Propedeutyka diagnostyki klinicznej Konspekty wykładów i ćwiczeń (cz.3)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Propedeutyka diagnostyki klinicznej Konspekty wykładów i ćwiczeń (cz.3)"

Transkrypt

1 Propedeutyka diagnostyki klinicznej Konspekty wykładów i ćwiczeń (cz.3) Paulina Dumnicka 4. GOSPODARKA WAPNIOWO-FOSFORANOWA wapo fosfor zawartośd w organizmie (g) kości (%) tkanki miękkie (%) 1 15 stężenie w surowicy (mmol/l) Ca całk.: 2,02-2,61 P i : 0,87-1,45 Ca 2+ : 0,98-1,13 stężenie w surowicy (mg/dl) Ca całk.: 8,08-10,44 Ca 2+ : 3,92-4,52 P i : 2,7-4,5 Ca całk. wapo całkowity Ca 2+ wapo zjonizowany P i fosforany nieorganiczne Rola w organizmie Ca: pobudliwośd komórek nerwowych, skurcz mięśni, aktywnośd enzymów śródkomórkowych, stabilnośd cytoszkieletu, działanie układu immunologicznego, krzepnięcie i fibrynoliza P: składnik strukturalny komórek (fosfolipidy, nukleoproteiny), magazynowanie i uwalnianie energii (ADP/ATP), dysocjacja oksyhemoglobiny (2,3-DPG), procesy enzymatyczne (NADP, camp, cgmp, fosforylacja enzymów) składniki tkanek podporowych Ca 10 (PO 4 ) 6 (OH) 2 - kości Regulacja metabolizmu wapnia i fosforanów (patrz też tabela na str. 15) - aktywna forma witaminy D: powstaje pod wpływem 25-hydroksylazy wątrobowej i 1α-hydroksylazy nerkowej z ergokalcyferolu (wit. D 2 ze źródeł roślinnych) i cholekalcyferolu (wit. D 3 ze źródeł zwierzęcych i powstająca w skórze pod wpływem światła słonecznego). Podstawowa funkcja: jest niezbędna dla odpowiedniego wchłaniania wapnia (i w mniejszym stopniu dla prawidłowego wchłaniania fosforanów) z przewodu pokarmowego. ma wiele innych funkcji ( syntezę i wydzielanie PTH, resorpcję zwrotną Ca 2+ i P i w nerkach, różnicowanie osteoblastów, działa immunomodulacyjnie, antyproliferacyjnie, pobudza różnicowanie komórek, reguluje czynnośd narządów wewnątrzwydzielniczych ). - PTH: polipeptyd, hormon przytarczyc Podstawowa funkcja: Pobudza wchłanianie zwrotne Ca 2+ (i Mg 2+ ) oraz znacznie zwiększa wydalanie P i w nerkach. Pobudza nerkową 1α-hydroksylazę ( syntezę ). W fizjologicznych stężeniach PTH działa na kośd anabolicznie (kościotworzenie przeważa nad resorpcją kostną). Podwyższone stężenia PTH powodują wzrost resorpcji kostnej. 1

2 2

3 źródło czynniki wydz. czynniki wydz. jelita nerki kości [Ca 2+ ] [Pi] PTH komórki główne przytarczyc [Ca 2+ ] [Ca 2+ ] pośrednio wchł. Ca produkcję reabsorpcję Ca wydalanie Pi obrót kostny, stymuluje powstawanie osteoklastów, resorpcję kości kanalik proksymalny (nerki) inne tkanki [Ca 2+ ] [Pi] PTH [Ca 2+ ] [Pi] PTH FGF23 kalcytonina wchł. Ca wchł. Pi wchł. Ca wchł. Pi umożliwia prawidłową mineralizację; przy PTH resorpcję kości przez osteoklasty kalcytonina komórki C tarczycy [Ca 2+ ] [Ca 2+ ] wydalanie Ca produkcję resorpcję kości przez osteoklasty FGF23 osteoblasty Pi (?) wydalanie Pi produkcję MEPE, sfrp osteoblasty wydalanie Pi PTHrP różne tkanki estrogeny, androgeny glikokortykosterydy 3 gonady, nadnercza, tkanka tłuszczowa stymulacja osteoblastów, resorpcję kości przez osteoklasty nadnercza wchł. Ca wchł. Ca osteoblasty

4 Poziom 25(OH)D w surowicy (met. immunochemiluminescencyjna) nmol/l ng/ml deficyt znaczny PTH, upośledzone wchłanianie Ca 2+, krzywica, osteomalacja, miopatia niedobór PTH, zmniejszone wchłanianie Ca 2+, obniżona gęstośd mineralna kości, subkliniczna miopatia hipowitaminoza (niskie zasoby witaminy D w organizmie) nieznacznie PTH poziom zalecany prawidłowy status witaminy D poziom toksyczny >250 >100 wzmożone wchłanianie Ca 2+ w jelitach, hiperkalcemia Niedobory wit. D dotyczą znacznego odsetka społeczeostwa. Synteza aktywnej wit. D światło słoneczne ( nm) 7-dehydrocholesterol cholekalcyferol (wit. D 3 ) cholekalcyferol (D 3 ) 25-hydroksylaza (wątroba) 25(OH)D ergokalcyferol (D 2 ) (kalcydiol) cholekalcyferol (D 3 ) 1α-hydroksylaza (wątroba) 1, 25(OH) 2 D ergokalcyferol (D 2 ) (kalcytriol) Diagnostyka zaburzeo gospodarki mineralnej Badania podstawowe: Ca całk., Ca 2+, P i, (Na, K, Mg, Cl) białko całkowite, albumina kreatynina ALP Badania dodatkowe: PTH markery obrotu kostnego wydalanie Ca, P i z moczem wydalanie camp z moczem 25(OH)D, Przyczyny hipokalcemii niedostateczna podaż w diecie upośledzone wchłanianie w p. pokarmowym (zespół złego wchłaniania, niedobór wit. D) nadmierne odkładanie w kościach lub tkankach miękkich (zespół głodnych kości, leczenie bisfosfonianami, niedobór PTH lub wit.d, ostre zapalenie trzustki) nadmierna utrata z moczem (diuretyki pętlowe, kwasice cewkowe, niedobór PTH, opornośd na działanie PTH) niedobór wit. D (niewydolnośd wątroby, niewydolnośd nerek, upośledzone wchłanianie wit. D np. w żółtaczce zastoinowej, hiperfosfatemia) 4

5 alkaloza (zwiększone wiązanie z albuminą), wiązanie przez cytrynian przy masywnych transfuzjach P i PTH niedoczynnośd przytarczyc? przewlekła choroba nerek niedobór aktywnej wit. D opornośd na PTH? Hiperkalcemia zwiększone wchłanianie w p. pokarmowym (zespół mleczno-alkaliczny, nadmiar wit. D - zatrucie, gruźlica, sarkoidoza) zwiększona resorpcja kostna (pierwotna nadczynnośd przytarczyc, trzeciorzędowa nadczynnośd przytarczyc, przerzuty nowotworowe, nowotwory uwalniające PTH lub PTHrP, nadczynnośd tarczycy, nadmiar wit. D, zatrucie wit. A) zmniejszona mineralizacja kości (osteopatia glinowa, adynamiczna choroba kości, podwyższony PTH) upośledzone wydalanie z moczem (diuretyki tiazydowe, nadmiar wit. D) P i PTH wapo w moczu pierwotna nadczynnośd? /N przytarczyc przerzuty nowotworowe? /N zatrucie wit. D /N /N sarkoidoza, gruźlica /N zespół mleczno-alkaliczny /N /N N N diuretyki tiazydowe /N /N N Hipofosfatemia niedostateczna podaż w diecie (alkoholicy) upośledzone wchłanianie w p. pokarmowym (leki wiążące fosforany, uporczywe wymioty/ biegunka) odkładanie w kościach (zespół głodnych kości) utrata z moczem (pierwotna lub trzeciorzędowa nadczynnośd przytarczyc, niedobór wit. D, nadmiar FGF-23, zespół Fanconiego) transmineralizacja (stymulacja glikolizy - refeeding syndrome, faza normalizacji glikemii u chorych z cukrzycową kwasicą ketonową, faza anaboliczna po oparzeniach / urazach, zasadowica) Hiperfosfatemia nadmierna podaż w diecie (leki przeczyszczające) zmniejszone wydalanie z moczem (ostra niewydolnośd lub przewlekła choroba nerek, niedobór PTH, akromegalia, nadczynnośd tarczycy, bisfosfoniany, odwodnienie) transmineralizacja (hemoliza, rabdomioliza, zespół lizy nowotworów, kwasica) 5

6 5. METABOLIZM KOSTNY Kośd jest żywą tkanką, podlega stale procesom przebudowy (remodelingu, metabolizmu kostnego), reaguje na niedobór/nadmiar minerałów i elektrolitów, większości hormonów i witamin. Kośd zbita korowa: przebudowa dotyczy ok. 3% masy rocznie Kośd gąbczasta beleczkowa: przebudowa dotyczy ok. 25% masy rocznie Macierz kostna: kolagen typu I (90% masy macierzy kostnej) + kryształy hydroksyapatytu osteonektyna (SPARC) osteopontyna i in. fosfoproteiny sialoproteiny proteoglikany cząstki adhezyjne białka Gla (osteokalcyna, MGP, białko S) czynniki wzrostowe Komórki kości Osteoblasty (komórki pochodzenia mezenchymalnego) wytwarzają kolagen typu I i in. białka macierzy kostnej, mineralizują macierz kostną (kościotworzenie). Osteoblasty uwięzione w uwapnionej macierzy kostnej przekształcają się w osteocyty. Najprawdopodobniej osteocyty reguluja procesy przebudowy kości (dzięki błonie komórkowej wrażliwej na niewielkie odkształcenia i systemowi wypustek umożliwiającemu komunikację międzykomórkową). Osteoklasty (wielojądrzaste komórki pochodzenia hematopoetycznego) degradują macierz kostną (resorpcja kostna). Niskie ph i enzymy (np. katepsyna K, winianooporna kwaśna fosfataza TRAP) rozpuszczają hydroksyapatyt i degradują kolagen. Kolagen typu I potrójna helisa złożona z dwóch łaocuchów α1 i jednego łaocucha α2 syntetyzowane jako prokolagen Markery kościotworzenia (osteogenezy) marker pochodzenie materiał metody oznaczania uwagi balp (BALP, BAP) osteokalcyna (OC) PICP PINP kości elektroforeza, IRMA, EIA kości, płytki RIA, IRMA, ELISA, ECLIA kości, tkanki RIA, ELISA, ECLIA miękkie, skóra kości, tkanki RIA, ELISA, ECLIA miękkie, skóra interferencja izoformy wątrobowej wiele form we krwi (proteoliza) wg Seibel JM. Clin Biochem Rev 2005;26:97 6

7 Markery resorpcji kostnej (osteolizy) 7 częściej używane wyróżniono kursywą marker pochodzenie materiał metody oznaczania hydroksyprolina (Hyp, OHP) glikozydy hydroksylizyny (GGHL i GHL) pirydolina (PYD) deoksypirydolina (DPD) usieciowany C- koocowy telopeptyd kolagenu t.i (ICTP, CTX-MMP) usieciowany C- końcowy telopeptyd łańcucha α kolagenu t.i (CTX) α i β usieciowany N- końcowy telopeptyd łańcucha α kolagenu t.i (NTX) peptyd helikoidalny α1 kolagenu t.i (HELP) sialoproteina kostna (BSP) fragmenty osteokalcyny (ufoc, U-Mid-OC, U-Long-OC) winianooporna fosfataza kwaśna (TRAP) kości, chrząstki, tkanki miękkie, skóra mocz kolorymetria HPLC uwagi niespecyficzna, wpływ diety kości, skóra, C1q mocz HPLC, ELISA GGHL bardziej spec. dla kości (GGHL/GHL) kości, chrząstki, ścięgna, naczynia krwionośne kości, zęby mocz, mocz, HPLC, ELISA HPLC, ELISA głównie z kości, z dojrzałego kolagenu kości, skóra RIA przerzuty do kości wszystkie tkanki zawierające kolagen typu I wszystkie tkanki zawierające kolagen typu I (tylko β), mocz mocz RIA, ELISA, ECLIA RIA, ELISA, ECLIA wszystkie tkanki zawierające kolagen typu I mocz ELISA kości, zęby, RIA, ELISA chrząstka kości mocz ELISA kości, krew osocze, katepsyna K głównie kości osocze, kolorymetria, RIA, ELISA ELISA j.w. βctx: izomeryzacja aspartylu do β- aspartylu w związku ze starzeniem się cząsteczki kolagenu izoforma 5b; proteoliza we krwi wg Seibel JM. Clin Biochem Rev 2005;26:97

8 Markery obrotu kostnego - zmienność przedanalityczna dobowe wahania stężeo (w większości maksimum w II poł. nocy) zmiennośd zależna od cyklu miesiączkowego zmiennośd zależna od pór roku wiek, płed, pochodzenie etniczne ciąża, laktacja złamania w ciągu ostatniego roku leki, dieta choroby wysiłek fizyczny / unieruchomienie sposób pobrania i transportu (pirydolina, deoksypirydolina - wrażliwe na światło) warunki przechowywania (OC, TRAP - niestabilne nawet w -20 o C) Osteoporoza - układowa choroba szkieletu charakteryzująca się niską masą kostną i upośledzoną mikroarchitekturą kości, a w konsekwencji zwiększoną podatnością kości na złamania Czynniki ryzyka osteoporozy wiek: kobiety po menopauzie / po 65 r.ż., mężczyźni po 70 r.ż. złamania bliższego kooca kości udowej u rodziców BMI<18 kg/m 2 palenie tytoniu leczenie glikokortykosterydami ( 5 mg prednizolonu lub odpowiadająca dawka innego leku przez 3 miesiące) obecnie lub w przeszłości leczenie chirurgiczne lub farmakologiczne prowadzące do przedwczesnej menopauzy, naturalna menopauza przed 40 r.ż. Osteoporozy wtórne: zespół Cushinga hipogonadyzm hiperprolaktynemia niedoczynnośd przedniego płata przysadki cukrzyca zespoły złego wchłaniania (choroby zapalne jelit, celiakia, mukowiscydoza) przewlekłe choroby nerek przewlekłe choroby wątroby Badania w osteoporozie Densytometria - dwuwiązkowa absorpcjometria rentgenowska (DEXA) Wynik densytometrii (liczby + wykres): 1. gęstośd kośdca *g/cm 3 ] 2. współczynnik T (T score) -odchylenie w stosunku do średniej wartości u młodych (20-29 lat) zdrowych osób 3. współczynnik Z (Z score) -odchylenie w stosunku do średniej wartości w grupie wiekowej danego pacjenta, u danej płci Rozpoznanie osteoporozy: współczynnik T < -2,5 SD 8

9 Badania w osteoporozie (c.d.) Morfometria absorpcjometrii rentgenowskiej (MXA) ocena wysokości kręgów, wykrycie złamao Ilościowa metoda ultradźwiękowa - informuje o gęstości kości, mikroarchitekturze i jakości macierzy kostnej Markery obrotu kostnego są niezależnym (od gęstości kości) czynnikiem predykcyjnym złamao pozwalają lepiej monitorowad skutecznośd leczenia leczenia osteoporozy CTX (ng/ml) PINP (ng/ml) OC (ng/ml) kobiety miesiączkujące (30-45 r.ż.) 0,13-0,49 <30 13,46-33,98 najmniejsza zmiana istotna klinicznie (LSC) 44,5% 34,7% 14,7% (Dane dla oznaczeo automatycznych (ECLIA) w systemie ELECSYS, wg Fedak D. i wsp. w: Diagnostyka laboratoryjna red. Dembioska-Kied A., Naskalski JW. Wrocław 2010) Dziesięcioletnie ryzyko złamao w osteoporozie ocenia się często używając kalkulatora FRAX ( dla mieszkaoców Polski można używad wersji angielskiej kalkulatora), który bierze pod uwagę wiek i płed pacjenta, BMI i współczynnik T dla szyjki kości udowej oraz liczbę czynników ryzyka osteoporozy (przebyte złamanie niskoenergetyczne, złamanie bliższej części kości udowej u rodziców, aktualne palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, leczenie glikokortykosterydami, reumatoidalne zapalenie stawów) Dziesięcioletnie ryzyko złamania bliższej części kości udowej: do 10% - niskie 10-20% - średnie > 20% - wysokie Leczy się osoby ze średnim i wysokim ryzykiem złamao. Dla zainteresowanych osteoporoza i inne choroby kości (patofizjologia, badania diagnostyczne, leczenie, algorytmy postępowania): 9

Tkanka kostna. Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi:

Tkanka kostna. Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi: Tkanka kostna Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi: Osteogeneza (kościotworzenie) - przeważa do 25-30 lat tzn. do osiągnięcia szczytowej

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab.

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Anna Wasilewska Metabolizm wapnia i fosforu Zaburzenia gospodarki wapniowej organizmu

Bardziej szczegółowo

Zasady postępowania w osteoporozie. skrócona wersja

Zasady postępowania w osteoporozie. skrócona wersja Zasady postępowania w osteoporozie skrócona wersja Zasady postępowania w osteoporozie skrócona wersja 1 U kogo wykonywać badania w kierunku osteoporozy? Badania w kierunku osteoporozy należy wykonać u

Bardziej szczegółowo

Osteoporoza. (skrypt z najważniejszymi informacjami dla studentów nieobecnych na wykładzie)

Osteoporoza. (skrypt z najważniejszymi informacjami dla studentów nieobecnych na wykładzie) 1 Osteoporoza (skrypt z najważniejszymi informacjami dla studentów nieobecnych na wykładzie) 1. Osteoporoza jest chorobą metaboliczną kości, charakteryzująca się zmniejszoną mineralną gęstością kości,

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.

Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O

Bardziej szczegółowo

Hiperkalcemia w nowotworach złośliwych

Hiperkalcemia w nowotworach złośliwych Hiperkalcemia w nowotworach złośliwych Emilia Mórawska Katerda i Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Plan prezentacji 1.Wstęp 2.Epidemiologia 3.Podział i Patogeneza

Bardziej szczegółowo

V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia. Osteoporoza - diagnostyka i leczenie

V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia. Osteoporoza - diagnostyka i leczenie V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia Osteoporoza - diagnostyka i leczenie prof. dr hab. Marek Bolanowski Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Osteoporoza Układowa

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Pawlak-Buś

Katarzyna Pawlak-Buś Katarzyna Pawlak-Buś Klinika Rumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego Oddział Reumatologii i Osteoporozy Szpitala im. Józefa Strusia w Poznaniu Canalis at al., N. Engl. J. Med. 2007 Równowaga

Bardziej szczegółowo

OSTEOPOROZA. bez tajemnic. Ulotka informacyjna.

OSTEOPOROZA. bez tajemnic. Ulotka informacyjna. OSTEOPOROZA bez tajemnic Ulotka informacyjna www.wygrajmyzdrowie.pl Osteoporoza uznana została przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. Narażona jest na nią

Bardziej szczegółowo

Pułapki osteoporozy. Beata Kwaśny-Krochin Zakład Reumatologii UJ CM. INTERNA DLA REZYDENTÓW Listopad 2017, Kraków

Pułapki osteoporozy. Beata Kwaśny-Krochin Zakład Reumatologii UJ CM. INTERNA DLA REZYDENTÓW Listopad 2017, Kraków Pułapki osteoporozy Beata Kwaśny-Krochin Zakład Reumatologii UJ CM INTERNA DLA REZYDENTÓW 24-25 Listopad 2017, Kraków U kogo diagnozować osteoporozę? kobieta> 65 r.ż. mężczyzny >70 r.ż. przebyte złamanie

Bardziej szczegółowo

Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D

Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Atlanta Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2016 Łódź, 14.01.2017

Bardziej szczegółowo

V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia. Wtórne przyczyny osteoporozy

V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia. Wtórne przyczyny osteoporozy V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia Wtórne przyczyny osteoporozy prof. dr hab. Marek Bolanowski Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Osteoporoza pierwotna Inwolucyjna

Bardziej szczegółowo

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną. Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce

Bardziej szczegółowo

JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby

JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby SPIS TREŚCI JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje Wątroba jest największym narządem wewnętrznym naszego organizmu. Wątroba jest kluczowym organem regulującym nasz metabolizm (każda substancja

Bardziej szczegółowo

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy

Bardziej szczegółowo

R.S.LORENC ECHA ASBMR, DENVER 2017 ŁÓDZ,13-TY STYCZNIA 2018

R.S.LORENC ECHA ASBMR, DENVER 2017 ŁÓDZ,13-TY STYCZNIA 2018 R.S.LORENC ECHA ASBMR, DENVER 2017 ŁÓDZ,13-TY STYCZNIA 2018 TEZY: 40 LECIE ASBMR, WSPÓŁDZIAŁANIE KOŚCI Z INNYMI NARZĄDAMI, MARKERY METABOLICZNE, STARZENIE SIĘ, PODSUMOWANIE STRUKTURALNA JEDNOSTKA REMODELACYJNA

Bardziej szczegółowo

Autor: dr nauk med. Jolanta Ganowicz

Autor: dr nauk med. Jolanta Ganowicz Autor: dr nauk med. Jolanta Ganowicz Główni dostawcy wapnia do organizmu to produkty mleczne. W fosforany bogate są produkty mleczne i mięsne. Tak więc wapń i fosfor organizm otrzymuje z pożywienia. Wchłanianie

Bardziej szczegółowo

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy

Bardziej szczegółowo

Osteoporoza w endokrynologii ginekologicznej.

Osteoporoza w endokrynologii ginekologicznej. Osteoporoza w endokrynologii ginekologicznej. Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Katarzyna Suchta Osteoporoza (NIH) choroba szkieletu niska gęstość mineralna tkanki

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde CALPEROS 1000 Calcii carbonas 400 mg jonów wapnia, kapsułki twarde Należy uważnie

Bardziej szczegółowo

Choroby związane z wygasaniem czynności jajników.

Choroby związane z wygasaniem czynności jajników. Choroby związane z wygasaniem czynności jajników. Sytuacja hormonalna przed i po menopauzie Względny hyperestrogenizm - zmiany przerostowe (polipy, mięśniaki, przerost śluzówki macicy, mastopatia) Hypoestrogenizm

Bardziej szczegółowo

Układ wewnątrzwydzielniczy

Układ wewnątrzwydzielniczy Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Vigantol 500 mikrogramów/ml (20 000 j.m.); krople doustne, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml (40 kropli) zawiera 500 mikrogramów

Bardziej szczegółowo

WITAMINY DLA DIABETYKÓW

WITAMINY DLA DIABETYKÓW WITAMINY DLA DIABETYKÓW Witaminy dla diabetyków: zestaw witamin i składników mineralnych dostosowany ilościowo i jakościowo do potrzeb osób chorych na cukrzycę jako uzupełnienie codziennej diety. Energia

Bardziej szczegółowo

Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia

Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%

Bardziej szczegółowo

Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza

Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności

Bardziej szczegółowo

Vigantol 500 mikrogramów/ml ( j.m.), krople doustne, roztwór (Cholecalciferolum)

Vigantol 500 mikrogramów/ml ( j.m.), krople doustne, roztwór (Cholecalciferolum) Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Vigantol 500 mikrogramów/ml (20 000 j.m.), krople doustne, roztwór (Cholecalciferolum) Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem

Bardziej szczegółowo

CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI

CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER

Bardziej szczegółowo

deesis.com.pl D3 Witamina słońca Dr. Jacobs D3 Witamina słońca suplement diety dla odporności, zębów i kości produkt odpowiedni dla wegetarian

deesis.com.pl D3 Witamina słońca Dr. Jacobs D3 Witamina słońca suplement diety dla odporności, zębów i kości produkt odpowiedni dla wegetarian Informacje o produkcie D3 Witamina słońca Dr. Jacobs Cena : 39.00 zł Stan magazynowy : bardzo wysoki Średnia ocena : brak recenzji Utworzono 18-09-2016 D3 Witamina słońca suplement diety dla odporności,

Bardziej szczegółowo

Wydział Zdrowia Publicznego, Kierunek DIETETYKA, Studia I stopnia stacjonarne I rok, Rok akademicki 2013/2014

Wydział Zdrowia Publicznego, Kierunek DIETETYKA, Studia I stopnia stacjonarne I rok, Rok akademicki 2013/2014 Grupa 1 1 63571 2.1 3.1 4.1 8.1 12.1 14.1 2 63572 2.2 3.2 4.2 8.2 12.2 14.2 3 63573 2.3 3.3 4.3 8.3 12.3 14.3 4 63574 2.4 3.4 4.4 8.4 12.4 14.4 5 63575 2.5 3.5 4.5 8.5 12.5 14.5 6 63576 2.6 3.6 5.1 9.1

Bardziej szczegółowo

Tajemnica magnezu (część pierwsza)

Tajemnica magnezu (część pierwsza) Tajemnica magnezu (część pierwsza) Magnez, wapń, potas i sód są podstawowymi jonami niezbędnymi do zachowania równowagi pomiędzy poszczególnymi fizjologicznymi procesami w organizmie. Odchylenia od prawidłowego

Bardziej szczegółowo

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka osteoporozy

Profilaktyka osteoporozy Krakowskie Centrum Rehabilitacji i Ortopedii Al. Modrzewiowa 22, 30 224 Kraków Profilaktyka osteoporozy Program edukacyjny pacjentów Krakowskiego Centrum Rehabilitacji i Ortopedii realizowany w ramach

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO l. NAZW A WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO Devisol-25, 150 mikrogramów/mililitr, krople doustne, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH 1 mi kropli

Bardziej szczegółowo

Poziom i. studiów. Punkty ECTS

Poziom i. studiów. Punkty ECTS WYDZIAŁ LEKARSKI II Poziom i Nazwa kierunku Lekarski tryb studiów Nazwa Jednostka realizująca, wydział Fizjologia kliniczna- Patofizjologia Punkty ECTS 3 Katedra i Zakład Patofizjologii Wydział Lekarski

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde CALPEROS 1000 Calcii carbonas 400 mg jonów wapnia, kapsułki twarde Należy uważnie

Bardziej szczegółowo

Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?

Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego

Bardziej szczegółowo

Vlv~~ Y(ł l?r..i,!. dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Białystok Ul. Mieszka I-go 4B

Vlv~~ Y(ł l?r..i,!. dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Białystok Ul. Mieszka I-go 4B Vlv~~ Y(ł l?r..i,!. dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska Zakład Dietetyki i Żywienia Klinicznego Wydział Nauk o Zdrowiu Białystok, dn. 19.01.2016 Uniwersytet Medyczny w Białymstoku 15-054 Białystok Ul. Mieszka

Bardziej szczegółowo

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia. Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie

Bardziej szczegółowo

Ieiunus raro stomachus vulgaria temnit Głodny żołądek rzadko gardzi pospolitym jadłem (Horacy)

Ieiunus raro stomachus vulgaria temnit Głodny żołądek rzadko gardzi pospolitym jadłem (Horacy) Ieiunus raro stomachus vulgaria temnit Głodny żołądek rzadko gardzi pospolitym jadłem (Horacy) Cuius panis est, panis datum Kto ma chleb, temu jeszcze dają. Bogatemu diabeł dziecko kołysze. Rembrandt (1606

Bardziej szczegółowo

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Dariusz Moczulski Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM ul. Żeromskiego 113, Łódź Zaburzenia gospodarki wodno

Bardziej szczegółowo

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),

Bardziej szczegółowo

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia

Bardziej szczegółowo

Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet

Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm

Bardziej szczegółowo

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej

Bardziej szczegółowo

Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej. dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska

Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej. dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska Rehabilitacja medyczna Rehabilitacja medyczna to dziedzina medycyny

Bardziej szczegółowo

MECHANIZM NEUROHORMONALNY

MECHANIZM NEUROHORMONALNY MECHANIZM NEUROHORMONALNY bodźce nerwowe docierają do nerek włóknami nerwu trzewnego, wpływają one nie tylko na wielkość GFR i ukrwienie nerek (zmieniając opór naczyń nerkowych), ale również bezpośrednio

Bardziej szczegółowo

Niedokrwistość normocytarna

Niedokrwistość normocytarna Dominika Dąbrowska Interpretacja badań laboratoryjnych III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Niedokrwistość normocytarna NIedokrwistość normocytarna Hemoglobina - normy, przelicznik Kobiety

Bardziej szczegółowo

RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego

RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F SEMINARIUM 1 09-13.04.2018 Fizjologia układu pokarmowego Pobieranie pokarmów. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego I. Neurohormonalna

Bardziej szczegółowo

50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga

Bardziej szczegółowo

Gospodarka wapniowo-fosforanowa

Gospodarka wapniowo-fosforanowa Gospodarka wapniowo-fosforanowa Wapń w ustroju: SUROWICA 0,01% całk. ustroju Ca całk. 2,1 2,7 mmol/l 30 50 % -związany z białkami albuminy, globuliny; 5-15 % - rozpuszczalny, niezjonizowany- kompleksy

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi

SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi I. Przedmiot fakultatywny Choroby metaboliczne kości problem współczesnej cywilizacji. Mity i fakty (zajęcia oparte

Bardziej szczegółowo

Tkanka chrzęstna i tkanka kostna

Tkanka chrzęstna i tkanka kostna Tkanka chrzęstna i tkanka kostna Tkanki podporowe, budują szkielet człowieka i w tej budowie wzajemnie się uzupełniają: w życiu embrionalnym modele chrzęstne kości długich zastępowane przez kość tkanka

Bardziej szczegółowo

Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego

Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Marcin Kalisiak Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Kierownik Kliniki: prof. Ewa Helwich 1 Plan prezentacji co to

Bardziej szczegółowo

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47 Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12

Bardziej szczegółowo

Rola wapnia w organizmie

Rola wapnia w organizmie Wapń w organizmie jego rola, źródła w pożywieniu i objawy niedoboru O wapniu wiemy tyle, że jest konieczny w diecie, aby nasze kości były twarde i oporne na złamania. Pierwiastek ten ma jednak więcej funkcji

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO

BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO BADANIE PŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO 1. Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) Podstawowym sposobem uzyskania próbki do badania płynu mózgowo rdzeniowego jest punkcja lędźwiowa. Nakłucie lędźwiowe przeprowadza

Bardziej szczegółowo

Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki u psów

Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki u psów Zewnątrzwydzielnicza niewydolność Roman Lechowski Katedra Chorób Małych Zwierząt z Klinika, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie Niewystarczajace wytwarzanie enzymów trawiennych przez trzustkę

Bardziej szczegółowo

NAUKI O CZŁOWIEKU. Biologia kości Terminologia

NAUKI O CZŁOWIEKU. Biologia kości Terminologia NAUKI O CZŁOWIEKU Biologia kości Terminologia PODSTAWOWE INFORMACJE O KOŚCIACH Kośd jest jedną z najmocniejszych substancji biologicznych Szkielet jednak to mniej niż 20% masy ciała FUNKCJE KOŚCI Układ

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. DEVISOL-25, 150 µg/ml, krople doustne, roztwór (Calcifediolum)

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. DEVISOL-25, 150 µg/ml, krople doustne, roztwór (Calcifediolum) Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta DEVISOL-25, 150 µg/ml, krople doustne, roztwór (Calcifediolum) Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera

Bardziej szczegółowo

BUDOWA USTROJU Zaburzenia regulacji wodno-elektrolitowej (C) III Katedra Chirurgii Ogólnej UJ CM

BUDOWA USTROJU Zaburzenia regulacji wodno-elektrolitowej (C) III Katedra Chirurgii Ogólnej UJ CM BUDOWA USTROJU Zaburzenia regulacji wodno-elektrolitowej 2016 (C) III Katedra Chirurgii Ogólnej UJ CM Skład ustroju 100% 90% % wagi ciała 80% Tłuszcz 25% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% BMC 75% Tłuszcz

Bardziej szczegółowo

Osteoporoza. Opracowała: Gargula Angelika Klasa 1g

Osteoporoza. Opracowała: Gargula Angelika Klasa 1g Osteoporoza Opracowała: Gargula Angelika Klasa 1g 1 Spis treści 1. Charakterystyka 2. Objawy 3. Przyczyny osteoporozy wtórnej 4. Leczenie 5. Profilaktyka 6. Podsumowanie 7. Źródła 2 1. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

Nie łam się! dlaczego powstaje osteoporoza?

Nie łam się! dlaczego powstaje osteoporoza? Nie łam się! dlaczego powstaje osteoporoza? dr Paweł Majewski Wupatki National Monument, AZ, USA fot. P. Majewski Leczenie osteoporozy: Bisfosfoniany, Hamują kalcyfikację, a także resorpcję kości zależną

Bardziej szczegółowo

Hiperkaliemia. Dzienne zapotrzebowanie. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska. 1 meq/kg/dobę. 1 meq K + - 2,5cm banana

Hiperkaliemia. Dzienne zapotrzebowanie. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska. 1 meq/kg/dobę. 1 meq K + - 2,5cm banana Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska Dzienne zapotrzebowanie 1 meq/kg/dobę 1 meq K + - 2,5cm banana Dzienne zapotrzebowanie osoby 70 kg = 30 cm banana 1 Prawidłowe wartości potasu w

Bardziej szczegółowo

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne

Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Poniedziałek 10.30-12.00 - ul. Medyczna 9, sala A 27.02.17 Zaburzenia czynnościowe

Bardziej szczegółowo

Choroby cywilizacyjne cz. 2 Choroby metaboliczne.

Choroby cywilizacyjne cz. 2 Choroby metaboliczne. Choroby cywilizacyjne cz. 2 Choroby metaboliczne. lek. Kamil Chudziński Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny MSW w Warszawie 08.05.2015 O czym już mówiliśmy? Choroby

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016:

HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016: HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016: Tematy wykładów: 1. Badania laboratoryjne w medycynie prewencyjnej. dr hab. Bogdan Solnica, prof. UJ 2. Diagnostyka

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Kalcipos-D, 500 mg + 800 IU, tabletki powlekane 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każda tabletka powlekana zawiera 500 mg wapnia (Calcium)

Bardziej szczegółowo

ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU

ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Każda kapsułka zawiera 0,266 mg kalcyfediolu (Calcifediolum), co odpowiada IU witaminy D.

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Każda kapsułka zawiera 0,266 mg kalcyfediolu (Calcifediolum), co odpowiada IU witaminy D. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Solcidiol, 0,266 mg, kapsułki miękkie 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każda kapsułka zawiera 0,266 mg kalcyfediolu (Calcifediolum), co

Bardziej szczegółowo

CHRAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHRAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHRAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Calcilac, 500 mg + 400 IU, tabletki do rozgryzania i żucia 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka do rozgryzania i żucia zawiera:

Bardziej szczegółowo

Instrukcja wspierania opiekuna osoby zależnej w zakresie profilaktyki zdrowotno-rehabilitacyjnej

Instrukcja wspierania opiekuna osoby zależnej w zakresie profilaktyki zdrowotno-rehabilitacyjnej Załącznik nr 39 Instrukcja wspierania opiekuna osoby zależnej w zakresie profilaktyki zdrowotno-rehabilitacyjnej Wykaz zalecanych badań diagnostycznych dla opiekunów zależnych seniorów w ramach testowania

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO JUVIT D 3, 20 000 j.m./ml, krople doustne, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml (ok. 34 kropli) zawiera 0,5 mg Colecalciferolum

Bardziej szczegółowo

Created by Neevia Document Converter trial version http://www.neevia.com Created by Neevia Document Converter trial version

Created by Neevia Document Converter trial version http://www.neevia.com Created by Neevia Document Converter trial version TEST 1 1. Głównymi składnikami białkowymi osocza są: a) albuminy, globuliny b) albuminy, globuliny, fibrynogen c) glikoproteiny, lipoproteiny, metalproteiny d) prawidłowa b i c (+) e) Ŝadna odpowiedź nie

Bardziej szczegółowo

Czy mogą być niebezpieczne?

Czy mogą być niebezpieczne? Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i

Bardziej szczegółowo

PATOFIZJOLOGIA ZWIERZĄT

PATOFIZJOLOGIA ZWIERZĄT PATOFIZJOLOGIA ZWIERZĄT Rok akademicki 2016/2017 Wykłady z przedmiotu Patofizjologia Zwierząt odbywać się będą w poniedziałki i środy o godzinie 8.30 w Audytorium Kliniki Małych Zwierząt Pierwszy wykład

Bardziej szczegółowo

Układ kostny jest strukturą żywą, zdolną do:

Układ kostny jest strukturą żywą, zdolną do: FUNKCJE KOŚCI Układ kostny jest strukturą żywą, zdolną do: wzrostu adaptacji naprawy FUNKCJE KOŚCI Podstawowym elementem składowym układu kostnego jest tkanka kostna. FUNKCJE KOŚCI Układ kostny składa

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Osteogenon, 830 mg, tabletki powlekane 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 tabletka powlekana zawiera 830 mg kompleksu osseiny i hydroksyapatytu,

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Sanosvit Calcium, 114 mg jonów wapnia (Ca 2+ )/ 5 ml, syrop. 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 5 ml syropu zawiera substancje czynne: Glukonolaktobionian

Bardziej szczegółowo

Flexagen 12g*30saszetek smak malinowy OLIMP

Flexagen 12g*30saszetek smak malinowy OLIMP Kości i stawy > Model : - Producent : - Flexagen to innowacyjna kompozycja dwóch form kolagenu: natywnej, typu II i hydrolizatu kolagenu, wzbogacona w kompleks składników mineralnych: wapń i fosfor (Calci-K,

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta CALPEROS 500 Calcii carbonas 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde CALPEROS 1000 Calcii carbonas 400 mg jonów wapnia, kapsułki twarde Należy uważnie

Bardziej szczegółowo

Dr inż. Marta Kamińska

Dr inż. Marta Kamińska Nowe techniki i technologie dla medycyny Budowa kończyb Kość zbita i gąbczakta Budowa Ktawów i więzadeł OKteoKyBteza Dr inż. Marta Kamińska 1 TkaBka chrzęktba TkaBka chrzęktba KtaBowi rodzaj tkabki łączbej.

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Vigantol 500 mikrogramów/ml ( IU), krople doustne, roztwór (Cholecalciferolum)

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Vigantol 500 mikrogramów/ml ( IU), krople doustne, roztwór (Cholecalciferolum) Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Vigantol 500 mikrogramów/ml (20 000 IU), krople doustne, roztwór (Cholecalciferolum) Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem

Bardziej szczegółowo

Kompartmenty wodne ustroju

Kompartmenty wodne ustroju Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około

Bardziej szczegółowo

Osteoporoza. Opracowanie: dr n. med. Bogdan Bakalarek www.ortopeda.biz.pl Strona: 1 /5

Osteoporoza. Opracowanie: dr n. med. Bogdan Bakalarek www.ortopeda.biz.pl Strona: 1 /5 Osteoporoza Osteoporoza jest chorobą cywilizacyjną. Zagraża ona co dziesiątej osobie. Polega na nadmiernej utracie masy kostnej połączonej z osłabieniem wytrzymałości kości. Kości stają się kruche i łatwo

Bardziej szczegółowo

Europejski Tydzień Walki z Rakiem

Europejski Tydzień Walki z Rakiem 1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie

Bardziej szczegółowo

Czynność wątroby. Fizjologia człowieka

Czynność wątroby. Fizjologia człowieka Czynność wątroby Fizjologia człowieka Wątroba (hepar) Jest największym gruczołem, Zbudowana jest w 80% z komórek miąższowych hepatocytów, w 16% z komórek siateczkowo-śródbłonkowych gwieździstych Browicza-Kupffera

Bardziej szczegółowo

Klinika Ortopedii Dziecięcej Katedry Ortopedii Dziecięcej UM w Lublinie

Klinika Ortopedii Dziecięcej Katedry Ortopedii Dziecięcej UM w Lublinie 1 Szymon Skwarcz Klinika Ortopedii Dziecięcej Katedry Ortopedii Dziecięcej UM w Lublinie Wpływ aktywowanego autologicznego osocza bogatopłytkowego (PRP) oraz fosforanu trójwapniowego hydroksyapatytu na

Bardziej szczegółowo

Żywienie w profilaktyce i leczeniu osteoporozy

Żywienie w profilaktyce i leczeniu osteoporozy Żywienie w profilaktyce i leczeniu osteoporozy - definicje i epidemiologia - budowa i fizjologia kości - rodzaje, przebieg i objawy ostoporozy - czynniki ryzyka osteoporozy - czynniki żywieniowe - leczenie

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO, OZNAKOWANIE OPAKOWAŃ I ULOTKA DLA PACJENTA

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO, OZNAKOWANIE OPAKOWAŃ I ULOTKA DLA PACJENTA CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO, OZNAKOWANIE OPAKOWAŃ I ULOTKA DLA PACJENTA 1 CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 2 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Orocal D 3 Lemon, 500 mg + 10 µg (400 j.m.), tabletki

Bardziej szczegółowo

Vigantol, 500 mikrogramów/ml ( IU), krople doustne, roztwór

Vigantol, 500 mikrogramów/ml ( IU), krople doustne, roztwór CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Vigantol, 500 mikrogramów/ml (20 000 IU), krople doustne, roztwór 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml (40 kropli) zawiera 500 µg cholekalcyferolu

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA. Ostowap D 3 Calcii carbonas + Cholecalciferolum 250 mg Ca 2+ + 200 j.m. Tabletki powlekane

ULOTKA DLA PACJENTA. Ostowap D 3 Calcii carbonas + Cholecalciferolum 250 mg Ca 2+ + 200 j.m. Tabletki powlekane ULOTKA DLA PACJENTA Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona ważne informacje dla pacjenta. Lek ten jest dostępny bez recepty, aby można było leczyć niektóre schorzenia bez pomocy lekarza.

Bardziej szczegółowo

PLANOWANIE INTERWENCJI ŻYWIENIOWEJ

PLANOWANIE INTERWENCJI ŻYWIENIOWEJ Kurs Zespołów Żywieniowych PLANOWANIE INTERWENCJI ŻYWIENIOWEJ Stanisław Kłęk Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu Szpital Specjalistyczny im. Stanley Dudrick a, Skawina

Bardziej szczegółowo

Osteoporoza diagnostyka i terapia u osób starszych

Osteoporoza diagnostyka i terapia u osób starszych Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Nauk o Zdrowiu Osteoporoza diagnostyka i terapia u osób starszych Psychofizyczne aspekty zdrowego starzenia warsztaty z fizjoterapii i dietetyki AŚwitoń

Bardziej szczegółowo

2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY CALPEROS 500 Jedna kapsułka twarda zawiera 200 mg jonów wapnia w postaci 500 mg wapnia węglanu (Calcii carbonas).

2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY CALPEROS 500 Jedna kapsułka twarda zawiera 200 mg jonów wapnia w postaci 500 mg wapnia węglanu (Calcii carbonas). CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO CALPEROS 500, 200 mg jonów wapnia, kapsułki twarde CALPEROS 1000, 400 mg jonów wapnia, kapsułki twarde 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY

Bardziej szczegółowo