano w obrzędach do celów rytualnych, później jako lekarstwa oraz do celebrowania uroczystości i biesiadowania. 3. ZAGADNIENIE 2 (patrz szerzej str. 11) WPŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA. SPOŁECZNE SKUTKI NADUŻYWANIA ALKOHOLU I. SKUTKI DZIAŁANIA NA ORGANIZM CZŁOWIEKA: po wypiciu napoju alkoholowego, alkohol etylowy z żołądka przedostaje się do krwi, a wraz z nią do mózgu, gdzie bezpośrednio oddziałuje na układ nerwowy; 15 min FOLIA NR 3 Pytanie do uczestników zajęć: Co w organizmie człowieka pełni rolę środka transportu dla alkoholu? Krew, która rozprowadza alkohol w organizmie. w mózgu alkohol usypia ośrodkowy układ nerwowy; z krwią trafia do wątroby jedynego organu w ciele człowieka neutralizującego alkohol, gdzie jest rozkładany, a następnie wydalany przez nerki; im większe stężenie alkoholu we krwi, tym jego oddziaływanie na organizm jest agresywniejsze. 5

6 Nadużywanie alkoholu powoduje uszkodzenia: przewodu pokarmowego (podrażnienia śluzówki, zapalenie i marskość wątroby czy uszkodzenia trzustki); układu krążenia (osłabienie serca, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa); układu hormonalnego (obniżenie płodności, kłopoty z potencją, zaburzenia miesiączkowania i przedwczesna menopauza u kobiet); układu nerwowego (zapalenie nerwów, zanik kory mózgowej, zaburzenia psychiczne); układu odpornościowego (obniżenie odporności na infekcje wirusowe i bakteryjne, zwiększenie zachorowalności na nowotwory oraz choroby zakaźne i przenoszone drogą płciową); alkohol już w niewielkich ilościach upośledza zdolność człowieka do racjonalnego myślenia i zakłóca koordynację ruchów. FOLIA NR 4 Pytanie do uczestników zajęć: Dlaczego spożywanie alkoholu w pracy i prowadzenie pojazdów mechanicznych po jego spożyciu jest niebezpieczne? Ponieważ alkohol zmienia możliwość prawidłowej oceny sytuacji i odbiera pewność działania. II. SPOŁECZNE SKUTKI NADUŻYWANIA ALKOHOLU W POLSCE: około 800 tys. ludzi jest uzależnionych; ponad 2 miliony osób nadużywa alkoholu; koło 4 milionów osób żyje w rodzinach, w których z powodu powtarzającej się nietrzeźwości dochodzi do przemocy; problemy alkoholowe obejmują około 15% mieszkańców; problemy alkoholowe sąźródłem strat, które ocenia się na ok. 6% produktu krajowego brutto; FOLIA NR 5 Pytanie do uczestników zajęć: Czy nadużywanie alkoholu jest tylko problemem człowieka, który go nadużywa? Nie, nadużywanie alkoholu jest również problemem społecznym, który przynosi realne straty dla całego społeczeństwa. Jest udręką dla jego najbliższych i stwarza niebezpieczeństwo dla otoczenia. alkohol jest główną przyczyną zgonów i inwalidztwa osób w wieku lat; śmierć człowieka w wypadku drogowym powoduje stratę dla budżetu państwa ok. 860 tys. zł, a leczenie rannego w wypadku 128 tys. zł. na leczenie odwykowe wydaje się rocznie ok. 80 mln złotych; szacunkowo na 100 nastolatków 2-3% zostanie dożywotnio uzależnionych od alkoholu, a dla 30% będzie to powodem konfliktu z prawem, przemocy w rodzinie. 6

7 4. ZAGADNIENIE 3 (patrz szerzej str. 14) OBLICZANIE STĘŻENIA ALKOHOLU WE KRWI. AUTODIAGNOZA WŁASNEGO STYLU UŻYWANIA ALKOHOLU. Porcja standardowa alkoholu: to 10 g czystego alkoholu etylowego; jedną porcję standardową alkoholu, zdrowy człowiek spala w czasie około 1 godziny; liczba porcji standardowych w napoju alkoholowym, zależy od zawartości procentowej alkoholu danym napoju. Np. 2 półlitrowe piwa 5% to 5 porcji standardowych alkoholu, a więc ok. 6 godzin trzeba odczekać po ich wypiciu, aby bezpiecznie kierować samochodem! Jeszcze więcej czasu po wypiciu takiej samej porcji napojów alkoholowych potrzebują kobiety, których organizm, ma odmienną budowę (mniejszą ilość płynów ustrojowych mających wpływ na poziom alkoholu we krwi). Autodiagnoza własnego stylu picia 0 7 pkt. PICIE ROZSĄDNE 8 12 pkt. NADUŻYWANIE (picie ryzykowne lub szkodliwe) powyżej 13 punktów SKONTAKTUJ SIĘ ZE SPECJALISTĄ 20 min FOLIA NR 6 Pytanie do uczestników zajęć: Od czego zależy stężenie alkoholu we krwi? Zależy przede wszystkim od ilości spożytego alkoholu. Chociaż wpływ na jego stężenie ma również waga ciała i płeć osoby pijącej. Pytanie do uczestników zajęć: Po jakim czasie od wypicia kufla piwa (0,5 l) można bezpiecznie kierować pojazdem? Uczestnikom zajęć należy rozdać przygotowany wcześniej test (wydrukowany z pliku na płycie CD lub skserowany z konspektu). Wypełnionych testów nie należy zbierać. Liczba punktów uzyskanych w teście zostaje do wiadomości wyłącznie wypełniającego. O zasadach wypełniania testu należy poinformować uczestników zajęć. Po wypełnieniu testu prowadzący zajęcia podaje (zapisuje na tablicy) zakresy punktacji. 5. ZAGADNIENIE 4 (patrz szerzej str. 15) ASPEKTY PRAWNE SPOŻYWANIA / NADUŻYWANIA ALKOHOLU. Stan nietrzeźwości jeśli stężenie alkoholu we krwi wynosi powyżej 0,5 promila (w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg na dm 3 ); Stan po użyciu alkoholu jeśli we krwi stężenie alkoholu wynosi 0,2-0,5 promila (lub w wydychanym powietrzu 0,1-0,25 mg na dm 3 ); Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Zabrania się sprzedaży, podawania, wnoszenia i spożywania napojów alkoholowych w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych, jak również w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych. Złamanie zakazu zagrożone jest karą grzywny. 10 min FOLIA NR 7 Pytanie do uczestników zajęć: Jakie są zasady postępowania z alkoholem odebranym żołnierzowi, który próbował go wnieść na teren wojskowy? Alkohol przekazywany jest do depozytu. Przechowywanie alkoholu w depozycie jest odpłatne. Pytanie do uczestników zajęć: Czy piwo bezalkoholowe zawiera alkohol? Tak, do 1,5%. 7

8 Kodeks karny Art. 178a. 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Art Żołnierz, który, po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wprawia się w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem, podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2. Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych RP 33. Żołnierze przebywający na terenie pod zarządem wojskowym oraz w trakcie pełnienia obowiązków służbowych nie mogą spożywać i pozostawać pod wpływem alkoholu oraz posiadać, zażywać środki odurzające i psychotropowe lub inne podobnie działające substancje. Dotyczy to również żołnierzy przybywających do miejsca pełnienia służby lub zakwaterowania po powrocie z urlopu, przepustki, podróży służbowej, leczenia itp. 6. ZAGADNIENIE 5 (patrz szerzej str. 17) MITY ZWIĄZANE ZE SPOSOBAMI NEUTRALIZACJI ALKOHOLU W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA 1. Nieprawda, kawa zawiera kofeinę i pobudza na rótko organizm, ale nie ma żadnego wpływu na zawartość alkoholu w organizmie. 2. Nieprawda, poprzez skórę człowiek wypaca tylko ok. 1 procenta wypitego alkoholu. 15 min FOLIA NR 8 Uwaga!!! Zagadnienie należy omawiać z folią lub slajdem nr 8. Kolejność mitów na folii i w konspekcie jest zgodna. Pytanie do uczestników zajęć: Jakie jeszcze znają sposoby neutralizacji alkoholu w organizmie? 3. Nieprawda, waga ciała ma znaczenie, ale niewielkie. O neutralizacji alkoholu w organizmie człowieka decyduje wątroba. Człowiek o małej wadze, ale ze zdrową wątrobą może wypić więcej niż cięższy z chorą wątrobą. Znaczenie ma również ilość płynu ustrojowego w organizmie.większy człowiek ma go więcej, tak więc znajdujący się w płynach ustrojowych alkohol ma niższe stężenie. 8

9 4. Nieprawda, obfity posiłek, szczególnie z dużą zawartością tłuszczu, opóźnia wchłanianie i rozkład alkoholu przez wątrobę, ale nie ma żadnego wpływu na zawartość alkoholu w organizmie. Jest to jedynie dobry sposób na opóźnienie upicia się. Niestety powoduje dłuższe zaleganie alkoholu w organizmie, a więc będziemy dłużej pod jego wpływem. 5. Nieprawda, alkomaty policyjne nie są wrażliwe na zapach z ust. Nie da się również oszukać laboratoryjnego badania krwi na zawartość alkoholu. 6. Nieprawda, piwo bezalkoholowe zawiera do 1,5% alkoholu. 7. Nieprawda, w stanach chorobowych alkohol obniża siłę obronną organizmu ograniczając aktywność białych ciałek krwi w zwalczaniu infekcji. Zamiast leczyć pogłębia chorobę. 8. Nieprawda, jest to działanie pozorne. Wypicie alkoholu daje na krótki czas poczucie ciepła, natomiast po rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry przyspiesza utratę ciepła. 9. Nieprawda, niskie stężenie alkoholu pobudza wydzielanie soków trawiennych, ale zwiększenie dawki alkoholu wydłuża czas trawienia i utrudnia wchłanianie. Efekt jest odwrotny. 10. Nieprawda, ani wykształcenie, ani wychowanie nie zabezpieczy przed uzależnieniem. Uzależnienie może dotknąć wszystkich, którzy piją. 7. ZAGADNIENIE 6 (patrz szerzej str. 18) WAŻNE SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE O ZBLIŻAJĄCYCH SIĘ KŁOPOTACH WYNIKAJĄCYCH Z NADUŻYWANIA ALKOHOLU. Uzależnienie od alkoholu jest chorobą która zaczyna się i rozwija podstępnie, bez udziału świadomości zainteresowanego. Polega na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych. 10 min FOLIA NR 9 Należy omówić sygnały ostrzegawcze wymienione na folii. Należy omówić objawy uzależnienia. Wielu ludzi uniknęłoby kłopotów wynikających z nadużywania alkoholu, gdyby potrafili odpowiednio wcześnie dostrzec sygnały i ocenić niebezpieczeństwo. 9

10 8. ZAGADNIENIE 7 (patrz szerzej str. 20) 5 min GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ INFORMACJĘ I POMOC W PROBLEMACH ALKOHOLOWYCH? Psycholog w jednostce; Należy przekazać uczestnikom zajęć informacje, gdzie można skorzystać z profesjonalnej pomocy. Punkty konsultacyjne dla osób z problemem alkoholowym w danej miejscowości adresy dostępne w lokalnej prasie; Wojewódzkie Ośrodki Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia; Gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych w każdej gminie; Placówki lecznictwa odwykowego adresy dostępne w każdym ZOZ oraz na stronie internetowej Ogólnopolskie infolinie: Niebieska Linia dotycząca przemocy Pomarańczowa Linia dla rodziców, których dzieci piją. Dodatkowe informacje można uzyskać na stronach internetowych: Opracowano w Oddziale Społecznych Problemów Służby i Psychoprofilaktyki 10

11 SKRYPT DO KONSPEKTU ALKOHOL ŚWIADOME RYZYKO do przeprowadzenia zajęć z żołnierzami z zakresu profilaktyki alkoholowej Prezentowany konspekt stanowi kolejną pozycję z cyklu wydawnictw realizowanych przez Departament Wychowania i Promocji Obronności w zakresie problematyki przeciwdziałania patologiom społecznym i wypadkom komunikacyjnym w Siłach Zbrojnych RP. Stanowi on uzupełnienie programu KOREKTA, realizowanego od 1998 roku wspólnie z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Konspekt przeznaczony jest do prowadzenia pracy profilaktyczno-wychowawczej na szczeblu pododdziału. ZAGADNIENIE 1 PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE ALKOHOLU I JEGO OBECNOŚCI W ŻYCIU CZŁOWIEKA Alkohol od wieków towarzyszy cywilizacji człowieka. Jest wrośnięty w tradycje kręgu kulturowego, w którym żyjemy. W różnych formach stanowi nieodłączną część posiłków i codziennego życia. Alkohol pojawił się jeszcze przed wynalezieniem pieca do pieczenia chleba, a informację o warzeniu i piciu piwa sprzed 5000 lat w Mezopotamii, można odnaleźć w najstarszych zapisach historycznych. Pierwotnie alkoholu używano w obrzędach do celów rytualnych i leczniczych. Następnie służył on do celebrowania uroczystości i biesiadowania. Ponieważ odkryto, że alkohol ułatwia zabawę i uprzyjemnia imprezy, szybko przeniknął do wszystkich dziedzin życia. Obecnie po alkohol sięga się głównie z chęci uczczenia czegoś lub kogoś, ciekawości i mody, przeżycia odmiennych stanów świadomości, poprawienia nastroju i samopoczucia oraz ucieczki od codzienności, trosk i doznawanych trudności. W naturze alkohol powstaje wskutek fermentacji roślin oraz owoców przez drożdże i osiąga stężenie do 14 procent. Drożdże będące żywymi organizmami, produkujące enzym zamieniający cukier w alkohol, nie mogą przeżyć w stężeniu alkoholu przekraczającym 14 procent, giną i proces produkcji zostaje zatrzymany. W X wieku arabski lekarz imieniem Phazes, poszukując sposobu na uwolnienie ducha wina", przeprowadził pierwszą destylację alkoholu i uzyskał spirytus destylowany, który nazwano prawdziwą wodą życia. Destylacja jest prostym zabiegiem pozwalającym na uzyskanie stężenia alkoholu do 93 procent, ale destylowane alkohole nie były powszechnie spożywane aż do około XVI wieku. Używano ich głównie jako podstawowego medykamentu na wszelkie ludzkie dolegliwości. ZAGADNIENIE 2 WPŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA. SPOŁECZNE SKUTKI NADUŻYWANIA ALKOHOLU I. Skutki działania na organizm człowieka Alkohol etylowy ma właściwości drażniące. Drażni i uszkadza śluzówki, zaburza pracę jelit, utrudnia wchłanianie pokarmów, upośledza funkcje takich narządów jak wątroba czy trzustka. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Po wypiciu napoju alkoholowego, alkohol z żołądka przedostaje się do krwi, a wraz z nią do mózgu, gdzie bezpośrednio oddziałuje na układ nerwowy. Następnie alkohol z krwią trafia do wątroby jedynego organu w ciele człowieka neutralizującego alkohol, gdzie jest rozkładany na 11

12 aldehyd octowy, a następnie wydalany przez nerki. Alkohol nawet w niewielkich ilościach upośledza zdolność człowieka do racjonalnego myślenia, a ponadto powoduje: pogorszenie koordynacji ruchów; zmniejszenie szybkości reakcji; pogorszenie wzroku; ograniczenie pola widzenia; błędną ocenę odległości; rozproszenie uwagi; zaburzenie równowagi; wzmożoną senność. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia codzienne picie alkoholu w ilości gramów, tj. 1-2 piw 5%, jest czynnikiem ryzyka w zakresie wypadków, uszkodzeń ciała i przewlekłych schorzeń. Formy kontaktów człowieka z alkoholem abstynencja powstrzymywanie się od alkoholu; picie rozsądne nie przekrczanie dziennej dawki: 4 porcji standardowych dla mężczyzny i 2 porcji standardowych dla kobiety. Dwa dni w tygodniu wolne od alkoholu; nadużywanie picie ryzykowne model picia zwiększający ryzyko, ale nie powodujący dotychczas problemów zdrowotnych. Przekraczanie dawek rozsądnych np. picie weekendowe lub okazyjne dużych ilości alkoholu, picie szkodliwe wzorzec picia alkoholu powodujący szkody zdrowotne (picie mimo aktualnego występowania problemów). Szkody te mogą mieć charakter somatyczny np. alkoholowe stłuszczenie wątroby oraz charakter psychiczny np. depresja alkoholowa. Kryteria picia ryzykownego + pojawiające się problemy z powodu picia w pracy, życiu osobistym, rodzinnym, szukanie okazji do wypicia, chęć rozwiązania poprzez picie alkoholu swoich problemów: stresów, napięć, lęków itp.; uzależnienie choroba polegająca na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych. Z alkoholem w ludzkim życiu związane są zarówno zyski, jak i straty. Niestety większość ludzi, szczególnie młodych, dostrzega głównie zyski. Mają wprawdzie świadomość powstawania strat, ale zwykle dotyczą one kogoś innego. Stwierdzenie to potwierdzają badania, w których 50% nastolatków pijących alkohol nie odnotowało w swoim życiu żadnych strat z tego tytułu. Działanie alkoholu często jest nieznane i postrzegane przez popularne, całkowicie nieprawdziwe, stereotypy. Korzyści często są natychmiastowe i krótkoterminowe, za to straty zwykle mają charakter długotrwały i trudny do zauważenia na początku. Jako korzyści związane ze spożywaniem alkoholu ludzie postrzegają sytuacje, które dadzą się zinterpretować jako straty, a po stronie strat takie, które są rzeczywiście korzyściami. Najlepszym przykładem potwierdzającym tę hipotezę jest tzw. kac i mulenie w brzuchu. Czym jest kac? Jest to reakcja obronna organizmu zatrutego aldehydem octowym, który powstaje w naszym organizmie w trakcie rozpadu alkoholu. Związek ten jest silną trucizną. Są osoby, których organizmy bardzo szybko rozkładają w wątrobie ten związek. Wtedy nie odczuwają one kaca tak źle i tak długo jak inni. Niestety fakt ten traktują jako odporność na alkohol. W konsekwencji osoby te piją 12

13 więcej i częściej niż inni. Zatem tak naprawdę kac jest sygnałem ostrzegawczym od naszego organizmu, który informuje nas Uważaj, za dużo wypiłeś!!!. Jest więc paradoksalnie korzyścią, a nie stratą. Podobnie jest z popularną fałszywą korzyścią, wymienianą jako ułatwienie kontaktów męskodamskich. Z pozoru wszystko się zgadza. Dawka alkoholu, usuwając obawy i hamulce, pomaga niekiedy osobom nieśmiałym przekroczyć pewne bariery w kontaktach towarzyskich i erotycznych. Nie zawsze jednak w miejscu, czasie i okolicznościach, których najbardziej by sobie życzyli Ponadto alkohol jest jednym z najsilniejszych środków powodujących okresową lub nawet trwałą impotencję. Z tym efektem należy liczyć się w przypadku konsumpcji dużych ilości piwa. Szyszki chmielowe, z których jest ono produkowane, zawierają alkaloid zwany lupuliną znacznie zmniejszający popęd płciowy. Picie napojów alkoholowych sprzyja zachowaniom ryzykownym, skutkującym przypadkowością kontaktów seksualnych, których konsekwencją może być zakażenie wirusem HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Przełamując naturalne dla organizmu ludzkiego bariery, ułatwia także kontakty z narkotykami. II. Społeczne skutki nadużywania alkoholu Trudno oszacować rzeczywiste społeczne skutki nadużywania alkoholu. Jest ich wiele, od dramatów osobistych, przez tragedie rodzinne i problemy w środowisku zawodowym. W Polsce żyje ok. 800 tys. osób uzależnionych od alkoholu, a około 2 miliony osób nadużywa alkoholu. Około 4 milionów Polaków ponosi szkody związane z życiem w rodzinie z problemem alkoholowym. Ok. 2 mln dzieci cierpi z powodu alkoholizmu rodziców. Większość rozwodów (70%) ma podłoże alkoholowe. Picie pogłębia ubóstwo rodzin, stając się istotną przeszkodą np. w znalezieniu pracy. W skali społecznej straty te wynoszą od 2 do 6% produktu narodowego brutto. Należy także pamiętać, że 6% konsumentów wypija aż 53% alkoholu. Koncentracja spożycia oznacza zatem koncentrację wydatków. Picie alkoholu niszczy zdolność do sprawowania kontroli zewnętrznej. Sam alkohol nie powoduje agresji (jest usypiaczem!), ale hamując ośrodki kontroli, wywołuje działania, na jakie trzeźwi ludzie sobie nie pozwalają. Niemal zawsze towarzyszy przemocy domowej. Samych napaści ulicznych, spowodowanych przez pijanych, jest w Polsce około miliona rocznie. Zadziwiająca jest siła dezintegrująca alkoholu ta sama substancja skupia ludzi i ich rozdziela!!! Odrębną sprawą są tragedie na polskich drogach, na których coraz więcej osób kieruje pojazdami będąc pod wpływem alkoholu. Każdego roku policja zatrzymuje w Polsce ok. 160 tys. kierowców będących pod wpływem alkoholu. Straty moralne i psychiczne ponoszone przez społeczeństwo wskutek nadużywania alkoholu mają także stronę wymierną finansowo. Śmierć w wypadku drogowym w Polsce powoduje stratę dla budżetu państwa rzędu 860 tys. zł, a leczenie rannego kosztuje 128 tys. zł. Składają się na to działania podejmowane przez szpitale, policję i sądy oraz późniejsze renty, odszkodowania i inne świadczenia. Trzeba mieć także na uwadze, że wypadki drogowe są główną przyczyną śmierci ludzi młodych, miedzy 18 i 25 rokiem życia, a więc giną przede wszystkim osoby w wieku produkcyjnym, na których kształcenie państwo i rodziny łożyły przez wiele lat. Długość życia alkoholika jest o 15 lat krótsza, a śmiertelność 2,5 razy większa niż osoby wolnej od nałogu. Śmierć zależna od alkoholu to 10% wszystkich zgonów. Alkohol to najczęstsza przyczyna nagłej śmierci w wypadku komunikacyjnym, upadku, utonięciu, pożarze czy poparzeniu. 80% prób samobójczych popełniana jest pod wpływem alkoholu, a połowa skutecznych samobójców to alkoholicy. 13

14 ZAGADNIENIE 3 OBLICZANIE STĘŻENIA ALKOHOLU WE KRWI. AUTODIAGNOZA WŁASNEGO STYLU UŻYWANIA ALKOHOLU I. Obliczanie stężenia alkoholu we krwi Porcja standardowa alkoholu to 10 g czystego alkoholu etylowego. Jedną porcję standardową alkoholu, zdrowy człowiek spala w czasie około 1 godziny. Obliczenie dokładnej liczby porcji standardowych w napoju alkoholowym, zależy od zawartości procentowej alkoholu w danym napoju (np. piwo zawiera średnio od 5-8% alkoholu, wino 10-15%, wódka przeciętnie ok. 40%). pół litra piwa 5% 100 g wina 10% 50 g wódki 40% to 2,5 porcji standardowych to 1 porcja standardowa to 2 porcje standardowe np. spożycie dwóch półlitrowych piw 5% to 5 porcji standardowych alkoholu. Szacunkowe stężenie alkoholu we krwi mężczyzny o wadze ciała 80 kg wyniesie: po 1 godzinie 1 promil, po 2 godzinach 0,7 promila, po 3 godzinach 0,5 promila, po 4 godzinach 0,3 promila, po 5 godzinach 0,2 promila, po 6 godzinach 0,14 promila. Minimum sześć godzin trzeba odczekać po wypiciu dwóch piw, aby bezpiecznie kierować samochodem tyle samo co po 500 g wina lub 125 g wódki!!! Alkohol zajmuje szczególne miejsce wśród substancji spożywanych przez człowieka. Wynika to z faktu, że bardzo szybko ze względu na niewielki rozmiar cząsteczek jest wchłaniany przez organizm, wywołując zmiany w samopoczuciu i nastroju, przez większość konsumentów odbierane jako przyjemne. Wchłanianie rozpoczyna się już w jamie ustnej, jest kontynuowane w dalszych częściach układu pokarmowego, zwłaszcza w jelitach i żołądku. Stamtąd przenika do krwi, a następnie do mózgu. Działanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy jest dwukierunkowe: wywołuje on stopniowe uśpienie oraz znieczulenie. Usypianie ośrodkowego układu nerwowego następuje stopniowo, rozpoczynając się od ośrodków sprawujących kontrolę. Wprowadzenie początkowej dawki może wywołać paradoksalnie ożywienie i pobudzenie. Później jednak ujawnia się pełna natura alkoholu prowadząca do uśpienia i zatrzymywania kolejnych czynności mózgu, aż do stanu utraty równowagi i koordynacji, śpiączki, a w konsekwencji do zatrzymania procesów niezbędnych do życia. II. Autodiagnoza własnego stylu używania alkoholu Ankieta wywiadu alkoholowego wywodzi się z testu przesiewowego AUDIT, który umożliwia lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej dokonywanie tzw. krótkiej interwencji wobec pacjenta podejrzewanego o nadmierne picie alkoholu. Test ma charakter indywidualny i bardzo osobisty. Ważne jest, aby przed wypełnieniem uczestnicy nie wiedzieli, które punkty testu co oznaczają. Muszą jednak rozumieć treść poszczególnych pytań. Można zapoznać ich ze źródłem pochodzenia testu, na przykład: Za chwilą będziemy mogli przekonać się, jak to jest z rozsądnym piciem w całej grupie. Proponuję wypełnienie anonimowo testu, który jest stosowany przez lekarzy. Za pomocą tego testu każdy będzie mógł się przekonać, w której grupie kontaktu z alkoholem naprawdę się znajduje. Po wypełnieniu testów nie można ich zbierać. Uzyskane wyniki są wyłącznie do własnej wiadomości uczestników zajęć. 14

15 W teście znajdują się trzy grupy pytań: pytania od 1 do 3 dotyczą picia ryzykownego; 1. Częstotliwość picia 2. Typowa ilość wypijanego alkoholu 3. Częstotliwość nadmiernego picia pytania od 4 do 6 dotyczą picia sugerującego uzależnienie; 1. Utrata kontroli nad piciem 2. Picie staje się coraz ważniejszą sprawą w życiu 3. Potrzeba porannego picia pytania od 7 do 10 dotyczą picia szkodliwego 1. Poczucie winy po wypiciu alkoholu 2. Zaniki pamięci spowodowane piciem alkoholu 3. Urazy fizyczne spowodowane piciem alkoholu 4. Zainteresowanie innych osób piciem danej osoby. Uważa się, że wynik ogólny, wyższy niż 8 pkt., upoważnia lekarza do podjęcia stanowczej interwencji. Należy podać uczestnikom zajęć, do ogólnej wiadomości, co oznacza uzyskanie poszczególnych wyników. Następującą punktację najlepiej zapisać na tablicy: 0 7 pkt. PICIE ROZSĄDNE 8 12 pkt. NADUŻYWANIE (picie ryzykowne lub szkodliwe) powyżej 13 punktów SKONTAKTUJ SIĘ ZE SPECJALISTĄ!!! ZAGADNIENIE 4 ASPEKTY PRAWNE SPOŻYWANIA / NADUŻYWANIA ALKOHOLU Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (z późn. zm.) Art Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych: 1) na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich, 2) na terenie zakładów pracy oraz miejsc zbiorowego żywienia pracowników, 3) w miejscach i czasie masowych zgromadzeń, 4) w środkach i obiektach komunikacji publicznej, 5) (skreślony), 6) w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych, jak również w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych. 2a. Zabrania się spożywania napojów alkoholowych na ulicach, placach i w parkach, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów. Art Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych: 1) osobom, których zachowanie wskazuje, że znajdują się w stanie nietrzeźwości, 2) osobom do lat 18, 3) na kredyt lub pod zastaw. 2. W przypadku wątpliwości co do pełnoletności nabywcy sprzedający lub podający napoje alkoholowe uprawniony jest do żądania okazania dokumentu stwierdzającego wiek nabywcy. 15

16 Art Zabrania się wnoszenia napojów alkoholowych na teren zakładów pracy, obiektów wymienionych w art. 14 ust. 1 pkt 6, jak również stadionów i innych obiektów, w których odbywają się masowe imprezy sportowe i rozrywkowe, a także obiektów lub miejsc objętych zakazem wnoszenia napojów alkoholowych. 2. Osoby posiadające przy sobie napoje alkoholowe mają obowiązek przekazania ich do depozytu pod rygorem niewpuszczenia bądź usunięcia z terenu obiektów lub miejsc, o których mowa w ust napoje alkoholowe wnoszone przez żołnierzy na teren obiektów wymienionych w art. 14 ust. 1 pkt 6 ulegają odebraniu i przekazaniu do depozytu. ( ) Art Kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości. 2. Uprawnienia kierownika zakładu pracy, o którym mowa w ust. 1, służą również organowi nadrzędnemu nad danym zakładem pracy oraz organowi uprawnionemu do przeprowadzenia kontroli zakładu pracy. 3. Na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona jest obowiązana zapewnić przeprowadzenie badania stanu trzeźwości pracownika. Art Srzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży, zwanego dalej organem zezwalającym. 4. Sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych w miejscach znajdujących się pod zarządem wojskowym lub jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych położonych pozaobiektami wymienionymi w art. 14 ust. 1 pkt 6 może być prowadzona jedynie za zezwoleniem, októrym mowa w ust. 1, a ponadto za zgodą organów wojskowych określonych przez Ministra Obrony Narodowej lub resortu spraw wewnętrznych określonych przez ministra właściwego dospraw wewnętrznych. Art Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 i 2a-6 albo nabywa lub spożywa napoje alkoholowe w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywa napoje alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania, podlega karze grzywny. ( ) Art. 44. Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi nadzoru dopuszcza do sprzedawania, podawania lub spożywania napojów alkoholowych na terenie zakładu pracy, jak również powziąwszy wiadomość o sprzedawaniu, podawaniu lub spożywaniu na terenie zakładu pracy takich napojów nie podejmie prawem przewidzianego postępowania, podlega karze grzywny. Art Jeżeli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia. ( ) Kodeks karny Art. 178a 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 3. W razie skazania za przestępstwo określone w 1 lub 2 sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości. 16

17 Art Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd mechaniczny albo inny pojazd w stanie bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego lub osobę nie posiadającą wymaganych uprawnień, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art Żołnierz, który, po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wprawia się w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem, podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki. Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej 33. Żołnierze przebywający na terenie pod zarządem wojskowym oraz w trakcie pełnienia obowiązków służbowych nie mogą spożywać i pozostawać pod wpływem alkoholu oraz posiadać, zażywać środki odurzające i psychotropowe lub inne podobnie działające substancje. Dotyczy to również żołnierzy przybywających do miejsca pełnienia służby lub zakwaterowania po powrocie z urlopu, przepustki, podróży służbowej, leczenia, itp. ZAGADNIENIE 5 MITY ZWIĄZANE ZE SPOSOBAMI NEUTRALIZACJI ALKOHOLU W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA 1. Wytrzeźwieję, gdy napiję się kawy nieprawda, kawa zawiera kofeinę i pobudza na krótko organizm, ale nie ma żadnego wpływu na zawartość alkoholu w organizmie. 2. Jest ciepło, to szybko wypocę wypity alkohol nieprawda, poprzez skórę człowiek wypaca tylko ok. 1 procenta wypitego alkoholu. 3. Dużo ważę, więc dużo mogę wypić waga ciała ma znaczenie, ale niewielkie. Ponieważ o neutralizacji alkoholu w organizmie człowieka decyduje wątroba, a jej wielkość może się różnić tylko w nieznacznym stopniu (o kilka lub co najwyżej o kilkanaście procent), większe znaczenie ma zdrowie osoby spożywającej napoje alkoholowe. Człowiek o małej wadze, ale ze zdrową wątrobą może wypić więcej niż ktoś cięższy z chora wątrobą. Przy wadze ciała większe znaczenie mają płyny ustrojowe. Większy człowiek ma ich więcej, a więc znajdujący się w płynach ustrojowych alkohol ma niższe stężenie. 4. Dużo zjadłem, to mogę więcej wypić nieprawda, obfity posiłek, szczególnie z dużą zawartością tłuszczu, opóźnia wchłanianie i rozkład alkoholu przez wątrobę, ale nie ma żadnego wpływu na zawartość alkoholu w organizmie. Jest to jedynie dobry sposób na opóźnienie upicia się. Niestety powoduje dłuższe zaleganie alkoholu w organizmie, a więc będziemy dłużej pod jego wpływem. 5. Zjem miętowego cukierka nikt nie poczuje, że jestem nietrzeźwy nieprawda, alkomaty policyjne nie są wrażliwe na zapach z ust. Tym bardziej nie da się oszukać laboratoryjnego badania krwi na zawartość alkoholu. 6. Jestem trzeźwy, bo piłem tylko piwo bezalkoholowe nieprawda, piwo bezalkoholowe zawiera do 1,5% alkoholu. 17

18 7. Alkohol jest dobry na przeziębienie nieprawda, w stanach chorobowych alkohol obniża siłę obronną organizmu ograniczając aktywność białych ciałek krwi w zwalczaniu infekcji. Zamiast leczyć pogłębia chorobę. 8. Alkohol rozgrzewa nieprawda, jest to działanie pozorne. Wypicie alkoholu daje na krótki czas poczucie ciepła, natomiast po rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry przyspiesza utratę ciepła. 9. Alkohol pobudza apetyt i ułatwia trawienie nieprawda, niskie stężenie alkoholu pobudza wydzielanie soków trawiennych, ale zwiększenie dawki alkoholu wydłuża czas trawienia i utrudnia wchłanianie. Efekt jest odwrotny od zamierzonego. Alkohol ścina enzymy trawienne, dlatego przekonanie o jego pozytywnym wpływie na trawienie jest błędne. Naprawdę alkohol utrudnia trawienie wielu substancji pokarmowych. Przekonanie o sprzyjaniu trawieniu wynika z jego zdolności do emulgacji rozdrabniania tłuszczów zawartych w pokarmie, co daje wrażenie większej lekkości posiłków tłustych. 10. Problemy alkoholowe mają tylko ludzie prości nieprawda, ani wykształcenie, ani wychowanie nie zabezpieczy przed uzależnieniem. Uzależnienie dotyka wszystkich pijących. 11. Alkohol poprawia zdrowie fizyczne nieprawda, niewielkie dawki alkoholu mogą sprzyjać usuwaniu złogów tętniczych i chronić w ten sposób przed zawałem. Niestety większość osób zdecydowanie przekracza ilości alkoholu, przy których można oczekiwać dodatnich skutków i pojawiają się tylko straty dla organizmu. 12. Alkohol poprawia humor nieprawda, subiektywna poprawa nastroju wiąże się z rozhamowaniem układu nerwowego człowieka i odrzuceniem innych form redukcji stresu 13. Alkohol zapewnia towarzystwo nieprawda, osoby pijące mają więcej form kontaktów towarzyskich, ale znacznie mniej z nich przeradza się w przyjaźń. Alkohol koncentrując uwagę pijącego na własnych przeżyciach i ich zmianach, spłyca kontakty międzyludzkie. 14. Wyjdę na świeże powietrze, to wytrzeźwieję nieprawda, podobnie jak w przypadku kawy pobudzimy na krótko organizm, ale bez wpływu na zawartość alkoholu w organizmie. 15. Nie mam daleko do domu, to dojadę nieprawda, do większość wypadków dochodzi w pobliżu domu. 16. Pojadę wolno i ostrożnie, to nic mi się nie stanie nieprawda, alkohol uniemożliwia prawidłową ocenę sytuacji na drodze. 17. Zjem coś, to wytrzeźwieję nieprawda, podobnie jak w przypadku obfitego posiłku opóźnimy wchłanianie i rozkład alkoholu, ale bez wpływu na zawartość alkoholu w organizmie. 18. Piłem tylko lekkie drinki, więc jestem trzeźwy nieprawda, nawet niskoprocentowe napoje alkoholowe wypite w większych ilościach powodują podobne stężenie alkoholu w organizmie jak np. spożycie mniejszej ilości wódki. ZAGADNIENIE 6 WAŻNE SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE O ZBLIŻAJĄCYCH SIĘ KŁOPOTACH WYNIKAJĄCYCH Z NADUŻYWANIA ALKOHOLU. Gdy ktoś pije pomimo szkód spowodowanych przez picie. Gdy ktoś jednorazowo wypija większe ilości płynów zawierających powyżej 100 gramów ETOH (4 duże piwa lub jeden litr wina, lub ćwierć litra wódki). Gdy ktoś regularnie codziennie wypija więcej niż 20 gramów ETOH (1 piwo lub dwie lampki wina, lub kieliszek 50 g wódki) lub gdy zaczyna dzień od picia alkoholu (np. poranne piwo). Gdy ktoś klinuje, czyli używa alkoholu do usuwania przykrych skutków poprzedniego picia, a więc sięga po alkohol z samego rana po intensywnym piciu wieczorem. 18

19 Gdy ktoś pije alkohol w samotności oraz w sytuacjach, gdy odczuwa zmęczenie, dolegliwości fizyczne, smutek i cierpienie. Gdy ktoś zaniedbuje obowiązki i zadania z powodu picia. Gdy ktoś ma trudności w przypominaniu sobie co się działo poprzedniego dnia w sytuacjach związanych z piciem. Gdy ktoś uśmierza przy pomocy alkoholu poczucie winy i wyrzuty sumienia z powodu czynów popełnionych pod wpływem alkoholu. Gdy ktoś kieruje samochodem, motocyklem pod wpływem alkoholu. Gdy ktoś reaguje napięciem i rozdrażnieniem w sytuacjach utrudniających kontakt z alkoholem lub wobec postulatów ograniczenia picia zaprzecza, że ma problemy z alkoholem. Gdy ktoś dostaje od innych ludzi sygnały sugerujące ograniczenie ilości lub powstrzymanie się od picia. Możemy rozpoznać zespół uzależnienia od alkoholu, jeżeli w ciągu ostatniego roku w okresie jednego miesiąca wystąpią jednocześnie trzy z poniżej wymienionych objawów: 1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia ( głód alkoholowy ). 2. Upośledzenie zdolności kontrolowania zachowań związanych z piciem (upośledzenie zdolności powstrzymywania się od picia, trudności w zakończeniu picia, trudności w ograniczaniu ilości wypijanego alkoholu). 3. Fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego w sytuacji ograniczenia lub przerywania picia (drżenie rąk, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność, niepokój, w krańcowej postaci majaczenie) lub używanie alkoholu w celu uwolnienia się od objawów abstynencyjnych. 4. Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu, potrzeba spożywania zwiększonych dawek dla osiągnięcia oczekiwanego efektu. 5. Koncentracja życia wokół picia kosztem zainteresowań i obowiązków. 6. Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw picia. Uzależnienie od alkoholu jest chorobą chroniczną, postępującą i potencjalnie śmiertelną. Nie jest możliwe całkowite jej wyleczenie, a jedynie zahamowanie narastania jej objawów i szkód zdrowotnych z nią związanych. W świetle nowoczesnej wiedzy, uzależnienie od alkoholu jest chorobą wieloczynnikową, bio-psycho-społeczną, zaburzającą funkcjonowanie człowieka w sferze fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Model leczenia tego schorzenia musi być dostosowany do takiego całościowego sposobu postrzegania tej choroby. 19

20 ZAGADNIENIE 7 GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ INFORMACJĘ I POMOC W PROBLEMACH ALKOHOLOWYCH? Psycholog w jednostce; Punkty konsultacyjne dla osób z problemem alkoholowym w danej miejscowości adresy dostępne w lokalnej prasie; Wojewódzkie Ośrodki Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia (w skrócie WOTUW); Gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych w każdej gminie; Placówki lecznictwa odwykowego adresy dostępne w każdym ZOZ oraz na stronie internetowej Ogólnopolskie infolinie: Niebieska Linia dotycząca przemocy Pomarańczowa Linia dla rodziców, których dzieci piją. Dodatkowe informacje można uzyskać na stronach: Opracowano w Oddziale Społecznych Problemów Służby i Psychoprofilaktyki Dodatkowe informacje z zakresu wiedzy źródłowej oraz pomoc merytoryczną można uzyskać w: 1. Wojskowym Biurze Badań Socjologicznych Warszawa 72 ul. Emilii Gierczak 1 tel , fax wibs@warman.com.pl 2. Centralnej Bibliotece Wojskowej Warszawa ul. Ostrobramska 109 tel , fax / cbw@wp.mil.pl 20

21 MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ WARSZAWA, Aleje Niepodległości DYREKTOR DEPARTAMENTU WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI tel. (6) , fax (6) Dyrektorowi Departamentu Wychowania i Promocji Obronności są podporządkowane następujące jednostki organizacyjne resortu: 1) Centralna Biblioteka Wojskowa w Warszawie; 2) Dom Wojska Polskiego w Warszawie; 3) Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie; 4) Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego w Warszawie; 5) Wojskowe Biuro Badań Socjologicznych w Warszawie; 6) Wojskowe Biuro Badań Historycznych w Warszawie; ZAKRES DZIAŁANIA I ZADANIA ODDZIAŁÓW DEPARTAMENTU I. ODDZIAŁ SPOŁECZNYCH PROBLEMÓW SŁUŻBY I PSYCHOPROFILAKTYKI tel. (6) Oddział Społecznych Problemów Służby jest komórką wewnętrzną Departamentu, właściwą w sprawach rozpoznawania społecznych problemów służby, określania kierunków i głównych zadań w dziedzinie profilaktyki wychowawczej oraz działalności psychoproflaktycznej, koordynowania i nadzorowania ich realizacji. II. ODDZIAŁ EDUKACJI OBYWATELSKIEJ tel. (6) Oddział Edukacji Obywatelskiej jest komórką wewnętrzną Departamentu, właściwą w zakresie programowania, koordynowania i realizacji zadań w sferze: edukacji obywatelskiej w wojsku, kształcenia proobronnego młodzieży, upowszechniania międzynarodowego prawa konfiktów zbrojnych, ochrony dóbr kultury na wypadek konfiktu zbrojnego oraz upowszechniania i kultywowania tradycji orężnych w Siłach Zbrojnych RP, nadawania nazw wyróżniających i patronów, opracowywania rodowodów związków i jednostek, przygotowywania projektów wniosków nadania sztandarów, proporców i innych symboli wojskowych. III. ODDZIAŁ PROMOCJI OBRONNOŚCI tel. (6) Oddział Promocji Obronności jest komórką wewnętrzną Departamentu, właściwą do programowania, koordynowania i realizowania zadań wynikających z szeroko rozumianej promocji obronności w kraju i zagranicą, w tym także prowadzenia zadań patronackich, realizowanych w oparciu o obowiązujące uregulowania ustawowe oraz odrębne ustalenia resortu obrony narodowej w tej dziedzinie. IV. ODDZIAŁ KULTURY I OŚWIATY tel. (6) Oddział Kultury i Oświaty jest komórką wewnętrzną Departamentu właściwą do określania głównych celów i zadań działalności kulturalno-oświatowej oraz turystycznej, krajoznawczej i rekreacyjnej w resorcie. V. ODDZIAŁ KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ tel. (6) Oddział Komunikacji Społecznej jest komórką wewnętrzną Departamentu właściwą do współpracy ze społeczeństwem w zakresie programowania, koordynowania i realizowania zadań komunikacji społecznej, współdziałania z instytucjami państwowymi, organami samorządowymi, organizacjami pozarządowymi (w tym prowadzącymi działalność charytatywną na prawach wolontariatu) w dziedzinie tworzenia obywatelskiego zaplecza obronności kraju, prowadzenie wniosków w sprawie nieodpłatnego przekazywania przez jednostki organizacyjne niewykorzystywanego mienia ruchomego resortu na cele muzealne, wystawiennicze lub szkoleniowe (według odrębnych przepisów). VI. ODDZIAŁ ANALIZ I CEREMONIAŁU WOJSKOWEGO tel. (6) Oddział Analiz i Ceremoniału Wojskowego jest komórką wewnętrzną Departamentu właściwą w zakresie programowania, koordynowania i realizowania zadań organizowania ceremonii wojskowych i patriotycznych z udziałem wojska w kraju i poza jego granicami. 21

22 WYWIAD ALKOHOLOWY Zanotuj liczbę punktów w okienku: 1. Jak często pije Pan napoje zawierające alkohol? 0) nigdy 1) raz w miesiącu 2) dwa do czterech razy w miesiącu 3) dwa lub trzy razy w tygodniu 4) cztery lub więcej razy w tygodniu 2. Ile standardowych porcji alkoholu wypija Pan w dniu, w którym Pan pije alkohol? 0) 1 2 porcje 1) 3 4 porcje 2) 5 6 porcji 3) 7 9 porcji 4) 10 lub więcej porcji 3. Jak często wypija Pan sześć lub więcej porcji standardowych alkoholu podczas jednego dnia? 0) nigdy 1) rzadziej niż raz w miesiącu 2) około raz w miesiącu 3) około raz w tygodniu 4) codziennie lub prawie codziennie 4. Jak często w ostatnim roku nie mógł Pan zaprzestać picia po jego rozpoczęciu? 0) nigdy 1) rzadziej niż raz w miesiącu 2) około raz w miesiącu 3) około raz w tygodniu 4) codziennie lub prawie codziennie 5. Jak często w ciągu ostatniego roku z powodu picia alkoholu zrobił Pan coś niewłaściwego, co naruszyło przyjęte w Pana środowisku normy postępowania? 0) nigdy 1) rzadziej niż raz w miesiącu 2) około raz w miesiącu 3) około raz w tygodniu 4) codziennie lub prawie codziennie 6. Jak często w ostatnim roku potrzebował Pan napić się alkoholu następnego dnia po dużym piciu, aby móc dojść do siebie? 0) nigdy 1) rzadziej niż raz w miesiącu 2) koło raz w miesiącu 3) koło raz w tygodniu 4) codziennie lub prawie codziennie 7. Jak często w ostatnim roku miał Pan poczucie winy lub wyrzuty sumienia po piciu alkoholu? 0) nigdy 1) rzadziej niż raz w miesiącu 2) koło raz w miesiącu 3) koło raz w tygodniu 4) codziennie lub prawie codziennie 8. Jak często w ostatnim roku nie mógł Pan przypomnieć sobie, co zdarzyło się poprzedniego dnia lub nocy, z powodu picia? 0) nigdy 1) raz w miesiącu 2) dwa do czterech razy w miesiącu 3) dwa lub trzy razy w tygodniu 4) cztery lub więcej razy w tygodniu 9. Czy kiedykolwiek Pan lub ktoś inny doznał jakiegoś urazu fizycznego w wyniku Pana picia? 0) nie 2) tak, ale nie w ostatnim roku 4) tak, w ostatnim roku 10. Czy ktoś z rodziny, lekarzy lub innych pracowników służby zdrowia interesował się Pana piciem albo sugerował jego ograniczenie? 0) nie 2) tak, ale nie w ostatnim roku 4) tak, w ostatnim roku SUMA PUNKTÓW 22

23 NOTATKI 23

24 NOTATKI 24