Wolontariat Hospicjum św. Łazarza

Transkrypt

1 Wolontariat Hospicjum św. Łazarza Wolontariat jest przede wszystkim sprawą serca. Wolontariat Hospicjum św. Łazarza wywodzi się z bezinteresownej pracy na rzecz nieuleczalnie chorych, niesionej przez osoby skupione w Synodalnym Zespole Parafialnym Kościoła Arki Pana w Nowej Hucie. Z inicjatywy Ks. Józefa Gorzelanego, ówczesnego Proboszcza Parafii Matki Bożej Królowej Polski i mgr Haliny Bortnowskiej, redaktora ZNAKU i Tygodnika Powszechnego, Zespół w latach niósł pomoc na oddziale zakaźnym Szpitala im. S. Żeromskiego, którego kierownikiem był dr Stanisław Kownacki. Członkowie zespołu opiekowali się również przewlekle chorymi oraz niepełnosprawnymi w ich domach rodzinnych. Pierwsza myśl o wybudowaniu Domu hospicyjnego w Polsce zrodziła się w Zespole w 1977 roku. Do tej grupy kierowała swoje słowa o opiece hospicyjnej dr Cicely Saunders, podczas swojego pobytu w Polsce w 1978 roku, umacniając ich w zamiarze wybudowania Domu hospicyjnego. Dr Cicely Sounders była twórczynią pierwszego na świecie nowoczesnego Hospicjum św. Krzysztofa w Londynie. Pobyt w Polsce dr Cicely Saunders i wygłoszone przez Nią wykłady o opiece hospicyjnej w Instytutach Onkologii w Gdańsku, Warszawie i Krakowie oraz artykuły o opiece hospicyjnej, zamieszczane w zeszytach ZNAK-u spowodowały, że lekarze w Polsce pod koniec lat siedemdziesiątych zaczęli interesować się problemem opieki nad osobami umierającymi na choroby nowotworowe. Wykład dr C. Saunders w Krakowie zaowocował dołączeniem wielu lekarzy z Instytutu Onkologii do grupy Zespołu Synodalnego. To właśnie członkowie Zespołu zainicjowali powstanie Hospicjum niedaleko Kościoła Arka Pana w Nowej Hucie, a także włączyli się w bezinteresowną pomoc chorym. Już w 1980 roku dr Maria Leńczyk i dr Wiesław Stefański odbywali wolontaryjnie wizyty domowe u pacjentów terminalnie chorych, którzy zostali wypisani z Instytutu Onkologii. Po 1982 roku dołączyła do nich mgr Teresa Rawczyńska. Sprawa wolontariatu służącego chorym była jednym z głównych zadań Towarzystwa Przyjaciół Chorych HOSPICJUM, które zostało powołane w 1981 roku przez członków Zespołu Synodalnego i lekarzy Instytutu Onkologii. W 1982 roku Zarząd Towarzystwa powołał Zespół Opieki Hospicyjnej, którego zadaniem było wolontaryjne niesienie pomocy chorym terminalnie w ich domach rodzinnych. Kierownikiem Zespołu została dr Maria Leńczyk, z inicjatywy której w 1983 roku odbył się pierwszy kurs dla wolontariuszy-opiekunów chorych. Dr Maria Leńczyk podczas III zjazdu ruchu hospicyjnego w Krakowie, który odbył się w 1994 roku, mówiła: Samarytańska idea hospicjum spotykała się u wszystkich, z którymi rozmawialiśmy, z pełną akceptacją. Wprowadzenie jej w życie nie było jednak proste. Początkowo prace zarządu ukierunkowane były na budowę Domu hospicjum. Równolegle zaczęliśmy jednak przygotowywać ludzi, wyrażających chęć poświęcenia się pracy przy terminalnie chorym. W roku 1983 r. zorganizowano pierwsze szkolenie dla wolontariuszy. Na zebraniu Zarządu, w grudniu 1982 r., odbyła się dyskusja na temat szkolenia wolontariuszy. W jej wyniku postanowiono, że działania będą się składać z dwóch etapów. Pierwszym będzie rekrutacja osób i ich szkolenie, a drugim zorganizowanie i prowadzenie opieki nad chorymi. Zwrócono uwagę na przygotowanie opiekunów nie tylko teoretyczne, ale i praktyczne przy łóżku chorego. Powołano komitet, którego zadaniem miało być przedyskutowanie i opracowanie powyższego projektu. W skład komitetu wchodziły: dr Maria Leńczyk przewodnicząca, red. Halina Bortnowska, mgr Janina Lewandowska, doc. Janina Kujawska-Tenner. Pierwsze zebranie Zespołu odbyło się 14 grudnia 1982 r.

2 Pierwszy kurs dla wolontariuszy rozpoczęło 50 osób, a ukończyło 15 słuchaczy. Pięć osób z pierwszego kursu zdecydowało się odbyć praktykę w Domu Pomocy Społecznej im. L.A. Helclów. Następny kurs dla wolontariuszy przeprowadzono w 1984 r. Szkolenia dla wolontariuszy opiekunów chorych do 1986 roku odbywały się w przychodni konsultacyjnej Instytutu Onkologii przy ul Gancarskiej 11. W latach były organizowane we własnej siedzibie Towarzystwa przy ul. Wężyka 28. Wykłady prowadzili zapraszani lekarze lub inni pracownicy służby zdrowia, ćwiczenia praktyczne prowadziły mgr Janina Tippe-Piątkowska i piel. dypl. Maria Sacha. Dr Maria Leńczyk, w 1988 roku, ze względu na stan zdrowia, przekazała organizację i koordynację wykładów teoretycznych dr hab. Krystynie Smolak. Rozpoczęte na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia kursy trwają do dnia dzisiejszego. Co roku jesienią organizowany jest kurs dla wolontariuszy opiekunów chorych, a w ostatnich latach kursy odbywają się także wiosną. Wykładowcami są pracownicy uczelni krakowskich, Centrum Onkologii oraz pracownicy i wolontariusze Hospicjum św. Łazarza. Od samego początku wykładowcy bezinteresownie przekazują swoją wiedzę ludziom, pragnącym powiększyć grono wolontariuszy. Poniżej podano liczbę osób, która uczęszczała na kursy w latach : Pierwsi wolontariusze, po ukończonym w 1983 roku kursie, włączyli się w opiekę chorych i osób starszych, przebywających w Domu Pomocy Społecznej im. L. A. Helclów. Następni stawali się wolontariuszami, powołanego w 1982 roku, Zespołu Opieki Hospicyjnej, którego pracami kierowała w latach koordynator mgr Teresa Rawczyńska, a od 1991 roku koordynuje pracami Zespołu, a obecnie Ośrodka Wolontariatu, mgr Ewa Bodek. Lata Pierwsze jedenaście lat opieki nad chorym, realizowanej przez Towarzystwo, to czas bezinteresownej zespołowej działalności. Celem Zespołu Opieki Hospicyjnej było w tych latach wolontaryjne opiekowanie się chorymi będącymi u kresu życia w ich domach rodzinnych. W 1982 roku na zebraniu Zarządu ustalono, że na początku działalność ograniczy się do opieki nad kilkoma chorymi z Krakowa. W skład zespołu wolontaryjnego weszli: lekarz, pielęgniarka lub osoba o zbliżonych kwalifikacjach, jak również członkowie Towarzystwa, którzy chcieli świadczyć tego rodzaju posługę. Członkowie zespołów opiekujący się chorymi mieli przejść podstawowe szkolenie w zakresie opieki pielęgniarskiej i umiejętności pomocy psychologicznej. Dr Wiesław Stefański udostępnił na ten cel pomieszczenie w Przychodni Instytutu Onkologii.

3 Nie mając doświadczeń w pracy z nieuleczalnie chorymi, rozpoczęto działalność od zorganizowania w 1982 roku wakacji dla niepełnosprawnych osób w Harbutowicach. Nad całością akcji, trwającej do 1985 r., czuwali: dr Maria Leńczyk, dr Wiesław Stefański i ks. Józef Gorzelany. Na zebraniu Zarządu, które odbyło się 17 października 1985 r., ustalono zasady działalności Zespołu Opieki Hospicyjnej: Zespół swoją działalność prowadzić będzie w oparciu o lekarzy i pielęgniarki środowiskowe. Pracę rozpocznie od przypadków prostych. Na pierwszą wizytę do chorego udawać się będzie pielęgniarka-wolontariusz. Ukończenie kursu jest warunkiem pracy przy chorych. Wolontariusze muszą cieszyć się bezwzględnym zaufaniem. Zostanie przygotowana pisemna informacja dla pacjentów i ich rodzin, w której będzie określony zakres czynności wolontariusza, informacja o bezpłatności opieki, informacja o osobie wolontariusza oraz informacja, że zespół nie wyręcza pielęgniarek środowiskowych. Sporządzony zostanie wzór upoważnienia dla wolontariuszy ze wskazaniem osoby, będącej członkiem Zarządu, do której należy zwracać się w różnych sprawach. Wolontariusze zostaną ubezpieczeni od odpowiedzialności cywilnej. Opracowana zostanie informacja dla wolontariuszy (zakres czynności, potrzebne telefony itp.). W dniu 28 października 1985 r. odbyło się kolejne zebranie Zespołu Opieki Hospicyjnej, na które przybyło około 30 osób. Przedmiotem dyskusji była forma pracy i organizacja Zespołu oraz projekt regulaminu wolontariusza. Zdecydowano, że takie zebrania będą odbywały się co dwa miesiące. Zespół objął opieką pięciu chorych. Okres organizacji opieki nad chorym zakończony został w 1986 roku. W 1987 r. Zespół regularnie posługiwał chorym, włączając w swoje szeregi wolontariuszy, którzy ukończyli kursy w poprzednich latach, obejmując opieką 31 chorych. W ramach specjalnych dyżurów udzielane były porady dla rodzin osób chorych terminalnie. W 1988 r. Zespół Opieki Hospicyjnej liczył 41 czynnych wolontariuszy, a zgłoszonych chętnych do pracy wolontaryjnej było 61 osób. Na dyżurach udzielono rodzinom chorych ponad 120 porad rocznie. Zgłaszanie chorych i wszelkie informacje były prowadzone w czasie godzin pracy sekretariatu. Informacja o możliwościach korzystania z opieki hospicyjnej ukazywała się regularnie w Dzienniku Polskim. W 1991 r. Teresa Rawczyńska, zostając prezesem powstałej Fundacji Pomoc Krakowskiemu Hospicjum, przestała pełnić funkcję koordynatora Zespołu. Zarząd Towarzystwa obowiązki koordynatora powierzył mgr Ewie Bodek, która tę funkcję pełni do dnia dzisiejszego. Liczba chorych objętych opieką w pierwszych latach działalności Zespołu Opieki Hospicyjnej: chorych chorych chorych chorych chorych chorych chorych chorych chorych

4 W 1993 roku Zarząd powołał niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, zarejestrowany w rejestrze Wojewody - Poradnię Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej. Przez pierwsze półrocze 1993 roku Poradnia działała na zasadach wolontariatu, a następnie, w wyniku zwiększonej liczby chorych, Towarzystwo podjęło decyzję o zatrudnieniu pracowników: lekarzy i pielęgniarki. W pracę Poradni włączani byli wolontariusze Zespołu Opieki Hospicyjnej. Przez cały okres lat osiemdziesiątych oraz pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku, oprócz wolontariuszy służących chorym działały bezinteresownie również osoby wspomagające prace biurowe, korespondencję z członkami, organizujące koncerty i inne wydarzenia wpisane w cele statutowe Towarzystwa, pomagające w utrzymaniu w porządku i sprawności zakupiony w 1986 roku dom przy ul. Centralnej 26. Z chwilą otwarcia, budowanego w latach , Hospicjum św. Łazarza udział wolontariatu w opiece nad chorym i innych pracach na rzecz Towarzystwa uległ zmianie. Zwiększyła się liczba wolontariuszy o grupę posługującą w oddziale stacjonarnym. Okazało się że prowadzenie dużego Domu - Hospicjum Stacjonarnego wymaga pomocy wielu ludzi zaangażowanych w prace biurowe, organizacyjne, gospodarcze oraz w pozyskiwanie środków na działalność Towarzystwa. Udział wolontariuszy w opiece nad chorym w latach OS HD WOL OS liczba chorych w oddział stacjonarnym, HD liczba chorych w hospicjum domowym, WOL liczba wolontariuszy posługujących chorym. Kim są wolontariusze Hospicjum św. Łazarza? Wolontariusze hospicjum to grupa osób, które bez względu na wiek, wykształcenie, stan zdrowia chcą pracować nieodpłatnie na rzecz innych. Najbardziej odpowiedni wiek: od 16 do 70 lat, z wyjątkami w dół i w górę. Z badań prowadzonych przed kilku laty przez studentów krakowskich uczelni wynika że: Wolontariat w Hospicjum św. Łazarza tworzą w większości kobiety. Wolontariusze w przeważającej większości, są wyznania rzymsko katolickiego. Większość wolontariuszy jest stanu wolnego Motywami podjęcia posługi były najczęściej: przeżycia religijne, chęć bycia potrzebnym oraz zbliżanie się do tajemnicy umierania.

5 Cechami, przede wszystkim, predysponującymi do opieki nad umierającymi, według wolontariuszy są: cierpliwość, wrażliwość i umiejętność słuchania. Największą trudnością w posłudze jest przygotowanie chorego do odejścia, poza tym wolontariusze mają trudności z nawiązaniem relacji z niektórymi pacjentami. Liczba godzin posługi wynosi od sześciu do dziesięciu tygodniowo. Najwięcej osób jest wolontariuszami przez 5 lat Od 1998 roku rozpoczęła działalność duża grupa wolontariuszy akcyjnych, biorących dział w programie Pól Nadziei (od 109 wolontariuszy w 1998 do ponad 600 w 2011 roku). Koordynatorem wolontariuszy, którzy organizowali punkty prowadzenia kwest i organizacji koncertów w pierwszych dwóch latach Pól Nadziei była wolontariuszka mgr inż. Bronisława Jędrych. Obecnie wolontariusze Pól Nadziei biorą również udział w innych wydarzeniach mających na celu pozyskanie środków na rzecz opieki hospicyjnej. Powołanie na początku obecnego stulecia Klubu dr Jana Deszcza, skupiającego głównie wdowy i wdowców, których bliscy odeszli pod opieką Hospicjum, zwiększyło także wyraźnie liczbę osób zaangażowanych w prace biurowe, prowadzenie korespondencji, służenie pomocą w organizacji wydarzeń hospicyjnych, działania na rzecz osób osieroconych. W 2005 roku w Hospicjum św. Łazarza rozpoczął działalność wolontariat młodzieżowy dla uczniów gimnazjów i liceów, od 2008 roku wolontariat 50+ w Klubie dr Jana Deszcza, a od 2009 roku wolontariat pracowniczy. W ostatnich latach został poszerzony katalog zadań, które bezinteresownie mogą podejmować na rzecz Hospicjum św. Łazarza osoby zaangażowane w wolontariat hospicyjny. Wolontariat jest nadal nieodzowną częścią opieki hospicyjnej, którego zadaniem jest wspieranie profesjonalnej opieki medycznej oraz towarzyszenie chorym w ostatnim okresie życia. Wolontariusze służą swoją wiedzą i doświadczeniem rodzinie chorego, mając czas na zaangażowanie się w problemy i trudności, jakie przeżywają bliscy chorego. Poniżej podano obszary w których służy wolontariat Hospicjum św. Łazarza. Miejsce wolontariusza w HOSPICJUM św. Łazarza w Krakowie W zespole interdyscyplinarnym Ośrodka Opieki Hospicyjnej opiekującym się terminalnie chorym: pomoc w pielęgnacji chorych - w zależności od potrzeb: towarzyszenie, czynności pielęgnacyjne, sporządzanie posiłków, karmienie, sprzątanie, załatwianie spraw urzędowych, wspólna modlitwa umacniająca obecność. Wsparcie rodzin poprzez towarzyszenie, wsparcie psychiczne w przeżywaniu trudnego okresu odchodzenia bliskiej osoby. W Zespole Wsparcia Osieroconych: prowadzenie rozmów indywidualnych z osobami w żałobie, udział w przygotowaniu wspólnych spotkań, prowadzenie korespondencji z osobami zainteresowanymi działalnością na rzecz osób osieroconych, przygotowania do jednodniowych wyjazdów. W Zespole ds. Zarządu w pracach biurowych: przygotowywanie i wysyłanie bieżącej korespondencji, pomoc w wszelkiego rodzaju pracach biurowych i organizacji wydarzeń hospicyjnych. W Zespole Pozyskiwania Środków: udział w kwestach, wysyłka korespondencji, uzupełnianie list wolontariuszy, pomoc w organizowaniu imprez.

6 W pracach administracyjnych i obsługi Domu hospicyjnego: pomoc w przeprowadzaniu inwentarza, prace w ogrodzie, odśnieżanie, malowanie, drobne prace stolarskie, pomoc w kuchni, szycie, naprawy i przeróbki bielizny.