PREZYDENT I RADA MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XII/174/11 Rady Miasta Piekary Śląskie z dnia 24 listopada 2011 roku PREZYDENT I RADA MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE 2020 Piekary Śląskie

2 Spis treści 1. ZAŁOŻENIA DO AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE DIAGNOZA STRATEGICZNA MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE POZYTYWNE WYRÓŻNIKI MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE PROCESY DECYDUJĄCE O ROZWOJU MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE WYZWANIA ROZWOJOWE MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE WIZJA STRATEGICZNA MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE PRIORYTETY ROZWOJOWE MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE CELE STRATEGICZNE I CELE OPERACYJNE STRATEGII ROZWOJU MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE ANALIZA SWOT DZIAŁANIA I PROJEKTY STRATEGICZNE...37 Załącznik 1 Instytucje i osoby uczestniczące w pracach nad Strategią miasta Piekary Śląskie

3 1. ZAŁOŻENIA DO AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Cele aktualizacji Przesłanki aktualizacji Procedura aktualizacji Oczekiwane efekty aktualizacji Nowy paradygmat rozwoju miasta Zasady aktualizacji Struktura strategii Punktem startu dla prac nad aktualizacją strategii rozwoju miasta Piekary Śląskie stała się Strategia rozwoju miasta Piekary Śląskie do roku 2015 opracowana w wyniku szerokich konsultacji społecznych w roku 2003, a uchwalona w roku Wśród głównych założeń wyznaczających strukturę i zakres merytoryczny pierwotnej wersji strategii, a równocześnie przyjętych jako fundament procesu aktualizacji należy wymienić: stworzenie dokumentu umożliwiającego prowadzenie racjonalnej i uporządkowanej polityki lokalnej oraz sprawne zarządzanie miastem, dostosowanie charakteru rozwoju miasta do wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań, w tym skuteczne wykorzystywanie potencjałów lokalnych i szans w otoczeniu, profilowanie rozwoju miasta w sposób zgodny z oczekiwaniami mieszkańców. Siedmioletni okres wdrażania strategii rozwoju miasta przyniósł szereg doświadczeń pozwalających w nowy sposób spojrzeć na rozwój Piekar Śląskich. Pojawiły się też istotne przesłanki w sferze prawnej związane z nowymi uregulowaniami ustawowymi na poziomie kraju, kolejnymi rozstrzygnięciami planistycznymi w województwie, czy też założeniami polityki Unii Europejskiej. Motywy dla podjęcia prac nad aktualizacją strategii mają zarówno charakter wewnętrzny, jak i zewnętrzny. Wśród przesłanek wewnętrznych, związanych z przemianami i procesami zachodzącymi w mieście warto wskazać na następujące: zrealizowanie istotnej partii dotychczasowej strategii, a w szczególności całkowite lub częściowe wdrożenie kierunków i projektów strategicznych, 3

4 nabycie doświadczeń w zakresie zarządzania strategicznego oraz zarządzania projektami umożliwiających wyznaczenie nowych celów rozwoju miasta, a także tworzących bardziej obiecującą perspektywę ich realizacji, zachodzące pod wpływem otoczenia zmiany w oczekiwaniach, aspiracjach i zachowaniach różnych podmiotów lokalnych, zmiany wewnętrznych uwarunkowań rozwojowych stanowiących podstawę diagnozy strategii z roku 2004 oraz stale rosnąca, mająca związek z przemianami w otoczeniu, dynamika wewnętrznych procesów rozwoju. Również procesy w otoczeniu miasta w istotny sposób uzasadniają dokonanie aktualizacji strategii rozwoju Piekar Śląskich. Takie zjawiska i procesy wskazać można zarówno w otoczeniu metropolitalnym, regionalnym, krajowym, jak i europejskim. Wdrażanie strategii rozwoju miasta Piekary Śląskie odbywa się w warunkach przemian społecznych i gospodarczych cechujących się podwyższoną dynamiką. Znaczna część ważkich dla rozwoju miasta procesów ma swoje odniesienie w przeszłości, a ostatnie lata przyniosły ich przyspieszenie. Jednak są również takie procesy, które dotychczas występowały w sposób śladowy lub nie występowały w ogóle. Do zjawisk stosunkowo nowych zaliczyć można różne formy integracji podmiotów dotychczas kooperujących w ograniczonym zakresie. Typowym zjawiskiem stała się integracja polityk podmiotów funkcjonujących zarówno na tych samych, jak i na różnych szczeblach. Wśród najważniejszych zewnętrznych przesłanek aktualizacji strategii warto wymienić: na poziomie Aglomeracji Górnośląskiej: o powołanie Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, o tworzenie opracowań diagnostycznych, strategicznych i programowych oraz projektów łączących miasta GZM-u, o formułowanie i aktualizacja opracowań strategicznych i programowych w miastach Aglomeracji Górnośląskiej oraz związane z tym nowe możliwości nawiązywania partnerstwa z tymi miastami, na poziomie regionalnym: o formułowanie nowych opracowań strategicznych, w tym dotyczących rozwoju funkcji o strategicznym znaczeniu dla rozwoju województwa, o dokonywanie kolejnych aktualizacji strategii rozwoju województwa śląskiego, 4

5 o wyznaczanie nowych horyzontów czasowych dla zarządzania strategicznego w województwie śląskim, o istotne zmiany w strukturze dokumentów regionalnych, a w szczególności opracowanie Regionalnego Programu Operacyjnego województwa śląskiego jako dokumentu tworzącego szanse na realizację lokalnych projektów, na poziomie krajowym: o nowa polityka metropolitalna Państwa i postrzeganie metropolii jako liderów postępu cywilizacyjnego regionów i kraju, o kolejne opracowania strategiczne dziedzinowe, przestrzenne przygotowywane przez administrację rządową, o aktualizacja opracowań wyznaczających politykę przestrzenną Państwa, w tym nowe rozstrzygnięcia zawarte w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 2030, o integrowanie polityk Państwa z politykami Unii Europejskiej i coraz ściślejsze sprzężenia występujące pomiędzy procesami rozwoju w kraju i w UE, na poziomie europejskim: o wejście w okres programowania w Unii Europejskiej do roku 2013, w tym znaczące zaawansowanie realizacji polityki regionalnej i polityki spójności, których konsekwencją stała się realizacja w mieście szeregu projektów finansowanych ze środków UE (np. w roku 2009 Piekary Śląskie uplasowały się na szóstej pozycji wśr ód miast na prawach powiatu w województwie śląskim pod względem wykorzystania środków z RPO w przeliczeniu na jednego mieszkańca /dane za rankingiem Rzeczpospolitej/), o powstanie założeń dla rozwoju Unii Europejskiej do roku 2020, a w konsekwencji wyznaczenie nowych obszarów wsparcia, o zmieniający się system wsparcia dostępny dla samorządów lokalnych powiązany z polityką europejską, a obecnie związany także z przemianami pozycji poszczególnych krajów w UE, w tym rosnącymi aspiracjami Polski do odgrywania ważnej roli w ustalaniu polityki europejskiej. 5

6 Pochodną powyższych zjawisk i procesów są zmiany zachodzące w otoczeniu konkurencyjnym i kooperacyjnym miasta, a co za tym idzie zmieniające się możliwości realizacji istotnych dla miasta przedsięwzięć strategicznych w partnerstwie z podmiotami w otoczeniu. Wnioski wypływające z zaprezentowanych przesłanek aktualizacji strategii świadczą o tym, że proces aktualizacji nie powinien mieć charakteru prostej korekty, w szczególności sprowadzającej się do weryfikacji listy projektów strategicznych. Zasadniczym celem aktualizacji jest stworzenie nowej koncepcji rozwoju Piekar Śląskich i udoskonalenie filozofii zarządzania miastem. Podobnie jak przesłanki aktualizacji strategii, tak również oczekiwane efekty procesu aktualizacji strategii w szczególności jej formułowania i wdrażania dotyczą kontekstu wewnętrznego i zewnętrznego. W ujęciu wewnętrznym realizacja zaktualizowanej strategii winna przyczynić się do osiągnięcia takich efektów jak: podniesienie poziomu zadowolenia mieszkańców z warunków życia w mieście pamiętając, że ocena taka dokonywana jest przez porównanie warunków występujących w innych, konkurencyjnych ośrodkach uplasowanych nie tylko w otoczeniu aglomeracyjnym, czy regionalnym, ale także europejskim; otwieranie nowych możliwości działania dla podmiotów lokalnych, poszerzanie przestrzeni szans dla mieszkańców miasta, tworzenie systemu wspierania aktywności społecznych i gospodarczych umożliwiającego jak najpełniejsze wykorzystywanie energii i kreatywności piekarskich podmiotów; ograniczanie ryzyka w decyzjach podejmowanych przez podmioty lokalne dzięki określeniu kierunków przemian Piekar Śląskich, zwiększenie czytelności przyszłości miasta oraz wiarygodności władz miasta wynikającej z konsekwentnej realizacji zapisów zaktualizowanego dokumentu; tworzenie lokalnych sieci kooperacji, w szczególności współpracy międzysektorowej łączącej biznes, samorząd i organizacje obywatelskie oraz rozwijanie różnych form strategicznego i bieżącego partnerstwa między podmiotami w mieście; wynikiem uzupełniania potencjałów i wymiany kompetencji pomiędzy sektorami są m. in. zwiększone możliwości innowacyjności i kreatywności lokalnej gospodarki; wzmocnienie funkcjonalnej i przestrzennej spójności Piekar Śląskich z uwzględnieniem: o stwarzania warunków dla kształtowania i utrwalania relacji pomiędzy poszczególnymi rejonami miasta, 6

7 o koordynowania funkcji realizowanych w mieście oraz osiągania między nimi efektów mnożnikowych, nowe spojrzenie na miasto i jego potencjały, ich przedsiębiorcze i oryginalne wykorzystanie, będące wynikiem wyzwalania kreatywnego i innowacyjnego potencjału piekarskich podmiotów. Podobnie jak w kontekście wewnętrznym, tak też w ujęciu zewnętrznym wobec zaktualizowanej Strategii Rozwoju Piekar Śląskich można sformułować ważne oczekiwania. W kontekście zewnętrznym Strategia powinna prowadzić do takich efektów jak: zajęcie przez miasto właściwego miejsca w otoczeniu, ze szczególnym uwzględnieniem roli pełnionej przez Piekary Śląskie w Górnośląskim Związku Metropolitalnym; w tym aspekcie należy zwrócić uwagę zarówno na pozycję miasta, jak też na rodzaj i siłę relacji łączących miasto z otoczeniem; jest to uzależnione od aktywności władz miasta, ale także innych podmiotów lokalnych wchodzących w ponadlokalne sieci kooperacji; otwarcie miasta na podmioty w otoczeniu wiążące się z podniesieniem poziomu konkurencyjności Piekar Śląskich oraz wzmacnianiem atrakcyjności oferty miasta dla potencjalnych mieszkańców, inwestorów, czy też odwiedzających; takie założenie powoduje, że ocena rozwoju miasta musi być dokonywana w odniesieniu do procesów zachodzących w ośrodkach konkurencyjnych; zwiększenie zdolności do absorpcji szans pojawiających się w otoczeniu miasta skuteczny monitoring polityk i programów europejskich, krajowych i regionalnych oraz przygotowywanie projektów. Uzupełnieniem przedstawionych założeń aktualizacji strategii rozwoju Piekar Śląskich są generalne zasady, którym został podporządkowany proces aktualizacji. Obejmują one: 1. partnerstwo podmiotów lokalnych w procesie formułowania i wdrażania strategii oraz w identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów rozwoju lokalnego, 2. oparcie procesu aktualizacji strategii na informacjach z różnych źródeł, w szczególności łączenie informacji statystycznych i ilościowych z informacjami jakościowymi i subiektywnymi wyrażającymi opinie podmiotów lokalnych zaangażowanych w rozwój miasta, 3. formułowanie takich propozycji strategicznych, które zmierzają do aktywizacji możliwie dużej liczby mieszkańców i innych podmiotów lokalnych oraz będących w ich dyspozycji zasobów na rzecz rozwoju miasta, 7

8 4. dążenie do równowagi pomiędzy rozwiązaniami przynoszącymi poprawę w długim horyzoncie czasu, a rozwiązaniami o charakterze bieżącym, 5. proponowanie działań synergicznych, stanowiących spójną, wzajemnie wspomagającą się całość, 6. stosowanie szerokiego spojrzenia przy identyfikacji problemów rozwoju miasta oraz formułowaniu propozycji ich rozwiązania, uwzględniających nie tylko symptomy, ale także przyczyny zjawiska, 7. elastyczne dostosowywanie treści i sposobów wdrażania strategii do zmieniających się warunków, 8. koncentracja na najważniejszych problemach i najefektywniejszych rozwiązaniach, 9. partnerstwo w podejmowaniu kluczowych działań strategicznych rozumiane jako partnerstwo wewnątrzsektorowe, międzysektorowe, międzydzielnicowe oraz partnerstwo z podmiotami w otoczeniu. Zmianę charakteru strategii odzwierciedlają zapisy zawarte w tabeli 1. Tabela 1. Strategia rozwoju jako koncepcja dynamizująca rozwój miasta Strategia wymiar podstawowy odpowiedź na oczekiwania mieszkańców miasta rozwiązywanie kluczowych problemów miasta podtrzymywanie i wzmacnianie procesów rozwoju miasta lepsze wykorzystywanie potencjałów rozwojowych miasta kształtowanie kluczowych sfer rozwoju miasta Strategia wymiar ofensywny aktywizacja mieszkańców, wyzwalanie ich inicjatywy, wykorzystanie energii i talentów tworzenie nowej rzeczywistości, rozwój innowacyjny i kreatywny permanentne generowanie koncepcji zmiany lokalnej i wdrażanie zmiany odkrywanie nowych potencjałów rozwojowych miasta i ich przedsiębiorcze wykorzystywanie kształtowanie rozwoju miasta jako spójnego systemu, na który składa się zintegrowany rozwój sfery gospodarczej, społecznej, przestrzennej, kulturowej, 8

9 przyrodniczej pomnażanie wskaźników rozwoju lokalnego efektywne wykorzystywanie zasobów w dyspozycji samorządu lokalnego dostosowywanie się do zmian zachodzących na różnych poziomach otoczenia ocena zachodzących procesów rozwoju w odniesieniu do ośrodków konkurencyjnych z uwzględnieniem kontekstu globalnego montaż środków z różnych źródeł i angażowanie w proces strategicznego rozwoju zasobów w dyspozycji różnych podmiotów lokalnych i podmiotów z otoczenia kreowanie procesów, zjawisk, wartości istotnie zmieniających otoczenie i tworzących wartość miasta dla partnerów zewnętrznych 9

10 Rys. 1. Struktura zaktualizowanej strategii rozwoju miasta Piekary Śląskie 10

11 Rys. 2. Zaktualizowana strategia jako pierwszy krok na ścieżce długofalowego, trwałego, partnerskiego rozwoju miasta 11

12 2. DIAGNOZA STRATEGICZNA MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Pozytywne wyróżniki miasta Procesy decydujące o rozwoju miasta Wyzwania rozwojowe miasta 2.1. POZYTYWNE WYRÓŻNIKI MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Podstawowym zadaniem diagnozy uwarunkowań rozwoju lokalnego jest określenie tych cech, kompetencji, potencjałów, zjawisk, czy procesów, które w szczególny sposób świadczą o szeroko pojętych walorach miasta. Należy podkreślić, iż nie chodzi tu o wskazanie wszystkich pozytywnych potencjałów znajdujących się w Piekarach Śląskich, lecz jedynie tych, które na tle obszarów sąsiednich, podobnych lub konkurujących w ramach określonej grupy strategicznej występują w ponadprzeciętnej skali czy natężeniu. W ramach diagnozy zwrócono szczególną uwagę na następujące pola rozwoju miasta: 12

13 Tabela 2. Pozytywne wyróżniki miasta Piekary Śląskie o znaczeniu strategicznym wysoki potencjał turystyczny miasta wynikający z pełnienia przez Piekary Śląskie funkcji stolicy duchowej Górnego Śląska, funkcjonowanie na terenie miasta specjalistycznego szpitala o profilu ortopedyczno chirurgiczno urazowym. Korzystne warunki do zaistnienia w regionalnych sieciach kooperacji gospodarczej, Oferta terenów inwestycyjnych w ramach Parku Przemysłowo Technologicznego EkoPark sp. z o.o. Tereny inwestycyjne oferowane w Strefie Aktywności Gospodarczej w rejonie ulic Podmiejskiej i Obwodowej Zachodniej, silna tożsamość śląska mieszkańców oraz podtrzymywana przez działalność instytucji kultury, organizacji pozarządowych i Radia Piekary śląskość Miasta, wysoki stopień identyfikacji elit i liderów lokalnych ze swoją małą ojczyzną a także wysoki stopień integracji społeczności miasta, kameralne miasto, którego zagospodarowanie przestrzenne pozwala mieszkańcom czuć się swojsko i bezpiecznie, kompleks sakralny Bazylika z Kalwarią tworzący przestrzeń ważną dla całego regionu, zaawansowana koncepcja zagospodarowania terenów ZG Piekary na nowa, atrakcyjna dla mieszkańców i odwiedzających przestrzeń publiczną koncentrującą funkcje miastotwórcze, położenie na obrzeżach Aglomeracji Górnośląskiej oraz zielone przestrzenie wyróżniające Piekary Śląskie wśród innych ośrodków GZM-u, predestynujące miasto do rozwoju funkcji rekreacyjnych i rezydencjalnych, szybkie połączenia komunikacyjne z dużymi miastami Aglomeracji Górnośląskiej oraz rozwijające się połączenia komunikacji drogowej. Strategia rozwoju miasta powinna wykorzystywać wskazane wyróżniki dla podnoszenia jakości i poziomu życia w mieście oraz poprawy pozycji miasta w otoczeniu regionalnym i ponadregionalnym. Wiąże się to z doskonaleniem procesów zarządzania miastem i wzmacnianiem kompetencji w zakresie podejmowania i wdrażania decyzji o znaczeniu strategicznym. Dlatego, w dalszych częściach analizy oraz w trakcie formułowania propozycji strategicznych wymienione trzy przekroje analizy wyróżników zostały uzupełnione o refleksje na temat kształtowania pozycji w otoczeniu oraz aspekty jakości zarządzania miastem. Struktura dalszej analizy przedstawia się następująco: 13

14 2.2. PROCESY DECYDUJĄCE O ROZWOJU MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE W tabeli 3 zostały przedstawione wewnętrzne i zewnętrzne procesy kształtujące rozwój Piekar Śląskich. Procesy te składają się na zasadniczą część mechanizmu decydującego o koniecznych kierunkach strategicznych i możliwościach realizacji strategii. Zawarte w tabeli procesy zostały wyselekcjonowane spośród kompletnej grupy czynników zidentyfikowanych w trakcie opracowywania strategii. Tabela 3. Procesy wewnętrzne o strategicznym znaczeniu dla rozwoju miasta Piekary Śląskie Procesy wzmacniające strategiczny rozwój miasta Procesy osłabiające strategiczny rozwój miasta Procesy kształtujące lokalną strukturę gospodarczą Zwiększanie liczby małych firm prowadzonych przez osoby fizyczne. Stopniowe uniezależnianie lokalnego rynku pracy od firm tradycyjnej gospodarki. Optymalizacja sieci szkół zorientowana na efektywność zatrudnienia. Wzrost zainteresowania mieszkańców podwyższaniem kwalifikacji, rosnący odsetek mieszkańców z wykształceniem wyższym Procesy kształtujące lokalny kapitał ludzki Wyraźna, gwałtowna redukcja działalności przedsiębiorstw w tradycyjnych branżach gospodarki, spadek udziału tych branż w rynku pracy. Powolne tempo kształtowania się i innowacyjnych specjalizacji gospodarczych. Procesy kształtujące kapitał społeczny i społeczeństwo obywatelskie Wzrost świadomości obywatelskiej mieszkańców miasta dotyczący wartości mienia komunalnego, możliwości wpływu na Wzrost poziomu oczekiwań mieszkańców odnośnie jakości życia, niewspółmierny do społecznego zaangażowania w rozwój miasta 14

15 rozwój swojej dzielnicy i miasta, świadomości znaczenia indywidualnych postaw dla rozwoju wspólnoty lokalnej. Modernizacja wewnętrznego układu komunikacyjnego miasta oraz coraz lepsze włączenie w regionalny i ponadregionalny system komunikacyjny. Planowane utworzenie nowej przestrzeni centralnej miasta na terenach po ZG Piekary. Pozytywne zmiany w środowisku przyrodniczym miasta: poprawa jakości powietrza i wody, uporządkowanie gospodarki odpadami, likwidacja przedsiębiorstw produkcyjnych uciążliwych dla środowiska. i wspólnot lokalnych. Procesy kształtujące strukturę społeczną Procesy kształtujące infrastrukturę techniczną Procesy kształtujące przestrzeń miasta Procesy kształtujące sytuację ekologiczną Regres demograficzny przejawiający się w zmniejszaniu dzietności rodzin, starzeniu się społeczności lokalnej, ujemnym saldzie migracji, pogorszeniu wskaźników obciążenia demograficznego. Utrzymująca się liczba klientów pomocy społecznej jako wynik negatywnych procesów gospodarczych i wzrostu postaw roszczeniowych. Ograniczone możliwości przemian centralnych przestrzeni miasta, utrzymywanie ich bieżącego charakteru sprowadzające się do relatywnej utraty atrakcyjności w oczach mieszkańców. Procesy wpływające na zmiany pozycji miasta w otoczeniu Kształtujący się w Aglomeracji Górnośląskiej wizerunek Piekar Śląskich jako miasta o dogodnych warunkach do realizacji inwestycji mieszkaniowych. Procesy wpływające na jakość zarządzania miastem Wzrost jakości zarządzania miastem przejawiający się w konsekwentnym planowaniu rozwoju, w tym sformułowaniu strategii, planu zagospodarowania przestrzennego, lokalnego programu rewitalizacji oraz innych dokumentów strategicznych i programowych. 15

16 Tabela 4. Procesy zewnętrzne o strategicznym znaczeniu dla rozwoju miasta Piekary Śląskie Procesy wzmacniające strategiczny rozwój miasta Procesy osłabiające strategiczny rozwój miasta Procesy kształtujące lokalną strukturę gospodarczą Wzrost znaczenia aspektów innowacyjności i kreatywności w polityce Państwa i województwa śląskiego. Dostępność środków finansowych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej dla biznesu, szczególnie na działania proinnowacyjne. Ustabilizowanie regionalnego rynku pracy po zapaści lat 90-tych. Procesy sprzyjające rozwojowi w mieście oferty turystyczno-rekreacyjnej: - zwiększające się społeczne zainteresowanie turystyką i rekreacją oraz ofertą spędzania czasu wolnego, - utrzymujące się wysokie zainteresowanie uczestnictwem w pielgrzymkach Procesy kształtujące lokalny kapitał ludzki Procesy ekonomiczne i demograficzne uniemożliwiające ograniczenie wysokich obciążeń fiskalnych utrudniających rozwój przedsiębiorstw. Otwieranie rynku pracy UE potęgujące zagrożenie odpływu najlepiej wykształconych i przedsiębiorczych mieszkańców. Procesy kształtujące kapitał społeczny i społeczeństwo obywatelskie Wspieranie działalności organizacji pozarządowych przez UE. Rosnące zainteresowanie społeczne oraz promowanie w Polsce i UE działalności organizacji pozarządowych. Przebudowa układu komunikacyjnego Aglomeracji Górnośląskiej, realizacja kluczowych inwestycji komunikacyjnych o znaczeniu międzynarodowym poprawiająca skomunikowanie miasta, a szczególnie powstający węzeł komunikacyjny Piekary autostrady A1. Rozwój lotniska Katowice w Pyrzowicach i planowane inwestycje komunikacyjne łączące Piekary Śląskie z lotniskiem. Procesy kształtujące infrastrukturę techniczną 16

17 Procesy kształtujące sytuację ekologiczną Restrukturyzacja przemysłu w regionie wpływająca na poprawę sytuacji ekologicznej w mieście i województwie. Procesy wpływające na zmiany pozycji miasta w otoczeniu Rosnąca świadomość konieczności współpracy pomiędzy miastami Aglomeracji Górnośląskiej i ukonstytuowanie Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej głównych miast Aglomeracji Górnośląskiej i metropolii. Intensyfikacja kampanii i inicjatyw promujących województwo śląskie i jego atrakcyjność turystyczną i inwestycyjną. Zagęszczająca się sieć relacji konkurencyjnych związana z procesami integracji europejskiej oraz procesami globalizacji. Procesy wpływające na jakość zarządzania miastem Rosnące możliwości rozwiązywania problemów i podejmowania projektów z miastami Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Konflikty polityczne w kraju przekładające się na postrzeganie polityki na szczeblu lokalnym. Nakładanie na samorządy nowych obowiązków bez przekazywania odpowiednich środków na realizację zadań. 17

18 2.3. WYZWANIA ROZWOJOWE MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Zachowanie ciągłości rozwoju miasta wymaga stawienia czoła poniższym wyzwaniom wynikającym z sytuacji miasta, zachodzących w nim procesów rozwoju, ale także presji, które niesie otoczenie i sytuacji w ośrodkach konkurencyjnych. 18

19 Tabela 5. Kluczowe wyzwania rozwojowe miasta Piekary Śląskie zastępowanie tradycyjnych branż nowymi działalnościami gospodarczymi: zdywersyfikowanie struktury gospodarczej miasta, powstawanie firm w branżach o znaczących perspektywach rozwoju, wykorzystywanie potencjału religijnego i zdrowotnego dla celów ekonomicznych, unowocześnienie gospodarki: podnoszenie poziomu innowacyjności i kreatywności lokalnej gospodarki, podniesienie ekonomicznej atrakcyjności miasta dla mieszkańców: tworzenie miejsc pracy poza tradycyjnymi sektorami, atrakcyjnych dla mieszkańców, w szczególności dla osób o wysokiej mobilności i wysokich kwalifikacjach, związane z miastem mieszkańców, w szczególności osób o wysokiej mobilności i wysokich kwalifikacjach: poprawa jakości życia na terenie miasta, poszerzanie szans indywidualnego rozwoju mieszkańców Piekar Śląskich, zwiększanie dostępności do usług rekreacyjnych i kulturalnych, wykorzystywanie pozytywnych cech kapitału ludzkiego i społecznego na rzecz rozwoju miasta: aktywizacja mieszkańców, wzmocnienie kapitału społecznego, rozwój przedsiębiorczości społecznej, nadanie kapitałowi ludzkiemu i społecznemu podstawowej roli w kształtowaniu rozwoju i podwyższaniu pozycji miasta: rozwój możliwości edukacyjnych, promowanie atrakcyjności inwestycyjnej miasta cechami kapitału ludzkiego, integracja społeczności miasta: wzmacnianie tożsamości miejskiej jako konieczne dopełnienie silnych tożsamości dzielnicowych, zwiększenie udziału lokalnych podmiotów w kreowaniu rozwoju powiatu: poprawa samoorganizacji społeczności lokalnej oraz poszerzenie udziału mieszkańców w procesie decyzyjnym odnoszącym się do kształtowania przyszłości Piekar Śląskich, wzmocnienie spójności przestrzennej miasta: wykreowanie nowego centrum miasta oraz lepsze powiązania pomiędzy rejonami, zachowanie materialnego dziedzictwa miasta: wdrażanie zasad rozwoju zrównoważonego i pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, poprawa estetyki i funkcjonalności przestrzeni publicznych: odnowienie substancji architektonicznej, wprowadzenie małej architektury i zieleni urzadzonej, poszerzający się kontekst konkurencji pomiędzy ośrodkami związany z procesami globalizacji, wzmacnianie pozycji wielkich miast i metropolii oraz procesy koncentracji kapitału ludzkiego i funkcji wyższego rzędu kosztem ośrodków mniejszych, konieczność dostosowania sposobu zarządzania miastem do nowej perspektywy polityki europejskiej, w szczególności przygotowanie projektów możliwych do finansowania ze środków UE w ramach strategii Europa 2020, wdrażanie nowych technologii wspierających zarządzanie miastem. 19

20 3. WIZJA STRATEGICZNA MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Pytania wyznaczające wizję Płaszczyzny wizji Wyznaczniki determinujące przyszłość miasta Wizja strategiczna miasta Piekary Śląskie stanowi spójny zbiór odpowiedzi na zasadnicze pytanie: Jakim miastem powinny stać się Piekary Śląskie w roku 2020?. Pytaniami pomocniczymi uszczegóławiającymi pytanie główne wykorzystanymi do formułowaniu wizji były: Jakie aktywności i walory miasta powinny być: kreowane (tworzone od podstaw), rozwijane (wzmacniane), ograniczane lub likwidowane? Na jakich posiadanych atutach i potencjałach rozwój miasta może zostać oparty, a co dla rozwoju miasta musi zostać pozyskane? Jakie najważniejsze wartości powinny być dostarczane przez miasto swoim użytkownikom (w tym: mieszkańcom, podmiotom gospodarczym, organizacjom obywatelskim) aby: wzmocnić ich aktywność społeczną i gospodarczą, trwale związać z miastem w sposób ekonomiczny i emocjonalny? Jaka powinna być pozycja Piekar Śląskich w otoczeniu? Czym miasto powinno stawać się dla swego otoczenia? Z czego miasto powinno być znane w Metropolii, regionie, kraju i na świecie? Wizję zdefiniowano w pięciu płaszczyznach związanych z przeprowadzoną w rozdziale 2 diagnozą: 1. gospodarka: transformacja struktury gospodarczej i rynek pracy, 2. kapitał ludzki: wzmocnienie kwalifikacji oraz kształtowanie proaktywnych zachowań biznesowych i społecznych, 3. przestrzenie publiczne: estetyka i funkcjonalność centrum oraz poszczególnych obszarów miasta, 4. pozycja miasta w otoczeniu: odnajdywanie i wzmacnianie wyróżników miasta, w szczególności w kontekście funkcjonowania w Górnośląskim Związku Metropolitalnym, 20

21 5. jakość zarządzania miastem: usprawnianie procesu zarządzania strategicznego i zawiązywanie partnerstwa na rzecz rozwoju miasta. Wizja strategiczna Miasta Piekary Śląskie została sformułowana poprzez określenie w ramach wyróżnionych płaszczyzn zbioru wyznaczników determinujących przyszłość miasta: 21

22 22

23 4. PRIORYTETY ROZWOJOWE MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Priorytety w relacji do wizji Uzasadnienie priorytetów Osiągnięciu zdefiniowanej wizji strategicznego rozwoju miasta sprzyjać będzie koncentracja uwagi i działań na pięciu priorytetach odzwierciedlających pięć wyznaczników konstytuujących wizję. Na treść priorytetów wpływ miało także porównanie zapisów wizji strategicznego rozwoju miasta z ewolucyjnymi procesami zachodzącymi w mieście i jego otoczeniu sugerujące na jakich zagadnieniach należy skupić uwagę myśląc o dokonaniu pozytywnych przekształceń w rozwoju Piekar Śląskich. Powyższych priorytetów nie należy traktować rozłącznie czy realizować w sposób autonomiczny. Działania podejmowane w ich ramach mogą, a nawet powinny wzajemnie się wspomagać. Należy też zaznaczyć, że wprowadzona numeracja nie ma charakteru hierarchicznego, a jedynie porządkujący. Każdy z priorytetów ma taką samą wartość dla rozwoju miasta. 23

24 Tabela 6. Priorytety rozwojowe Miasta Piekary Śląskie wraz z ich uzasadnieniem Priorytet 1 Priorytet Gospodarka oparta na innowacyjnych rozwiązaniach Priorytet 2 Warunki rozwoju kapitału ludzkiego Uzasadnienie i wpływ na realizację innych priorytetów Upadek dużych przedsiębiorstw państwowych i ograniczenie wydobycia węgla kamiennego w Piekarach Śląskich oraz w miastach Aglomeracji Górnośląskiej doprowadziły do głębokich przeobrażeń lokalnej struktury gospodarczej i wpłynęły na destabilizację rynku pracy. Procesy zachodzące w mieście spotęgowane zostały przez analogiczne zjawiska zachodzące w bezpośrednim otoczeniu. Zagrożenie bezrobociem i otwarcie bardziej atrakcyjnych rynków pracy w Europie stawia przed miastem poważne wyzwania związane z rozwojem nowych inicjatyw i działalności gospodarczych generujących miejsca pracy o cechach oczekiwanych przez mieszkańców. Ważnym kierunkiem transformacji gospodarczej miasta powinien stać się rozwój usług. Sektor ten posiada największy potencjał tworzenia nowych miejsc pracy, a równocześnie jego rozwój może pozytywnie wpływać na podniesienie poziomu jakości życia w mieście. Rozwój usług w Piekarach Śląskich uzasadniają również atuty miasta, to jest potencjał i doświadczenia dla rozwoju funkcji medycznych, rehabilitacyjnych i opiekuńczych oraz kulturowe, zwłaszcza w wymiarze religijnym, znaczenie miasta na Górnym Śląsku. Konieczne jest podejmowanie działań infrastrukturalnych polegających na uzbrajaniu terenów inwestycyjnych oraz rozwojem infrastruktury terenów związanych z kompleksem sakralnym oraz wyspecjalizowanym szpitalem. Piekary Śląskie, ze względu na wcześniej podjęte inicjatywy oraz zapotrzebowanie przejawiane w Aglomeracji Górnośląskiej mogą stać się wiodącym ośrodkiem rozwoju technologii proekologicznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na relacje występujące między priorytetem 1 a priorytetami 2 i 4. Nowe inicjatywy i działalności gospodarcze muszą rozwijać się w powiązaniu z przekształceniami kapitału ludzkiego. Równocześnie, ich rozwój powinien przyczyniać się do budowania pozycji Piekar Śląskich w otoczeniu i lepszego wpisania miasta w regionalne sieci kooperacyjne. Rozwój działalności usługowych wspomagać będzie także przekształcenia przestrzeni miasta określone w priorytecie 3. Kapitał ludzki miasta powinien stawać się głównym atutem Piekar Śląskich w kilku kontekstach rozwojowych. Przede wszystkim, należy zwrócić uwagę na wpływ tego potencjału na: atrakcyjność inwestycyjną miasta, bezpieczeństwo ekonomiczne i socjalne mieszkańców, istnienie popytu na usługi wyższego rzędu, który warunkuje wzbogacenie struktury ekonomicznej miasta o nowe działalności gospodarcze, integrowanie społeczności lokalnej i zaangażowanie w 24

25 działania na rzecz miasta. Mieszkańcy Piekar Śląskich powinni znajdować w mieście dobre warunki dla realizacji swoich dążeń do samozatrudnienia, zakładania własnego biznesu, podnoszenia kwalifikacji, stałego uzupełniania i wzbogacania kompetencji zawodowych. Należy dążyć do stałego podnoszenia jakości kształcenia we wszystkich typach szkół, rozwoju kształcenia ustawicznego, dostosowywania programów nauczania do wymagań współczesnego społeczeństwa i gospodarki przyjmując za horyzont czasu tych przemian procesy zachodzące na rynku pracy. Konieczne jest wzmacnianie kompetencji cywilizacyjnych mieszkańców, w tym w zakresie znajomości języków obcych oraz umiejętności niezbędnych do funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym. Równie ważna jest aktywizacja społeczna i kulturalna mieszkańców, przejawiająca się w podejmowaniu działań na rzecz poszczególnych obszarów i całego miasta oraz w zainteresowaniu uczestnictwem w życiu kulturalnym miasta. Istotne jest również kreowanie lokalnych liderów, tworzących pozytywne wzorce realizacji kariery zawodowej i społecznej na terenie Piekar Śląskich oraz wzmocnienie w społeczności miasta roli klasy średniej oraz lokalnej elity intelektualnej. Priorytet 2 cechuje bardzo silny wpływ na realizację całej strategii. Przemiany kompetencyjne i mentalne mieszkańców stanowią siłę napędową dla osiągania wszystkich zdefiniowanych priorytetów rozwojowych Piekar Śląskich. Priorytet 3 Przyjazna przestrzeń miasta Przemiany przestrzeni miasta powinny dokonywać się zarówno w wymiarze materialnym, jak i funkcjonalnym. Tworzenie przyjaznej przestrzeni miasta należy rozpatrywać w trzech przenikających się wymiarach: kulturowym, usługowym, infrastrukturalnym. Przestrzeń miasta powinna stawać się w coraz większym stopniu przestrzenią uporządkowaną, estetyczną i czytelną, nasyconą w małą architekturę oraz zieleń, wyposażoną w nowoczesną infrastrukturę, a równocześnie zachowującą tradycyjny charakter śląskich miast. Tradycje i tożsamość miasta wymagają zintensyfikowania działalności kulturalnej w nawiązaniu do wartości śląskich Ziemi Piekarskiej. Wzbogacenie życia kulturalnego powinno następować z poszanowaniem tożsamości poszczególnych rejonów miasta. Integracja wewnętrzna miasta wymaga zaangażowania się wszystkich ważnych uczestników sceny lokalnej na rzecz wytworzenia centrum administracyjnego, kulturalnego i usługowo handlowego Piekar Śląskich. Stworzenie centrum miasta, wytworzenie reprezentacyjnych przestrzeni publicznych miasta oraz zagospodarowanie takich miejsc centralnych jak Sanktuarium Piekarskie oraz specjalistyczny szpital przyczyni się do lepszego postrzegania miasta przez mieszkańców, a 25

26 równocześnie wzmocni pozycję Piekar Śląskich w grupie miast średniej wielkości w Aglomeracji Górnośląskiej. Właściwe gospodarowanie przestrzenią miasta wymaga podejmowania działań rewitalizacyjnych. Należy ponownie aktywizować i ożywiać miejsca, które z pewnych względów utraciły swoje znaczenie społeczne lub gospodarcze. Dla przekształceń przestrzeni miasta konieczne są dalsze działania na rzecz modernizacji i rozbudowy infrastruktury. W zakresie infrastruktury komunikacyjnej należy zwrócić uwagę na modernizację dróg w mieście, budowę parkingów oraz włączenie w regionalne i ponadregionalne układy komunikacyjne. Przyjazność przestrzeni miasta to także możliwości realizacji budownictwa mieszkaniowego oraz łatwej dostępności do różnego rodzaju udogodnień i usług na terenach mieszkaniowych. Dla realizacji zasad rozwoju zrównoważonego konieczne jest podejmowanie kolejnych inwestycji na rzecz gospodarki odpadami i gospodarki energetycznej. Należy też zwrócić uwagę na podejmowanie działań zmierzających do przywrócenia wartości przyrodniczej rzekom na terenie miasta. Realizacja całego pakietu przedsięwzięć infrastrukturalnych jest niezbędna dla podniesienia atrakcyjności miasta i wzmocnienia jego wewnętrznego potencjału rozwojowego. Priorytet 4 Otwarcie miasta na otoczenie Specyfika i siła kulturowa miasta predestynują Piekary Śląska do pełnienia ważnych funkcji w Aglomeracji Górnośląskiej. Wzmacnianie pozycji i wizerunku miasta powinno się dokonywać w nawiązaniu do analogicznych wysiłków podejmowanych przez miasta Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Piekary Śląskie mogą w istotny sposób przyczynić się do przebudowy i wzbogacenia wizerunku zarówno Aglomeracji Górnośląskiej, jak i całego województwa śląskiego. Wyjątkowe walory kulturowe, którymi dysponuje miasto pozwalają nadać nowy, pozytywny sens przymiotnikom śląski i górnośląski zaprzeczający stereotypowemu, negatywnemu postrzeganiu naszego regionu i Aglomeracji. Piekary Śląskie powinny wykorzystywać swoje korzystne położenie w kształtującym się regionalnym układzie komunikacyjnym do budowania swojej pozycji jako miasta nieco oddalonego od głównych ośrodków Aglomeracji Górnośląskiej, lecz nie peryferyjnego. Miasto powinno być otwarte na wykorzystywanie zewnętrznych szans poprzez budowanie wizerunku miejsca o wysokiej atrakcyjności inwestycyjnej, mieszkaniowej i turystycznej, pełniącego ważne funkcje usługowe w skali Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. W otwieraniu miasta na otoczenie znaczącą rolę należy przypisać lokalnym podmiotom gospodarczym oraz organizacjom obywatelskim, które powinny w coraz większym stopniu stawać się uczestnikami regionalnych i ponadregionalnych sieci kooperacyjnych. Realizacja priorytetu 4 wspomagać będzie osiąganie priorytetów 1 i 2. Rosnąca pozycja w otoczeniu sprzyjać będzie przyciąganiu kolejnych 26

27 inwestorów, a w konsekwencji wzmacniać będzie strukturę gospodarczą Piekar Śląskich. Miasto będzie stawało się bardziej atrakcyjne dla swoich mieszkańców, a także będzie tworzyło dobre warunki dla osiedlania się nowych mieszkańców. Priorytet 5 Partnerskie i sprawne zarządzanie strategicznym rozwojem miasta Rozwój każdego miasta jest wspólną sprawą całej społeczności lokalnej. W procesie tym, wiodącą rolę odgrywają władze lokalne inicjujące ważne działania o charakterze strategicznym. Równocześnie, mieszkańcy Piekar Śląskich powinni mieć realne możliwości włączania się w procesy lokalnego rozwoju w taki sposób, aby wiązać realizację własnych oczekiwań i aspiracji z rozwojem swego miasta. Doskonalenie zarządzania miastem w perspektywie strategicznej wymaga podnoszenia zdolności do wykorzystywania własnych potencjałów, skutecznego eksplorowania szans w otoczeniu, poprawy komunikacji pomiędzy władzami lokalnymi a mieszkańcami, stałego usprawniania procesu podejmowania decyzji o charakterze strategicznym i możliwie precyzyjnego monitorowania procesu wdrażania strategii. Zakłada się, że podejmowane działania strategiczne w ramach wymienionych priorytetów prowadzić będą do efektywnego wykorzystywania potencjałów miasta przy równoczesnym respektowaniu zasad rozwoju zrównoważonego. Wyrażać się to będzie troską o zachowanie wartości środowiska przyrodniczego oraz materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowo historycznego miasta. Wykorzystanie lokalnych potencjałów nie będzie prowadziło do ich deprecjacji, a raczej sprzyjać będzie ich lepszemu eksponowaniu i rozwijaniu. Ostatni z priorytetów ma charakter techniczny i dotyczy podwyższania sprawności i kompetencji administracji lokalnej. Został określony jako obszar uniwersalnych działań odnoszących się do każdego z wskazanych wcześniej priorytetów i dzięki swej realizacji wspierających każdy z wyróżnionych obszarów. 27

28 5. CELE STRATEGICZNE I CELE OPERACYJNE STRATEGII ROZWOJU MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE Cele strategiczne Cele operacyjne Kolejny priorytetom przyporządkowano cele strategiczne i cele operacyjne. Cele wyrażają konkretne wartości lub procesy, jakie należy osiągnąć dla realizacji zdefiniowanej wizji rozwoju miasta. 28

29 Tabela 7. Cele strategiczne i cele operacyjne miasta Piekary Śląskie Priorytety Cele strategiczne Cele operacyjne Priorytet 1 Gospodarka oparta na innowacyjnych rozwiązaniach Priorytet 2 Warunki rozwoju kapitału C1. Zróżnicowana struktura gospodarcza Piekar Śląskich opierająca się na firmach innowacyjnie wykorzystujących wewnętrzne potencjały rozwojowe miasta oraz generująca atrakcyjne miejsca pracy dla mieszkańców. C2. Wysokie aspiracje edukacyjne i zawodowe mieszkańców oraz ich rosnąca aktywność C1.1. Wysoka atrakcyjność biznesowa miasta sprzyjająca wykorzystaniu lokalnego potencjału przedsiębiorczości oraz przyciąganiu nowych inwestorów. C1.2. Współpraca lokalnych podmiotów gospodarczych podwyższająca efektywność ich działania oraz pozycję konkurencyjną w otoczeniu (trwałe i rozwijające się sieci kooperacji). C1.3. Rozwój wyspecjalizowanych funkcji gospodarczych wykorzystujących wyróżniające atuty miasta, w tym rozwój turystyki pielgrzymkowej, usług medycznych, rehabilitacyjnych i opiekuńczych oraz branż opartych na technologiach proekologicznych. C1.4. Infrastrukturalne wyposażenie miasta umożliwiające gospodarcze wykorzystywanie atutów miasta w zgodzie z zasadami rozwoju zrównoważonego. C2.1. Wysoki, dostosowywany do wymagań rynku pracy oraz wyzwań cywilizacyjnych poziom oferty 29

30 ludzkiego Priorytet 3 Przyjazna przestrzeń miasta przedsiębiorcza i obywatelska jako główna siła ekonomicznego i społecznego rozwoju Piekar Śląskich. C3. Zrównoważony, wielofunkcyjny rozwój przestrzeni miasta wykorzystujący dziedzictwo kulturalne Piekar Śląskich, wpływający na podniesienie jakości życia oraz zwiększający stopień utożsamienia mieszkańców ze swoim miastem i wspólnotami lokalnymi. edukacyjnej miasta. C2.2. Szerokie możliwości rozwoju osobowego mieszkańców kształtowane przez dostęp do atrakcyjnej oferty spędzania wolnego czasu w mieście w zakresie kultury, rekreacji, rozrywki i sportu. C2.3. Wysoka aktywność mieszkańców na polu społecznym i gospodarczym oraz rosnące zaangażowanie w działania wzmacniające kapitał społeczny miasta. C3.1. Wysoka atrakcyjność funkcjonalna oraz architektoniczno-urbanistyczna centralnych przestrzeni publicznych miasta i jego rejonów. C3.2. Rozwinięta infrastruktura ochrony środowiska zapewniająca możliwości proekologicznych zachowań użytkowników miasta. C3.3. System komunikacyjny zapewniający spójność przestrzenną miasta oraz włączenie w regionalny i krajowy układ komunikacyjny. C3.4. Zachodzące w mieście procesy rewitalizacji 30

31 Priorytet 4 Otwarcie miasta na otoczenie C4. Piekary Śląskie i podmioty z miasta aktywnym uczestnikiem aglomeracyjnych sieci kooperacyjnych i partnerskich projektów. przyczyniające się do zachowania, wyeksponowania i lepszego wykorzystywania dziedzictwa kulturalnohistorycznego Piekar Śląskich. C3.5. Wysoka atrakcyjność mieszkaniowa Piekar Śląskich dla mieszkańców miasta oraz Aglomeracji Górnośląskiej. C3.6. Poprawa jakości życia i poczucia bezpieczeństwa dzięki zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego i powszechnego mieszkańców. C4.1. Podejmowanie przez miasto współpracy i realizacja wspólnych projektów w ramach Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. C4.2. Rozwijająca się współpraca gospodarcza, kulturalna i społeczna piekarskich podmiotów z partnerami w Aglomeracji Górnośląskiej i w szerszym otoczeniu. C4.3. Wysoka wartość kulturowych i środowiskowych walorów miasta pozytywnie wzbogacająca wizerunek Aglomeracji Górnośląskiej i województwa śląskiego. Priorytet 5 C5. Wysoka jakość zarządzania miastem i korzystne warunki C5.1. Wzmacnianie spójności i tożsamości społeczności 31

32 Partnerskie i sprawne zarządzanie strategicznym rozwojem miasta dla włączania się lokalnych podmiotów w kształtowanie rozwoju Piekar Śląskich. lokalnej, więzi sąsiedzkich, odpowiedzialności za rozwój i wygląd miasta. C5.2. Wysokie kompetencje władz lokalnych w zakresie zarządzania miastem oraz wykorzystywania szans rozwoju pojawiających się w otoczeniu. C5.3. Sprawne procedury dialogu społecznego oraz dobre warunki dla realizacji partnerskich projektów rozwijających wspólnoty lokalne. 32

33 6. ANALIZA SWOT Wewnętrzne uwarunkowania realizacji celów rozwoju miasta Zewnętrzne uwarunkowania realizacji celów rozwoju miasta Sformułowane cele operacyjne zostały poddane analizie pod kątem wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań ich realizacji. Wynikiem pracy jest zamieszczona poniżej analiza SWOT. Rozpoznanie czynników w ramach analizy SWOT umożliwia określenie potencjałów, na których można oprzeć wdrażanie strategii oraz zidentyfikowanie barier, które wymagają przezwyciężenia. Analizie poddano potencjały, procesy, zjawiska, tendencje itp. uwzględniając miejsce występowania czynnika oraz charakter jego wpływu na zamierzenia strategiczne. Zidentyfikowane czynniki sklasyfikowano w następujący sposób: siły wewnętrzne czynniki mające (lub mogące mieć) pozytywny wpływ na rozwój miasta, wyróżniające miasto w sposób korzystny w otoczeniu, tworzące podstawy dla jego przyszłego rozwoju, podnoszące jego atrakcyjność i konkurencyjność w oczach mieszkańców, inwestorów, osób odwiedzających, słabości wewnętrzne czynniki mające (lub mogące mieć) negatywny wpływ na rozwój miasta, utrudniające rozwój i realizację zamierzeń, braki w potencjałach obniżające pozycję miasta zarówno w oczach mieszkańców, jak i podmiotów zewnętrznych, szanse czynniki w otoczeniu miasta sprzyjające (lub mogące sprzyjać) jego rozwojowi, pozwalające na eliminowanie słabości, wzmacnianie sił, uruchamianie nowych kierunków rozwoju, zagrożenia czynniki w otoczeniu miasta utrudniające (lub mogące utrudniać) jego rozwój, stanowiące bariery w przełamywaniu aktualnych deficytów i blokujące możliwości podejmowania działań w różnych, istotnych z punktu widzenia rozwoju miasta dziedzinach. Analiza SWOT powinna być traktowana jako ważne narzędzie zarządzania rozwojem strategicznym miasta. W tym kontekście pełni ona trzy ważne funkcje: obrazuje warunki wdrażania celów strategii pokazując stopień trudności w ich realizacji, 33

34 stanowi wyznacznik dla formułowania projektów strategicznych, które mogą bazować na wykorzystaniu wewnętrznych sił i zewnętrznych szans oraz przełamywaniu wewnętrznych sił i zewnętrznych zagrożeń, tworzy jedną z podstaw dla monitoringu wdrażania strategii, a w szczególności uwarunkowań procesu wdrażania. Prezentowana poniżej lista czynników została poddana procesowi weryfikacji i selekcji i przedstawia tylko te czynniki, które są kluczowe z punku widzenia realizacji sformułowanych celów operacyjnych. Tabela 8. Siły i słabości miasta Piekary Śląskie decydujące o realizacji postawionych celów SIŁY S1. Wysoki poziom integracji społeczności lokalnej oraz silne wspólnoty lokalne. S2. Silna śląska tożsamość mieszkańców. S3. Usytuowanie miasta w największym zespole metropolitalnym w kraju i dogodne powiązania transportu zbiorowego z miastami GZM. S4. Dogodne położenie komunikacyjne Piekar Śląskich w Aglomeracji Górnośląskiej. Planowana realizacja węzła autostrady A1 w Piekarach Śląskich. S5. Ruch tranzytowy wyprowadzony poza centrum miasta. S6. Obiekty architektoniczne wyróżniające miasto i przyciągające odwiedzających. S7. Imprezy kulturalne o atrakcyjności ponadlokalnej. S8. Długoletnia tradycja ruchu pielgrzymkowego i kultu maryjnego, Historia Bazyliki i Obrazu. S9. Silna pozycja Sanktuarium Piekarskiego wśród hierarchii kościelnej. S10. Historyczna pozycja miasta uplasowanego na przecięciu szlaku bursztynowego i jedwabnego. S11. Funkcjonowanie Strefy Aktywności Gospodarczej. CEL, NA KTÓRY ODDZIAŁUJE CZYNNIK C2.2., C2.3., C5.1., C3.6. C4.3. C3.3., C4.1., C4.2., C3.3., C4.1., C4.2., C3.3., C3.5., C3.6. C3.1., C3.4., C4.3. C2.2. C1.3., C1.3. C1.3.,C4.3. C1.1., C1.2., C1.3. SŁABOŚCI W1. Brak spójnych procedur pozyskiwania i obsługi inwestorów. W2. Brak szerokiej oferty wysokiej jakości usług atrakcyjnych dla potencjalnych inwestorów i ich rodzin. W3. Słabsza pozycja inwestycyjna miasta w stosunku do dużych miast GZM W4. Mała liczba firm działających w innowacyjnych branżach, przebudowujących strukturę gospodarczą miasta, tworzących miejsca pracy dla mieszkańców o wysokich kwalifikacjach. W5. Zbyt mała liczba inicjatyw innowacyjnych, kreatywnych, przedsiębiorczych podejmowanych przez mieszkańców miasta. W6. Niewykształcona centralna przestrzeń miasta. W7. Niski poziom integracji przestrzennej miasta wynikający z niewystarczającego rozwoju funkcji miejskich w centrum. W8. Niedostateczny rozwój usług centrotwórczych. W9. Ograniczone możliwości przestrzenne i techniczne w zakresie tworzenia nowych miejsc parkingowych. W10. Niewystarczający poziom rozwoju infrastruktury kulturalnej i sportowej (brak CEL, NA KTÓRY ODDZIAŁUJE CZYNNIK C1.1. C1.1., C2.2., C3.1. C1.1., C4.2. C1.1., C1.2., C1.3., C4.2. C1.1. C3.1., C3.5. C3.1., C3.3. C3.1., C3.5. C3.1., C3.5. C

35 S12. Działalność Parku Przemysłowo- Technologicznego Ekopark sp. z o.o. w Piekarach Śląskich. S13. Dobre wyposażenie miasta w infrastrukturę energetyczną i telekomunikacyjną. S14. Ugruntowana pozycja i rozbudowa Szpitala Chirurgii Urazowej. S15. Doświadczenia w realizacji projektów z EFS wzmacniających kwalifikacje mieszkańców. S16. Funkcjonowanie warsztatów terapii zajęciowej. S17. Radio Piekary wiodącym medium krzewiącym kulturę śląską w regionie. S18. Aktywności kulturalne związane z działalnością Sanktuarium Maryjnego. S19. Zainteresowanie mieszkańców uczestnictwem w kulturze, zwłaszcza młodzieży i osób starszych. S20. Aktywność dzielnicowych ośrodków kultury, w tym wysoka renoma bluesowo-rockowego ośrodka kultury Andaluzja. S21. Funkcjonowanie w każdej dzielnicy ośrodków sportu i rekreacji. S22. Prężnie działająca Miejska Biblioteka Publiczna wraz z filiami w całym mieście. S23. Wzrost aspiracji zawodowych młodych mieszkańców miasta. S24. Szkoły średnie z wysokim odsetkiem zdawalności matury. S25. Pozytywne cechy kapitału ludzkiego miasta związane z zachowanym śląskim etosem pracy. S26. Konsekwentna realizacja działań proekologicznych w mieście: program niskiej emisji, program gospodarki wodno-ściekowej, program zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, program likwidacji azbestu. S27. Odzyskiwanie terenów poprzemysłowych pod nowe zagospodarowanie. S28. Uzyskanie nagrody Ekosamorząd w konkursie ogólnopolskim. C1.3. C1.1., C3.5. C1.3. C2.1. C2.2. C4.3. C1.3., C4.3., C2.2. C2.2. C2.2. C2.2. C2.2. C2.2. C1.1. C1.5., C3.2. C3.4. C5.2. amfiteatru, teatru, kina, nowoczesnych obiektów sportowych). W11. Słabo rozwinięte nawyki mieszkańców do uczestnictwa w kulturze. W12. Słabo rozwinięta sieć ścieżek rowerowych. W13. Obciążenie centrum miasta ruchem samochodowym i brak studium komunikacyjnego. W14. Zaniedbane budynki w centrum miasta obniżające ład estetyczny. W15. Duża powierzchnia zdegradowanych terenów poprzemysłowych wymagających kosztownej i czasochłonnej rekultywacji i rewitalizacji; sąsiedztwo terenów zdegradowanych i mieszkaniowych. W16. Brak silnych instytucji integrujących lokalny biznes i wspierających rozwój gospodarczy. W17. Niewystarczająca liczba placówek opiekuńczych i żłobków. W18. Ograniczone możliwości przyjmowania nowych pensjonariuszy przez DPS. W19. Ograniczone możliwości finansowe gminy. C2.2. C1.3., C4.3. C1.5., C3.1. C3.1. C3.4., C3.5., C4.3. C1.1., C1.2. C1.1., C1.3., C2.2. C1.3., wszystkie cele 35