Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce na tle trendów europejskich
|
|
- Sylwester Baran
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Marta Penczar * Monika Liszewska ** Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce na tle trendów europejskich Wstęp W latach były widoczne istotne zmiany w strukturze źródeł pozyskiwania składki ubezpieczeniowej i to zarówno w ubezpieczeniach życiowych (dział I), jak i majątkowych (dział II). Jest to z jednej strony naturalny proces charakterystyczny dla rynków rozwijających się, a z drugiej wynik zawirowań na rynku finansowym w obliczu globalnego kryzysu finansowo-gospodarczego. Celem artykułu jest analiza rozwoju kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce w latach na tle trendów europejskich. W artykule wykorzystano dane publikowane przez Komisję Nadzoru Finansowego, Polską Izbę Ubezpieczeń oraz europejską federację ubezpieczeniową i reasekuracyjną Europe Insurance. Artykuł składa się z czterech rozdziałów. W pierwszej części przedstawiono definicję kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych. Rozdziały drugi i trzeci zostały poświęcone strukturze kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w latach wraz z analizą przyczyn zmiany znaczenia głównych form sprzedaży usług ubezpieczeniowych odpowiednio w zakresie ubezpieczeń na życie (rozdział 2) oraz ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych (rozdział 3). Ostatnia część artykułu zawiera analizę modeli dystrybucji ubezpieczeń na rynku europejskim. Wyniki analizy pozwoliły na identyfikację modelu zbliżonego do polskiego rynku ubezpieczeniowego. Na tej podstawie przeprowadzono wnioskowanie w zakresie prawdopodobnych zmian struktury kanałów dystrybucji w Polsce w najbliższych latach. 1. Definicja kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych Dystrybucja produktów ubezpieczeniowych stanowi ważny element strategii biznesowej każdego zakładu ubezpieczeń. Pozycja konkurencyjna * Dr, Katedra Bankowości, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański, ul. Armii Krajowej 101, Sopot, tel , marta.penczar@ug.edu.pl ** Mgr, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, ul. Do Studzienki 63, Gdańsk, tel , monka.liszewska@ibngr.pl
2 222 Marta Penczar, Monika Liszewska towarzystwa ubezpieczeniowego jest w dużym stopniu uzależniona od elastyczności i szybkości dostosowania działalności do zmieniających się warunków rynkowych, preferencji i postaw konsumentów. Dotyczy to także kanałów dystrybucji. Wybrana strategia dystrybucji wymaga od zakładu ubezpieczeniowego zdefiniowania roli poszczególnych źródeł dystrybucji składki, z uwzględnieniem roli tradycyjnych i alternatywnych form sprzedaży. W tym kontekście istotna jest analiza znaczenia poszczególnych kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych. Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym [ustawa, 2003] przewiduje możliwość dystrybucji produktów ubezpieczeniowych z wykorzystaniem następujących kanałów dystrybucji: sprzedaż pracownicy etatowi zakładów ubezpieczeń, sprzedaż agencyjna agenci ubezpieczeniowi (osoby fizyczne, osoby prawne i współpracujące z agentem osoby fizyczne wykonujące czynności agencyjne), sprzedaż za pośrednictwem brokerów ubezpieczeniowych, sprzedaż za pośrednictwem telefonu i internetu. Podmiotowe ujęcie kanałów dystrybucji definiuje je jako zbiór organizacji współuczestników dostarczania oraz sprzedaży produkttów i usług na rynku [Czubała 2001, s. 21]. Uwzględniając zaś charakter powiązań usługodawcy z klientem, należy wyróżnić bezpośrednie i pośrednie kanały dystrybucji [Marketing usług, 2003, s. 65]. Bezpośrednie kanały w działalności ubezpieczeniowej są najczęściej obsługiwane dwutorowo: przez etatowych pracowników lub przez internet i telefon. W wypadku wykorzystania kanałów pośrednich zakład ubezpieczeń podejmuje współpracę z agentami (w tym z bankami) lub brokerami. 2. Zmiany w strukturze kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych działu I ubezpieczenia na życie w latach Dominującym kanałem dystrybucji usług ubezpieczeniowych w zakresie ubezpieczeń życiowych są agenci ubezpieczeniowi, przy czym ich znaczenie w pozyskiwaniu składki ubezpieczeniowej wyraźnie spadło w ostatnich latach. O ile w 2008 roku przez agentów ubezpieczeniowych zebrano 72,5% ogółu składki przypisanej brutto, to na koniec 2011 roku było to już o 16,6 pkt proc. mniej, na poziomie 55,9% [Biuletyn Roczny, 2011].
3 Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce 223 Drugim co do wielkości zebranych składek kanałem dystrybucji w ubezpieczeniach na życie jest sprzedaż. W przeciwieństwie do kanału agencyjnego, w wypadku sprzedaży bezpośredniej widoczny był wzrost znaczenia tego źródła w strukturze kanałów dystrybucji działu I. Na przestrzeni pięciu lat skala zebranych składek w przypisie składki ogółem działu I wzrosła o 7,3 pkt proc., z poziomu 27,3% na koniec 2007 roku do 34,6% w 2011 roku (zob. rysunek 1). Rysunek 1. Struktura kanałów dystrybucji ubezpieczeń działu I w latach ,9% 3, 3,3% 8,9% 7,7% 2,4% 1,6% 1,8% 1,7% 1,9% 66,3% 72,5% 62,5% 52,6% 55,9% 27,3% 22,9% 32,4% 36,8% 34,6% Inne kanały dystrybucji Brokerzy ubezpieczeniowi i reasekuracyjni Agenci ubezpieczeniowi Sprzedaż Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komisji Nadzoru Finansowego. Pozostałe kanały dystrybucji brokerzy ubezpieczeniowi oraz inne kanały dystrybucji odgrywają mniejszą rolę w przypisie składki ubezpieczeń na życie, łącznie ok. 1. Należy jednak wskazać na obserwowany od dwóch lat wzrost znaczenia kategorii inne kanały dystrybucji. Według informacji pozyskanych z KNF do pozycji tej został włączony przypis składki pozyskany przez kanał internetowy, ale wtedy gdy nie wykonuje tego sam zakład ubezpieczeniowy, a firma zewnętrzna. W poprzednim rozdziale zostały wskazane zmiany w strukturze kanałów dystrybucji działu I z uwzględnieniem podstawowego, najbardziej ogólnego podziału stosowanego przez KNF. Warto jednak dokonać bardziej szczegółowej analizy przyczyn zmian w źródłach pozyskiwania składki przypisanej brutto ubezpieczeń na życie, tym bardziej że zmiany te nie są jednorodne w poszczególnych grupach. Do najważniejszych przyczyn zmian w strukturze kanałów dystrybucji Działu I należy zaliczyć: zmiany w zakresie oferty produktowej wymuszające zmianę strategii dystrybucyjnych, wzrost efektywności alternatywnych kanałów sprzedaży, rozwój technologii, wzrost dostępu
4 224 Marta Penczar, Monika Liszewska do internetu oraz presję na obniżenie kosztów w zakładach ubezpieczeniowych. Głównym kanałem pozyskiwania składki przypisanej brutto w dziale I w zakresie sprzedaży bezpośredniej (jak również w zakresie całego działu I) jest sprzedaż przez pracowników, którzy odpowiadają za blisko 1/3 (31,1%) zebranych składek w całym dziale I. Warto podkreślić, że na przestrzeni ostatnich pięciu lat pozycja pracowników w strukturze kanałów dystrybucji umocniła się o 3,7%. Było to szczególnie widoczne w latach w sytuacji największego nasilenia się negatywnych skutków kryzysu finansowego. Znaczenie pracowników w pozyskiwaniu przypisu składki wzrosło z 22,9% w 2008 roku do 35,8% w 2010 roku. Było to w głównej mierze spowodowane optymalizacją kosztową ze strony ubezpieczycieli i dążeniem do jak największego wykorzystania potencjału sieci własnej. Wraz jednak ze stopniową stabilizacją sytuacji finansowo-gospodarczej na świecie obserwowany jest spadek znaczenia pracowników w pozyskiwaniu składki na życie. Na koniec 2011 roku poziom składki pozyskanej przez kanał pracowniczy spadł w porównaniu z 2010 rokiem o 7,3%, co się przełożyło na niższy o 4,7 pkt proc. udział w strukturze źródeł pozyskiwania na koniec 2011 roku (zobacz tablica 1). Pozostałe kanały sprzedaży bezpośredniej nie odgrywają jeszcze istotnej roli w pozyskiwaniu ubezpieczeń na życie. Niemniej jednak warto zauważyć, że wśród nich znajdują się bardzo perspektywiczne kanały pozyskiwania ubezpieczeń życiowych, tj. internet i telefon, które w perspektywie najbliższych kilku lat mogą w istotny sposób zwiększyć swoją rolę w sprzedaży ubezpieczeń życiowych. Poziom przypisu składki z tytułu ubezpieczeń na życie w dużym stopniu jest uzależniony od aktywności banków, zaliczanych przez KNF do kategorii agentów osób prawnych. Rozwój, czyli sprzedaży usług ubezpieczeniowych z wykorzystaniem banków, to dziś jeden z ważniejszych trendów na rynku finansowym. W Polsce banki (wraz ze SKOK-ami) odpowiadają za ok. 3 wartości składki przypisanej brutto w ubezpieczeniach życiowych według stanu na koniec 2011 roku, co stanowi drugi co do ważności kanał dystrybucji ubezpieczeń życiowych 1. Co więcej, rola banków w sprzedaży ubezpieczeń na życie 1 Należy odnotować, że Polska Izba Ubezpieczeń (PIU) pojęcie definiuje zarówno jako kanał bankowy obejmujący umowy ubezpieczeniowe zawarte za pośrednictwem banków, występujących w umowach jako agenci firm ubezpieczeniowych, jak
5 Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce 225 na przestrzeni pięciu lat umocniła się o 6,7 pkt proc., co wskazuje na wzrost znaczenia tego źródła w przypisie składki ubezpieczeń na życie. Warto zauważyć, że znaczenie banków w strukturze kanałów dystrybucji ubezpieczeń na życie jest silnie powiązane z koniunkturą gospodarczą, a przede wszystkim z sytuacją na rynku bankowym. W okresie prosperity na rynku w latach udział banków i SKOK-ów w przypisie składki ubezpieczeń na życie osiągnął rekordowy poziom 44,7% w 2008 roku i 37,2% w 2009 roku. Wraz z załamaniem na rynku kredytowym po 2009 roku aktywność banków w sprzedaży ubezpieczeń na życie widocznie się obniżyła. Udział banków w strukturze kanałów dystrybucji działu I spadł o 11,4 pkt proc. do 28,6% na koniec 2010 r. Tablica 1. Znaczenie poszczególnych kanałów dystrybucji w przypisie składki działu I Udział w Zmiana udziału (pkt %) przypisie Kanał dystrybucji składki (2011) Sprzedaż Agenci ubezpieczeniowi Sprzedaż przez pracowników 31,1% 3,7 4,7 Sprzedaż przez internet, telefon 0,1% 0,1 0,0 Inny bezpośredni sposób 3,4% 3,4 2,4 Osoby fizyczne 12,7% 8,2 0,5 Osoby prawne banki, SKOK-i 30,3% 6,7 1,7 Pozostałe osoby prawne 12,7% 4,6 1,0 Brokerzy ubezpieczeniowi 1,9% 0,5 0,2 Inne kanały dystrybucji 7,7% 3,7 1,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komisji Nadzoru Finansowego. Istotnym źródłem dystrybucji ubezpieczeń na życie jest także druga grupa agentów ubezpieczeniowych, którą reprezentują osoby fizyczne. Na koniec roku udział agentów osób fizycznych w pozyskiwaniu składki przypisanej brutto z tytułu ubezpieczeń na życie, wyniósł 12,7%. Należy jednak zauważyć, że rola agentów na przestrzeni pięciu lat zmalała. W porównaniu z 2007 r. udział agentów osób fizycznych w i umowy, w których klient przystępuje do ubezpieczenia na podstawie umów ubezpieczenia zawartych pomiędzy bankiem a ubezpieczycielem [Raport PIU, 2012]. W takim przypadku kanał jest szacowany na ok. 55% wartości pozyskanej składki w dziale I, co dawałoby mu pierwszą pozycję w strukturze kanałów dystrybucji ubezpieczeń życiowych.
6 226 Marta Penczar, Monika Liszewska strukturze kanałów dystrybucji działu I spadł o 8,2 pkt proc. do 12,7%, co jednak pozwoliło na utrzymanie trzeciej pozycji w zakresie ważności kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych. Podsumowując, sprzedaż ubezpieczeń na życie w latach była w dużym stopniu zależna od aktywności banków i pracowników głównych źródeł przypisu składki w dziale I. Oba kanały dystrybucji umocniły w latach pozycję w strukturze kanałów dystrybucji ubezpieczeń na życie. 3. Zmiany w strukturze kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych działu II ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe w latach W strukturze ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych dominującym źródłem dystrybucji usług ubezpieczeniowych są agenci ubezpieczeniowi, z 64,4% udziałem w przypisie składki działu II. Analiza danych KNF wskazuje na wzrost znaczenia agentów w sprzedaży ubezpieczeń działu II. W latach udział agentów w strukturze kanałów dystrybucji działu II wzrósł z 61, (2007 rok) do 64,4% na koniec 2011 r. Warto jednak odnotować, że w ostatnim roku (2011), po czterech latach systematycznego umacniania pozycji w strukturze kanałów dystrybucji, rola agentów spadła o 4 pkt proc. Przyczyny spadku zostaną przeanalizowane w kolejnym podrozdziale. Ważną rolę w dystrybucji usług ubezpieczeniowych działu II odgrywają sprzedaż oraz brokerzy. Sytuacja tych dwóch źródeł sprzedaży ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych jest jednak odmienna. Kanał brokerski na przestrzeni pięciu lat charakteryzował się systematycznym umacnianiem pozycji w strukturze źródeł pozyskiwania składki majątkowej. Na koniec 2011 roku udział brokerów w przypisie składki ogółem działu II wyniósł 16,9%, co oznacza wzrost o 2,6 pkt proc. w porównaniu z 2007 r. W wypadku sprzedaży bezpośredniej obserwuje się spadek znaczenia kanału w pozyskiwaniu ubezpieczeń majątkowych. O ile w 2007 r. sprzedaż stanowiła blisko ¼ wartości pozyskanej składki w dziale II, o tyle na koniec 2011 roku już tylko 15,9%, co oznacza spadek znaczenia na poziomie 7,5 pkt proc.
7 Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce 227 Rysunek 2. Struktura kanałów dystrybucji ubezpieczeń Działu II w latach ,4% 1,2% 2,5% 2, 2,7% 14,3% 14,3% 15,5% 15,4% 16,9% 8 Inne kanały dystrybucji , 62,7% 64,1% 67,4% 64,4% 23,4% 21,7% 17,8% 15,2% 15,9% Brokerzy ubezpieczeniowi i reasekuracyjni Agenci ubezpieczeniowi Sprzedaż Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komisji Nadzoru Finansowego. Szczegółowa analiza zmian w hierarchii ważności kanałów dystrybucji działu II wskazuje na widoczny spadek znaczenia pracowników w strukturze sprzedaży ubezpieczeń majątkowych, co wpłynęło na wskazany powyżej spadek znaczenia sprzedaży bezpośredniej w strukturze kanałów ogółem. Na koniec 2011 roku udział pracowników w przypisie składki ubezpieczeń majątkowych wyniósł 14,3% wobec 21,8% w 2007 roku. Jest to zatem największy spadek znaczenia w strukturze kanałów dystrybucji działu II na poziomie 7,5 pkt proc. Do głównych przyczyn zaistniałej sytuacji należy zaliczyć spadek efektywności tradycyjnych kanałów sprzedaży przy jednoczesnym wzroście efektywności alternatywnych form sprzedaży wspieranych przez rozwój technologii i wzrost dostępu do internetu. W grupie agentów ubezpieczeniowych stanowiących dominujące źródło dystrybucji ubezpieczeń majątkowych był obserwowany nieznaczny spadek roli agentów osób fizycznych, na poziomie 1,3 pkt proc. w latach Spadek znaczenia agentów osób fizycznych został zrekompensowany wyższą aktywnością agentów osób prawnych oraz banków i SKOK-ów w latach (wzrost znaczenia w strukturze kanałów odpowiednio o 3,1 i 1,3 pkt proc.). Warto zauważyć, że kanał w dziale II odgrywa jeszcze nieznaczną rolę w przypisie składki (2,9% udziału w strukturze kanałów ogółem) w porównaniu z działem I (30,3% udziału). Kryzys zaufania na rynkach finansowych spowodował wyraźny spadek koniunktury bankowej i aktywności banków na rynku usług. W efekcie w okresie odnotowano ponad 5 spadek wartości
8 228 Marta Penczar, Monika Liszewska pozyskanych składek przez banki w dziale II, co wpłynęło na ograniczenie znaczenia tego kanału w strukturze źródeł pozyskiwania składki majątkowej ( 2,8 pkt proc.). Tablica 2. Znaczenie poszczególnych kanałów dystrybucji w przypisie składki działu II Udział w Zmiana udziału [pkt %] przypisie Kanał dystrybucji składki (2011) Sprzedaż Agenci ubezpieczeniowi Sprzedaż przez pracowników 14,3% 7,5 0,7 Sprzedaż przez internet, telefon 1,7 0,0 0,10 Inny bezpośredni sposób 0, 0,0 0,0 Osoby fizyczne 43, 1,3 0,3 Osoby prawne banki, SKOK-i 2,9% 1,3 2,8 Pozostałe osoby prawne 14,8% 3,1 0,3 Agenci pośredniczący przy zawieraniu umów ubezpieczenia* 1,7% 0,3 0,5 Brokerzy ubezpieczeniowi 16,9% 2,6 1,5 Inne kanały dystrybucji 2,7% 1,3 0,7 * Które pozostają w bezpośrednim związku z ich podstawową działalnością. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komisji Nadzoru Finansowego. Warto także odnotować ponad 63% wzrost wartości pozyskanej składki przez kanał brokerski. Dynamiczny rozwój usług brokerskich w latach wpłynął na umocnienie pozycji brokerów w strukturze kanałów dystrybucji o 2,6 pkt proc. Jest to obok agentów osób prawnych największy wzrost znaczenia w strukturze kanałów dystrybucji działu II w latach Jako przyczynę należy podać podążanie polskiego rynku w kierunku rynków dojrzałych, charakteryzujących się wyższym niż obecnie w Polsce udziałem brokerów w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. 4. Model dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce na tle wybranych krajów europejskich Analiza europejskiego rynku ubezpieczeń wskazuje na duże zróżnicowanie struktury kanałów dystrybucji w poszczególnych krajach. Wynika to z kilku czynników, z czego najważniejsze to uwarunkowania historyczne, uwarunkowania prawne, a także struktura produktowa
9 Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce 229 występująca na danym rynku oraz preferencje konsumentów [Insurance Distribution Channels in Europe, 2010]. Nie bez znaczenia dla struktury kanałów dystrybucji w danym kraju jest również stopień rozwoju rynku ubezpieczeniowego. Dane OECD wskazują na niski poziom rozwoju polskiego rynku ubezpieczeniowego, mierzony relacją wartości składki przypisanej brutto do PKB (wskaźnik penetracji rynku) oraz wartością składki przypisanej brutto przypadającej na jednego mieszkańca. W 2011 roku wskaźnik penetracji rynku wyniósł w Polsce 3,714, podczas gdy średnia dla EU15 wyniosła 6,515 [Insurance Indicators: Penetration, OECD]. Z kolei wartość składki przypisanej brutto przypadającej na mieszkańca wyniosła w tym okresie 501,3 USD w Polsce, przy blisko sześciokrotnie wyższym poziomie (2951,3 USD) w krajach unijnej piętnastki [Insurance Indicators: Density, OECD]. Poziom rozwoju polskiego rynku ubezpieczeniowego znajduje odzwierciedlenie w strukturze kanałów sprzedaży zarówno ubezpieczeń na życie, jak i ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych (tzw. ubezpieczenia non-life). Rysunek 3. Struktura kanałów dystrybucji ubezpieczeń na życie w wybranych krajach Europy w 2010 roku IE HR SK PL NL LU BG BE AT FR TR RO ES SE PT UK IT SI DE MT Sprzedaż Agenci Brokerzy Bancassurance Pozostałe Źródło: [European Insurance in Figures, 2013]. Porównanie stopnia wykorzystania poszczególnych kanałów sprzedaży ubezpieczeń na życie w Polsce i w wybranych krajach europejskich wciąż wskazuje na relatywnie duże znaczenie w Polsce tradycyjnych form dystrybucji: sprzedaży bezpośredniej oraz agentów ubezpieczeniowych (zobacz rysunek 3). Jednocześnie w latach był zauważalny trend istotnego wzrostu znaczenia kanału (por. rozdział 1). Poziom rozwoju rynku nie jest jedynym czynnikiem determinującym strukturę kanałów sprzedaży ubezpieczeń na życie. Duże znaczenie mają również uwarunkowania lokalne, w tym historyczne i prawne,
10 230 Marta Penczar, Monika Liszewska które doprowadziły do wykształcenia się na europejskim rynku ubezpieczeń na życie trzech podstawowych modeli dystrybucji. Pierwszy model, który jest charakterystyczny dla Francji, Hiszpanii, Włoszech oraz Portugalii, wyróżnia się wysokim, przekraczającym nawet 75%, udziałem kanału w generowaniu składki przypisanej brutto. Drugi model opiera się przede wszystkim na sprzedaży realizowanej za pośrednictwem agentów ubezpieczeniowych. Model ten występuje w takich krajach, jak Niemcy (udział agentów w sprzedaży ubezpieczeń na życie wyniósł 48,3%) oraz Holandia (udział agentów na poziomie 57,4%). Rysunek 4. Modele dystrybucji ubezpieczeń na życie na europejskim rynku ubezpieczeniowym MODEL 1 MODEL 2 MODEL pozostałe 2 sprzedaż agenci 8 6 pozostałe 2 sprzedaż agenci 8 6 pozostałe 2 sprzedaż agenci Cechy: Kraje: FR brokerzy PL Dominująca rola kanału Francja, Hiszpania, Włochy, Portugalia, Malta DE brokerzy PL Dominująca rola agentów ubezpieczeniowych Niemcy, Holandia Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Insurance Europe. UK brokerzy PL Dominująca rola brokerów Irlandia, Wielka Brytania Trzeci model opiera się przede wszystkim na kanale brokerskim. W Wielkiej Brytanii brokerzy odpowiadają za blisko 8 składki przypisanej brutto, a w Irlandii za 48%. Porównanie struktury dystrybucji ubezpieczeń na życie w Polsce z modelami występującymi na rynku europejskim wskazuje na to, że model na rynku polskim jest najbardziej zbliżony do modelu 1 (zobacz rysunek 4). W tym kontekście można oczekiwać, że także w najbliższych latach dominującą rolę w dystrybucji ubezpieczeń na życie będzie odgrywać kanał. Sprzyjać temu będzie kilka czynników, w tym przede wszystkim wysoka presja na wzrost dochodów pozaodsetkowych w instytucjach bankowych. W efekcie banki będą dążyć do utrzymania wysokiego poziomu współpracy z firmami ubezpieczeniowymi.
11 Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce 231 Z kolei biorąc pod uwagę doświadczenia dojrzałych rynków europejskich, należy oczekiwać spadku znaczenia sprzedaży bezpośredniej realizowanej przez pracowników przy wzroście znaczenia kanału brokerskiego w przypisie składki ubezpieczeń na życie. Duże zróżnicowanie znaczenia poszczególnych kanałów dystrybucji występuje również w wypadku ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych (non-life, zobacz rysunek 5). Rysunek 5. Struktura kanałów dystrybucji ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych w wybranych krajach Europy w 2010 roku HR IE MT AT FR NL SI RO UK SK ES BE PL BG LU PT TR IT DE Sprzedaż Agenci Brokerzy Bancassurance Pozostałe Źródło: [European Insurance in Figures, Statistics Nº 46, Insurance Europe, styczeń 2013]. Na tle badanych krajów europejskich polski rynek ubezpieczeniowy charakteryzuje się dużym znaczeniem agentów ubezpieczeniowych w sprzedaży ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych. Tym samym model występujący na rynku polskim jest zbliżony do modelu 2 charakterystycznego dla rynku niemieckiego (zobacz rysunek 6). Na rynku europejskim występują także dwa inne modele sprzedaży ubezpieczeń działu II. Pierwszy oparty na sprzedaży za pośrednictwem kanału brokerskiego występuje, podobnie jak w wypadku segmentu ubezpieczeń na życie, przede wszystkim w Wielkiej Brytanii oraz Irlandii. W krajach tych udział brokerów wynosi odpowiednio 58,2% oraz 59,1%. Drugi model charakteryzujący się istotnym na tle pozostałych państw europejskich znaczeniem kanału występuje we Francji oraz w Portugalii. Sprzedaż ubezpieczeń za pośrednictwem banków wynosi tam odpowiednio 11% oraz 14,3%.
12 232 Marta Penczar, Monika Liszewska Rysunek 6. Modele dystrybucji ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych na europejskim rynku ubezpieczeniowym MODEL 1 MODEL 2 MODEL pozostałe 2 sprzedaż agenci 8 6 pozostałe 2 sprzedaż agenci 8 6 pozostałe 2 sprzedaż agenci FR brokerzy PL DE brokerzy Cechy: Duże znaczenie kanału Dominująca rola agentów ubezpieczeniowych Kraje: Francja, Portugalia Niemcy, Włochy, Słowacja, Słowenia Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Insurance Europe. PL UK brokerzy PL Dominująca rola brokerów Irlandia, Wielka Brytania, Belgia Podobnie jak w wypadku ubezpieczeń na życie, także w zakresie struktury dystrybucji tzw. ubezpieczeń non-life należy oczekiwać w Polsce zmian w kierunku rynków dojrzałych, tj. spadku znaczenia sprzedaży bezpośredniej oraz wzrostu znaczenia brokerów w pozyskiwaniu składki przypisanej brutto. Zakończenie Przeprowadzona analiza wskazuje na zróżnicowane ukształtowanie struktury kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w badanych krajach Unii Europejskiej. Różnice są widoczne nie tylko w podziale na ubezpieczenia życiowe i majątkowe, ale także w uwzględnieniu poziomu rozwoju rynku, uwarunkowań prawnych czy też zachowań i preferencji klientów. Polski rynek ubezpieczeniowy, zaliczany do rynków rozwijających się, charakteryzuje się wysokim tempem zachodzących na nim zmian. Dotyczy to także struktury kanałów dystrybucji działów I i II. W latach doszło do dynamicznych zmian, które z jednej strony wynikały z naturalnego procesu charakterystycznego dla rynków rozwijających się, z drugiej zaś były efektem zawirowań na rynku finansowym w warunkach globalnego kryzysu finansowo-gospodarczego. Przeprowadzone badania wskazują na upodabnianie się struktury kanałów dystrybucji ubezpieczeń na życie w Polsce do struktury charakterystycznej dla rynku francuskiego, hiszpańskiego, włoskiego i portugalskiego. Oznacza to, że główny, a zarazem dominujący udział w po-
13 Rozwój kanałów dystrybucji usług ubezpieczeniowych w Polsce 233 zyskiwaniu przypisu składki na życie mają banki. Dane Komisji Nadzoru Finansowego wskazują na ponad 3 udział kanału bankowego w przypisie składki na życie w 2011 roku. Uwzględniając dodatkowo umowy, w których klient przystępuje do ubezpieczenia na podstawie umów ubezpieczenia zawartych pomiędzy bankiem a ubezpieczycielem, udział banków w dystrybucji ubezpieczeń na życie jest szacowany na poziomie ponad 55% wartości składki ogółem działu I. W wypadku działu II model dystrybucji ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych w Polsce jest zbliżony do struktury charakterystycznej dla rynku niemieckiego, w którym dominującym kanałem dystrybucji usług ubezpieczeniowych są agenci ubezpieczeniowi. Na koniec 2011 roku agenci ubezpieczeniowi w Polsce (zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, ale z wyłączeniem banków) odpowiadali za blisko 68% przypisu składki majątkowej. Brak jest obecnie wyraźnych sygnałów, które zagrażałyby kontynuowaniu trendu wzrostu znaczenia w wypadku ubezpieczeń na życie oraz wzrostu roli agentów w pozyskiwaniu ubezpieczeniowych majątkowych. Literatura 1. Biuletyn roczny. Rynek ubezpieczeń (2011), Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa. 2. Czubała A. (2001), Dystrybucja produktów, PWE, Warszawa. 3. European Insurance in Figures (2013), Statistics no. 46, Insurance Europe. 4. Insurance Indicators: Density, OECD, dostęp dnia Insurance Indicators: Penetration, OECD, dostęp dnia Insurance Distribution Channels in Europe (2010), CEA Statistics no. 39, CEA Insurers of Europe. 7. Marketing usług (2003), Styś A. (red.), PWE, Warszawa. 8. Raport PIU Polski Rynek Bancassurance (2012), Polska Izba Ubezpieczeń, Warszawa. 9. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowych, Dz. U. Nr 124, poz z późn. zm..
14 234 Marta Penczar, Monika Liszewska Streszczenie W artykule przedstawiono analizę zmian w zakresie struktury kanałów sprzedaży usług ubezpieczeniowych w Polsce w latach Odnotowane zmiany wynikały nie tylko z rozwoju polskiego rynku ubezpieczeniowego w kierunku rynków dojrzałych, ale były również w dużym stopniu determinowane zawirowaniami na rynku finansowym. W artykule dokonano także porównania struktury dystrybucji ubezpieczeń na rynku polskim z wybranymi rynkami europejskimi, z uwzględnieniem podziału na segment ubezpieczeń na życie oraz ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych. Umożliwiło to wskazanie modelu, w którego kierunku rozwija się rynek ubezpieczeń w Polsce, a tym samym dało podstawy do wnioskowania w zakresie przyszłych możliwych kierunków zmian struktury dystrybucji produktów ubezpieczeniowych. Słowa kluczowe agenci ubezpieczeniowi,, brokerzy Development of insurance distribution channels in Poland on the background of European trends (Summary) The article presents an analysis of changes in the structure of distribution channels of insurance services in the years 2007 to The observed changes were not only due to the development of the Polish insurance market towards the mature markets, but also to a large extent determined by the turmoil in the financial market. The article compared the structure of the insurance distribution in the Polish market with selected European markets, including the division of the segment of life insurance and non-life insurance. On the basis of the main insurance distribution models in Europe, the direction of the Polish insurance market development was indicated. Keywords insurance agents,, brokers
Ubezpieczenia w liczbach 2014. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2014 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy wskazać
Bardziej szczegółowoWpływ integracji europejskiej w obszarze rynków finansowych na dostępność sektora MSP do finansowania zewnętrznego
Wpływ integracji europejskiej w obszarze rynków finansowych na dostępność sektora MSP do finansowania zewnętrznego Artykuł wprowadzający do e-debaty Sektor małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) ma istotne
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2018 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2013. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2013 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 216 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych
Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych dr BłaŜej Lepczyński, Uniwersytet Gdański, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Marta Penczar Instytut
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową
Perspektywy rozwoju rynku consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych dr Błażej Lepczyński Marta Penczar dr Błażej Lepczyński, Marta Penczar Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2012. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia w liczbach 2012 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Jest ona chroniona prawami autorskimi.
Bardziej szczegółowoDziałalność brokerów ubezpieczeniowych w 2007 r.
Działalność brokerów ubezpieczeniowych w 2007 r. Komisja Nadzoru Finansowego SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 1. Wstęp...3 2. Brokerzy ubezpieczeniowi...3 3. Umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach 2015. Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2015 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia w liczbach Rynek ubezpieczeń w Polsce
Ubezpieczenia w liczbach 2017 Rynek ubezpieczeń w Polsce Autorem niniejszej broszury jest Polska Izba Ubezpieczeń. Publikacja chroniona jest prawami autorskimi. W przypadku cytowania jej fragmentów należy
Bardziej szczegółowoLiczba samochodów osobowych na 1000 ludności
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoURZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO. WARSZAWA, 2011 r.
RAPORT O STANIE RYNKU BROKERSKIEGO W 2010 ROKU URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, 2011 r. Autor: Zbigniew Kalisiewicz (Departament Pośredników Finansowych) SŁOWA KLUCZOWE: UBEZPIECZENIA, REJESTR
Bardziej szczegółowoUrząd Komunikacji Elektronicznej Departament Analiz Rynku Telekomunikacyjnego. Warszawa, kwiecień 2008 r. 1/16
Analiza penetracji rynku telefonii ruchomej w Polsce na tle pozostałych krajów Europy. Warszawa, kwiecień 2008 r. 1/16 Spis treści 1. Cel, zakres analizy...3 2. Polska w latach 1997-2007...4 2.1. Metoda
Bardziej szczegółowoPodatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli. Warszawa, 21 lutego 2011 r.
Podatek od niektórych instytucji finansowych - zagrożenie dla klientów ubezpieczycieli Warszawa, 21 lutego 2011 r. Udział ubezpieczeń w gospodarce Składka przypisana brutto z ubezpieczeń majątkowych oraz
Bardziej szczegółowoUrząd Komunikacji Elektronicznej Departament Analiz Rynku Telekomunikacyjnego 1/18
Analiza penetracji rynku telefonii ruchomej w Polsce na tle pozostałych krajów Europy. 1/18 Spis treści Warszawa, kwiecień 2008 r. 1. Cel, zakres analizy...3 2. Polska w latach 1997-2007...4 2.1. Metoda
Bardziej szczegółowoŁączność szerokopasmowa: zmniejszają się różnice między europejskimi krajami o najlepszych i najgorszych wynikach
IP/08/1831 Bruksela, dnia 28 listopada 2008 r. Łączność szerokopasmowa: zmniejszają się różnice między europejskimi krajami o najlepszych i najgorszych wynikach Jak wynika ze sprawozdania opublikowanego
Bardziej szczegółowoJak nie tylko być zgodnym z regulacją, ale wyciągnąć korzyści biznesowe z lepszego dopasowania oferty
Jak nie tylko być zgodnym z regulacją, ale wyciągnąć korzyści biznesowe z lepszego dopasowania oferty 5.10.2017 Copyright Sollers Consulting 2017 Jak być zgodnym z regulacją? Ale nie o tym jest ta prezentacja
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA EUROPA 2020 PODSTAWOWE WSKAŹNIKI
STRATEGIA EUROPA 2020 PODSTAWOWE WSKAŹNIKI Strategia Europa 2020 to unijny program wzrostu i rozwoju społeczno-gospodarczego na aktualne dziesięciolecie. Strategia ta, ze względu na czas jej tworzenia,
Bardziej szczegółowoEkonomiczna rola ubezpieczeń. Doświadczenia Polski na tle wybranych krajów europejskich
RYSZARD BOCIONG, FRANCISZEK HUTTEN-CZAPSKI Ekonomiczna rola ubezpieczeń. Doświadczenia Polski na tle wybranych krajów europejskich Wielkość rynku ubezpieczeń w Polsce mierzona jako procent PKB rośnie bardzo
Bardziej szczegółowoDziałalność brokerów ubezpieczeniowych w roku 2005
Działalność brokerów ubezpieczeniowych w roku 2005 Departament Nadzoru Pośrednictwa Urzędu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych Warszawa 2006 r. SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 1. Wstęp...
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoWsparcie Zespołu Eksportowego i Agencyjnego. Alicja Łapka Google AdWords EAME TEL : 22) mail :
Wsparcie Zespołu Eksportowego i Agencyjnego Alicja Łapka Google AdWords EAME TEL : 22) 444 93 51 mail : alapka@google.com Eksport dla Agencji Agenda 1. Wstęp: Dlaczego eksport jest ważną częścią biznesu?
Bardziej szczegółowoAnaliza rynku łodzi jachtów w Portugalii. 2014-01-31 00:16:52
Analiza rynku łodzi jachtów w Portugalii. 2014-01-31 00:16:52 2 Zamieszczamy podsumowanie analizy rynkowej wraz z aneksem statystycznym, przygotowanej dla Centrów Obsługi Eksportera i Inwestora (COIE),
Bardziej szczegółowoRecykling odpadów opakowaniowych
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoAnaliza rynku brokerskiego w Polsce w latach
Analiza rynku brokerskiego w Polsce w latach 27-214 Celem poniższej analizy jest przedstawienie sytuacji na rynku ubezpieczeń w Polsce w okresie od 27 do 214 r. ze szczególnym uwzględnieniem brokerów i
Bardziej szczegółowoPozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej
Pozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Sofia, 12-13 września 2017 r. Plan wystąpienia 1. Cel pracy, źródła danych 2. Porównawcza
Bardziej szczegółowoObniżenie wieku emerytalnego: Straty dla przyszłych emerytów, pracujących i gospodarki
Rząd przyjął najgorszy z rozważanych wariantów decydując się na bezwarunkowe obniżenie wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Na tej decyzji stracą wszyscy przyszli emeryci, pracujący
Bardziej szczegółowoWPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl
Bardziej szczegółowoSYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W KRAJACH OECD W 2011 R.
SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W KRAJACH OECD W 2011 R. 1 Kraje OECD: należące do Unii Europejskiej: Austria (AT), Belgia (BE), Dania (DK), Estonia (EE), Finlandia (FI), Francja (FR), Grecja (EL), Hiszpania
Bardziej szczegółowoKRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ. Jaros³aw W. Przybytniowski
ŒWIADCZENIE US UG ROCZNIKI UBEZPIECZENIOWYCH NAUK ROLNICZYCH, W WYBRANYCH SERIA G, T. KRAJACH 98, z. 2, 2011 UNII EUROPEJSKIEJ 127 ŒWIADCZENIE US UG UBEZPIECZENIOWYCH W WYBRANYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoArchitektura rynku bancassurance. Potrzeby klienta a doświadczenia STBU Advance
Agenda STBU Advance Architektura rynku bancassurance Klient jego potrzeby i oczekiwania Potrzeby klienta a doświadczenia STBU Advance Wnioski i rekomendacje STBU Advance STBU Advance Konsorcjum STBU Brokerzy
Bardziej szczegółowoZrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności ekonomicznej i środowiskowej. prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski
Zrównoważona intensyfikacja rolnictwa jako kombinacja efektywności ekonomicznej i środowiskowej prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski XV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Globalne problemy rolnictwa
Bardziej szczegółowoKIERUNKI ZMIAN STRUKTURY PRODUKTOWEJ I KANAŁÓW SPRZEDAŻY W SEKTORZE UBEZPIECZENIOWYM W POLSCE I W UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH
ISSN 2083-3725 www.ser.pswbp.pl Studia Ekonomiczne i Regionalne Economic and Regional Studies Tom/Volume V, Nr/Issue 1, Rok/Year 2012 KIERUNKI ZMIAN STRUKTURY PRODUKTOWEJ I KANAŁÓW SPRZEDAŻY W SEKTORZE
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoRaport PIU Polski Rynek Bancassurance 2014. Warszawa, 18 marca 2015 r.
Raport PIU Polski Rynek Bancassurance Warszawa, 18 marca 2015 r. Raport Polski rynek bancassurance Szanowni Państwo, Ostatnie kilka lat bardzo intensywnej współpracy zakładów ubezpieczeń przy tworzeniu
Bardziej szczegółowoPartner raportu. Bancassurance. ewolucja współpracy banków z ubezpieczycielami
M y ln ja K ec N sp rt BA po Ra F Partner raportu Bancassurance ewolucja współpracy banków z ubezpieczycielami Raport Bancassurance ewolucja współpracy banków z ubezpieczycielami Powoli, ale do przodu
Bardziej szczegółowoFrekwencja w wyborach parlamentarnych oraz samorządowych
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoWZROST ŚWIADOMOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ A PERSPEKTYWY ROZWOJU UBEZPIECZEŃ ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ
WZROST ŚWIADOMOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ A PERSPEKTYWY ROZWOJU UBEZPIECZEŃ ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ Bożena Wolińska Warszawa, wrzesień 2003 Rzecznik Ubezpieczonych Aleje Jerozolimskie 44, 00 024 Warszawa,
Bardziej szczegółowoŹródło: kwartalne raporty NBP Informacja o kartach płatniczych
Na koniec I kwartału 2018 r. na polskim rynku znajdowały się 39 590 844 karty płatnicze, z czego 35 528 356 (89,7%) to karty klientów indywidualnych, a 4 062 488 (10,3%) to karty klientów biznesowych.
Bardziej szczegółowoSektor usług finansowych w gospodarce Unii Europejskiej
KONFERENCJA NAUKOWA UNIA EUROPEJSKA INTEGRACJA KONKURENCYJNOŚĆ - ROZWÓJ Sektor usług finansowych w gospodarce Unii Europejskiej mgr Anna Surma Syta 28 maj 2007 Plan prezentacji 1. Podsumowanie 2. Integracja
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG) (2017/C 162/05)
C 162/4 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 23.5.2017 Informacje przekazane przez Komisję zgodnie z art. 8 akapit drugi dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 ustanawiającej procedurę
Bardziej szczegółowoNowe i powstające czynniki ryzyka zawodowego a zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. wyniki ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER
Nowe i powstające czynniki ryzyka zawodowego a zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy wyniki ogólnoeuropejskiego badania przedsiębiorstw ESENER dr inż. Zofia Pawłowska 1. W jaki sposób bada się nowe
Bardziej szczegółowo48,6% Turystyka w Unii Europejskiej INFORMACJE SYGNALNE r.
INFORMACJE SYGNALNE Turystyka w Unii Europejskiej 16.02.2018 r. 48,6% Udział noclegów udzielonych turystom Według Eurostatu - Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej, liczba noclegów udzielonych w turystycznych
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Ekonomiczna
Współczesne tendencje na rynku pracy DrCecylia Sadowska Snarska Snarska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku 1. Uwarunkowania demograficzne rynku pracy. 2. Kierunki zmian w popytowej stronie rynku pracy.
Bardziej szczegółowoPŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Bardziej szczegółowoSytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.
1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%
Bardziej szczegółowoInformacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej
Informacja na temat rozwiązań dotyczących transgranicznej działalności zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej Notatka prezentuje wybrane informacje statystyczne o działalności zagranicznych zakładów
Bardziej szczegółowoMiejsce ubezpieczeń w gospodarce narodowej
14-1-3 Rozkład zboru składki według kontynentów w 1 r. Afryka i Oceania; 3,7 Ameryka Łacińska i Karaiby; 3, Charakterystyka polskiego rynku Azja; 9, Ameryka Północna; 3, Europa; 33,3 Składka przypisana
Bardziej szczegółowoInstytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna Handlowa. Irena E.Kotowska. Czy Polska doświadcza kryzysu demograficznego?
Instytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna Handlowa Irena E.Kotowska Czy Polska doświadcza kryzysu demograficznego? Ekonomia w Muzeum Warszawa, 2.04.2012 Przemiany struktur wieku ludności w Polsce
Bardziej szczegółowoWarszawa, 25 października 2012 r. Raport PIU Polski Rynek Bancassurance II Q 2012
Warszawa, 25 października 2012 r. Raport PIU Polski Rynek Bancassurance II Q 2012 Raport Polski rynek bancassurance II Q 2012 Dane przedstawione w prezentacji zostały zebrane przez Polską Izbę Ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoPOŚREDNICTWO UBEZPIECZENIOWE W BANKACH SPÓŁDZIELCZYCH. 19 listopada 2008 r.
POŚREDNICTWO UBEZPIECZENIOWE W BANKACH SPÓŁDZIELCZYCH 19 listopada 2008 r. REGULACJE PRAWNE POŚREDNICTWA UBEZPIECZENIOWEGO: ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym wraz z aktami
Bardziej szczegółowoRaport PIU Polski Rynek Bancassurance po 1 kw. 2014. Warszawa, 2 czerwca 2014 r.
Raport PIU Polski Rynek Bancassurance po 1 kw. 2014 Warszawa, 2 czerwca 2014 r. Raport Polski rynek bancassurance 1 kw. 2014 Szanowni Państwo, Ostatnie kilka lat bardzo intensywnej współpracy zakładów
Bardziej szczegółowoJEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki
JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Dywergencja
Bardziej szczegółowoZróżnicowanie regionalne PKB na 1 mieszkańca według PPP na poziomie NTS 3
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoGenerali Wchodzi na Rynek Direct
Generali Wchodzi na Rynek Direct Zarząd Grupy Generali Polska Warszawa, 23 kwietnia 2008 r. AGENDA 2 Rynek Direct Rynek Direct w Polsce Doświadczenia Generali Model Dystrybucji Model Biznesowy Plany Sprzedażowe
Bardziej szczegółowoZmiany strategii zarządzania dystrybucją w sektorze ubezpieczeń w Polsce i krajach Unii Europejskiej w latach 2002 2008
Sylwester Kozak Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Zmiany strategii zarządzania dystrybucją w sektorze ubezpieczeń w Polsce
Bardziej szczegółowoUstawa o dystrybucji ubezpieczeń
Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń Art. 3. [Agent i broker ubezpieczeniowy] 1. Użyte w ustawie określenia oznaczają: ( ) 2) agent ubezpieczeniowy - przedsiębiorcę, innego niż agent oferujący ubezpieczenia
Bardziej szczegółowoFORMY PŁATNOŚCI STOSOWANE OBECNIE ORAZ PREFEROWANE
FORMY PŁATNOŚCI STOSOWANE OBECNIE ORAZ PREFEROWANE 2/09/2008-22/10/2008 Znaleziono 329 odpowiedzi z 329 odpowiadających wybranym kryteriom UDZIAŁ Kraj DE - Niemcy 55 (16.7%) PL - Polska 41 (12.5%) DK -
Bardziej szczegółowoDZIAŁALNOŚĆ BROKERÓW UBEZPIECZENIOWYCH W LATACH
URZĄD KOMISJI NADZORU UBEZPIECZEŃ I FUNDUSZY EMERYTALNYCH DZIAŁALNOŚĆ BROKERÓW UBEZPIECZENIOWYCH W LATACH 1998-22 Departament Pośrednictwa i Akwizycji Warszawa, wrzesień 23 SPIS TREŚCI 1. Wstęp... 3 2.
Bardziej szczegółowoTrendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie.
Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie. Potrzeby rozwojowe światowego przemysłu powodują, że globalny popyt na roboty przemysłowe odznacza się tendencją wzrostową. W związku z tym, dynamiczny
Bardziej szczegółowoWybrane wyniki badań dotyczących perspektyw rozwoju rynku kredytów mieszkaniowych w Polsce do 2015 roku zrealizowanych przez IBnGR
Wybrane wyniki badań dotyczących perspektyw rozwoju rynku kredytów mieszkaniowych w Polsce do 2015 roku zrealizowanych przez IBnGR Gdańsk, marzec 2013 Scenariusz rozwoju rynku kredytów mieszkaniowych w
Bardziej szczegółowoSYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2013 R. * Komisji Europejskiej z dn. 10.01.2014 r.
SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA W UNII EUROPEJSKIEJ W 2013 R. * Komisji Europejskiej z dn. 10.01.2014 r. 2 T. 01. LUDNOŚĆ (stan w dniu 1 stycznia) Wykres 01. STRUKTURA LUDNOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ W 2013
Bardziej szczegółowoRaport PIU Polski Rynek Bancassurance II kwartał Warszawa, 18 października 2018 r.
Raport PIU Polski Rynek Bancassurance II kwartał 2018 Warszawa, 18 października 2018 r. 1 Polski rynek bancassurance II kw. 2018 Dane przedstawione w prezentacji zostały zebrane przez Polską Izbę Ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoWarszawa, 24-09-2014 RU/231/AD/14
Warszawa, 24-09-2014 RU/231/AD/14 Pani Dorota Karczewska Wiceprezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Plac Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa W odpowiedzi na pismo z dnia 5.09.2014 r. (znak:
Bardziej szczegółowoModele bancassurance na wybranych rynkach europejskich na podstawie analizy Polskiej Izby Ubezpieczeń
Modele bancassurance na wybranych rynkach europejskich na podstawie analizy Polskiej Izby Ubezpieczeń Anna Tarasiuk-Flodrowska, radca prawny, Counsel październik 2012 r. Departament Instytucji Finansowych
Bardziej szczegółowoZałącznik do raportu bieżącego nr 12/2018 z dnia 24 kwietnia 2018
Załącznik do raportu bieżącego nr 12/2018 z dnia 24 kwietnia 2018 X-TRADE BROKERS DOM MAKLERSKI S.A. Wybrane skonsolidowane dane finansowe Przychody z działalności operacyjnej razem 113 737 58 718 Koszty
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych
Konkurencyjność polskiej gospodarki na tle krajów unijnych Dr Magdalena Hryniewicka Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Zakład Ekonomii Plan wystąpienia Cel Definicje konkurencyjności w literaturze
Bardziej szczegółowoLogistyka - nauka. Polski sektor TSL w latach Diagnoza stanu
Adiunkt/dr Joanna Brózda Akademia Morska w Szczecinie, Wydział Inżynieryjno-Ekonomiczny Transportu, Instytut Zarządzania Transportem, Zakład Organizacji i Zarządzania Polski sektor TSL w latach 2007-2012.
Bardziej szczegółowoCo mówią liczby. Sygnały poprawy
EU27 Produkcja (9m2007): Tekstylia +1 % OdzieŜ +2 % Co mówią liczby. Raport. Tekstylia i odzieŝ w Unii Europejskiej.Trzy kwartały 2007 Produkcja Sygnały poprawy Po raz pierwszy od roku 2000 Unia Europejska
Bardziej szczegółowoGrupa PZU: rekordowa sprzedaż i 2,4 mld zł zysku netto
Komunikat prasowy Warszawa, 30 sierpnia 2018 roku Grupa PZU: rekordowa sprzedaż i 2,4 mld zł zysku netto To był rekordowy kwartał w historii Grupy PZU pod względem sprzedaży. Składka przypisana brutto
Bardziej szczegółowoPłaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei
Bardziej szczegółowoDziałalność ubezpieczeniowa
Ubezpieczenia Nieodłączną częścią naszego życia i składową każdego sukcesu jest podejmowanie ryzyka. InterRisk pomaga swoim Klientom przejąć nad nim kontrolę. Działalność ubezpieczeniowa Podstawą realizowanej
Bardziej szczegółowoTABELA I: FLOTY RYBACKIE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH (UE-28) W 2014 R.
EUROPEJSKIE RYBOŁÓWSTWO W LICZBACH Poniższe tabele zawierają podstawowe dane statystyczne dotyczące różnych obszarów związanych ze wspólną polityką rybołówstwa (WPRyb), a mianowicie: floty rybackie państw
Bardziej szczegółowoRekomendacja U. (R)ewolucja na rynku Bancassurance. 25 listopada 2014r.
Rekomendacja U (R)ewolucja na rynku Bancassurance. 25 listopada 2014r. 2 3 Rekomendacja 7.1 Bank jako ubezpieczający w danej umowie ubezpieczenia nie powinien jednocześnie przy tej samej umowie występować
Bardziej szczegółowoRaport PIU Polski Rynek Bancassurance IV kwartał Warszawa, 26 marca 2019 r.
Raport PIU Polski Rynek Bancassurance IV kwartał 2018 Warszawa, 26 marca 2019 r. 1 Polski rynek bancassurance IV kw. 2018 Dane przedstawione w prezentacji zostały zebrane przez Polską Izbę Ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoMapa Unii Europejskiej
Mapa Unii Europejskiej 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń zna: nazwy państw Unii Europejskiej, nazwy stolic państw Unii Europejskiej, flagi państw Unii Europejskiej. b) Umiejętności Uczeń potrafi: wskazać
Bardziej szczegółowoEnergetyka OZE/URE w strategii Unii Europejskiej: w kierunku promocji odnawialnych źródeł energii w Europie
Energetyka OZE/URE w strategii Unii Europejskiej: w kierunku promocji odnawialnych źródeł energii w Europie 30/03/2011 Natalia Matyba PLAN PREZENTACJI I. Strategia Europa 2020 nowe kierunki działao Unii
Bardziej szczegółowoMARKETING UBEZPIECZEŃ TOWARZYSTWO UBEZPIECZENIOWE
MARKETING UBEZPIECZEŃ TOWARZYSTWO UBEZPIECZENIOWE Działalność ubezpieczeniową w Polsce regulują postanowienia Ustawy o działalności ubezpieczeniowej, a prowadzenie tej działalności wymaga uzyskania stosownego
Bardziej szczegółowoZmiany struktury kanałów dystrybucji a poprawa warunków konkurencji w sektorze ubezpieczeń w Polsce w latach 2002-2009
5 (54) 2011 Sylwester Kozak Zmiany struktury kanałów dystrybucji a poprawa warunków konkurencji w sektorze ubezpieczeń w Polsce w latach 2002-2009 Changes of distribution channels and improvements of the
Bardziej szczegółowoKomunikat w sprawie pacjentów uprawnionych do świadczeń na podstawie dokumentów wystawionych przez inne kraje UE/EFTA
Komunikat w sprawie pacjentów uprawnionych do świadczeń na podstawie dokumentów wystawionych przez inne kraje UE/EFTA Wydział Spraw Świadczeniobiorców i Współpracy Międzynarodowej/Dział Współpracy Międzynarodowej
Bardziej szczegółowoOpóźnienia w płatnościach w transakcjach handlowych
Opóźnienia w płatnościach w transakcjach handlowych 13/05/2008-20/06/2008 Znaleziono 408 odpowiedzi z 408 odpowiadających wybranym kryteriom 0. Uczestnictwo Kraj DE - Niemcy 48 (11,8%) PL - Polska 44 (10,8%)
Bardziej szczegółowoKONSULTACJE NA TEMAT RÓŻNORODNOŚCI W MIEJSCU PRACY ORAZ ANTYDYSKRYMINACJI
KONSULTACJE NA TEMAT RÓŻNORODNOŚCI W MIEJSCU PRACY ORAZ ANTYDYSKRYMINACJI 14.06.2005-15.07.2005 Znaleziono 803 odpowiedzi z 803 odpowiadających wybranym kryteriom Proszę wskazać główny sektor działalności
Bardziej szczegółowoSPOTKANIE BRANŻOWE EUROTAXGLASS S
SPOTKANIE BRANŻOWE EUROTAXGLASS S Trendy na rynku motoryzacyjnym Warszawa 2 luty 29 Agenda Producenci - Importerzy Finanse - Leasingi Ubezpieczenia 2/2/9 2 Producenci - Importerzy Producenci - Importerzy
Bardziej szczegółowoEDUKACJA FINANSOWA SZANSĄ NA ZMNIEJSZENIE ZJAWISKA WYKLUCZENIA FINANSOWEGO I SPOŁECZNEGO. Artykuł wprowadzający do e-debaty
EDUKACJA FINANSOWA SZANSĄ NA ZMNIEJSZENIE ZJAWISKA WYKLUCZENIA FINANSOWEGO I SPOŁECZNEGO Artykuł wprowadzający do e-debaty Marta Penczar, Piotr Górski, Monika Liszewska Edukacja finansowa szansą na zmniejszenie
Bardziej szczegółowoWSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH
WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH Poniższe tabele zawierają podstawowe dane statystyczne dotyczące różnych obszarów związanych ze wspólną polityką rolną (WPR), a mianowicie: sektora rolnictwa i przemysłu
Bardziej szczegółowoPerspektywa europejska rynku energii. Prof. Krzysztof Żmijewski Sekretarz Generalny. Rynek Energii w Polsce r.
SPOŁECZNA RADA NARODOWEGO PROGRAMU REDUKCJI EMISJI Perspektywa europejska rynku energii Prof. Krzysztof Żmijewski Sekretarz Generalny Rynek Energii w Polsce 13.4.211 r. Warszawa Społeczna Rada NPRE Struktura
Bardziej szczegółowoRaport PIU Polski Rynek Bancassurance I kwartał Warszawa, 7 czerwca 2019 r.
Raport PIU Polski Rynek Bancassurance I kwartał 2019 Warszawa, 7 czerwca 2019 r. 1 Polski rynek bancassurance I kw. 2019 Dane przedstawione w prezentacji zostały zebrane przez Polską Izbę Ubezpieczeń w
Bardziej szczegółowoBadanie rynku bancassurance. - opinie środowiska bankowego w latach
Badanie rynku bancassurance - opinie środowiska bankowego w latach 2014-2017 Czy łączenie produktów bankowych i ubezpieczeniowych jest - obszarem perspektywicznym w działalności banków? 2017 29 50 19 3
Bardziej szczegółowoSytuacja społeczno-ekonomiczna Unii Europejskiej i Strategia Lizbońska
Sytuacja społeczno-ekonomiczna Unii Europejskiej i Strategia Lizbońska Anna Ruzik CASE Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych Instytut Pracy i Spraw Społecznych Plan prezentacji Wyzwania demograficzne
Bardziej szczegółowoRaport PIU Polski Rynek Bancassurance III kwartał Warszawa, 21 grudnia 2018 r.
Raport PIU Polski Rynek Bancassurance III kwartał 2018 Warszawa, 21 grudnia 2018 r. 1 Polski rynek bancassurance III kw. 2018 Dane przedstawione w prezentacji zostały zebrane przez Polską Izbę Ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoNarażenie ludności miejskiej na powietrze zanieczyszczone ozonem
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoBudowanie na nowo relacji z klientami. Prezentacja wyników badania Global Consumer Insurance Survey EY 2014.
Budowanie na nowo relacji z klientami. Prezentacja wyników badania Global Consumer Insurance Survey EY 2014. Piotr Popowski Partner. Lider Grupy Performance Improvement w Dziale Rynków Finansowych EY.
Bardziej szczegółowoRYNEK MIĘSA. Wg ZSRIR (MRiRW) r.
tys. ton RYNEK MIĘSA SKUP ŻYWCA RZEŹNEGO W POLSCE Według wstępnych danych GUS w okresie styczeń kwiecień 2018 r. ogółem skupiono 1 658 tys. ton żywca rzeźnego, o 9% więcej niż przed rokiem. Największy
Bardziej szczegółowoUdział Polski w 7. Programie Ramowym Dane statystyczne po 219 konkursach
Promocja Nauki Polskiej w Brukseli Bruksela, 14.12.21 r. Udział Polski w 7. Programie Ramowym Dane statystyczne po 219 konkursach Andrzej Siemaszko Andrzej Galik Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych
Bardziej szczegółowoJoanna Korpas Magdalena Wojtkowska Jakub Sarbiński. Informacja o wypłacie zasiłków z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Joanna Korpas Magdalena Wojtkowska Jakub Sarbiński Informacja o wypłacie zasiłków z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 1 Niniejsze opracowanie omawia problematykę znacznych wzrostów wypłat zasiłku chorobowego
Bardziej szczegółowoCharakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach
Logistyka - nauka Krystyna Bentkowska-Senator, Zdzisław Kordel Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie Charakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach 2007-2010 Pozytywnym
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY RAPORT NASK ZA PIERWSZY KWARTAŁ 2011 ROKU. ranking cctld z obszaru UE, stan na koniec pierwszego kwartału 2011
RYNEK NAZW DOMEN SZCZEGÓŁOWY RAPORT NASK ZA PIERWSZY KWARTAŁ 2011 ROKU 2 spis treści 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 wstęp ranking cctld z obszaru UE, stan na koniec pierwszego kwartału
Bardziej szczegółowo