Rodzaje, efektywność, przykłady. redakcja naukowa

Transkrypt

1 Rodzaje, efektywność, przykłady redakcja naukowa Dorota Podedworna-Tarnowska ISBN: format 165/235, oprawa miękka liczba stron: 252 cena: 49,90 zł Temat umiejętnego inwestowania pieniędzy i pomnażania majątku nabrał w ostatnich latach w Polsce dużego znaczenia. Aktualność tematu inwestowania wynika również z ciągłej zmienności uwarunkowań funkcjonowania światowego systemu finansowego i występujących w nim turbulencji. Książka ma na celu wyjaśnienie tych zawiłości i przybliżenie wybranych zagadnień dotyczących inwestowania. Charakteryzuje się ona różnorodnością tematów w dziedzinie inwestycji od omówienia metod używanych do oceny ich efektywności, po prezentację różnych rodzajów produktów inwestycyjnych. Każdy rozdział jest wsparty przykładami doskonale obrazującymi omawiane zagadnienia. Atutem książki jest aktualność poruszanych w niej problemów, zwłaszcza w obliczu dynamicznych zawirowań, które występują na rynkach finansowych. Książka stanowi cenne źródło wiedzy o konkretnych problemach dotyczących zarządzania kapitałem oraz inwestowania w różnych segmentach rynku finansowego. Grono jej potencjalnych czytelników jest szerokie. Obejmuje zarówno inwestorów, średnio i bardzo zamożnych klientów instytucji finansowych, jak i studentów kierunków ekonomicznych. Dużym atutem publikacji jest staranna redakcja i rezygnacja z przesadnego wykorzystania branżowego oraz pseudonaukowego żargonu. Dzięki temu lektura głównych partii książki, nawet tych bardziej złożonych w aspekcie teoretycznym, nie jest ani trudna, ani nużąca. dr hab. Andrzej Fierla, prof. SGH O a u t o r c e Dorota Podedworna-Tarnowska, doktor nauk ekonomicznych, adiunkt w Katedrze Zarządzania Wartością w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie oraz kierownik Podyplomowych Studiów Doradztwa Finansowego w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Członek rady nadzorczej oraz Komitetu Audytu i Komitetu ds. Inwestycji w Banku BPH SA. W przeszłości konsultant w Ministerstwie Skarbu Państwa oraz członek i wiceprzewodniczący rad nadzorczych w kilku instytucjach.

2 Spis treści Wprowadzenie Rozdział 1 Stan i perspektywy rozwoju private banking w Polsce (Katarzyna Smolińska-Twardokęs, Piotr Twardokęs) Wstęp Istota usług private banking i ich rola we współczesnym świecie Klienci i rynek private banking na świecie Klienci i rynek private banking w Polsce Oferta produktów i usług dla klientów private banking Oferta pivate banking na przykładzie BRE Private Banking & Wealth Management Determinanty rozwoju rynku private banking w Polsce Zakończenie Bibliografia Rozdział 2 Efektywność inwestycji w oferty prywatyzacyjne spółek Skarbu Państwa na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (Łukasz Maślej) Wstęp Prywatyzacje spółek Skarbu Państwa w Polsce Pojęcie i formy prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych Dynamika procesu prywatyzacji w Polsce po 1989 r Prywatyzacje spółek Skarbu Państwa w drodze pierwszej oferty publicznej... 52

3 6 Dylematy inwestowania 2.2. Stopy zwrotu z inwestycji w wybrane oferty publiczne spółek Skarbu Państwa na GPW w latach Charakterystyka metody badawczej Podstawowe informacje o badanych ofertach prywatyzacyjnych spółek Skarbu Państwa Badanie stóp zwrotu z IPO spółek Skarbu Państwa Zakończenie Bibliografia Rozdział 3 Analiza efektywności i rentowności funduszy inwestycyjnych w Polsce (na przykładzie KBC TFI) (Łukasz Babiarz) Wstęp Charakterystyka funduszy inwestycyjnych Pojęcie i geneza funduszy inwestycyjnych na rynku polskim Podmioty zaangażowane w funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych Zalety inwestowania w fundusze inwestycyjne Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych Kryteria prawne funduszy inwestycyjnych Kryteria ekonomiczne funduszy inwestycyjnych Efektywność funduszy inwestycyjnych Benchmark wzorzec badania efektywności funduszy inwestycyjnych Podstawowe ryzyka funduszu inwestycyjnego i jego uczestników Metody i miary oceny funduszy inwestycyjnych Analiza efektywności i rentowności otwartych funduszy inwestycyjnych KBC TFI Charakterystyka Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych KBC Charakterystyka funduszu parasolowego KBC TFI Badanie efektywności funduszu parasolowego Analiza rentowności funduszu inwestycyjnego parasolowego KBC TFI Zakończenie Bibliografia... 96

4 Spis treści 7 Rozdział 4 Metoda uśredniania na podstawie funduszy inwestycyjnych akcji (Mariusz Myszkowski) Wstęp Fundusze akcji o aktywach netto do 199 mln zł DWS Polska FIO Akcji NOVO Akcji FIO Fundusze akcji wg wielkości aktywów netto od 200 mln do 499 mln zł BPH FIO Akcji ING FIO Akcji PZU FIO Akcji KRAKOWIAK Fundusze akcji wg wielkości aktywów netto od 500 mln do 999 mln zł SKARBIEC Akcji FIO PKO Akcji FIO UniKorona Akcji FIO Fundusze akcji wg wielkości aktywów netto od 1 mld do 4 mld zł Arka BZ WBK Akcji FIO Legg Mason Akcji FIO Pionier Akcji Polskich FIO Zakończenie Bibliografia Rozdział 5 Proste i złożone strategie spekulacji opcjami na WIG20 (Mariusz Przeczka) Wstęp Opcje na indeks WIG Opcje i czynniki wpływające na ich ceny Indeks WIG Zasady obrotu opcjami na indeks WIG Proste strategie spekulacji opcjami na WIG Strategie spekulacji na wzrost indeksu WIG Strategie spekulacji na spadek indeksu WIG Wybrane złożone strategie spekulacji opcjami na WIG Pionowy spread zwyżkowy Pionowy spread zniżkowy Długi stelaż

5 8 Dylematy inwestowania Motyl Zakończenie Bibliografia Rozdział 6 Produkty strukturyzowane jako narzędzie dywersyfikacji portfela klienta (Magdalena Wieliczko) Wstęp Konstrukcja i mechanizm działania produktów strukturyzowanych Definicja i konstrukcja produktów strukturyzowanych Mechanizm działania produktów strukturyzowanych Profil inwestora Rodzaje produktów strukturyzowanych w Polsce Lokata strukturyzowana Polisa strukturyzowana Strukturyzowane certyfikaty depozytowe Obligacje strukturyzowane Fundusze strukturyzowane Rynek produktów strukturyzowanych w Polsce Porównanie wybranych ofert lokat strukturyzowanych Najważniejsi emitenci produktów strukturyzowanych Kanały dystrybucji produktów strukturyzowanych w Polsce Popularność produktów strukturyzowanych w Polsce Zakończenie Bibliografia Rozdział 7 Inwestycje w nieruchomości mieszkaniowe w perspektywie nowych rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego (Jacek Jasiński) Wstęp Nieruchomość jako przedmiot inwestycji Definicja nieruchomości Rynek nieruchomości Charakterystyka nieruchomości z punktu widzenia inwestowania Finansowanie inwestycji w nieruchomości mieszkaniowe

6 Spis treści Kredyt hipoteczny jako podstawowe źródło finansowania inwestycji w nieruchomości mieszkaniowe Rodzaje kredytów zabezpieczonych hipoteką Koszty kredytowania Ryzyko związane z kredytowaniem inwestycji w nieruchomości Rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych Rekomendacja T Nowelizacja rekomendacji S (II) Skutki wprowadzenia nowych rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego Zakończenie Bibliografia Rozdział 8 Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym jako przejaw działalności bancassurance w Polsce (Michał Hartkiewicz) Wstęp Pojęcie, istota i znaczenie bancassurance Historia rozwoju bancassurance Istota i rodzaje powiązań bankowo-ubezpieczeniowych Sytuacja na rynku bancassurance w Polsce Produkty na rynku bancassurance w Polsce Ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Depozyty ubezpieczeniowe Ubezpieczenia życiowe do kredytów, pożyczek, kart debetowych i kredytowych Ubezpieczenia życiowe do rachunków bankowych Analiza produktów unit-linked na rynku bancassurance w Polsce Deutsche Bank ING MultiBank PKO SA Nordea Bank Polska SA Porównanie ofert

7 10 Dylematy inwestowania Zakończenie Bibligrafia Rozdział 9 Inwestycje w aktywa niefinansowe (Wiktor Lasota) Wstęp Rodzaje inwestycji Inwestycje w aktywa finansowe Wybrane inwestycje w aktywa niefinansowe Inwestycje w nieruchomości Inwestycje w metale i kamienie szlachetne Inwestycje w dzieła sztuki Inwestycje w wiedzę i wykształcenie Inwestycje w rozwój i wiedzę na tle przemian społecznych Perspektywy rozwoju inwestycji w wiedzę i wykształcenie Zakończenie Bibliografia Rozdział 10 Rynek walutowych i procentowych transakcji swap w Polsce (Agnieszka Szeląg) Wstęp Charakterystyka kontraktu swap Pojęcie kontraktu swap Rodzaje kontraktów swap Historia rozwoju i rynek kontraktów swap w Polsce Mechanizmy działania kontraktów swap zawieranych w Polsce FX Swap swap walutowy IRS swap na stopę procentową CIRS swap walutowo-procentowy Uwarunkowania prawne oraz ryzyka związane z kontraktami Normy i standardy zawierania finansowych kontraktów swap w Polsce Ryzyko towarzyszące kontraktom swap Zakończenie Bibliografia

8 Rozdział 1 Stan i perspektywy rozwoju private banking w Polsce Katarzyna Smolińska-Twardokęs Piotr Twardokęs Wstęp W latach aktywa finansowe zgromadzone w rękach zamożnych osób prywatnych oraz ich liczba zwiększyły się ponad dwukrotnie, co spowodowało gwałtowny wzrost liczby podmiotów zajmujących się obsługą zamożnych klientów. Na początku 2008 r. pod wpływem globalnego kryzysu finansowego sytuacja w dziedzinie obsługi klientów zamożnych diametralnie się zmieniła. Spadki kursów papierów notowanych na giełdach o 40% i więcej wstrząsnęły podstawowym filarem bankowości prywatnej, jakim jest inwestowanie w papiery wartościowe i zarządzanie aktywami zamożnego klienta. Duże straty zanotowane na rachunkach inwestycyjnych doprowadziły do głębokiego kryzysu zaufania, które razem z transformacją kryzysu finansowego w kryzys gospodarki realnej będą miały długoterminowe konsekwencje. Obniżające się wyceny spółek, spadające stopy procentowe i załamujący się popyt doprowadziły do zmniejszenia majątku inwestorów, co zadziałało jak hamulec dla branży private banking. Kryzys finansowy, przyczyniając się do dużych strat w sektorze, odegrał jedną ważną rolę: wykazał potrzebę powrotu do korzeni usług private banking, do konserwatywnie pojmowanego inwestowania pozbawionego marketingowych ozdobników, ale nieignorującego zmian na rynkach. Dziś nikt nie jest w stanie przewidzieć, jak sektor będzie wyglądał w przyszłości. Nikt nie wie, jaki charakter przyjmie odbudowywanie relacji z klientami, którzy stracili zaufanie do tych, którzy mieli być powiernikami najważniejszych pieniędzy świata mniejszych i większych, wypracowanych latami fortun. Instytucje finansowe znalazły się w obliczu dużych wyzwań. Dla jednych mogą one stanowić szansę na zdobycie nowych klientów, a przede wszystkim na zredefiniowanie

9 16 Katarzyna Smolińska-Twardokęs, Piotr Twardokęs i przewartościowanie dotychczasowych działań tak, aby trwale podnieść poziom jakości usługi, dla innych natomiast mogą okazać się zbyt trudną lekcją Istota usług private banking i ich rola we współczesnym świecie Podstawowym warunkiem rozwoju współczesnego banku jest umiejętność zaspokajania zróżnicowanych potrzeb i oczekiwań klientów przy zachowaniu długookresowej rentowności relacji. Wśród klientów indywidualnych bardzo ważnym segmentem dla banków jest grupa zamożnych klientów, którym oferują one usługę private banking. Jej istotę najlepiej oddaje definicja sformułowana na podstawie dogłębnej analizy wielu źródeł i empirycznych wniosków L. Dziawgo. Według niego private banking to: zindywidualizowana i kompleksowa obsługa finansowa i pozafinansowa zamożnych klientów indywidualnych przez bank 1. Kluczowym zwrotem tej definicji jest zindywidualizowana obsługa klienta, ponieważ istotę bankowości prywatnej stanowi dostosowywanie oferty produktowej do oczekiwań, skłonności do ryzyka, horyzontu czasowego inwestycji, a także możliwości finansowych klienta. Pojęcie kompleksowej oferty private banking oznacza natomiast oferowanie w odpowiednim czasie i w odpowiedni sposób tak dobranego zestawu produktów i usług, aby zaspokajały one potrzeby klienta w odpowiednim horyzoncie czasowym, w całym okresie trwania wieloletniej współpracy 2. Private banking nie ogranicza się jedynie do obsługi bankowej sensu stricto oraz do produktów i usług tylko o charakterze finansowym. Produkty pozafinansowe nie tylko dywersyfikują ryzyko i źródła dochodu, ale również mają zaspokajać inne potrzeby klienta. Z kolei pojęciem bardziej elastycznym jest zamożność klienta. Za próg przynależności do grupy HNWI (High Net Worth Individuals) od lat uważa się posiadanie przynajmniej miliona dolarów. Oczywiście za większymi zasobami podążyły dalsze propozycje przeszeregowania (rys. 1.1). Progi te zmieniają się jednak w zależności od stopnia rozwoju danego kraju, od tempa bogacenia się społeczeństwa oraz od indywidualnych wymagań stawianych przez instytucje finansowe. Rozszerzeniem usług private banking są usługi wealth management kierowane do najzamożniejszych klientów. Jest to całościowe zarządzanie mająt kiem klienta. Przez pojęcie majątek należy rozumieć zarówno wolne aktywa finansowe, jak i wszelkie składniki niefinansowe, którymi klient dysponuje, tj.: nieruchomości, jachty, samoloty czy dzieła sztuki. Celem stawianym przed usługami wealth management 1 L. Dziawgo, Private banking, Wolters Kluwer, Kraków 2006, s L. Dziawgo, Open product architecture. Inspirująca koncepcja oferowania produktów i usług finansowych,

10 1. Stan i perspektywy rozwoju private banking w Polsce 17 jest zapew nienie optymalnej relacji między pomnażaniem a ochroną kapitału klienta. Ważne jest, aby oprócz oczywistych usług doradczych z zakresu inwestycji zapewnić także doradztwo prawne, podatkowe, spadkowe czy dotyczące transferu międzypokoleniowego. Wealth management dotyczy bowiem osiągania celów długookresowych klienta, odnoszą cych się do perspektywy jego całego życia, a nierzadko wręcz do przy szłych pokoleń 3. Rysunek 1.1. Segmentacja klientów w bankach według wartości aktywów finansowych Ultra-HNWI >50 mln USD Very HNWI 5 mln 50 mln USD HNWI 1 mln 5 mln USD Bogaci mln USD Zamożni USD Źródło: K. Opolski, T. Potocki, T. Świst, Wealth Management. Bankowość dla bogatych, CeDeWu, Warszawa 2010, s. 35. Jeszcze bardziej zaawansowane są usługi z zakresu Family Office (rodzinny dom inwestycyjny). Jest to prywatny podmiot lub odrębna jednostka większej instytucji finansowej, odpowiedzialna za kompleksową obsługę finansową i niefinansową bardzo zamożnej rodziny i wszystkich jej członków. Chociaż początki bankowości prywatnej sięgają XVII-wiecznej Anglii, w której niewielka grupa arystokratów, właścicieli fabryk, ziemiaństwa oraz kupców korzystała z indywidualnie przygotowanych usług oferowanych przez banki prywatne 4, to największym centrum globalnego private bankingu jest Londyn. O atrakcyjności tego miasta decyduje korzystna komunikacja z całym światem, jego kosmopolityczny charakter, koncentracja wysoko wykwalifikowanych specjalistów z zakresu finansów i olbrzymi potencjał w zakresie innowacyjności w obszarze instrumentów finansowych. 3 Najwyższa półka bankowości prywatnej, raport Private Banking, Nieruchomości 2008, ipo.pl/raporty/private_banking_2008.pdf, W późniejszym etapie obsługa zamożnych klientów rozszerzyła się na terytorium Włoch i Szwajcarii.

11 18 Katarzyna Smolińska-Twardokęs, Piotr Twardokęs Podobne korzyści, co Londyn, ale wzmocnione jeszcze oszczędnościami podatkowymi, oferują brytyjskie wyspy położone na Kanale La Manche: Jersey i Guernsey. Specjalizują się one w powiernictwie finansowym i zarządzaniu majątkiem przez fundacje. Natomiast największym międzynarodowym centrum zarządzania aktywami bogatych ludzi w strefie euro jest Luksemburg. Pod wieloma względami jest podobny do Szwajcarii, jednak w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi ma nad nią przewagę, stanowiąc po Nowym Jorku drugie pod względem wielkości centrum koncentracji funduszy inwestycyjnych na świecie. Szczególnym centrum bankowości prywatnej jest malutkie księstwo Monako, które specjalizuje się w obsłudze finansowej zamieszkujących na jego terytorium najbogatszych gwiazd sportu i estrady oraz najbogatszych ludzi innych profesji pochodzących z całego świata 5. Dwa bardzo ważne międzynarodowe centra private bankingu znajdujące się w Azji to Hongkong i Singapur. W obu przypadkach istotną rolę odgrywają korzystne dla inwestorów rozwiązania podatkowe. Największymi centrami typu onshore są Nowy Jork i Tokio. We wszystkich najważniejszych centrach bankowości prywatnej na świecie aktywne są największe globalne banki specjalizujące się w obsłudze zamożnych klientów. Można wyróżnić trzy kategorie banków zajmujących się segmentem HNWI: uniwersalne, inwestycyjne i wyspecjalizowane w private bankingu. Dla banku uniwersalnego private banking stanowi ważny obszar dywersyfikacji działalności bankowej i uzyskiwanych przychodów. Banki tego rodzaju są na ogół najsprawniejsze w obsłudze niższych i średnich segmentów zamożnych klientów. Z kolei dla banku inwestycyjnego private banking stanowi naturalne uzupełnienie bankowości inwestycyjnej. Banki te najchętniej obsługują wyższe segmenty zamożnych klientów, o czym świadczą m.in. kryteria dostępu do obsługi private banking, które zazwyczaj są ustalane na wyższym poziomie niż w bankach uniwersalnych 6. Jeśli chodzi o banki wyspecjalizowane w private banking, to ze względu na swoją specjalizację są one w stanie zapewnić obsługę wszystkich segmentów zamożnych klientów, a w szczególności segmentów średnich i wyższych. W mniejszym stopniu zamożnymi inwestorami zajmują się domy maklerskie, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, towarzystwa ubezpieczeniowe, pośrednicy finansowi, niezależni doradcy, rodzinne domy inwestycyjne czy wreszcie firmy zarządzające portfelami na rynku walutowym. Część niebankowych instytucji finansowych to jednak faktycznie pośrednicy, którzy dla banków stanowią raczej pewnego rodzaju sieć dystrybucji niż realną konkurencję. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku butików inwestycyjnych, które specjalizują się w określonych segmentach 5 E. Gostomski, Nie dla wszystkich, Gazeta Bankowa, J. Gwizdała, Private banking na rynku usług finansowych w Polsce kierunki rozwoju, w: Innowacje finansowe, S. Antkiewicz, M. Kalinowski (red.), CeDeWu, Warszawa 2008, s

12 1. Stan i perspektywy rozwoju private banking w Polsce 19 rynku. Ich siłą są kompetencje w zakresie konstruowania produktów, jak również elastyczność i szybkość działania, niższe koszty i w efekcie lepsze parametry produktów 7. Najsilniejszą jednak pozycję na rynku private banking ze względu na kompleksowość ofert mają banki. Prowadzenie działalności private banking dla każdego z nich pozostaje poważnym wyzwaniem intelektualnym, kadrowym, organizacyjnym i kapitałowym. Rosnąca komplikacja rynków finansowych oraz oczekiwania klientów wymuszają zmianę postaw banków wobec tych najzamożniejszych. Bank przestał już być tradycyjnie biernym wykonawcą zleceń klientów, a staje się aktywnym zarządcą powierzonego majątku 8. Zwłaszcza w bankowości prywatnej kapitał ze względu na dużą jednostkową jego wartość musi być szczególnie profesjonalnie zarządzany i inwestowany. Jeden klient tego segmentu może przynosić zyski, do wygenerowania których trzeba by pozyskać często kilkudziesięciu lub kilkuset zwykłych klientów. Dlatego też tak dużą wagę przywiązuje się do jakości ich obsługi. Private banking to dla banków nie tylko rentowna działalność. To także działalność o charakterze strategicznym, ponieważ znaczną część klientów private banking stanowią zarządy obsługiwanych przez banki przedsiębiorstw. Przez private banking powstają dodatkowe relacje z klientem korporacyjnym. Obsługa zamożnych klientów lub klientów o dużym prestiżu utrwala pozycję banku na rynku 9. Bankowości prywatnej nie można postrzegać jedynie jako obsługi finansowej dla bogaczy. Private banking zmienia oblicze całej współczesnej bankowości. To właśnie w usługach private banking widać paradoksalnie spadek znaczenia produktów i usług typowo bankowych: rachunków, lokat itp. Nabierają znaczenia zaawansowane produkty: lokaty, których oprocentowanie oparte jest na cenach surowców, inwestycje w egzotyczne rynki i nietypowe branże (biotechnologia itp.). Bank natomiast ewoluuje do roli koordynatora obsługi klienta przez instytucje finansowe 10. Doświadczenia i wiedza uzyskane w private bankingu są dla banków tym ważniejsze, że ich obsługą zajmuje się bardzo duża część sektora bankowego, w tym największe instytucje na rynku. Wszystko to powoduje, że segment ten staje się wyznacznikiem większości zmian, jakie następują w całej bankowości. Zachęcamy do lektury! 7 Bank kontra butik, raport Private Banking Nieruchomości , jw. 8 L. Dziawgo, Wealth manager w akcji, Bank, luty L. Dziawgo, Private banking istotny element współczesnej bankowości, Bank i Kredyt, luty L. Dziawgo, W pogoni za światem. Private banking to bankowość marzeń dla klientów i intratny biznes dla banków, Private Banking dodatek do tygodnika Newsweek, październik 2006.