WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z PRZYRODY KLASA IV. dopuszczająca* dostateczna* dobra* bardzo dobra* celująca*

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z PRZYRODY KLASA IV OCENY *Ucznia obowiązują wiadomości i umiejętności na daną ocenę oraz na oceny niższe. Treść nauczania (temat lekcji) dopuszczająca* dostateczna* dobra* bardzo dobra* celująca* JA I MOJE OTOCZENIE. UCZEŃ: 1.1. Przyroda i sposoby jej poznawania. przyroda żywa, przyroda nieożywiona - posługuje się zmysłami podczas obserwacji - stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji i doświadczeń przyrodniczych 1.2. Dobry obserwator. przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie - przeprowadza przy znacznej pomocy nauczyciela obserwacje doświadczenia pojęcia: przyroda żywa, przyroda nieożywiona pojęcia: przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie - przeprowadza przy niewielkiej pomocy nauczyciela obserwacje pojęć: przyroda żywa, przyroda nieożywiona pojęć: przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie - przeprowadza samodzielnie obserwacje doświadczenia pojęcia: przyroda żywa, przyroda nieożywiona pojęcia: przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie, - określa samodzielnie cel doświadczenia i obserwacji, zapisuje wyniki i formuje 1

2 1.3. Prowadzimy obserwacje i doświadczenia Podstawowe potrzeby człowieka. i pomiary wg instrukcji doświadczenia i pomiary wg instrukcji przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie, mikroskop nauczyciela posługuje się prostymi przyrządami (termometr) odróżnia podstawowe potrzeby człowieka od ułatwiających życie pojęcia: przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie, mikroskop posługuje się prostymi przyrządami (termometr) posługuje się mikroskopem nauczyciela przeprowadza obserwacje pogody i notuje wyniki obserwacji - wymienia i określa rolę czynników i przedmiotów potrzebnych i niezbędnych i pomiary wg pisemnej instrukcji - określa przy nieznacznej pomocy nauczyciela cel doświadczenia i obserwacji, zapisuje wyniki i formuje wnioski pojęć: przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie, mikroskop posługuje się mikroskopem przeprowadza obserwacje pogody i notuje wyniki obserwacji - uzasadnia, dlaczego niektóre czynniki są do życia niezbędne wnioski pojęcia: przyroda żywa, przyroda nieożywiona, obserwacja, doświadczenie, mikroskop - obserwuje i rejestruje różne miejsca wschodu i zachodu Słońca przeprowadza obserwacje pogody, notuje wyniki obserwacji i prezentuje wyniki tych obserwacji w klasie - potrafi samodzielnie zaprojektować doświadczenie lub obserwacje określić jego cel, zapisać wyniki, sformułować wnioski oraz zaprezentować na forum klasy wyniki swojego badania - w formie wizualnej prezentuje w klasie wyniki zaobserwowanych miejsc wschodu lub zachodu Słońca 2

3 1.5. Co wpływa na nasze samopoczucie? 1.6. Zasady właściwego uczenia się Właściwe wykorzystanie czasu wolnego od pracy Opieka nad roślinami. jest przekonany o potrzebie życia w rodzinie dostrzega potrzeby własne i innych ludzi odpowiednio uczestniczy w życiu rodziny wymienia czynniki wpływające na samopoczucie w szkole i w domu stosuje zasady prawidłowego uczenia się sporządza przy znacznej pomocy nauczyciela dzienny plan zajęć stosuje reguły prawidłowego planu codziennych zajęć wybiera właściwą formę wypoczynku rozpoznaje rośliny powszechnie uprawiane przez człowieka - rozpoznaje niektóre do życia - wymienia i określa rolę czynników i przedmiotów ułatwiających życie - wymienia pozytywne i negatywne czynniki wpływające na samopoczucie w szkole i w domu - proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych - organizuje sobie w domu z pomocą dorosłych optymalne warunki uczenia się - sporządza przy niewielkiej pomocy nauczyciela dzienny plan zajęć -rozpoznaje rośliny uprawiane przez człowieka -rozpoznaje niektóre trujące rośliny - ocenia wpływ przyrody na samopoczucie organizuje optymalne warunki uczenia się w domu - sporządza samodzielnie dzienny plan zajęć zgodny z zasadami - rozpoznaje rośliny uprawiane przez człowieka - rozpoznaje niektóre trujące rośliny - ocenia swój tryb życia i jego wpływ na zdrowie - rozpoznaje rośliny uprawiane przez człowieka - rozpoznaje niektóre trujące rośliny 3

4 1.9. Opieka nad hodowanymi zwierzętami trujące rośliny domowe - stosuje zasady opieki nad roślinami oraz zasady postępowania z roślinami zawierającymi substancje trujące rozpoznaje zwierzęta hodowane przez człowieka stosuje zasady opieki nad zwierzętami występujące w środowisku naturalnym; potrafi podać ich nazwy posługując się atlasem roślin - wyraża osobisty stosunek do hodowanych zwierząt występujące w środowisku naturalnym, zna ich nazwy - wyraża osobisty stosunek do hodowanych zwierząt i do zachowań ludzi w stosunku do zwierząt występujące w środowisku naturalnym - potrafi wymienić, które części roślin są trujące ORIENTACJA W TERENIE. UCZEŃ: 2.1. Widnokrąg i sklepienie niebieskie 2.2. Skąd się bierze cień i o czym to świadczy? 2.3. Obserwacja wędrówki Słońca po niebie. widnokrąg, sklepienie niebieskie - wskazuje w terenie widnokrąg - wie, że zmienia się długość cienia w zależności od położenia źródła światła - wie, że w zależności od pory dnia zmienia się kierunek i długość cienia pojęcia: widnokrąg, sklepienie niebieskie - wskazuje w terenie powierzchnię widnokręgu i sklepienie niebieskie - wskazuje zmiany kierunku i długości cienia w zależności od źródła światła - wskazuje przy wysokość Słońca i kierunek jego ruchu pojęć: widnokrąg, sklepienie niebieskie - obserwuje i rejestruje zmiany kierunku i długości cienia rzucanego przez obiekty w terenie - wskazuje przy niewielkiej pomocy nauczyciela w miejscu obserwacji pojęcia: widnokrąg, sklepienie niebieskie - obserwuje i rejestruje miejsca wschodów lub zachodów Słońca 4

5 2. 4. Dzienna wędrówka Słońca po niebie. Dzień i noc Wyznaczanie kierunków za pomocą gnomonu Właściwości magnesu. Wykonanie kompasu. dzień, noc, doba - rozumie pojecie: gnomon - zna polskie nazwy kierunków geograficznych (główne i pośrednie) - wyznacza w terenie przy pomocy nauczyciela główne kierunki geograficzne - rozumie pojęcie: kompas - wymienia właściwości magnesu - wymienia elementy kompasu (igła magnetyczna, tarcza po niebie (dzienną wędrówkę Słońca) pojęcia: dzień, noc, doba pojęcie: gnomon - wymienia i prawidłowo zapisuje nazwy polskie i skróty międzynarodowe kierunków geograficznych - za pomocą gnomonu wyznacza samodzielnie główne kierunki geograficzne ze zrozumieniem pojęcie: kompas - wyznacza główne kierunki w terenie za pomocą kompasu - opisuje budowę kierunek i wysokość Słońca na niebie (dzienną wędrówkę Słońca) pojęć: dzień, noc, doba - wskazuje przy niewielkiej pomocy nauczyciela w miejscu obserwacji kierunek i wysokość Słońca na niebie (dzienną wędrówkę Słońca) pojęcia gnomon - posługuje się kierunkami geograficznymi w praktyce pojęcia: kompas buduje prosty kompas - wymienia elementy kompasu i wyjaśnia - wskazuje w miejscu obserwacji kierunek i wysokość Słońca na niebie (dzienną wędrówkę Słońca) pojęcia: dzień, noc, doba - wskazuje w miejscu obserwacji kierunek i wysokość Słońca na niebie (dzienną wędrówkę Słońca) pojęcia gnomon pojęcia kompas buduje prosty kompas i wyjaśnia zasady jego działania - prezentuje w formie graficznej (multimedialnej) na forum klasy wyniki obserwacji wschodów i zachodów Słońca, formułuje wnioski na podstawie swoich obserwacji 5

6 2.7.Wyznaczanie kierunków za pomocą kompasu. z zaznaczonymi kierunkami geograficznymi) - zna polskie nazwy kierunków geograficznych (główne i pośrednie) - posługuje się polskimi nazwami kierunków geograficznych - wyznacza za pomocą kompasu kierunek północny w swoim najbliższym otoczeniu kompasu - omawia właściwości magnesu nauczyciela buduje prosty kompas nauczyciela wyznacza za pomocą kompasu główne kierunki geograficzne i kierunki pośrednie w swoim najbliższym otoczeniu do czego służą - wyznacza w terenie za pomocą kompasu kierunki główne i pośrednie - wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu - wyznacza za pomocą kompasu główne kierunki geograficzne i kierunki pośrednie w swoim najbliższym otoczeniu PLAN I MAPA. UCZEŃ: 3.1. Widok terenu a plan. plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne 3.2. Plan miasta. plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne nauczyciela czyta pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne, pojęć: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne pojęć: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne, - czyta plan - podaję definicję pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne - podaję definicję pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne, - opisuje wady i zalety planu 6

7 plan miejscowości korzystając z legendy 3.3. Mapa topograficzna. plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne, mapa topograficzna nauczyciela czyta mapę topograficzną korzystając z legendy 3.4. Mapa Polski. Kierunki geograficzne na planach i mapach Orientowanie planu i mapy w terenie według obiektów. nauczyciela wskazuje główne kierunki na planach i mapach posługując się polskimi nazwami nauczyciela odszukuje położenie własnego miejsca obserwacji za pomocą planu miejscowości pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne, mapa topograficzna czyta plan miejscowości i mapę topograficzną korzystając z legendy - wskazuje kierunki główne na mapach - posługuje się polskimi nazwami kierunków geograficznych - odszukuje położenie własnego miejsca obserwacji za pomocą planu miejscowości miejscowości korzystając z legendy pojęć: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne, mapa topograficzna - mapę topograficzną korzystając z legendy - potrafi wskazać różnice między mapą topograficzną a planem - wskazuje kierunki główne i pośrednie na planach i mapach - wyznacza kierunki i posługuje się nimi na planach miejscowości, mapie turystycznej najbliższej okolicy oraz na mapach w atlasie - posługuje się polskimi nazwami i skrótami kierunków geograficznych - orientuje mapę w terenie i odszukuje położenie własnego miejsca obserwacji na planie miejscowości - podaję definicję pojęcia: plan, mapa, legenda mapy, znaki kartograficzne, mapa topograficzna, - opisuje wady i zalety mapy topograficznej - posługuje się polskimi nazwami oraz skrótami polskimi i międzynarodowymi kierunków geograficznych - opisuje położenie własnej miejscowości w stosunku do rzek dróg i linii kolejowych oraz kierunki do siedzib gminy, powiatu i województwa - wyznacza w terenie za pomocą obiektów - opisuje położenie własnej miejscowości w Polsce i w Europie 7

8 3.6. Orientowanie planu i mapy w terenie za pomocą kompasu Odległości w terenie i na mapie Mierzenie odległości za pomocą podziałki liniowej. nauczyciela za pomocą kompasu wyznacza kierunki na planie i mapie oraz w terenie nauczyciela wykonuje pomiar odległości w terenie nauczyciela odczytuje skalę mapy orientuje mapę w terenie za pomocą kompasu wyznacza kierunki geograficzne w terenie za pomocą mapy turystycznej, planów miejscowości i map w atlasie - odczytuje przy niewielkiej pomocy nauczyciela informacje zawarte na planach miejscowości, mapach turystycznych najbliższej okolicy i mapach w atlasie wykonuje pomiar odległości w terenie posługuje się skalą mapy orientuje mapę w terenie za pomocą kompasu odczytuje informacje z planów miejscowości, mapy topograficznej najbliższej okolicy i z map w atlasie wykonuje pomiar odległości w terenie - posługuje się skalą mapy i mapy kierunki główne i pośrednie - oblicza na podstawie mapy topograficznej i map w atlasie odległości do siedzib gminy, powiatu i województwa - korzysta z planów miejscowości, mapy topograficznej najbliższej okolicy i z map w atlasie do 8

9 wyznaczania kierunków w terenie i obliczania odległości w linii prostej MATERIA I JEJ STANY SKUPIENIA. UCZEŃ: 4.1. Właściwości różnych substancji i ich zastosowanie Sporządzamy mieszaniny jednorodne i niejednorodne Cały świat zbudowany jest z drobin. - wymienia poznane właściwości substancji nauczyciela wykonuje proste obserwacje i doświadczenia na podstawie instrukcji mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna, roztwór, rozpuszczalnik nauczyciela wykonuje proste obserwacje i doświadczenia na podstawie instrukcji - rozróżnia w otoczeniu mieszaniny jednorodne niejednorodne - rozumie pojęcie: dyfuzja wykonuje obserwacje i doświadczenia na podstawie instrukcji pojęcia: mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna, roztwór, rozpuszczalnik - klasyfikuje mieszaniny do odpowiedniej grupy - otrzymuje roztwory wodne ze zrozumieniem pojęcie: dyfuzja - prezentuje za - wykonuje obserwacje i doświadczenia na podstawie instrukcji pojęć: mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna, roztwór, rozpuszczalnik - dowodzi, że woda jest rozpuszczalnikiem pojęcia: dyfuzja - dowodzi że materia pojęcia: mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna, roztwór, rozpuszczalnik - podaje przykłady wykorzystania roztworów wodnych pojęcia: dyfuzja - przedstawia zjawisko dyfuzji - prezentuje na forum klasy metody rozdzielania mieszaniny na składniki, zapisuje wyniki, formułuje wnioski 9

10 4.4. Właściwości ciał stałych, cieczy i gazów Stany skupienia materii 4.6. Rozszerzalność cieplna ciał stałych, cieczy i gazów. ciało stałe, ciecz, gaz - rozróżnia trzy stany skupienia materii krzepniecie, topnienie, parowanie, - rozróżnia stany skupienia wody - rozumie pojęcie: rozszerzalność cieplna pomocą modelu drobinowego trzy stany skupienia materii pojęcia: ciało stałe, ciecz, gaz pojęcia: krzepniecie, topnienie, parowanie, - identyfikuje substancje na podstawie ich temperatur topnienia i wrzenia pojęcie: rozszerzalność cieplna zbudowana jest z drobin w ciągłym ruchu pojęć: ciało stałe, ciecz, gaz - porównuje ściśliwość ciał stałych gazów i cieczy - prezentuje na modelu drobinowym właściwości ciał stałych, cieczy i gazów pojęć: krzepniecie, topnienie, parowanie, - przedstawia znaczenie wody dla życia organizmów wodnych pojęcia: rozszerzalność cieplna - wyjaśnia istotę zjawiska na modelu lub schematycznym rysunku - określa cel doświadczenia i obserwacji, zapisuje wyniki i formułuje wnioski pojęcia: ciało stałe, ciecz, gaz pojęcia: krzepniecie, topnienie, parowanie pojęcia: rozszerzalność cieplna - podaje przykłady występowania i wykorzystania 10

11 4.7. Na Ziemi istnieje materia nieożywiona i żywa. komórka, organizm - dokonuje podziału na materię żywą i nieożywioną - określa organizm jako istotę żywą rozumie, że kryształy nie są istotami żywymi pojęcia: komórka, organizm - uzasadnia, że powstający kryształ nie jest istotą żywą rozszerzalności cieplnej ciał stałych cieczy i gazów pojęć: komórka, organizm zjawiska rozszerzalności cieplnej ciał stałych, cieczy i gazów pojęcia: komórka, organizm 5.1. Powietrze i jego właściwości Pogoda Ciśnienie atmosferyczne i wiatr. pogoda - wymienia cechy powietrza ciśnienie atmosferyczne, wiatr nauczyciela odczytuje z barometru wartość ciśnienia atmosferycznego i podaje w odpowiednich jednostkach POGODA I JEJ WPŁYW NA CZŁOWIEKA I PRZYRODĘ. UCZEŃ: pojęcia: pogoda - opisuje cechy powietrza - wymienia główne składniki powietrza pojęcia: ciśnienie atmosferyczne, wiatr - odczytuje z barometru wartość ciśnienia atmosferycznego i podaje w odpowiednich jednostkach pojęć: pogoda pojęć: ciśnienie atmosferyczne, wiatr pojęcia: pogoda pojęcia: ciśnienie atmosferyczne, wiatr -podaje przykłady wpływu pogody na nasze zdrowie i samopoczucie 5.3. Pomiar kierunku ze 11

12 i prędkości wiatru Temperatura powietrza Woda, para wodna i lód w przyrodzie. wiatromierz, prędkość wiatru, nauczyciela posługując się modelem wiatromierza określa kierunek i prędkość wiatru - stosuje w praktyce zasady bezpieczeństwa w przypadku huraganu temperatura powietrza, termometr - odczytuje z termometru pokojowego i zaokiennego wartość temperatury powietrza i podaje ją we właściwych jednostkach skraplanie, para wodna, pokrywa lodowa, grad, topnienie, gołoledź - rozpoznaje różne stany skupienia wody w przyrodzie w ciągu roku - stosuje w praktyce zasady zrozumieniem pojęcia: wiatromierz, prędkość wiatru nauczyciela buduje prosty wiatromierz i określa z jego wykorzystaniem kierunek i prędkość wiatru pojęcia: temperatura powietrza, termometr - wymienia warunki właściwego umocowania termometru zaokiennego i pomiaru temperatury powietrza pojęcia: skraplanie, para wodna, pokrywa lodowa, grad, topnienie, gołoledź - wyjaśnia niebezpieczeństwa związane z burzą, mgłą i gołoledzią pojęć: wiatromierz, prędkość wiatru - wyjaśnia przyczyny powstawania wiatru - buduje prosty wiatromierz i określa z jego wykorzystaniem kierunek i prędkość wiatru pojęć: temperatura powietrza, termometr pojęć: skraplanie, para wodna, pokrywa lodowa, grad, topnienie, gołoledź pojęcia: wiatromierz, prędkość wiatru pojęcia: temperatura powietrza, termometr pojęcia: skraplanie, para wodna, pokrywa lodowa, grad, topnienie, gołoledź 12

13 5.6. Osady atmosferyczne Zachmurzenie i opady atmosferyczne. bezpieczeństwa w przypadku pokrywy lodowej na rzekach i jeziorach mgła, rosa -rozpoznaje różne rodzaje opadów i osadów atmosferycznych chmura, zachmurzenie, deszcz, śnieg 5.8. Burza i tęcza. tęcza, piorun, błyskawica, grzmot, światło, burza - stosuje w praktyce zasady bezpieczeństwa w przypadku burzy 5.9. Zmiany długości dnia i nocy oraz wysokości Słońca - porównuje długości dnia i nocy w ciągu roku pojęcia: mgła, rosa - wyjaśnia niebezpieczeństwa związane mgłą i gołoledzią pojęcia: chmura, zachmurzenie, deszcz, śnieg - korzystając atlasu chmur rozpoznaje różne rodzaje chmur oraz opadów i osadów atmosferycznych (w terenie) pojęcia: tęcza, piorun, błyskawica, grzmot, światło, burza - opisuje wygląd tęczy - wyjaśnia niebezpieczeństwa związane z burzą - opisuje różnice długości dnia i nocy w ciągu roku przy pojęć: mgła, rosa pojęć: chmura, zachmurzenie, deszcz, śnieg - rozpoznaje różne rodzaje chmur oraz opadów i osadów atmosferycznych (w terenie) pojęć: tęcza, piorun, błyskawica, grzmot, światło, burza - opisuje wygląd tęczy warunki jej występowania - opisuje i wyjaśnia zmiany długości dnia i nocy w ciągu roku pojęcia: mgła, rosa pojęcia: chmura, zachmurzenie, deszcz, śnieg pojęcia: tęcza, piorun, błyskawica, grzmot, światło, burza - opisuje przebieg burzy - opisuje i wyjaśnia zmiany wysokości Słońca w ciągu dnia 13

14 w ciągu roku Pogoda w różnych porach roku. - opisuje zmiany pogody w różnych porach roku - opisuje wpływ pogody w ciągu roku na przyrodę ożywioną - wymienia rodzaje czynnego odpoczynki w zależności od pór roku - opisuje zmiany pogody w ciągu doby - opisuje zmiany wysokości Słońca w ciągu dnia i wysokości Słońca w południe w ciągu roku - opisuje zmiany pogody w różnych porach roku - opisuje wpływ pogody w ciągu roku na przyrodę ożywioną w lesie, na polu i na łące - opisuje i wyjaśnia zmiany wysokości Słońca w ciągu dnia - opisuje wysokości Słońca w południe w ciągu roku - opisuje i wyjaśnia zmiany pogody w ciągu doby - opisuje zmiany pogody w różnych porach roku - wyjaśnia wpływ pogody w ciągu roku na przyrodę ożywioną w lesie, na polu i na łące i wysokości Słońca w południe w ciągu roku - opisuje i wyjaśnia zmiany pogody w ciągu doby oraz w różnych porach roku - wyjaśnia wpływ pogody wciągu roku na przyrodę ożywioną porównuje warunki życia w lesie, na polu i na łące -odczytuje prognozę pogody z prostej mapy synoptycznej NAJBLIZSZA OKOLICA. UCZEŃ: 6.1. Rozpoznawanie składników krajobrazu Rozpoznawanie form terenu. krajobraz naturalny, krajobraz przekształcony (antropogeniczny) - wymienia składniki krajobrazu naturalnego i przekształconego przez człowieka w najbliższej okolicy szkoły pagórek, wzgórze, góra, dolina, kotlina - rozpoznaje formy pojęcia: krajobraz naturalny, krajobraz przekształcony (antropogeniczny) - rozpoznaje w terenie składniki krajobrazu naturalnego i przekształconego przez człowieka pojęcia: pagórek, wzgórze, góra, dolina, pojęć: krajobraz naturalny, krajobraz przekształcony (antropogeniczny) pojęć: pagórek, wzgórze, góra, dolina, pojęcia: krajobraz naturalny, krajobraz przekształcony (antropogeniczny) pojęcia: pagórek, wzgórze, góra, dolina, kotlina 14

15 6.3. Rozpoznawanie skał w okolicy szkoły Wody powierzchniowe. rzeźby terenu występujące w okolicy szkoły skała lita, skała luźna - wymienia główne rodzaje skał morze, wody lądowe, wody płynące, wody stojące, źródło, rzeka, potok, strumień, dopływ, ujście, rzeka główna, jezioro, powódź - rozpoznaje rodzaje wód w najbliższej okolicy - stosuje zasady bezpiecznego wypoczynku nad wodami latem i zimą nauczyciela wskazuje na mapie główne rzeki i jeziora w Polsce - odszukuje na mapie rzekę lub jezioro położone najbliżej kotlina - rozpoznaje i opisuje formy rzeźby terenu występujące w okolicy szkoły pojęcia: skała lita, skała luźna - rozpoznaje skały lite i luźne występujące w okolicy szkoły pojęcia: morze, wody lądowe, wody płynące, wody stojące, źródło, rzeka, potok, strumień, dopływ, ujście, rzeka główna, jezioro, powódź - rozpoznaje i opisuje rodzaje wód w najbliższej okolicy - wskazuje na mapie główne rzeki i jeziora w Polsce kotlina pojęć: skała lita, skała luźna pojęć: morze, wody lądowe, wody płynące, wody stojące, źródło, rzeka, potok, strumień, dopływ, ujście, rzeka główna, jezioro, powódź - rozpoznaje i opisuje rodzaje wód w najbliższej okolicy i opisuje ich cechy pojęcia: skała lita, skała luźna pojęcia: morze, wody lądowe, wody płynące, wody stojące, źródło, rzeka, potok, strumień, dopływ, ujście, rzeka główna, jezioro, powódź - wyjaśnia przyczyny i skutki powodzi projektuje zestaw doświadczeń dotyczących stanu czystości wody zbiornika położonego w okolicach szkoły, przeprowadza badania, opisuje je i interpretuje wyniki 15

16 własnej miejscowości 6.5. Środowisko i jego mieszkańcy Warunki życia organizmów w lesie i na polu. -rozumie pojęcia: środowisko lądowe, środowisko wodne ściółka, runo leśne, podszyt, korony drzew - rozpoznaje i nazywa warstwy lasu - na podstawie ilustracji nazywa typowe organizmy lasu, pola pojęcia: środowisko lądowe, środowisko wodne nauczyciela wykonuje graficzny podział środowisk lądowych i wodnych wymienia czynniki decydujące o różnorodności środowisk lądowych pojęcia: ściółka, runo leśne, podszyt, korony drzew charakteryzuje warstwy lasu przyporządkowuje organizmy czterech warstw lasu - korzystając z atlasu roślin i zwierząt rozpoznaje i nazywa typowe pojęć: środowisko lądowe, środowisko wodne - wykonuje graficzny podział środowisk lądowych i wodnych - wymienia czynniki decydujące o różnorodności środowisk lądowych pojęć: ściółka, runo leśne, podszyt, korony drzew - przyporządkowuje organizmy czterech warstw lasu - opisuje warunki życia w lesie, na polu - rozpoznaje i nazywa typowe organizmy lasu, pola pojęcia: środowisko lądowe, środowisko wodne pojęcia: ściółka, runo leśne, podszyt, korony drzew - porównuje warunki życia w lesie, na polu 16

17 organizmy lasu, pola 6.7. Warunki życia organizmów na łące Nieożywione i żywe składniki gleby Wpływ podłoża na warunki życia organizmów Wpływ warunków środowiska na organizmy przystosowania roślin i zwierząt. - rozumie pojęcie: łąka - na podstawie ilustracji nazywa typowe organizmy łąki gleba, organizm glebowy rośliny jednoroczne, rośliny wieloletnie nauczyciela wymienia potrzeby pokarmowe pojęcie: łąka - korzystając z atlasu roślin i zwierząt rozpoznaje i nazywa typowe organizmy łąki pojęcia: gleba, organizm glebowy - opisuje wyniki doświadczeń dotyczących przepuszczalności wody przez piasek i glinę - wymienia sposoby zabezpieczania się roślin przed utratą wody pojęcia: rośliny jednoroczne, rośliny wieloletnie - wymienia przykłady pojęcia: łąka - opisuje warunki życia na łące - rozpoznaje i nazywa typowe organizmy lasu łąki pojęć: gleba, organizm glebowy - opisuje wyniki doświadczeń dotyczących przepuszczalności wody przez piasek i glinę - na przykładach wyjaśnia przystosowania roślin do pobierania energii słonecznej i wody - ocenia sposoby zabezpieczania się roślin przed utratą wody pojęć: rośliny jednoroczne, rośliny wieloletnie - podaje dwie cechy pojęcia: łąka - porównuje warunki życia na łące pojęcia: gleba, organizm glebowy - interpretuje wyniki doświadczeń dotyczących przepuszczalności wody przez piasek i glinę oraz wpływu organizmów na środowisko pojęcia: rośliny jednoroczne, rośliny wieloletnie - wykazuje związek budowy 17

18 6.11. Zależności między organizmami Warunki życia w środowisku wodnym. roślin i zwierząt -rozumie pojęcia: organizmy samożywne, konsumenci, organizmy cudzożywne - podaje przykłady organizmów samożywnych i cudzożywnych - rozumie pojęcie: przejrzystość - wykazuje różnice między środowiskiem wodnym a lądowym porównując wilgotność i temperaturę roślin rozsiewających owoce mające w swym wnętrzu nasiona - podaje cechę przystosowawczą zwierząt do życia w różnych środowiskach lądowych pojęcia: organizmy samożywne, konsumenci, organizmy cudzożywne, destruenci - wymienia potrzeby pokarmowe roślin i zwierząt - przedstawia proste zależności pokarmowe posługując się modelem lub schematem pojęcie: przejrzystość - wykazuje różnice między środowiskiem wodnym a lądowym porównując wilgotność przystosowawcze zwierząt do życia w różnych środowiskach lądowych pojęć: organizmy samożywne, konsumenci, organizmy cudzożywne - porównuje potrzeby pokarmowe roślin i zwierząt - na podstawie wzorcowego modelu lub schematu sporządza własny schemat lub model zależności pokarmowych pojęcia: przejrzystość: - wykazuje różnice między środowiskiem wodnym a lądowym porównując wilgotność z wytrzymałością na złamanie na przykładzie łodygi trzciny - podaje i uzasadnia dwie cechy przystosowawcze zwierząt do życia w różnych środowiskach lądowych pojęcia: organizmy samożywne, konsumenci, organizmy cudzożywne sporządza model lub schemat przedstawiający proste zależności pokarmowe pojęcia: przejrzystość - wykazuje różnice między środowiskiem wodnym a lądowym porównując wilgotność i temperaturę, projektuje zestaw doświadczeń dotyczących stanu czystości wody zbiornika położonego w okolicach szkoły, przeprowadza 18

19 6.13. Rośliny w środowisku wodnym przystosowania Zwierzęta w środowisku wodnym przystosowania Zależności między organizmami rośliny wynurzone, rośliny o pływających liściach, rośliny zanurzone - opisuje niektóre przystosowania roślin w budowie zewnętrznej i czynności życiowych do życia w wodzie - rozumie pojęcie: skrzela - rozpoznaje zwierzęta związane ze środowiskiem wodnym opisuje niektóre przystosowania zwierząt w budowie zewnętrznej i czynności życiowych do życia w wodzie - przedstawia przy i temperaturę, przejrzystość pojęcia: rośliny wynurzone, rośliny o pływających liściach, rośliny zanurzone - korzystając z atlasu organizmów wodnych przyporządkowuje rośliny wodne do trzech stref pojęcie: skrzela nauczyciela przedstawia większość przystosowań roślin i zwierząt w budowie zewnętrznej i czynności życiowych do życia w wodzie - przedstawia proste zależności i temperaturę, przejrzystość, ilość tlenu pojęć: rośliny wynurzone, rośliny o pływających liściach, rośliny zanurzone - przyporządkowuje rośliny wodne do trzech stref - przedstawia przykłady przystosowań roślin w budowie zewnętrznej i czynności życiowych do życia w wodzie pojęcia: skrzela - przedstawia przykłady przystosowań zwierząt w budowie zewnętrznej i czynności życiowych do życia w wodzie - opisuje wpływ organizmów na przejrzystość, ilość tlenu, gęstość - wyjaśnia od czego zależy ilość tlenu w wodzie pojęcia: rośliny wynurzone, rośliny o pływających liściach, rośliny zanurzone pojęcia: skrzela - analizuje przystosowania roślin i zwierząt w budowie zewnętrznej i czynności życiowych do życia w wodzie badania, opisuje je i interpretuje wyniki 19

20 w biocenozie jeziora Krążenie materii w przyrodzie. proste zależności pokarmowe, posługując się modelem lub schematem krążenie materii, materia nieorganiczna, materia organiczna, bakterie i grzyby pokarmowe, posługując się modelem lub schematem ze zrozumieniem pojęcia: krążenie materii, materia nieorganiczna, materia organiczna, bakterie i grzyby nauczyciela przedstawia obieg materii, posługując się schematem środowisko wodne pojęć: krążenie materii, materia nieorganiczna, materia organiczna, bakterie i grzyby - przedstawia obieg materii, posługując się schematem pojęcia: krążenie materii, materia nieorganiczna, materia organiczna, bakterie i grzyby sporządza schemat obiegu materii, CZŁOWIEK A ŚRODOWISKO. UCZEŃ: 7.1. Zanieczyszczenie powietrza a działalność człowieka Jakość wody a działalność człowieka. pyły, kwaśne opady, wskaźnik powietrza, smog nauczyciela określa za pomocą skali porostowej stopień dwutlenkiem siarki powietrza, którym oddycha pojęcia: pyły, kwaśne opady, wskaźnik powietrza, smog - określa za pomocą skali porostowej stopień dwutlenkiem siarki powietrza, którym oddycha pojęć: pyły, kwaśne opady, wskaźnik powietrza, smog - dokonuje biologicznej oceny jakości wody pojęcia: pyły, kwaśne opady, wskaźnik powietrza, smog - dowodzi, ze znajdujące się w powietrzu i w glebie zanieczyszczają również wodę - wyjaśnia współzależność między jakością wody - na podstawie porostów występujących w okolicach szkoły analizuje stopień powietrza dwutlenkiem siarki i wysnuwa wnioski o stopniu 20

21 7.3. Zanieczyszczenie gleby a działalność człowieka Wpływ codziennych zachowań na środowiska. - określa swój sposób postępowania, przyczyniającego się do poprawy stanu środowiska w swojej okolicy - proponuje działania sprzyjające środowisku przyrodniczemu w swojej okolicy wyjaśnia współzależność między jakością wody a występowaniem w niej określonych organizmów - wyjaśnia, że znajdujące się w powietrzu i w glebie zanieczyszczają również wodę a występowaniem w niej określonych organizmów - dowodzi, że znajdujące się w powietrzu i w glebie zanieczyszczają również wodę 21