Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżet państwa w ramach Zintegrowanego

Transkrypt

1

2 Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżet państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Wydawca: Małopolski Urząd Wojewódzki Wydział Zarządzania Funduszami Europejskimi ul. Basztowa 22, Kraków tel.: fax: Projekt i skład: Grupa 3 Zdjęcia: Tomasz Chała, Iwona Maciaszek (Grupa 3) Beneficjenci ZPORR, m.in. Teksty: Wydział Zarządzania Funduszami Europejskimi MUW Druk i oprawa: Drukarnia Towarzystwa Słowaków w Polsce Dane zawarte w raporcie ewaluacyjnym wg stanu na r. Dane w części opisowej projektów - na podstawie umów i aneksów wg stanu na r.

3 Spis treści Wstęp 2.Realizacja ZPORR w Małopolsce 3.Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego 4.Projekty infrastrukturalne realizowane ze ZPORR Priorytet I. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów Działanie 1.1. Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego Poddziałanie Infrastruktura drogowa Poddziałanie Infrastruktura transportu publicznego Działanie 1.2. Infrastruktura ochrony środowiska Działanie 1.3. Regionalna infrastruktura społeczna Poddziałanie Regionalna infrastruktura edukacyjna Poddziałanie Regionalna infrastruktura ochrony zdrowia Działanie 1.4. Rozwój turystyki i kultury Działanie 1.5. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Działanie 1.6. Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach Priorytet III. Rozwój lokalny Działanie 3.1. Obszary wiejskie Działanie 3.2. Obszary podlegające restrukturyzacji Działanie 3.3. Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe Poddziałanie Rewitalizacja obszarów miejskich Poddziałanie Rewitalizacja obszarów miejskich poprzemysłowych, powojskowych Działanie 3.5. Lokalna infrastruktura społeczna Poddziałanie Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportowa Poddziałanie Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia 5.Słowniczek pojęć podstawowych ZPORR 6.Podsumowanie 7.Podziekowanie 3

4 1 Wstęp Szanowni Państwo W 2004 roku Polska weszła do Unii Europejskiej jako jeden ze słabszych ekonomicznie partnerów. Członkostwo w strukturach UE otworzyło przed Polską nowe możliwości i nowe wyzwania. Nasz kraj otrzymał szansę korzystania z funduszy europejskich. Od czterech lat Małopolska z tej szansy efektywnie korzysta. Samorządy gmin, powiatów i województwa, instytucje kultury, ośrodki naukowe, przedsiębiorcy oraz indywidualni mieszkańcy naszego regionu z sukcesem pozyskują środki unijne. Dziś prawie każdy Małopolanin dostrzega efekty programów finansowanych z europejskich środków. W znacznej mierze to pieniądze europejskie przeobrażają nasz region. Jest to efekt mądrego i racjonalnego inwestowania środków w projekty najbardziej potrzebne społecznościom lokalnym. Doświadczenia w pozyskiwaniu środków przedakcesyjnych przyczyniły się w dużej mierze do efektywnej realizacji projektów z Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. W latach Małopolska miała do wykorzystania w ramach ZPORR ponad 185 mln Euro. W celu pozyskania środków złożono wniosków aplikacyjnych. W Małopolsce do realizacji zakwalifikowano 644 wnioski, z czego 207 dotyczyło m.in. infrastruktury drogowej, modernizacji wodociągów i sieci kanalizacyjnych, odnowy obiektów zabytkowych i turystycznych. Sukcesy realizacji ZPORR w latach w Małopolsce są zasługą wielu instytucji, realizujących program. Dzięki ich zaangażowaniu powstało wiele inwestycji, które przez długie lata będą służyć mieszkańcom Małopolski. Jednakże, zadowoleni powinniśmy być przede wszystkim z tego, że wydane do tej pory pieniądze unijne znacznie podniosły atrakcyjność regionu. Małopolska jest stale jednym z najlepiej rozwijających się województw. Każdego roku do Małopolski przyjeżdża coraz więcej turystów. Rośnie zarówno liczba osób, które odwiedzają nasz region tylko na kilka dni, ale również tych, którzy decydują się w nim zamieszkać. Wszystko to dowodzi, że województwo małopolskie bardzo dobrze wykorzystuje środki unijne, przeznaczając je na dobrze dobrane projekty. Jerzy Miller Wojewoda Małopolski 4

5 2 Realizacja ZPORR w Małopolsce Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) był jednym z siedmiu programów służących realizacji Narodowego Planu Rozwoju (NPR) Podstaw Wsparcia Wspólnoty na lata , rozliczanym zgodnie z zasadą n+2 do końca 2008 roku. Celem strategicznym ZPORR było tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. 5

6 2 Realizacja ZPORR w Małopolsce Wojewoda Małopolski pełnił rolę Instytucji Pośredniczącej w zarządzaniu ZPORR w Małopolsce. Główne zadania Wojewody obejmowały: podpisywanie umów o dofinansowanie projektów i finansowanie działań; kontrolę prawidłowości realizacji projektów; weryfikację i potwierdzanie wydatków poniesionych w ramach komponentu regionalnego ZPORR; obsługę przepływu środków finansowych do beneficjentów; informację i promocję ZPORR; ostateczne rozliczenie inwestycji realizowanych ze ZPORR. W imieniu Wojewody zadania te realizował Wydział Zarządzania Funduszami Europejskimi Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie we współpracy z Wydziałami Finansów i Budżetu oraz Prawnym i Nadzoru. W ramach ZPORR (wg stanu na r.) Wojewoda Małopolski zawarł 207 umów z beneficjentami w ramach Priorytetu I i III (z wyłączeniem Działania 3.4. Mikroprzedsiębiorstwa) na łączną kwotę ,79 zł, przy czym dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi ,15 zł, natomiast pozostałą część stanowią budżet państwa i wkład własny beneficjentów. Małopolska jako jeden z pierwszych regionów w kraju rozpoczęła realizację programu. Samorząd Województwa zorganizował nabory wniosków i wprowadził preselekcję, która umożliwiła już na samym początku szybkie wybranie inwestycji do realizacji. W styczniu 2005 r. Małopolski Urząd Wojewódzki jako pierwszy wypłacił środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Do połowy 2007 roku Małopolska była liderem w Polsce w wydatkowaniu środków unijnych, co pozwoliło na zapewnienie płynności finansowej tj. bieżącej refundacji poniesionych wydatków. Pracownicy Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego zaangażowani we wdrażanie ZPORR 6

7 2 Realizacja ZPORR w Małopolsce Priorytet I Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów ukierunkowany był na wzrost atrakcyjności regionu poprzez wzmocnienie infrastruktury regionalnej. Realizacja tego Priorytetu przyczyniła się do wzmocnienia i rozwoju infrastruktury, w szczególności: dynamizowania regionalnych ośrodków wzrostu, w tym wzmocnienia powiązań krajowych i regionalnych ośrodków wzrostu z obszarami biedniejszymi; poprawy atrakcyjności województwa dla lokalizacji działalności gospodarczej; uczynienia regionu przyjaznym do pracy i zamieszkania; rozbudowy i modernizacji infrastruktury drogowej poprawiającej dostępność komunikacyjną regionu; zwiększenia bezpieczeństwa i jakości miejskich systemów komunikacyjnych tj. dróg i publicznej komunikacji miejskiej; podniesienia jakości środowiska uwzględniając wody powierzchniowe; poprawy warunków technicznych szkół wyższych; rozbudowy i modernizacji infrastruktury ochrony zdrowia; wzmocnienia infrastruktury turystycznej i kulturalnej; zwiększenia dostępu mieszkańców regionu do internetu. Priorytet III Rozwój lokalny wspierał proces restrukturyzacji rozwoju lokalnego, w tym lokalną infrastrukturę techniczną, turystyczną, kulturalną i społeczną. Realizacja tego Priorytetu przyczyniła się do rozwoju lokalnego, w szczególności do poprawy: infrastruktury technicznej dróg gminnych i powiatowych; infrastruktury kulturalnej, turystycznej oraz przyrodniczej przy jednoczesnym obudowaniu usługami; rozwoju infrastruktury technicznej umożliwiającej zróżnicowanie działalności gospodarczej; rozwoju infrastruktury technicznej, w tym drogowej, kulturalnej i turystycznej na obszarach rewitalizowanych poprzemysłowych i powojskowych; rozwoju bazy edukacyjnej, w tym budowy, modernizacji, wyposażenia szkół oraz placówek edukacyjnych na obszarach wiejskich; dostępu do usług medycznych i społecznych, w tym doposażenia sprzętowego. W Małopolsce w ramach Priorytetu I Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów zrealizowano 64 projekty, które obejmowały przebudowę lub modernizację dróg wojewódzkich, powiatowych, wiaduktów, mostów oraz wprowadzenie nowych rozwiązań komunikacyjnych w miastach. Kolejną grupą przedsięwzięć były inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska, w tym budowa lub modernizacja kanalizacji sanitarnej, oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów w gminach, czy też przedsięwzięcia mające na celu zatrzymanie degradacji ekologicznej zbiorników wodnych na terenie Małopolski. W ramach Priorytetu I zostały wdrożone także działania służące poprawie lub rozbudowie regionalnej infrastruktury edukacyjnej, realizowane przez uczelnie wyższe Małopolski. Mieszkańcom województwa służą zrealizowane projekty z zakresu poprawy regionalnej infrastruktury ochrony zdrowia, takie jak: przebudowa lub modernizacja szpitali oraz wyposażenie ich w specjalistyczny sprzęt medyczny. Dzięki projektom realizowanym w zakresie rozwoju turystyki i kultury Małopolska zyskuje na atrakcyjności i przyciąga coraz więcej turystów krajowych i zagranicznych. Wśród zrealizowanych przedsięwzięć znajdują się takie projekty jak: remont i adaptacja zabytkowych zamków, pałaców i klasztorów, przebudowa Opery w Krakowie czy instalacja systemów zabezpieczających w drewnianych sakralnych obiektach w Małopolsce. Ponadto, zrealizowane zostały projekty sprzyjające budowaniu społeczeństwa informacyjnego, w tym: budowa systemów zarządzania w zakresie edukacji, administracji, budowa systemów teleinformatycznych. W ramach Priorytetu III Rozwój lokalny w Małopolsce zrealizowano 143 projekty służące rozwojowi obszarów wiejskich i obszarów podlegających restrukturyzacji, które obejmowały m.in. budowę dróg gminnych, kanalizacji, oczyszczalni ścieków, rewitalizację obszarów miejskich, poprzemysłowych, powojskowych, renowację obiektów zabytkowych, czy rozwój stref aktywności gospodarczej. Wsparcie dla lokalnej infrastruktury społecznej stanowią projekty dotyczące rozbudowy infrastruktury edukacyjnej i sportowej, w tym rozbudowy szkół, budowy sal gimnastycznych w szkołach oraz poprawy lokalnej infrastruktury ochrony zdrowia obejmujące modernizację, przebudowę ośrodków zdrowia, wyposażenie czy też doposażenie w sprzęt medyczny. 7

8 8 Mysławczyce Chomranice Tęgoborze Trybsz Groń Niedzica Wesoła Sieniczno Tenczynek Wola Filipowska Rożnów Bobrek Kasinka Mała Tyniec Char Faliszowice Mordarka Ryczów Smardzowice Kobylec Balice Rudawa Bolechowice Łęki Bielany Łąkta Górna Żerków Biesiadki Lewniowa Modlniczka Czarna Góra Bobin Mysławczyce Łazany Graboszyce Ostrowsko Skrzydlna Przenosza Radziszów Miechowice Wielkie Leksandrowa Połom Duży Lusina Osielec Jurków Modlnica Przeginia Gotkowice Czubrowice Racławice Białka Jangrot Wysiołek Luborzycki Łączany Gołkowice Jazowsko Raba Niżna Poręba Wielka Przełęcz Snozka Miechów- -Charsznica Kozłów Książ Wielki Słaboszów Racławice Koszyce Nowe Brzesko Wawrzeńczyce Koniusza Drwinia Radziemice Pałecznica Rzezawa Szczurowa Borzęcin Górny Dębno Wierzcho Wietrz G Kłaj Luborzyca Trąbki Ko Gród n. D Łososina Dolna Chełmiec Nawojowa Podegrodzie Rytro Łukowica Łącko Ochotnica Dolna Krościenko n. Dunajcem Maniowy Niżne - Łapsze Kamienica Jabłonka Lipnica Wielka Czarny Dunajec Poronin Szaflary Biały Dunajec Bukowina Tatrzańska Kościelisko Bystra Spytkowice Raba Wyżna Niedźwiedź Lubień Tokarnia Pcim Wiśniowa Słopnice Tymbark Dobra Jodłownik Raciechowice Łapanów Trzciana Żegocina Laskowa Iwkowa Gnojnik Gdów Lipnica Murowana Zawoja Stryszawa Zembrzyce Budzów Lanckorona Mucharz Stryszów Wieprz Tomice Osiłek Polanka Wielka Spytkowice Babice Przeciszów Zielonki Zabierzów Liszki Czernichów Brzeźnica Mogilany Siepraw Trzyciąż Jerzmanowice Sułoszowa Wielka Wieś Michałowice Iwanowice- -Włość. Gołcza Klucze Bolesław Wolbrom Bukowno Krzeszowice Trzebinia Alwernia Skała Słomniki Libiąż Chełmek Brzeszcze Skawina Zator Kęty Andrychów Kalwaria Zebrzydowska Świątniki Górne Maków Podhalański Rabka Zdrój Mszana Dolna Jordanów Dobczyce Niepołomice Nowy Wiśnicz Stary Sącz Piwnic Szczawnica Czchów Sułkowice MIECHÓW OLKUSZ CHRZANÓW OŚWIĘCIM WADOWICE SUCHA BESKIDZKA NOWY TARG ZAKOPANE LIMANOWA BRZESKO BOCHNIA WIELICZKA PROSZOWICE MYŚLENICE KRAKÓW NOWY Realizacja ZPORR w Małopolsce 2

9 Projekty infrastrukturalne realizowane w ramach ZPORR w województwie małopolskim 1: Szczucin Dąbrowica Pawłów Kanna Mędrzechów Zabrnie Samocice Bolesław Dąbrowica Szczucin ręboszówpawłów Kanna Olesno Radogoszcz Mędrzechów Zabrnie ychowice Gruszów Mały Samocice Bolesław DĄBROWA TARNOWSKA ręboszów ychowice Żabno DĄBROWA Radłów TARNOWSKA sławice Radłów zewice Ostrów Kąśna Dolna Śmigno Pawęzów Radogoszcz Gruszów Luszowice Mały Lisia Góra Pawęzów Skrzyszów TARNÓW Rzuchowa sławice Wojnicz Ostrów zewice ek unajcem rzenna Zakliczyn Wojnicz rzenna Kamionka Wielka Łabowa Olesno Pleśna Pleśna Gromnik Tuchów Ciężkowice Zakliczyn ek unajcem SĄCZ Bobowa Grybów SĄCZ Żabno Śmigno Tuchów Rzuchowa Luszowice TARNÓW Lisia Góra Skrzyszów Ryglice Rzepiennik Strzyżewski Rzepiennik Biskupi GORLICE Szerzyny Ryglice Gromnik Zborowice Rzepiennik Biecz Szerzyny Strzyżewski Moszczenica Łużna Bobowa Ciężkowice Rzepiennik Klęczany Biskupi Kąśna Dolna Lipinki Grybów Kamionka Wielka Zborowice Biecz Moszczenica Dominikowice Łużna Klęczany Sękowa Ropa Lipinki GORLICE Ropa Uście Sękowa Gorlickie Dominikowice NOWY SĄCZ BRZESKO Skawina Poronin Niedzica Miasta - powiaty grodzkie Miasta - powiaty ziemskie Miasta - siedziby gmin Wsie - siedziby gmin Wsie Autostrady Drogi krajowe Drogi wojewódzkie Granice województwa Granice powiatów PROJEKTY W PODZIALE NA PRIORYTETY I DZIAŁANIA: Priorytet I - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów (projekty zakończone i w trakcie realizacji) Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego Infrastruktura ochrony środowiska Regionalna infrastruktura społeczna (edukacyjna oraz ochrony zdrowia) Rozwój turystyki i kultury Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach Priorytet III - Rozwój lokalny (projekty zakończone i w trakcie realizacji) Obszary wiejskie Obszary podlegające restrukturyzacji Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe Lokalna infrastruktura społeczna (edukacyjna i sportowa oraz ochrony zdrowia) zna-zdrój Krynica Łabowa Krzyżówka Huta Wysowska Wysowa Uście Gorlickie zna-zdrój Muszyna Krynica Krzyżówka Huta Wysowska Wysowa Muszyna 9

10 Realizacja ZPORR w Małopolsce 2 Kozłów Książ Wielki Miechów-Charsznica Wolbrom Klucze Bolesław Tenczynek Babice Bobrek Alwernia Brzeszcze Polanka Wielka Czernichów Mogilany Kalwaria WADOWICE Zebrzydowska Siepraw Stryszów Lanckorona Mucharz Zembrzyce SUCHA BESKIDZKA Budzów Żegocina Jodłownik Pcim Lubień Kasinka Mała Mszana Dolna Bystra Spytkowice Łącko Stary Sącz Groń Kościelisko Lipinki GORLICE Grybów Ropa Kamionka Wielka Sękowa Nawojowa Uście Gorlickie Łabowa Maniowy Trybsz Biały Dunajec Bukowina Poronin Tatrzańska Biecz Moszczenica Rytro Jabłonka Szaflary Łużna Podegrodzie NOWY TARG Czarny Dunajec Szerzyny Ciężkowice Bobowa Chełmiec Ochotnica Dolna Lipnica Wielka Zborowice Gródek n. Dunajcem NOWY SĄCZ Kamienica Raba Wyżna Rożnów Łososina Dolna Chomranice Łukowica Rabka Zdrój Rzepiennik Strzyżewski Korzenna Słopnice Niedźwiedź Jordanów Gromnik Tęgoborze LIMANOWA Stryszawa Zawoja Laskowa Ryglice Tuchów Zakliczyn Iwkowa Tymbark Dobra Pleśna Czchów Trzciana Raciechowice Wiśniowa Tokarnia Maków Podhalański Skrzyszów Wojnicz Gnojnik Lipnica Murowana Łapanów Sułkowice BRZESKO Nowy Wiśnicz Gdów MYŚLENICE Andrychów TARNÓW Rzezawa Dębno Dobczyce Lisia Góra Borzęcin Górny Wierzchosławice BOCHNIA Trąbki Świątniki Górne Żabno Radłów Kłaj WIELICZKA Skawina Brzeźnica Tomice Wieprz Szczurowa Niepołomice Tyniec Osiłek Kęty Nowe Brzesko Wawrzeńczyce Luborzyca KRAKÓW Liszki Zator Spytkowice DĄBROWA TARNOWSKA Koszyce Drwinia OŚWIĘCIM Przeciszów Zielonki Zabierzów Radogoszcz Olesno Wietrzychowice Koniusza Michałowice Wielka Wieś Krzeszowice Mędrzechów Bolesław Gręboszów PROSZOWICE Wesoła Iwanowice-Włość. Jerzmanowice Libiąż CHRZANÓW Radziemice Słomniki Skała Trzebinia Przełęcz Snozka Niedzica Krzyżówka Krościenko n. Dunajcem Piwniczna-Zdrój Szczawnica Wysowa Krynica Niżne - Łapsze Muszyna ZAKOPANE Projekty infrastrukturalne realizowane w ramach Projekty ZPORR infrastrukturalne realizowane w ramach w województwie małopolskim w województwie małopolskim 1: : a NOWY SĄCZ Miasta - powiaty grodzkie NOWY SĄCZ Miasta - powiaty grodzkie BRZESKO Miasta - powiaty ziemskie BRZESKO Miasta - powiaty ziemskie Szczucin Skawina Miasta - siedziby gmin Mędrzechów Bolesław Wsie - siedziby gmin Poronin Niedzica z Gręboszów Wsie Olesno WietrzychowiceAutostrady WICE Szczurowa Drwinia 10 ice Radogoszcz Skawina Poronin Niedzica Miasta - siedziby gmin Wsie - siedziby gmin Wsie Autostrady DĄBROWA Drogi krajowe TARNOWSKA Koszyce owe esko łaj Sieniczno Wola Filipowska Szczucin Pałecznica Sułoszowa Bukowno Chełmek Racławice Gołcza Trzyciąż OLKUSZ Słaboszów MIECHÓW Drogi krajowe Drogi wojewódzkie Drogi wojewódzkie Żabno Granice województwa Granice województwa Granice powiatów Lisia Granice powiatów Radłów Góra Borzęcin Górny PROJEKTY W PODZIALE NA PRIORYTETY I DZIAŁANIA: PROJEKTY W PODZIALE NA PRIORYTETY I DZIAŁANIA: Wierzchosławice Priorytet I - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury Priorytet I - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury TARNÓW

11 Realizacja ZPORR w Małopolsce 2 Kozłów Książ Wielki Miechów-Charsznica Wolbrom Klucze OLKUSZ Bolesław Pałecznica Sułoszowa Sieniczno Bukowno Trzebinia Jerzmanowice Racławice Michałowice Wielka Wieś Krzeszowice Rudawa Libiąż CHRZANÓW Bolechowice Modlnica Zabierzów Przeciszów Brzeszcze Łęki Bielany Osiłek Kęty Polanka Wielka Łączany Czernichów Ryczów Skawina Lusina Mogilany WADOWICE Stryszów Lanckorona Budzów Pcim Stryszawa Białka Połom Duży Łapanów Trzciana Raciechowice Skrzydlna Laskowa Raba Wyżna Ochotnica Dolna Maniowy Jabłonka Szaflary Poronin Zborowice Łużna Bobowa Korzenna Łącko Podegrodzie Jazowsko Czarna Góra Bukowina Tatrzańska Klęczany Lipinki Dominikowice Grybów Ropa Kamionka Wielka Sękowa Nawojowa Gołkowice Uście Gorlickie Łabowa Krzyżówka Krościenko n. Dunajcem Piwniczna-Zdrój Szczawnica Biały Dunajec Biecz Moszczenica GORLICE Chełmiec Stary Sącz Szerzyny Rzepiennik Biskupi Rytro Ostrowsko Kościelisko Gródek n. Dunajcem Mordarka NOWY TARG Czarny Dunajec Rzepiennik Strzyżewski Poręba Wielka Kamienica Lipnica Wielka Ciężkowice Kąśna Dolna Łososina Dolna Łukowica Ryglice Tuchów Zakliczyn NOWY SĄCZ Niedźwiedź Spytkowice Pleśna Gromnik Słopnice Mszana Dolna Rabka Zdrój Jurków Tęgoborze LIMANOWA Jordanów Skrzyszów Rzuchowa Wojnicz Iwkowa Tymbark Dobra Raba Niżna Czchów Łąkta Górna Jodłownik Lubień Bystra BRZESKO Gnojnik Biesiadki Żerków Lipnica Charzewice Murowana Lewniowa Faliszowice Żegocina Przenosza Osielec Zawoja Leksandrowa Kobylec TARNÓW Ostrów Nowy Wiśnicz Gdów Sułkowice Tokarnia Maków Podhalański Lisia Góra Śmigno Wierzchosławice Rzezawa Dębno Wiśniowa Zembrzyce SUCHA BESKIDZKA Radłów BOCHNIA Dobczyce Mucharz Luszowice Żabno Borzęcin Górny Łazany MYŚLENICE Andrychów Szczurowa Kłaj Trąbki Świątniki Górne Siepraw Kalwaria Zebrzydowska Radogoszcz Gruszów Mały Pawęzów WIELICZKA Radziszów Tomice Wieprz Bobin Zabrnie DĄBROWA TARNOWSKA Miechowice Wielkie Koszyce Niepołomice Brzeźnica Graboszyce Mysławczyce Nowe Brzesko Wawrzeńczyce Luborzyca Zielonki Olesno Wietrzychowice KRAKÓW Liszki Zator Spytkowice Koniusza Drwinia Alwernia OŚWIĘCIM PROSZOWICE Wesoła Wysiołek Luborzycki Modlniczka Balice Babice Iwanowice-Włość. Smardzowice Mędrzechów Bolesław Samocice Gręboszów Dąbrowica Szczucin Pawłów Kanna Radziemice Słomniki Skała Przeginia Gotkowice Czubrowice Chełmek Racławice Gołcza Trzyciąż Jangrot Słaboszów MIECHÓW Huta Wysowska Wysowa Krynica Niżne - Łapsze Muszyna ZAKOPANE Projekty infrastrukturalne realizowane w ramach Projekty ZPORR infrastrukturalne realizowane w rama w województwie małopolskim w województwie małopolskim 1: : Dąbrowica nica NOWY SĄCZ Miasta - powiaty grodzkie BRZESKO Miasta - powiaty ziemskie Skawina rnie Poronin Pawłów Miasta Kanna Samocice Wsie - siedziby gmin Mędrzechów Gręboszów Wsie Olesno WietrzychowiceAutostrady zcz Mysławczyce Bobin Koszyce Miechowice Wielkie Radogoszcz Gruszów Mały DĄBROWA Drogi krajowe TARNOWSKA Szczurowa Drwinia Kłaj BRZESKO Miasta - powiaty ziemskie Skawina Poronin Niedzica Miasta - siedziby gmin Wsie - siedziby gmin Wsie Autostrady Drogi wojewódzkie Luszowice Żabno Granice województwa Granice województwa Granice powiatów Lisia Granice powiatów Radłów Śmigno Góra Borzęcin Górny Pawęzów PROJEKTY W PODZIALE NA PRIORYTETY I DZIAŁANIA: omice Miasta - powiaty grodzkie Drogi krajowe Drogi wojewódzkie Nowe Brzesko ce Zabrnie -Bolesław siedziby gmin Niedzica OWICE Dąbrowica Szczucin NOWY SĄCZ TARNÓW Wierzchosławice Priorytet III - Rozwój lokalny Ostrów PROJEKTY W PODZIALE NA PRIORYTETY I DZIAŁANIA: Priorytet III - Rozwój lokalny 11

12 2 Realizacja ZPORR w Małopolsce Publikacja stanowi podsumowanie programu, dlatego też warto na koniec podzielić się doświadczeniami nabytymi w trakcie jego realizacji, a obejmującymi: korzystanie z doświadczeń z realizacji programów przedakcesyjnych Unii Europejskiej, Banku Światowego oraz ZPORR, ścisła współpraca z beneficjentem w trakcie całej realizacji projektu od podpisania umowy do rozliczenia projektu oparta na partnerstwie, stworzenie systemu sprawnego przepływu informacji zarówno wewnątrz instytucji, jak również innymi instytucjami zaangażowanymi w realizację programu, poszukiwanie i wprowadzenie nowatorskich rozwiązań, które przyczyniają się do sprawnej realizacji programu warto tymi pomysłami dzielić się z innymi instytucjami, opracowanie i udostępnienie beneficjentom wzorów dokumentów np. listy wymaganych dokumentów do zawarcia umowy o dofinansowanie, elementów opisu faktury, listy wymaganych załączników do wniosku o płatność, dostosowanie do potrzeb realizacji programu odpowiednich zasobów kadrowych (zespół złożony ze specjalistów: ekonomistów, prawników, pracowników z uprawnieniami budowlanymi) oraz elastyczna struktura, zintensyfikowanie działań szkoleniowych dla beneficjentów w formie cyklicznych warsztatów, konferencji, szkoleń prowadzonych przez pracowników merytorycznych, co pozwala na nawiązanie bezpośredniego kontaktu pomiędzy beneficjentem a urzędem, prowadzenie ciągłego dokształcania pracowników zaangażowanych w realizację programu, korzystanie z doświadczeń innych krajów poprzez uczestnictwo w wyjazdach studyjnych, udziale w programach i projektach organizacji międzynarodowych, korzystanie z doświadczeń innych instytucji, ekspertów z różnych branż poprzez organizowanie szkoleń z ich udziałem, zbudowanie dobrego i sprawnego zespołu, który ma jasno określone cele i je realizuje. Przez cały okres realizacji Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie był w czołówce województw najlepiej rozliczających projekty. Na sprawnie działający system miało wpływ kilka czynników, przede wszystkim liczne usprawnienia wdrożone przez Wojewodę Małopolskiego w celu efektywnego wykorzystania funduszy strukturalnych w regionie. Sprawdził się przyjęty przez MUW model Instytucji Pośredniczącej realizującej swoje zadania polegające na pełnej współpracy z beneficjentami opartej na partnerstwie w myśl zasady projektowi trzeba pomóc. Przyjazny urzędnik, który zawsze służy radą i pomaga rozwiązywać problemy, z którymi beneficjent zderza się w trakcie realizacji zadania sprawia, że osoba odpowiedzialna za projekt nie boi się zadawać pytań, a to przekłada się na eliminowanie ewentualnych błędów i zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia nieprawidłowości. 12

13 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego Małopolski Urząd Wojewódzki zlecił wykonanie badania ewaluacyjnego, które zostało przeprowadzone przez firmę ECORYS Polska. W raporcie końcowym zostały zawarte wyniki badania oraz wnioski i rekomendacje, które mogą zostać wykorzystane w perspektywie finansowej na lata W tym rozdziale zostały przedstawione fragmenty raportu końcowego. 1. Cele i przedmiot badania Celem badania była ewaluacja wpływu projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach priorytetów I i III ZPORR (z pominięciem działania 3.4) na rozwój gospodarczy województwa małopolskiego. Ewaluacja składała się z realizacji następujących celów cząstkowych: oszacowania potencjalnych i rzeczywistych efektów realizacji ZPORR dla gospodarki regionalnej, analizy wpływu programu na problemy strukturalne i ustalenia skuteczności interwencji, wyciągnięcia wniosków i zaproponowania rozwiązań podnoszących jakośći racjonalność przyszłych, analogicznych działań. Przedmiotem badania były projekty realizowane w województwie małopolskim w ramach I i III Priorytetu ZPORR, bez działania 3.4. Podstawowym celem ZPORR jest tworzenie warunków do wzrostu konkurencyjności regionów, a także działania na rzecz przeciwdziałania marginalizacji niektórych obszarów Polski. W dłuższym okresie realizacja ZPORR ma służyć zwiększeniu spójności społecznej i terytorialnej. Wzrost konkurencyjności rozumiany jest szeroko i oznacza działania na rzecz poprawy sytuacji w zakresie produktywności gospodarki, wydajności pracy, tworzenia i absorpcji innowacji, poziomu wykształcenia, dochodów oraz ilości i jakości infrastruktury technicznej. Spośród projektów infrastrukturalnych ZPORR w województwie małopolskim 22 projekty pozostawały w trakcie realizacji podczas przeprowadzania niniejszego badania. Projekty te nie zostały objęte analizą ze względu na fakt, iż dokonywane badanie nie miało charakteru ewaluacji on-going, ale ex-post, a więc dotyczyło oceny efektów interwencji oraz ich wpływu na rozwój regionu. W przypadku projektów wciąż realizowanych z oczywistych względów niemożliwe było zastosowanie takich samych narzędzi i kryteriów jak dla projektów zakończonych (m.in. niemożliwa jest ocena osiągniętych efektów). Z tego względu projekty te uwzględniono jedynie przy dokonywaniu prognozy efektów możliwych do osiągnięcia w przyszłości. 2. Wielkość, zakres i struktura interwencji Ze względu na zróżnicowanie programu ZPORR zdecydowano się na potrzeby niniejszego badania ewaluacyjnego przeprowadzić analizę zakresu interwencji według różnorodnych klasyfikacji. Po pierwsze dokonano analizy interwencji w podziale na działania i poddziałania programu. Jednak zestawienia dotyczące zakresu i struktury interwencji według działań i poddziałań programu mogą nie w pełni obrazować rzeczywisty charakter realizowanych projektów, ponieważ niektóre z działań przewidywały realizację projektów dość różnorodnych (np. 3.1 Obszary wiejskie, obejmujące m.in. projekty drogowe, kanalizacyjne czy związane z turystyką). Z drugiej strony projekty o podobnym charakterze mogły być realizowane w ramach kilku poddziałań (np. infrastruktura ochrony zdrowia). Dlatego też zastosowano również podział według typów projektów, zgodnie z ich zakresem tematycznym. Dla pełnego obrazu dokonanej interwencji zaprezentowano także strukturę beneficjentów realizujących analizowane projekty. Struktura projektów przeznaczonych do dofinansowania była wypadkową kilku czynników: realnego zapotrzebowania na inwestycje konkretnego rodzaju, udziału wniosków odpowiadających poszczególnym działaniom ZPORR, weryfikacji tych wniosków poprzez ocenę formalną i merytoryczną oraz alokacji środków na priorytety. Na Priorytet I przypadło ok. 56% środków, a na Priorytet 3 26%. Stąd, mimo większych środków przeznaczonych na Priorytet I, w ramach tego priorytetu zrealizowano mniej inwestycji, niż w przypadku Priorytetu III, co wiąże się z samym założeniem obu priorytetów pierwszy przyczynia się do wzrostu konkurencyjności regionów, więc każdy projekt realizowany w ramach tej osi pochłania więcej środków niż nawet kilka czy kilkanaście z Priorytetu III dotyczącego rozwoju lokalnego. Zakres i struktura interwencji według działań Ogółem w ramach ZPORR w województwie małopolskim zakontraktowano realizację 207 projektów infrastrukturalnych. Najliczniejszą grupą były tu projekty realizowane w ramach działania 3.1 Obszary wiejskie (69 projektów), które stanowiły jedną trzecią wszystkich projektów infrastrukturalnych. Drugim pod względem liczebności projektów działaniem okazało się być poddziałanie Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia (26 projektów, co stanowi 12% wszystkich analizowanych projektów), natomiast trzecim działanie 3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji (23 projekty). Widać tu wyraźną przewagę liczebną projektów realizowanych w ramach Priorytetu III Rozwój lokalny względem projektów regionalnych (Priorytet I). Liczba projektów realizowanych w ramach tych priorytetów wyniosła odpowiednio 143 oraz 64. Struktura wartości projektów realizowanych w poszczególnych działaniach przedstawia się natomiast inaczej (tabela 1). Działaniem najbardziej kosztownym okazało się działanie 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach, w ramach którego zrealizowano tylko jeden projekt o wartości ponad 269 mln zł. Wartość tego projektu stanowi ponad 21% wartości wszystkich projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w regionie. Następnym w kolejności działaniem, w ramach którego zrealizowano projekty o łącznej wartości ponad 252 mln zł (ponad jedna piąta wartości wszystkich projektów infrastrukturalnych) było działanie Infrastruktura drogowa. Pozostałe działania pochłonęły od 172 mln zł (3.1 Obszary wiejskie) do 14 mln zł (3.3.2 Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych i powojskowych). 13

14 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego Tabela 1. Struktura projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w województwie małopolskim według działań i poddziałań *Sumy dotyczą wartości na poziomie działań. Źródło: Opracowanie własne. Średnia wartość projektu infrastrukturalnego realizowanego w ramach ZPORR w województwie małopolskim wyniosła ,26 zł. Rozpatrując z osobna projekty w każdym z działań i poddziałań okazuje się, że najwyższą średnią wartość projektu osiągnięto w działaniu 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach (ponad 269 mln zł, tu realizowany był tylko jeden projekt). Na drugim miejscu, choć ze znacznie niższą średnią wartością (nieco ponad 17 mln zł), znalazły się pokrewne tematycznie projekty dotyczące infrastruktury transportu publicznego. Najniższą średnią wartość projektu osiągnięto w przypadku projektów, które realizowano w ramach działania Lokalna infrastruktura ochrony zdrowia (średnia wartość projektu wyniosła tu niespełna 791 tys. zł). Warto zauważyć, że wysokie średnie wartości projektów nie zawsze szły w parze z wysoką wartością projektów ogółem realizowanych w ramach danego działania (poddziałania). Przykładowo, pomimo iż działanie 3.1 Obszary wiejskie było trzecim w kolejności najdroższym działaniem to średnia wartość projektów realizowanych w ramach tego działania wyniosła jedynie 2,5 mln zł, co jest kwotą relatywnie niską (10 miejsce w porównaniu z innymi działaniami) i wynika ze znacznego rozdrobnienia projektów realizowanych w tym działaniu. Zakres i struktura interwencji według typów projektów Klasyfikacja badanych projektów według ich tematyki pokazała, że najliczniejszą grupę projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w regionie stanowiły projekty kanalizacyjno-wodociągowe (56 projektów, 27%) (tabela 2). Na drugim miejscu uplasowały się projekty związane z budową i modernizacją dróg (50 projektów, ponad 24%), a na kolejnym projekty dotyczące infrastruktury ochrony zdrowia (36 projektów). Najmniej liczne grupy tematyczne projektów dotyczyły natomiast infrastruktury energetycznej (1 projekt), transportu publicznego oraz przedsiębiorczości (po 3 projekty). Zestawienie typów projektów według ich łącznej wartości wskazuje, że największą pulę środków przeznaczono na finansowanie projektów dotyczących budowy i modernizacji dróg (łączna wartość ponad 324 mln zł). Drugą w kolejności grupę stanowiły projekty dotyczące transportu publicznego (niemal 304 mln zł), natomiast projekty kanalizacyjno-wodociągowe znalazły się dopiero na trzecim miejscu (łącznie ponad 178 mln zł). Najmniej środków przeznaczono na infrastrukturę energetyczną (nieco ponad 183 tys. zł). 14

15 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego Tabela 2. Struktura typów projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR w województwie małopolskim 1 Źródło: Obliczenia własne Analiza wartości projektów w podziale według ich zakresu tematycznego wskazuje, że projekty o najwyższej średniej wartości dotyczyły rozwoju transportu publicznego. Wniosek ten jest spójny z wynikami analizy prowadzonej w podziale na działania i poddziałania programu, gdzie najwyższe średnie wartości projektów osiągnięto właśnie w ramach dwóch działań związanych z transportem publicznym. Na drugim miejscu znalazły się projekty związane z infrastrukturą edukacyjną (tu średnia wartość wyniosła nieco ponad 11 mln zł) natomiast na trzeciej pozycji uplasowały się projekty dotyczące obiektów turystycznych i kulturalnych (o średniej wartości 8,6 mln zł). Średnie wartości poszczególnych typów projektów prezentuje poniższy wykres. Wykres 1. Średnia wartość projektu realizowanego w ramach ZPORR w Małopolsce wg typów projektów, w mln zł Źródło: Obliczenia własne 1 Podział na typy projektów przeprowadził zespół ekspercki prowadzący badania 15

16 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego Zakres i struktura interwencji według typów beneficjentów Zdecydowana większość projektów realizowana była przez jednostki samorządu terytorialnego. Ta grupa beneficjentów zrealizowała 162 projekty, co stanowi ponad 78% wszystkich analizowanych projektów. Dość istotną grupę beneficjentów stanowią także szpitale oraz zakłady opieki zdrowotnej, które zrealizowały 19 spośród 207 badanych projektów. Na trzecim miejscu uplasowały się uczelnie wyższe, które są beneficjentem w przypadku 7 projektów. Pozostali beneficjenci realizujący projekty infrastrukturalne to m.in. przedsiębiorstwa gminne, związki wyznaniowe i kościoły czy instytucje kultury. Wykres 2. Struktura beneficjentów realizujących projekty infrastrukturalne w ramach ZPORR w województwie małopolskim Źródło: Opracowanie własne. W przypadku przedsięwzięć, które realizowane były przez jednostki samorządu terytorialnego mamy do czynienia z projektami o dość zróżnicowanym charakterze. Zdecydowanie największą grupę stanowią tu projekty kanalizacyjno-wodociągowe (53). Poza JST tego typu projekty realizowały także przedsiębiorstwa gminne oraz w jednym wypadku zgromadzenie zakonne. Kolejną znaczną grupę stanowią projekty drogowe te realizowane były wyłącznie przez jednostki samorządu terytorialnego. JST zrealizowały także całość projektów z zakresu przedsiębiorczości, infrastruktury energetycznej oraz związanych z budową sal gimnastycznych. Ponadto samorządy zrealizowały także połowę wszystkich projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia oraz większość projektów z zakresu turystyki i kultury (10), społeczeństwa informacyjnego (6) i ochrony środowiska (4). Pośród projektów realizowanych przez szpitale i zakłady opieki zdrowotnej, oprócz projektów związanychz infrastrukturą ochrony zdrowia, znalazł się także projekt z zakresu społeczeństwa informacyjnego. Również uczelnie wyższe, poza projektami związanymi z infrastrukturą edukacyjną, zrealizowały jeden projekt związany z SI. Łączna wartość projektów pozostających w fazie realizacji wynosi ,23 zł, z czego niemal połowę stanowi najdroższy projekt spośród wszystkich projektów infrastrukturalnych realizowanych w regionie w ramach ZPORR Zintegrowany transport publiczny w aglomeracji krakowskiej. Średnia wartość projektu w tej grupie wyniosła ,42 zł. Grupa projektów, które w momencie realizacji badania pozostawały w trakcie realizacji jest dość zróżnicowana. Najliczniejszą stanowią tu projekty dotyczące wodociągów i kanalizacji (7), na kolejnym miejscu znalazły się natomiast projekty związane z turystyką i kulturą (5). Wśród projektów pozostających w trakcie realizacji znalazły się także po dwa projekty z zakresu transportu publicznego, ochrony środowiska i gospodarki odpadami oraz budowy społeczeństwa informacyjnego. W większości przypadków beneficjentami są jednostki samorządu terytorialnego (13 projektów). Poza tym projekty realizują przedsiębiorstwa gminne (3), jednostki organizacyjne kościoła (2), jednostka organizacyjna administracji rządowej, jednostka budżetowa, uczelnia oraz instytucja kultury. 16

17 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego Podsumowanie Charakterystyka programu ZPORR zdecydowała o tym, że projekty infrastrukturalne w dużej mierze realizowane były przez władze samorządowe. Wiąże się to z jednej strony ze specyfiką działań przewidzianych w ramach programu, które w dużej mierze pokrywają sięz kompetencjami i obowiązkami władz samorządowych, a z drugiej także z wytycznymi zawartymi w Uzupełnieniu programu, dotyczącymi przewidywanych beneficjentów projektów. W tym kontekście nasuwa się pytanie, czy i w jakim stopniu fundusze strukturalne powinny wspierać te działania, które samorządy zobowiązane są realizować niezależnie od pomocy UE. Analiza zakresu i struktury interwencji w ramach ZPORR wskazuje także, że alokacja środków pomiędzy poszczególne działania i projekty była w pewnym stopniu uwarunkowana czynnikami politycznymi. Wniosek ten nasuwa się zwłaszcza po uważnym przyjrzeniu się projektom realizowanym w ramach działania 3.1. Obszary wiejskie. Uderza liczba projektów oraz ich znaczne rozdrobnienie kwotowe, co może oznaczać, iż dostępnymi środkami starano się obdzielić jak największą liczbę beneficjentów. Rzecz ma się podobnie także w przypadku projektów wodno-kanalizacyjnych, które realizowane były co prawda w ramach różnych działań i poddziałań, jednak po przeprowadzeniu klasyfikacji według zakresu tematycznego projektów stanowią grupę najliczniejszą. Pomimo to, średnia wartość tego typu projektu jest relatywnie niska, co świadczy o dużym rozdrobnieniu tej grupy. Sugeruje to, że środki starano się rozdysponować w możliwie równomierny sposób, tak aby zadowolić możliwie najliczniejszą grupę mieszkańców. 3. Podsumowanie oceny projektów W ramach badania dokonano oceny trafności, użyteczności, skuteczności i trwałości interwencji w ramach ZPORR w województwie małopolskim. Do oceny tej wykorzystano m.in. dane statystyczne dotyczące sytuacji społeczno-ekonomicznej w regionie, dane jakościowe i ilościowe zawarte w sprawozdaniach beneficjentów z realizacji projektów, informacje zebrane w wyniku badań terenowych oraz wywiadów telefonicznych z beneficjentami programu, przedstawicielami samorządu terytorialnego i instytucji otoczenia biznesu. Podsumowanie dokonanej oceny projektów pod kątem ich trafności Jak projekty ZPORR wpłynęły na uzupełnienie powiązań z krajowym i międzynarodowym układem transportowym? W ramach realizacji ZPORR powstały trzy linie transportowe wchód zachód i trzy północ południe, w tym dwie, które mają duże znaczenie regionalne (połączenie między Krakowem a Libiążem oraz między Krakowem a przejściami granicznymi na południu województwa). Większość realizowanych inwestycji były to jednak projekty punktowe (szczególnie na poziomie gminnym), których wpływ na uzupełnianie powiązań krajowych i międzynarodowych jest trudny do oszacowania bez odniesienia się do wszystkich działań realizowanychw województwie, nie tylko tych współfinansowanych ze środków UE. Na podstawie studiów przypadków przeanalizowanych na potrzeby ewaluacji można wnioskować, że tego typu projekty (nawet punktowe) często brały pod uwagę dostępność dróg krajowych lub międzynarodowych (np. przebudowa ul. Krzyskiej w Tarnowie). Z drugiej strony na podstawie analizy sprawozdań beneficjentów z realizacji projektów, szczególnie w działaniu 3.1, modernizacja dróg dotyczyła odcinków, na których odbywał się bardzo niewielki ruch, co może mieć wpływ na trafność, a w konsekwencji także na użyteczność realizowanych projektów. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się stworzenia odpowiedniej infrastruktury badawczo-edukacyjnej? Badane projekty uwzględniały potrzebę tworzenia infrastruktury badawczo-edukacyjnej w stopniu ograniczonym i zogniskowane były w Krakowie, co wynika z natury procesów innowacyjnych i potencjału tego miasta. Pozostałe projekty (dotyczące budowy i modernizacji budynków szkół, a przede wszystkim sal gimnastycznych) oddziałują jedynie w skali lokalnej i mają charakter bardziej prospołeczny niż proinnowacyjny. Jak projekty ZPORR wpływają na zwiększenie roli szkół wyższych i infrastruktury ochrony zdrowia w regionalnych procesach rozwojowych i restrukturyzacyjnych? Rola szkół wyższych w procesach rozwojowych uwzględniona była w realizowanych projektach w stopniu ograniczonym, natomiast kwestie związane z infrastrukturą ochrony zdrowia rozwiązywane były głównie na poziomie lokalnym i często ograniczały się do modernizacji i remontów budynków. Warto przywołać jednak modelowy projekt realizowany przez KSS im. Jana Pawła, w ramach którego rozpoczęto wdrażanie nowoczesnych rozwiązań ICT służących do gromadzenia informacji na temat stanu zdrowia pacjentów. W obliczu potrzeby budowy gospodarki opartej na wiedzy udział uczelni wyższych w strukturze beneficjentów ZPORR powinien być wyższy. Jak projekty ZPORR wpływają na poprawę jakości kształcenia i dostępu do wiedzy? Projekty bezpośrednio związane z jakością kształcenia i dostępem do wiedzy stanowią nieznaczną część wszystkich badanych projektów (działania 1.3.1, i 1.5). Gospodarka oparta na wiedzy wymaga znacznie większych inwestycji w realizację działań ukierunkowanych na te obszary. Przykładem projektu, dzięki któremu jakość kształcenia może wzrosnąć, jest budowa obiektu dla potrzeb Centrum Nowoczesnych Technologii Instytut Politechniczny: Studenci i wykładowcy otrzymali do dyspozycji dobrze wyposażone sale, laboratoria i hale technologiczne, pozwalające na zdobywanie wiedzy nie tylko teoretycznej, ale jej weryfikację w praktyce. Jak projekty ZPORR przyczyniają się do zwiększenia roli turystyki, kultury i dziedzictwa kulturowego jako czynników rozwoju województwa? Województwo małopolskie ze względu na swoje walory turystyczne już przed realizacją badanych projektów wyróżniało się pozytywnie na tle innych regionów Polski pod względem ruchu turystycznego i roli turystyki w rozwoju gospodarczym regionu. Badanie wykazało, że do zwiększenia ruchu turystycznego w Małopolsce prze- 17

18 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego de wszystkim przyczyniają się projekty polegające na poprawie infrastruktury drogowej (lepsza dostępność) i wodno-kanalizacyjnej (zaspokojenie podstawowych potrzeb w zakresie infrastruktury komunalnej nie tylko mieszkańców, ale też turystów). Projekty bezpośrednio związane z turystyką i kulturą (działanie 1.4 Rozwój turystyki i kultury, pojedyncze projekty z działania 3.1), choć niewątpliwie umożliwiły poszerzenie oferty w tym zakresie, nie wywarły znaczącego wpływu na zwiększenie roli turystyki i kultury w rozwoju województwa. Jak projekty ZPORR przyczyniają się do upowszechnienia dostępu do Internetu, komunikacji elektronicznej oraz zapewnienia mieszkańcom łatwiejszego dostępu do informacji, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich i małych miast? W ramach działania 1.5 realizowano 9 projektów o przeciętnej wartości nieco poniżej 5 mln zł. Zrealizowane projekty w znacznej mierze skupiały się na tworzeniu systemów informatycznych zapewniających upowszechnianie danych i ułatwiających dostęp do informacji publicznej, rzadziej budowano systemy zarządzania edukacją (w Tarnowie i Krakowie). Środki przeznaczone na to działanie były również wykorzystywane do informatyzacji placówek medycznych. W ramach wykorzystanych środków większy nacisk położono na udostępnianie i obieg informacji publicznej niż upowszechnienie samego dostępu do Internetu, choć w ramach różnych projektów powstawały także punkty dostępowe dla obywateli. Jak projekty ZPORR przyczyniały się do polepszenia jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego oraz poprawy bezpieczeństwa ruchu? Poprawie funkcjonowania transportu publicznego dedykowane było poddziałanie i działanie 1.6. Ogółem zrealizowano 3 projekty o łącznej wartości niemal 304 mln zł, przy czym w momencie prowadzenia badania zakończony był tylko jeden projekt. Realizowane projekty niewątpliwie przyczynią się do polepszenia jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego, jednak wydaje się, że stopień oddziaływania projektów ZPORR w tym zakresie powinien być większy, poprzez realizację większej liczby projektów, transport zbiorowy oddziałuje bowiem na poprawę jakości życia wielu osób i zwiększa mobilność zawodową ludności. Poprawa bezpieczeństwa ruchu była uwzględniania także praktycznie we wszystkich projektach drogowych, poprzez poprawę jakości nawierzchni, zwiększenie szerokości dróg i poboczy, budowę chodników czy sygnalizacji świetlnej. Ponieważ tego typu projektów było zdecydowanie więcej i pochłonęły one znaczne ilości środków finansowych ich oddziaływanie na poprawę bezpieczeństwa ruchu było również większe. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do poprawy jakości życia mieszańców na obszarach wiejskich? Celem ZPORR jest m. in. przeciwdziałanie marginalizacji obszarów wiejskich w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju oraz jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej. W ramach działania 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna realizowany był szereg projektów, które niewątpliwie przyczynią się do poprawy jakości życia mieszkańców Małopolski poprzez poprawę infrastruktury edukacyjnej i infrastruktury ochrony zdrowia. Wprawdzie projekty te realizowane były głównie w miastach, jednak z inwestycji tych będą mogli korzystać także mieszkańcy pozostałych obszarów województwa. Z drugiej strony działanie 1.5, którego realizacja poprzez tworzenie społeczeństwa informacyjnego zwiększała dostępność do informacji (w tym informacji publicznych i kulturalnych) ma już zdecydowanie większe znaczenie dla ludności zamieszkującej obszary oddalone od ośrodków centralnych województwa. Podobnie, na poprawę jakości życia mieszkańców wsi duży wpływ miały realizowane w znacznym stopniu poza miastami projekty drogowe i kanalizacyjne oraz lokalne projekty w zakresie infrastruktury edukacyjnej (inwestycje w sale gimnastyczne, które spełniają nie tylko funkcje edukacyjne, ale również społeczne). W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do przeciwdziałania marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów restrukturyzowanych? Bezpośrednio do zagadnień związanych z przeciwdziałaniem marginalizacji społecznej i ekonomicznej obszarów restrukturyzowanych odwołują się działania 3.2 i 3.3. W ramach tych dwóch działań realizowane były przede wszystkim projekty drogowe i kanalizacyjne, natomiast projekty bezpośrednio wspierające przedsiębiorczość stanowiły raczej wyjątki. Budowanie podstawowej infrastruktury jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym dla skutecznego przeciwdziałania marginalizacji terenów. W tym kontekście konieczne będzie podjęcie dalszych, bardziej ambitnych działań. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do poprawy jakości kształcenia w regionie? Poprawę jakości kształcenia w regionie zapewnić miała realizacja priorytetów i W dużej mierze działania te zostały zdominowane przez budowę sal gimnastycznych, co świadczy o poprawie warunków edukacji sportowej i kulturalnej młodzieży, możliwości organizacji dodatkowych zajęć pozalekcyjnych. Pozostałe 9 projektów z zakresu infrastruktury edukacyjnej to poza rozbudową i remontami obiektów edukacyjnych, także ciekawe i bardziej ambitne projekty, wspierające kształcenie na wyższym poziomie. W jakim stopniu projekty ZPORR wpływają na zmniejszenie regionalnych dysproporcji w dostępie do infrastruktury edukacyjnej? Budowane w ramach ZPORR sale gimnastyczne były lokalizowane w różnych miejscowościach województwa, tam gdzie były najbardziej potrzebne, podobnie jeśli chodzi o remonty i modernizację budynków szkolnych, odbywały się one w różnych gminach województwa, natomiast inwestycje związane z bardziej zaawansowanymi inwestycjami badawczo-dydaktycznymi realizowane były w dużych miastach Małopolski z dominacją Krakowa. Dostęp do poszczególnych obiektów z pewnością ułatwi zmodernizowana infrastruktura drogowa. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do wyrównania szans w dostępie do edukacji pomiędzy uczniami z obszarów wiejskich i miejskich oraz poprawy dostępu społeczności lokalnych do podstawowej infra- 18

19 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego struktury sportowej? W kwestii dostępu do infrastruktury sportowej poczynione zostały duże postępy, ponieważ w ramach ZPORR zrealizowano aż 11 projektów związanych z salami gimnastycznymi. Rzadziej projekty odnosiły się do poprawy dostępu do edukacji młodzieży z obszarów wiejskich. Pozytywne przykłady zwiększania bazy edukacyjnej w mniejszych miejscowościach to budowa Gimnazjum w Jazowsku, kontynuacja budowy Gimnazjum Jak projekty ZPORR przyczyniają się do ograniczenia terytorialnych dysproporcji w infrastrukturze ochrony zdrowia? Projekty dotyczące ochrony zdrowia realizowane były w ramach poddziałań i Zrealizowano w sumie 37 projektów. Projekty realizowane były na terenie całego województwa, co świadczy o ograniczeniu terytorialnych dysproporcji w infrastrukturze ochrony zdrowia. Podsumowanie dokonanej oceny projektów pod kątem ich użyteczności W jakim stopniu projekty ZPORR oddziałują na poprawę jakości usług medycznych świadczonych przez wysokospecjalistyczne zakłady opieki zdrowotnej? Znaczna część projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia dotyczyła de facto prac remontowych w budynkach przychodni i szpitali. Tego typu projekty nie miały wpływu na poprawę jakości świadczonych usług medycznych, chociaż w niektórych przypadkach mogły zadecydować o dostępie do tych usług (groźba zamknięcia obiektów). W puli wszystkich projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia wpływ na jakość świadczonych usług ocenić należy na poziomie średnim. W jakim stopniu projekty ZPORR wpływają na ułatwienie dostępu do obiektów kultury i turystyki? Projekty w znacznym stopniu przyczyniły się do ułatwienia dostępu do obiektów kultury i nauki. Należy przy tym zauważyć, że projekty związane z modernizacją dróg miały dużo większe znaczenie dla zwiększenia roli turystyki i kultury w rozwoju regionu od projektów związanych stricte z budową/modernizacją obiektów turystycznych. W jakim stopniu projekty ZPORR wpływają na wyrównanie dysproporcji w regionie w zakresie dostępu do Internetu? Projekty oddziaływujące na wyrównanie tych dysproporcji realizowane były w ramach działania 1.5. Dysproporcje były wyrównywane głównie poprzez tworzenie publicznych punktów dostępu oraz rozwijanie e-administracji. Znaczny postęp w tej dziedzinie (np. komputeryzacja szkół) odbył się jednak niezależnie od projektów realizowanych w ramach ZPORR. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do zwiększenia udziału gospodarstw domowych wykorzystujących technologie ICT? Badane projekty w nikłym stopniu wykazywały jakikolwiek związek z wykorzystaniem technologii ICT w gospodarstwach domowych. Zgodnie z oceną ekspercką do tego zagadnienie odniosły się jedynie 2 projekty (i to w sposób pośredni). Jak projekty ZPORR wpływają na wzrost mobilności zawodowej mieszkańców wsi i małych miast? Działanie 1.6 uznano za najbardziej wpływające bezpośrednio na ten czynnik. Działania oraz odnoszą się do niego w sposób pośredni. Z pewnością analizowane projekty drogowe przyczyniły się do udrożnienia szlaków komunikacyjnych, jednak wpływ tego typu projektów na podniesienie mobilności zawodowej czy wzrost przedsiębiorczości ocenić będzie można dopiero po upływie kilku lat. Należy też pamiętać, że poziom mobilności zawodowej uwarunkowany jest także innymi czynnikami społecznymi czy osobowościowymi. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do rozwijania nowych form aktywności gospodarczej na zdegradowanych obszarach miejskich, poprzemysłowych i powojskowych? Badane projekty w niewielkim stopniu dotyczyły wspierania rozwijania aktywności gospodarczej (w ramach działania zrealizowano dotychczas tylko jeden projekt). W pewnym stopniu warunki do rozwoju przedsiębiorczości na obszarach zdegradowanych zapewnić miały także inne projekty: drogowe i wodno-kanalizacyjne, w ramach których doprowadzono podstawową infrastrukturę. Działania te wydają się jednak niewystarczające dla wsparcia aktywności gospodarczej na terenach zdegradowanych. Rzeczywisty ich wpływ ocenić można będzie dopiero w dłuższym okresie. Ponadto, konieczna będzie także realizacja większej ilości działań dodatkowych, w sposób bezpośredni ukierunkowanych na wsparcie aktywności. Jak projekty ZPORR wpływają na podniesienie standardu świadczonych usług medycznych na podstawowym poziomie przez lokalne ośrodki zdrowia? Na ten aspekt wpływały głównie projekty realizowane w ramach działania 3.5. Należy tu zauważyć, że znaczna część projektów nie odnosiła się bezpośrednio do świadczonych usług, lecz do działań modernizacyjno-remontowych przeprowadzanych w obiektach przychodni i szpitali. W tym kontekście wpływ projektów na podniesienie standardu świadczonych usług ocenić należy na poziomie średnim. Podsumowanie dokonanej oceny projektów pod kątem ich skuteczności W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do rozbudowy, modernizacji oraz zwiększenia bezpieczeństwa infrastruktury drogowej? W znaczącym, choć pomimo wysokich wskazań beneficjentów, należy mieć na uwadze następujące fakty: projekty drogowe związane były głównie z remontem nawierzchni i jedynie w nielicznych przypadkach z budową nowych obiektów inżynieryjnych (w miejscu starych); 19

20 3 Badanie ewaluacyjne Wpływ projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach ZPORR na rozwój gospodarczy Województwa Małopolskiego każde poszerzenie drogi, wyrównanie nawierzchni itd. zwiększa bezpieczeństwo ruchu pod warunkiem, że użytkownicy drogi przestrzegają przepisów (paradoksalnie może dojść do sytuacji, gdy nowa nawierzchnia zachęci kierowców do szybszej jazdy, co spowoduje wzrost liczby wypadków). Oczywiście takich odwrotnych efektów nie należy z góry zakładać, ponieważ przy takim założeniu powinno się utrzymywać drogi w jak najgorszym stanie. W jakim stopniu projekty ZPORR poprawiły zarządzanie środowiskiem w regionie? Projekty mające wpływ na ten aspekt realizowane były w ramach działania 1.2. Ocena ekspercka wskazuje, że wszystkie one odnosiły się do jego kryterium. Jednak ze względu na fakt, iż stanowią one nieznaczny odsetek wszystkich badanych projektów, wpływ realizacji ZPORR na poprawę zarządzania środowiskiem w regionie ocenić należy jako znikomy. Jak projekty ZPORR wpływają na ograniczenie regionalnych dysproporcji w infrastrukturze? Projekty wpłynęły na ten aspekt znacząco, trzeba jednak zwrócić uwagę na następujące fakty: prace przeprowadzono po okresie wieloletnich zaniedbań, a więc każda poprawa stanu infrastruktury stanowi znaczny postęp; równomierna alokacja wewnątrz regionu dała świetne wyniki w danych statystycznych (zidentyfikowano zmniejszenie zróżnicowań), ale ponieważ mieliśmy do czynienia z bardzo znacznym zapóźnieniem, znów każde zrealizowane działanie daje na tym polu spory efekt; Pomimo powyższych uwag należy zauważyć, że gminy wyraźnie potrzebowały tego typu wsparcia. W jakim stopniu projekty ZPORR wpływają na poprawę wykształcenia mieszkańców regionu? Oddziaływanie projektów w tym zakresie ma jedynie charakter pośredni, a ich wpływ jest niewielki. Spośród badanych projektów jedynie te realizowane na uczelniach wyższych i w szkołach wykazują potencjał, by w dłuższej perspektywie przyczynić się istotnie do poprawy wykształcenia mieszkańców (wyjątek stanowią tu projekty ograniczające się do infrastruktury sportowej). Z pewnością można natomiast mówić o wzroście możliwości edukacji w zakresie kultury fizycznej, jednocześnie pamiętając o roli społecznej takiej infrastruktury na obszarach wiejskich (jedynie miejsce spotkań dzieci i młodzieży). W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do wzrostu atrakcyjności regionu jako miejsca zamieszkania? Projekty oddziałują na ten aspekt w dużym stopniu i w bardzo szerokim zakresie. Dzięki ZPORR w wielu miejscach poprawiono infrastrukturę drogową, wodno-kanalizacyjną, edukacyjną i infrastrukturę ochrony zdrowia. Miejscowości nie tylko zostały odblokowane czyli lepiej połączone z innymi obszarami, lecz również zwiększono możliwości dla dziennych migracji zarobkowych (czego efektem ubocznym powinna być lepsza ocena własnego miejsca zamieszkania). Należy jednocześnie pamiętać, że w większości przypadków mamy do czynienia z nadrabianiem zaległości cywilizacyjnych (infrastruktura podstawowa, a nie mocno przyszłościowa). Ponieważ jednak w pierwszej kolejności konieczne jest zaspokojenie potrzeb podstawowych, realizację projektów ZPORR należy w tym kontekście ocenić pozytywnie. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do wydłużenia sezonu turystycznego, do zwiększenia zagranicznej turystyki przyjazdowej oraz turystyki krajowej? Projekty związane z rozwojem obiektów turystycznych niewątpliwie poszerzają dostępną ofertę, jednak ze względu na fakt, że już przed realizacją ZPORR województwo małopolskie pozytywnie wyróżniało się pod tym względem na tle innych regionów, wpływ tych projektów ocenić należy jako nieznaczny. Dużo bardziej istotny jest natomiast wpływ projektów drogowych i wodno-kanalizacyjnych: dzięki poprawie podstawowej infrastruktury znacznie podniosła się dostępność obszarów turystycznych i jakość oferty. Na wymierne rezultaty należy jednak jeszcze poczekać. W jakim stopniu projekty ZPORR wpływają na obniżenie kosztów dostępu do Internetu? Projekty związane z wdrażaniem technologii ICT realizowane były w ramach działania 1.5. Ich wpływ na obniżenie kosztów dostępu do Internetu jest trudny do oszacowania i należy go ocenić jako marginalny. Żaden z projektów nie miał bezpośrednio na celu obniżenia kosztów dostępu, a jedynie kilka mogło to osiągnąć pośrednio, poprzez tworzenie publicznych punktów dostępu. W jakim stopniu projekty ZPORR wpływają na zwiększenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych? Realizacja ZPORR przyczyniła się do zwiększenia atrakcyjności terenów inwestycyjnych w stopniu znaczącym, dotyczy to jednak jedynie ograniczonej grupy projektów. Infrastruktura techniczna jest standardowym czynnikiem branym pod uwagę w ocenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych, zatem coraz więcej gmin w Polsce podejmuje działania mające na celu zapewnienie dogodnego dojazdu, uzbrojenia działek i przygotowania terenów dla inwestorów. ZPORR pozwolił gminom włączyć się do podstawowej konkurencji, a efekty w postaci napływu inwestycji będą widoczne tam, gdzie oprócz podstawowej infrastruktury występują także wysokie kwalifikacje, korzystny klimat dla przedsiębiorczości czy dobrze rozwinięte miękkie wskaźniki lokalizacji. W jakim stopniu projekty ZPORR przyczyniają się do zwiększenia dostępu do infrastruktury ochrony zdrowia dla mieszkańców regionu? W bardzo dużym, ale zauważyć należy znaczne zróżnicowanie projektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia od remontów elewacji po zakup specjalistycznej aparatury diagnostycznej. Z pewnością te ostatnie w dużo większym stopniu wpłyną na rzeczywistą poprawę stanu zdrowia pacjentów. W jakim stopniu projekty ZPORR wpływają na zapewnienie dostępu do wysokiej jakości podstawowej opieki 20