Nakłady inwestycyjne w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce

Transkrypt

1 Luiza Piersiala * Nakłady inwestycyjne w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce Wstęp Specjalne strefy ekonomiczne powstały w skutek transformacji systemu społeczno-gospodarczego. W Polsce aktualnie funkcjonuje czternaście stref w różnych regionach kraju. Pierwszą powołano w 1997 roku w Mielcu i od tego momentu nastąpił ich dynamiczny rozwój. Strefy powoływano przede wszystkim w tych rejonach, które charakteryzowały się wysokim bezrobociem strukturalnym, bądź na obszarach po zlikwidowanych czy restrukturyzowanych przedsiębiorstwach. Strefy miały także wykorzystać istniejące zasoby w postaci majątku przemysłowego oraz infrastruktury gospodarczej. Upatrywano w nich szansy na rozwój kluczowych dziedzin gospodarki. Dodatkowo celem ich powołania była chęć ożywienia i poprawy atrakcyjności regionów, na których je utworzono. Zróżnicowane położenie stwarzało dobre warunki do przyciągania zarówno krajowych jak i zagranicznych inwestorów, chcących umiejscowić swoje inwestycje na terenie stref. W artykule podjęta została próba oceny skali i intensywności poniesionych nakładów inwestycyjnych w specjalnych strefach ekonomicznych w zróżnicowaniu na położenie strefy, strukturę branżową, a także kraj pochodzenia zainwestowanego kapitału i osiągniętych efektów w przeliczeniu na zagospodarowany obszar stref. 1. Funkcjonowanie specjalnych stref ekonomicznych w Polsce Podstawą prawną funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w Polsce jest ustawa z dnia 20 października 1994 roku o specjalnych strefach ekonomicznych. Definiuje ona następująco: specjalną strefą ekonomiczną jest wyodrębniona zgodnie z przepisami ustawy, niezamieszkała część terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na której terenie może być prowadzona działalność gospodarcza na zasadach określonych ustawą [Dz. U. z 2007, nr 42, poz. 274, art. 2]. * Mgr inż., Katedra Finansów, Bankowości i Rachunkowości Zarządczej, Wydział Zarządzania, Politechnika Częstochowska, luizapiersiala@zim.pcz.pl, Częstochowa, Al. Armii Krajowej 19B

2 554 Luiza Piersiala Pierwotnie specjalne strefy ekonomiczne utworzono na 20 lat. Swoją działalność miały zakończyć w 2017 roku. Nowelizacja ustawy z dnia 30 maja 2008 roku uchwaliła, iż termin funkcjonowania stref wydłużono do końca 2020 roku. Liczba wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej we wszystkich strefach wyniosła 188 w 2011 roku i wzrosła w porównaniu z 2010 rokiem o 6%. Działalność stref obejmuje tereny w 143 miastach i 203 gminach. Łączna ich powierzchnia przekracza 15 tys. hektarów. Zgodnie z ustawą łączny obszar funkcjonowania nie może być większy niż 20 tys. hektarów. Z ogólnej powierzchni stref 21,2% stanowiły grunty, które w momencie włączenia do stref były własnością lub w użytkowaniu wieczystym podmiotów innych niż Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego i spółki zarządzające strefami, czyli tzw. grunty prywatne. Działające w Polsce strefy są zróżnicowane zarówno pod względem wielkości powierzchni, lokalizacji, warunków zagospodarowania, jakości infrastruktury drogowej, technicznej, telekomunikacyjnej [Ministerstwo Gospodarki, 2012]. Podmiotem zarządzającym strefą może być jedynie spółka prawa handlowego, w której Skarb Państwa lub samorząd województwa ma większość głosów na walnym zgromadzeniu udziałowców bądź akcjonariuszy. Skład Rady Nadzorczej spółki, która zarządza strefą, składa się maksymalnie z pięciu osób. Wśród nich są przedstawiciele takich instytucji jak: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, właściwy minister do spraw gospodarki oraz wojewoda (reprezentujący Skarb Państwa). 2. Fundusz Strefowy Jedną z przesłanek utworzenia specjalnych stref ekonomicznych było zwiększenie lokowania inwestycji na terenie stref. Preferencyjne warunki prowadzenia działalności zachęcały inwestorów do korzystania z pomocy publicznej, takiej jak zwolnienia z podatku dochodowego czy podatku od nieruchomości. Aktem prawnym regulującym preferencje inwestycyjne, jakie przysługują przedsiębiorcom inwestującym na terenie strefy, jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie udzielania wsparcia nowej inwestycji z Funduszu Strefowego [Dz. U. z 2006, nr 59, poz. 409]. Rozporządzenie to określa między innymi: 1) warunki udzielania wsparcia nowej inwestycji, 2) koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą z tytułu nowej inwestycji,

3 Nakłady inwestycyjne w specjalnych strefach 555 3) maksymalną dopuszczalną wielkość pomocy, 4) rodzaje działalności gospodarczej, na które nie udziela się wsparcia; 5) wnioski, wymagane dokumenty, właściwe terminy. W rozporządzeniu zapisano, iż wyklucza się z pomocy obszary działalności między innymi w zakresie: 1) wytwarzania materiałów wybuchowych, wyrobów tytoniowych, wyrobu, rozlewu i przetwarzania spirytusu oraz napojów alkoholowych, a także przetwarzania paliw silnikowych, 2) prowadzenia ośrodków gier, 3) usług instalowania, napraw, konserwacji i remontu maszyn i urządzeń wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej na terenie strefy oraz przedmiotów osobistego użytku, 4) produkcji żeliwa i stali, 5) produkcji statków pełnomorskich o pojemności nie mniejszej niż 100 GT, 6) wydobywania węgla kamiennego i brunatnego, 7) usług w zakresie administracji publicznej, obrony narodowej, obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, edukacji, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, 8) inne. Przedsiębiorcy i inwestorzy działający w strefach mogą korzystać z pomocy publicznej, z pewnego rodzaju preferencji z tytułu poniesionych inwestycji. Najbardziej znaczącym czynnikiem jest możliwość skorzystania ze zwolnień z podatku dochodowego. W okresie od dnia uzyskania zezwolenia do wyczerpania pomocy regionalnej, bądź do końca okresu działania specjalnych stref ekonomicznych inwestorzy nie płacą podatku dochodowego od dochodów uzyskanych z tytułu działalności prowadzonej na obszarze stref [Kaźmierski, 2012, s. 20]. Aktualnie na terenie specjalnych stref ekonomicznych funkcjonuje pięć grup przedsiębiorców, którzy różnią się zasadami udzielanej im pomocy publicznej [Ministerstwo Gospodarki, 2012]: 1) grupa małych i średnich przedsiębiorców mających zezwolenie wydane przed 31 grudnia 2000 roku, 2) grupa dużych przedsiębiorców mających zezwolenia wydane przed końcem 1999 roku (maksymalna pomoc publiczna dla tej grupy wynosi 75% kosztów inwestycji), 3) grupa dużych przedsiębiorców mających zezwolenia wydane w 2000 roku (maksymalna pomoc publiczna dla tej grupy to 50%),

4 556 Luiza Piersiala 4) grupa dużych przedsiębiorców z sektora motoryzacyjnego mających zezwolenia wydane do 31 grudnia 2000 roku (maksymalna pomoc to 30%), 5) grupa pozostałych przedsiębiorców mających zezwolenia wydane po 1 stycznia 2001 roku i działających na zasadach przepisów pomocy publicznej po harmonizacji z prawem Unii Europejskiej. Kluczowe zapisy rozporządzenia dotyczą charakterystyki kosztów kwalifikowanych oraz intensywności pomocy regionalnej. Za koszty kwalifikowane trzeba uznać koszty nowej inwestycji na zakup środków trwałych albo ich spłatę określoną w umowie leasingu lub innej umowie o podobnym charakterze, z wyłączeniem środków transportu nabywanych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w sektorze transportu, pod warunkiem zaliczenia ich do środków trwałych podatnika bądź na rozbudowę lub modernizację istniejących środków trwałych. Duże przedsiębiorstwa mogą starać się o podwyższenie limitu kosztów o 25%. [Rozporządzenie Rady Ministrów, 2006]. Z dniem 1 stycznia 2007 roku zaczęła obowiązywać nowa mapa pomocy regionalnej, która określa jej maksymalną intensywność. Wielkość pomocy jest uzależniona od wysokości kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą oraz maksymalnej intensywności regionalnej pomocy publicznej obliczonej dla danego obszaru. Dla województw: lubelskiego, podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, opolskiego, świętokrzyskiego, kujawsko-pomorskiego, małopolskiego, łódzkiego i lubuskiego wynosi ona 50%, dla pozostałych 40%. Wyjątkiem jest województwo mazowieckie tutaj maksymalna intensywność pomocy wynosi 30% (w okresie od 1 stycznia 2011 do 31 grudnia 2013 roku). Dodatkowo małym przedsiębiorcom pułap podwyższa się o 20%, a średnim o 10 %. Zwolnienia podatkowe przysługują inwestorom na terenie stref z tytułu realizacji nowej inwestycji lub z tytułu utworzenia nowych miejsc pracy. W pierwszym przypadku wielkość pomocy obliczana jest jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy określonej dla danego obszaru i kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą. Aby móc korzystać ze zwolnień podatkowych z tytułu dokonanych inwestycji przedsiębiorca musi prowadzić działalność gospodarczą przez okres 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw okres ten wynosi 3 lata). W tym czasie przedsiębiorca jest zobowiązany do utrzymania własności składników majątku, z którymi związane były

5 Nakłady inwestycyjne w specjalnych strefach 557 wydatki inwestycyjne. W przypadku pomocy z tytułu utworzenia nowych miejsc pracy wielkość pomocy udzielanej przedsiębiorcy ustalana jest jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i dwuletnich kosztów płacy brutto nowo zatrudnionych pracowników, powiększonych o wszystkie obowiązkowe płatności związane z ich zatrudnieniem. Nowe miejsca pracy muszą być utrzymane przez okres przynajmniej 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw okres ten wynosi minimum 3 lata) [Pastusiak, 2011, s. 199]. Inwestorzy mogą skorzystać z obu form pomocy jednocześnie. Warunkiem jest to, żeby łącznie wielkość tej pomocy nie przekraczała maksymalnej dopuszczalnej wielkości pomocy dla danej inwestycji, przy czym dopuszczalną wielkość pomocy określa się jako iloczyn maksymalnej intensywności pomocy i wyższej kwoty kosztów nowej inwestycji lub dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników. W Polsce maksymalne progi intensywności pomocy publicznej są wyższe niż w innych krajach Unii Europejskiej ze względu na niższy poziom PKB. Wartość dopuszczalnej pomocy jest zależna również od wielkości nowej inwestycji. Maksymalną wartość regionalnej pomocy inwestycyjnej udzielanej na realizację dużego projektu inwestycyjnego ustala się zgodnie ze wzorem 1 : gdzie: I maksymalna wartość pomocy dla dużego projektu inwestycyjnego, R intensywność pomocy dla obszaru lokalizacji inwestycji, B wielkość kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą powyżej 50 mln euro nieprzekraczającą równowartości 100 mln euro, C wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą przekraczającą 100 mln euro. Przez duży projekt inwestycyjny należy rozumieć nową inwestycję, której koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą przekraczają równowartość 50 mln euro. Obejmują one wydatki, które ponosi jeden lub więcej przedsiębiorców realizujących daną inwestycję na środki trwałe powiązane ze sobą fizycznie lub funkcjonalnie i służące do osiągnięcia (1) 1 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2008 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenach SSE [Dz. U nr 232, poz. 1548].

6 558 Luiza Piersiala ściśle określonego celu. Duży projekt inwestycyjny wymaga indywidualnej notyfikacji Komisji Europejskiej. W przypadku projektów inwestycyjnych nieprzekraczających 50 mln euro pułap pomocy dla małych przedsiębiorstw może być zwiększony o 20 %, średnie przedsiębiorstwa mogą zaś otrzymać pomoc zwiększoną o 10%. Nie dotyczy to przedsiębiorców działających w sektorze transportu [Rozporządzanie Rady Ministrów, 2008]. Reasumując, pomoc państwa udzielana przedsiębiorcom inwestującym w specjalnych strefach ekonomicznych jest obłożona ograniczeniami. 3. Inwestowanie w specjalnych strefach ekonomicznych Od momentu powołania pierwszej strefy ekonomicznej do końca 2011 roku inwestorzy prowadzący działalność na podstawie zezwoleń, ponieśli nakłady inwestycyjne o wartości 79,7 mld zł. Przedsiębiorstwa, które zatrudniały powyżej 9 pracowników zainwestowały w środki trwałe około 64,8 mld zł, co stanowi 9,7% inwestycji poniesionych w specjalnych strefach ekonomicznych [Ministerstwo Gospodarki, 2012]. W roku 2011 przedsiębiorcy zainwestowali 6,45 mld zł. Jest to wzrost inwestycji w stosunku do 2010 roku o 8,8%. Jednakże tempo wzrostu skumulowanej wartości inwestycji spadło o 1,2 pkt. procentowych w porównaniu z relacją 2010/2009 (zobacz tablica 2). Natomiast tablica 1 przedstawia poziom inwestycji w strefach w latach (do końca III kwartału). Największy udział w łącznej sumie nakładów inwestycyjnych w 2011 roku miała strefa katowicka 22,8%. Na drugim miejscu uplasowała się strefa wałbrzyska 16,4% oraz łódzka 11,3%. Najmniejszy udział odnotowano w strefie słupskiej. Jednakże, co warto zaznaczyć, w strefie z najmniejszymi nakładami inwestycyjnymi, odnotowano najwyższą dynamikę inwestycji (zobacz rysunek 1). W strefie tej firma Paula-Trans i Terplast ABJ zainwestowały rekordową kwotę inwestycji na poziomie 28,8 mln zł i 26,5 mln zł.

7 Nakłady inwestycyjne w specjalnych strefach 559 Tablica 1. Nakłady inwestycyjne w strefach od 2009 do końca III kwartału 2012 roku (w mln zł) Lp. Strefa Stan na 2009 Stan na 2010 Stan na 2011 Do końca III kwartału Kamiennogórska 1436, , , ,00 2 Katowicka 16025, , , ,70 3 Kostrzyńsko-Słubicka 3332, , , ,50 4 Krakowska 1564, , , ,90 5 Legnicka 4257, , , ,60 6 Łódzka 7163, , , ,70 7 Mielecka 4177, , , ,10 8 Pomorska 5910, , , ,10 9 Słupska 769,10 963, , ,20 10 Starachowicka 1260, , , ,90 11 Suwalska 1376, , , ,00 12 Tarnobrzeska 5459, , , ,30 13 Wałbrzyska 11219, , , ,90 14 Warmińsko-Mazurska 2637, , , ,50 Suma całkowita , , , ,40 Źródło: [Ministerstwo Gospodarki, 2012] oraz obliczenia własne. Wysoką dynamikę inwestycji zaobserwowano także w strefie tarnobrzeskiej (111,7). W tej strefie wiodącymi inwestorami była spółka Dongseo Display Polans (nakłady 110,4 mlz zł), LG Electronics Wrocław (nakłady 103,8 mln zł), Federal-Mogul Gorzyce (89,5 mln zł) oraz LG Display Poland (71,5 mln zł). Wzrost inwestycji o ponad 10% odnotowano także w strefie kostrzyńsko-słubickiej i łódzkiej (zobacz tablica 2). W wartościach bezwzględnych największy wzrost inwestycji w 2011 roku wystąpił w strefie katowickiej o prawie 1,3 mld zł, wałbrzyskiej o 990 mln zł i łódzkiej o 848,3 mln zł.

8 560 Luiza Piersiala Tablica 2. Dynamika nakładów inwestycyjnych Lp. Strefa Udział stref w łącznych nakładach (w %) Dynamika 2010/2009 (w %) Dynamika 2011/2010 (w %) 1 Kamiennogórska 2,09 108,00 107,50 2 Katowicka 22,79 105,30 107,60 3 Kostrzyńsko-Słubicka 5,29 113,60 111,30 4 Krakowska 2,23 105,90 107,10 5 Legnicka 6,14 107,30 107,00 6 Łódzka 11,34 114,30 110,40 7 Mielecka 6,40 112,30 108,70 8 Pomorska 9,16 113,80 108,50 9 Słupska 1,39 125,30 114,80 10 Starachowicka 2,03 121,30 106,00 11 Suwalska 2,00 107,10 108,30 12 Tarnobrzeska 8,53 111,40 111,70 13 Wałbrzyska 16,44 107,90 108,20 14 Warmińsko-Mazurska 4,17 115,00 109,70 Suma całkowita 100,00 110,00 108,80 Źródło: obliczenia własne. Koszty inwestycji, jakie zostały poniesione w specjalnych strefach ekonomicznych, zostały poniesione zarówno przez przedsiębiorstwa krajowe jak i zagraniczne. Najwięcej zainwestowanego kapitału ( łącznie 75%) pochodzi z następujących krajów: Polski (17,8%), Niemiec (16,46%), USA (12,63%), Holandii (10,20%), Japonii (9,16%) i Włoch (8,53%). Piętnastu największych inwestorów zainwestowało w ,5 mld zł, co stanowiło 25,7% wartości inwestycji zrealizowanych w strefach. Największe nakłady poniesione zostały przez firmy z branży motoryzacyjnej 25%. Następnie 10% nakładów ponieśli producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych oraz przedsiębiorcy produkujący wyroby z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych 9,4%.

9 Nakłady inwestycyjne w specjalnych strefach 561 Rysunek 1. Wielkość nakładów inwestycyjnych w strefach w 2011 wyrażonych w % Warmińsko-Mazurska Wałbrzyska Tarnobrzeska Suwalska Starachowicka Słupska Pomorska Mielecka Łódzka Legnicka Krakowska Kostrzyńsko-Słubicka Katowicka Kamiennogórska 4,17 8,53 2,00 2,03 1,39 9,16 6,40 11,34 6,14 2,23 5,29 2,09 16,44 22,79 Źródło: Opracowanie własne. 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 Wiodącymi inwestorami w specjalnych strefach ekonomicznych w 2011 roku były firmy General Motors Manufacturing sp. z o.o. (kraj pochodzenia kapitału USA) oraz FIAT GM POWERTRAIN POLSKA sp. z o.o. (kraj pochodzenia kapitału Włochy). Obie firmy działają w strefie katowickiej w branży motoryzacyjnej. Na kolejnym miejscu uplasowała się firma działająca w strefie wałbrzyskiej Toyota Motor Manufacturing Poland Sp. z o.o. (motoryzacja, Japonia). Największa koncentracja branżowa charakteryzowała strefy: legnicką, katowicką i warmińsko-mazurską. Przemysł motoryzacyjny dominował w dwóch pierwszych wymienionych strefach, a w trzeciej produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych. Na branżę wiodącą przypadło od 49 do 55% zainwestowanych środków. W strefie słupskiej i suwalskiej dominowały inwestycje polskie (52%), w strefie kamiennogórskiej inwestycje niemieckie (74,5%), inwestycje amerykańskie (31,6%) w strefie katowickiej, firmy holenderskie najwięcej zainwestowały w strefie łódzkiej (24,3%) i pomorskiej (27,2%).

10 562 Luiza Piersiala W strefie wałbrzyskiej skoncentrowały się głównie inwestycje japońskie (30%). W strefie katowickiej dominowały inwestycje z Włoch (24,8%). Kolejnym analizowanym czynnikiem jest wielkość inwestycji na 1 ha. W 2011 roku osiągnięto lepsze efekty w przeliczeniu na zagospodarowany obszar stref niż w 2010 roku. Wzrosła średnia liczba miejsc pracy z 34 na 35 (na 1 ha). Średnia wartość nakładów inwestycyjnych na 1 ha była wyższa o ponad 0,5 mln zł w 2011 roku niż w Strefy legnicka i katowicka osiągnęły najwyższą średnią nakładów inwestycyjnych na 1 ha odpowiednio 23,7 mln zł/1 ha i 20,2 mln zł/1 ha. Co warto zauważyć największy przyrost inwestycji na 1 ha w stosunku do 2010 roku odnotowano w strefach: legnickiej o prawie 4,5 mln zł, tarnobrzeskiej i łódzkiej w obydwu o ponad 1,1 mln zł. Zakończenie Analiza efektów funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w Polsce pod względem poniesionych nakładów inwestycyjnych pokazuje, że najlepszą pozycję mają duże strefy katowicka, tarnobrzeska i wałbrzyska. Są one usytuowane na południu i zachodzie kraju. W strefie katowickiej ulokowały się głównie koncerny samochodowe. Natomiast strefa wałbrzyska jest umiejscowiona na terenie poprzemysłowym, gdzie dominowało wysokie bezrobocie oraz wysoki stopień urbanizacji. Zatem lokalizacja strefy na tym obszarze jest znaczącym czynnikiem aktywizującym działalność przemysłową. Gorsze efekty osiągają strefy najmniejsze słupska, suwalska czy warmińsko- mazurska. Wszystkie znajdują się na północnym-wschodzie Polski. Ważne jest to, że z roku na rok zwiększa się kwota zainwestowanego kapitału, rośnie liczba inwestorów i strefy rozwijają się. Literatura 1. Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych (2012), Ministerstwo Gospodarki,Warszawa. 2. Efekty funkcjonowania Specjalnych Stref Ekonomicznych, Ministrstwo Gospodarki, iorczosci /Wsparcie+finansowe+i+inwestycje/Specjalne+strefy+ekon omiczne/efekty+sse, dostęp dnia Kaźmierski J. (2012), Klastry a specjalne strefy ekonomiczne. Rozproszone atomy, EuroLogistics, Czerwiec- Lipiec 2012, nr 3/ Pastusiak R. (2011), Specjalne strefy ekonomiczne jako stymulator rozwoju gospodarczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

11 Nakłady inwestycyjne w specjalnych strefach Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2008 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenach SSE, Dz. U. z 2008, nr 232, poz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie udzielania wsparcia nowej inwestycji z Funduszu Strefowego, Dz. U. z 2006, nr 59, poz Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, Dz. U. z 2007, nr 42, poz. 274, art. 2. Streszczenie W artykule omówiono efekty funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w aspekcie inwestycji, jakie zostały zrealizowane w okresie 2009 do końca III kwartału 2012 roku. Najpierw omówiono zasady funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w Polsce. Następnie przedstawiono zasady udzielania pomocy publicznej, zwolnień podatkowych i warunków jakie muszą spełniać przedsiębiorstwa inwestujące w strefach. A także zdefiniowano pojęcie nowej inwestycji, dużego projektu czy dopuszczalnej wielkości pomocy regionalnej. Na koniec omówiono inwestycje ponoszone w strefach ze szczególnym uwzględnieniem wielkości poniesionych nakładów inwestycyjnych oraz struktury inwestycji wg kraju pochodzenia kapitału w 2011 roku. Słowa kluczowe inwestycje, SSE, fundusz strefowy Investments in special economic zones in Poland (Summary) The article discusses the performance of the special economic zones in terms of investments that were made in the period of by the end of the third quarter of First discussed the functioning of special economic zones in Poland. Then, the rules state aid, tax exemptions and the conditions to be met by companies investing in the zones. A well defined concept of a new investment, a large project or limit the size of regional aid. At the end of the investments discussed incurred in areas with particular emphasis on the size of investment expenditure and the structure of investment by country of origin of the capital in Keywords investments, SSE, the fund Zone