Prokaryota. Genetyka molekularna i genomika
|
|
- Wacław Smoliński
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Prokaryota Genetyka molekularna i genomika
2 Literatura Allison, rozdziały 5.3, 10 Brown, rozdziały 8, 11.2, , 12.1, 13,
3 Prokaryota nie są jedną grupą Carl Woese ( )
4 Genomy bakterii i archeonów Od 0,5 (mykoplazmy) do ~ 5 Mb Wyjątkowo 9 Mb (Bradyrhizobium japonicum) 13 Mb (Sorangium cellulosum) archeony z reguły 1,5-2,5 Mb Gęste upakowanie genów (~1 gen/kb) Krótkie obszary międzygenowe i regulatorowe Tylko sporadycznie występują introny Kodowane białka krótsze, niż u Eukaryota Tworzy z białkami upakowaną strukturę nukleoidu
5 Gęste upakowanie genomu E. coli Figure 8.6 Genomes 3 ( Garland Science 2007)
6 Gen prokariotyczny Introny nieliczne, w mrna praktycznie niespotykane Łatwo zidentyfikować gen w sekwencji - otwarta ramka odczytu (ORF) od ATG do pierwszego STOP
7 Nukleoid bakterii Figure 8.1 Genomes 3 ( Garland Science 2007)
8 Upakowanie DNA Figure 8.3 Genomes 3 ( Garland Science 2007)
9 Organizacja genomu Typowa pojedynczy chromosom kolisty Możliwe liczne warianty Więcej cząsteczek kolistych Cząsteczki liniowe
10 Chromosomy i plazmidy Plazmidy mogą być koliste lub liniowe Z reguły mniejsze od chromosomów, ale mogą być bardzo duże (megaplazmidy) Plazmidy zwykle są opcjonalne, mogą też występować u wielu gatunków Rozróżnienie chromosomy zawierają geny metabolizmu podstawowego, niezbędne do życia, plazmidy nie chromidy - właściwości pośrednie Figure 8.5 Genomes 3 ( Garland Science 2007)
11 Ewolucyjna zmienność Prokaryota Przy podobnej liczbie genów ogromna różnorodność zestawu genów Duże różnice między szczepami np. E. coli O157:H7 vs. E. coli K12 - ~1300 genów w O nie w K i ~500 w K nie w O(!) Częsty poziomy transfer genów (do kilkunastu procent genomu), nawet między odległymi gatunkami Problem definicji gatunku
12 Genomy bakterii są dynamiczne Szczepy bakterii zaliczane do tego samego gatunku znacząco różnią się zawartością genów Genom rdzeniowy (core genome) wspólny dla wszystkich szczepów Pangenom zbiór wszystkich genów (nie występują jednocześnie)
13 Genom i pangenom
14 Genom, pangenom
15 Co to jest Escherichia coli? Dla 61 zsekwencjonowanych szczepów: W sumie 4157 do 5315 genów w genomie szczepu Genom rdzeniowy 933 geny Reszta geny pomocnicze wybrane spośród ~ genów Cały pangenom: ~ genów Zhaxybayeva & Doolittle (2011) Curr Biology 21(7): R242-R246
16 Mechanizmy HGT u bakterii Transformacja poprzez DNA elektroporacja przez wyładowania atmosferyczne? Koniugacja z udziałem pili płciowych Transdukcja z udziałem fagów GTA Gene Transfer Agents wirusopodobne cząstki wytwarzane przez α- proteobakterie Nanorurki
17 Nanorurki u bakterii Dubey & Ben-Yehuda (2011) Intercellular nanotubes mediate bacterial communication. Cell 144(4):
18 Nanorurki pomiędzy gatunkami Dubey & Ben-Yehuda (2011) Intercellular nanotubes mediate bacterial communication. Cell 144(4):
19 Poziomy przepływ genów - bakterie U Bacteria i Archaea poziomy przepływ informacji genetycznej jest powszechny plazmidy i ruchome elementy genetyczne dowolne fragmenty DNA Równowaga pomiędzy naturalnymi barierami (np. system restrykcjimodyfikacji) a systemami ułatwiającymi wymianę DNA
20 Adaptacje dzięki HGT Salinibacter (Bacteria) geny umożliwiające przeżycie w warunkach wysokiego stężenia soli: wyspa genomowa: transpozazy + geny transporterów jonów i aminokwasów rodopsyny wykorzystanie światła do transportu protonów i jonów Uzyskane w HGT od Archaea i innych Bacteria Zhaxybayeva & Doolittle (2011) Curr Biology 21(7): R242-R246
21 Adaptacje dzięki HGT Bacteroides plebeius bakteria w przewodzie pokarmowym człowieka Niektóre szczepy zdolne do rozkładania polisacharydów pochodzących z krasnorostów B. plebeius uzyskał geny umożliwiające rozkład tych polisacharydów w HGT od bakterii morskich głównie szczepy izolowane od mieszkańców Japonii, brak w szczepach od mieszkańców USA Zhaxybayeva & Doolittle (2011) Curr Biology 21(7): R242-R246
22 Genomika porównawcza bakterii sposobem poznania ich fizjologii Bakterie mają genomy podobnej wielkości, mieszczące genów Około połowy genomu tworzą rodziny podobnych genów powstałych przez powielenie (duplikację) tzw. rodziny paralogów To, które geny są powielone świadczy o kierunku specjalizacji ewolucyjnej bakterii
23 Genomika porównawcza bakterii sposobem poznania ich fizjologii H. influenzae heterotrof pasożytniczy powielone geny kodujące białka rozkładające różne związki organiczne Methanococcus janaschii chemoautotrof powielone geny kodujące enzymy szlaków biosyntetycznych Pseudomonas aeruginosa patogen oporny na wiele leków i szybko dostosowujący się do zmian środowiska powielone geny kodujące białka usuwające antybiotyki, rozkładające substancje organiczne, umożliwiające zagnieżdżanie się w powierzchniach.
24 Droga od DNA do białka
25 Centralna hipoteza ( dogmat ) RNA może też ulegać replikacji DNA RNA może też być matrycą dla syntezy DNA RNA Przepływ informacji od RNA do białka pozostaje zawsze jednokierunkowy BIAŁKO
26 Ekspresja genów prokariotycznych dominuje regulacja na poziomie transkrypcji policistronowe jednostki transkrypcyjne o wspólnej regulacji transkrypcyjnej operony mrna szybko degradowane, translacja zachodzi zasadniczo równocześnie z transkrypcją czas półtrwania mrna ~2 min.
27 Inicjacja transkrypcji Bakterie - bezpośrednia interakcja polimerazy z DNA Archaea i Eukaryota - polimeraza oddziałuje z białkami wiążącymi DNA Genomes 3 ( Garland Science 2007)
28 Elementy systemów regulacji Elementy cis Znajdują się w obrębie tej samej cząsteczki, co element podlegający regulacji Elementy cis w obrębie DNA np. promotory, operatory, enhancery Elementy cis w obrębie RNA sekwencje wiążące białka regulujące translację, splicing, degradację itp.
29 Elementy systemów regulacji Elementy trans Odrębne cząsteczki oddziałujące z elementami cis i modulujące ekspresję Białka regulujące transkrypcję (czynniki transkrypcyjne), aktywatory, represory itp. Białka regulujące inne etapy ekspresji (aktywatory/represory translacji, splicingu itp.) RNA regulatorowe
30 Podstawy regulacji genu Regulacja pozytywna czynnik trans jest aktywatorem zwiększa ekspresję Regulacja negatywna czynnik trans jest represorem osłabia ekspresję
31 Podstawy regulacji genu Regulacja indukowalna Sygnał zwiększa (indukuje) ekspresję Regulacja reprymowalna Sygnał zmniejsza (reprymuje) ekspresję Możliwe są różne układy, np. regulacja negatywna indukowalna Nie należy mylić pojęć: pozytywna/negatywna dotyczy aktywności czynnika trans a indukowalna/reprymowalna odpowiedzi na sygnał
32 Operony Typowy dla bakteri i archeonów system ekspresji Policistronowy transkrypt wspólna ekspresja wielu genów z jednego promotora Przeważnie geny związane funkcją, ale są wyjątki Figure 8.8 Genomes 3 ( Garland Science 2007)
33 Regulacja transkrypcji u bakterii Polimeraza stosunkowo prosta, proste sekwencje promotorowe Rdzeń katalityczny wspólny, kilka podejednostek sigma o różnej specyficzności odpowiadających za rozpoznanie promotorów σ70 (RpoD) główny czynnik sigma ("housekeeping ) większość genów σ54 (RpoN) głód azotowy σ38 (RpoS) głód/faza stacjonarna σ32 (RpoH) szok cieplny σ28 (RpoF) wić Aktywatory i represory wpływają na wiązanie polimerazy z DNA
34 Przykład operon lac Regulacja negatywna indukowalna Genomes 3 ( Garland Science 2007)
35 Operon lac regulacja przez CAP W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8th edition, Prentice Hall, 2005
36 Operon lac Regulacja na poziomie inicjacji transkrypcji Negatywna indukowalna przez laktozę/represor laci Pozytywna przez glukozę i camp/białko CAP Białko to reguluje szereg operonów związanych z wykorzystywaniem źródeł węgla - regulon
37 Represor operonu Trp Regulacja negatywna reprymowalna Genomes 3 ( Garland Science 2007)
38 Terminacja transkrypcji Podczas transkrypcji cały czas konkurencja między kontynuowaniem a dysocjacją polimerazy Zależy od związanych białek, struktury transkryptu Terminatory samodzielne Rho zależne
39 Terminacja transkrypcji samodzielne (rho-niezależne) rho-zależne Figure 12.8 Genomes 3 ( Garland Science 2007)
40 Degradacja RNA u bakterii Degradosom - kompleks o aktywności egzorybonukleazy (RNaza II, PNPaza) od końca 3 Ochrona przez strukturę pętli Endonukleaza (RNaza E, RNaza III) Genomes 3 ( Garland Science 2007)
41 Regulacja na poziomie terminacji - antyterminacja Antyterminacja Regulacja pozytywna, czynnik Najwcześniejsze trans wiążąc się z DNA znosi działanie terminatora Typowy przykład geny kaskady litycznej faga λ Wczesne-opóźnione Genomes 3 ( Garland Science 2007)
42 Regulacja na poziomie terminacji - atenuacja Fakultatywna sekwencja terminatora na początku transkryptu, zależnie od warunków Kinetyka translacji dostępność naładowanego trna Wiązanie specyficznych białek Wiązanie ligandów drobnocząsteczkowych ryboprzełączniki (niektóre)
43 Atenuacja operon trp E. coli Zależnie od dostępności załadowanego trnatrp sekwencja lidera mrna przyjmuje różne konformacje W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8th edition, Prentice Hall, 2005 trnatrp dostępny trnatrp niedostępny
44 Operon trp u Bacillus subtilis Białko TRAP wiąże naładowany trnatrp Kompleks TRAP z trnatrp wiąże mrna Dodatkowo białko AT (anty- TRAP) wiąże TRAP gdy bardzo mało naładowanego trnatrp trnatrp dostępny W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8th edition, Prentice Hall, 2005
45 Ryboprzełączniki Wiązanie związków drobnocząsteczkowych bezpośrednio z mrna (element cis) zmienia konformację, wpływając na ekspresję Atenuacja Dostępność miejsca wiązania rybosomu Częste u bakterii, rzadko u Eukaryota (grzyby)
46 SD- Shine-Dalgarno TPP- pirofosforan tiaminy Ryboprzełącznik TPP operon thi E. coli Odpowiada za biosyntezę tiaminy Winkler et al. (2002) Nature 419,
47 RNA jako elementy trans RNA regulatorowe Działają na różnych poziomach hamowanie replikacji plazmidu (RNA I/Col E1) hamowanie transkrypcji (MicF RNA/OmpF) oddziaływanie z białkami regulatorowymi (sekwestracja) oddziaływanie z mrna (inhibicja translacji, degradacja)
48 RNA jako elementy trans Waters & Storz, Cell 136:615-28, 2009
49 CRISPR Waters & Storz, Cell 136:615-28, 2009
50 Transdukcja sygnału systemy dwuskładnikowe Systemy umożliwiające regulację genów w odpowiedzi na czynniki zewnętrzne (transdukcja sygnału) Sensor domena wiążąca ligand + domena kinazy histydynowej (HK) autofosforylacja w odpowiedzi na sygnał Efektor (RR response regulator) fosforylowany przez aktywny sensor (w asparaginie) reguluje transkrypcję West & Stock (2001). Trends Biochem. Sci., 26,
51 Globalne systemy regulujące - regulony Skoordynowana regulacja działania wielu operonów Regulacja przez podjednostki σ (np. szok cieplny, głód itp.) Odpowiedź ścisła: brak składników odżywczych, alarmon ppgpp, interakcja z polimerazą RNA, wybór podjednostki σ38 (RpoS) Represja kataboliczna (aktywator CAP) zależny od poziomu glukozy poziom camp Odpowiedź SOS uszkodzenia genomu, białko RecA indukowana aktywność proteazy, tnie m. in. represor LexA
52 Synteza białka - translacja
53 Kod genetyczny Trójkowy 20 aminokwasów kodony po 3 nukleotydy: 4 3 =64 możliwości (dwa: za mało) Dowody: badanie mutantów insercyjnych i delecyjnych (3 kolejne insercje lub delecje przywracały funkcje)
54 Kod genetyczny Nienakładający się Dowody: załóżmy sekwencję GTACA: jeden kodon: TAC, pozostałe: GTA i ACA (nakładanie 2 nukleotydów). Przy danym kodonie centralnym, możliwe tylko 4 2 = 16 różnych kombinacji trzyaminokwasowych. W naturze natomiast występują wszystkie możliwe kombinacje trzyaminokwasowe (20 2 =400). Pojedyncza zmiana nukleotydowa w sekwencji kodującej zmienia tylko jeden aminokwas, a nie dwa sąsiednie
55 Kod genetyczny Bezprzecinkowy Jednoznaczny dany kodon koduje zawsze ten sam aminokwas Zdegenerowany 3 kodony STOP, pozostałe 61 kodonów koduje 20 aminokwasów niektóre aminokwasy kodowane przez więcej niż jeden kodon
56 Kod genetyczny
57 Uniwersalność kodu Kod genetyczny jest zasadniczo taki sam u wszystkich organizmów na Ziemi Nieznaczne odstępstwa przez ewolujcję pojedynczych trna kody organellarne (np. UGA - Trp a nie stop w mitochondriach) niektore orzęski nieliczne grzyby (CUG Ser a nie Leu u Candida)
58 Regularności w kodzie Trzecia pozycja kodonu najmniej znacząca (np. UCx Ser) ale nie zawsze nieznacząca (mp. UGG Trp, UGA STOP) Aminokwasy o podobnych właściwościach często z podobnymi kodonami Np. AAA, AAG: lizyna; AGA, AGG: arginina UCx: seryna; ACx: treonina
59 Parowanie wobble W 3 pozycji kodonu (1 antykodonu) dozwolone parowanie G-U oraz I-U/A/A (I inozyna) tzw. zasada tolerancji Cricka
60 Translacja
61 Nobel chemia
62
63 Animacje i struktury
Genetyka molekularna Prokaryota
1 Genetyka molekularna Prokaryota Genomy bakterii i archeonów Od 0,5 (mykoplazmy) do ~ 5 Mb Wyjątkowo 9 Mb (Bradyrhizobium japonicum) 13 Mb (Sorangium cellulosum) archeony z reguły 1,5-2,5 Mb Gęste upakowanie
Bardziej szczegółowoProkaryota. Genetyka molekularna i genomika
Prokaryota Genetyka molekularna i genomika Prokaryota nie są jedną grupą Carl Woese 2 Genomy bakterii i archeonów } Od 0,5 (mykoplazmy) do ~ 5 Mb } Wyjątkowo 9 Mb (Bradyrhizobium japonicum) 13 Mb (Sorangium
Bardziej szczegółowoProkaryota. Genetyka molekularna i genomika
Prokaryota Genetyka molekularna i genomika Prokaryota nie są jedną grupą Carl Woese (1928-2012) Genomy bakterii i archeonów Od 0,5 (mykoplazmy) do ~ 5 Mb Wyjątkowo 9 Mb (Bradyrhizobium japonicum) 13 Mb
Bardziej szczegółowoEkspresja genu. Podstawowe mechanizmy i pojęcia
Ekspresja genu Podstawowe mechanizmy i pojęcia Ekspresja Ekspresja (wyrażanie) genu jest regulowana na wielu etapach Regulacja ekspresji jest podstawowym mechanizmem dla: adaptacji do zmiennych warunków
Bardziej szczegółowoEkspresja genu. Podstawowe mechanizmy i pojęcia
Ekspresja genu Podstawowe mechanizmy i pojęcia Ekspresja genu - obraz bardzo uproszczony www.khanacademy.org Regulacja działania genów Każdy gen ulega ekspresji na innym poziomie Komórki z tym samym DNA
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoZmienność ewolucyjna. Ewolucja molekularna
Zmienność ewolucyjna Ewolucja molekularna Mechanizmy ewolucji Generujące zmienność mutacje rearanżacje genomu horyzontalny transfer genów! Działające na warianty wytworzone przez zmienność dobór naturalny
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 5 Droga od genu do
Bardziej szczegółowoGeny i działania na nich
Metody bioinformatyki Geny i działania na nich prof. dr hab. Jan Mulawka Trzy królestwa w biologii Prokaryota organizmy, których komórki nie zawierają jądra, np. bakterie Eukaryota - organizmy, których
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ 1. Gen to odcinek DNA odpowiedzialny
Bardziej szczegółowoDr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Bardziej szczegółowoTATA box. Enhancery. CGCG ekson intron ekson intron ekson CZĘŚĆ KODUJĄCA GENU TERMINATOR. Elementy regulatorowe
Promotory genu Promotor bliski leży w odległości do 40 pz od miejsca startu transkrypcji, zawiera kasetę TATA. Kaseta TATA to silnie konserwowana sekwencja TATAAAA, występująca w większości promotorów
Bardziej szczegółowoRegulacja Ekspresji Genów
Regulacja Ekspresji Genów Wprowadzenie o Ekspresja genu jest to złożony proces jego transkrypcji do mrna, o Obróbki tego mrna, a następnie o Translacji do białka. 4/17/2019 2 4/17/2019 3 E 1 GEN 3 Promotor
Bardziej szczegółowoTRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów
Eksparesja genów TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów Przepisywanie informacji genetycznej z makrocząsteczki DNA na mniejsze i bardziej funkcjonalne cząsteczki pre-mrna Polimeraza RNA ETAP I Inicjacja
Bardziej szczegółowoAnalizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych???
Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Alfabet kwasów nukleinowych jest stosunkowo ubogi!!! Dla sekwencji DNA (RNA) stosuje się zasadniczo*
Bardziej szczegółowopaździernika 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II
10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Budowa rybosomu Translacja
Bardziej szczegółowoWykład 14 Biosynteza białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 14 Biosynteza białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH
Bardziej szczegółowoAnalizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych???
Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Alfabet kwasów nukleinowych jest stosunkowo ubogi!!! Dla sekwencji DNA (RNA) stosuje się zasadniczo*
Bardziej szczegółowoWYKŁAD: Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Klasyczny przepływ informacji. Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach
WYKŁAD: Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Białka Retrowirusy Białka Klasyczny
Bardziej szczegółowoMechanizmy zmienności ewolucyjnej. Podstawy ewolucji molekularnej.
Mechanizmy zmienności ewolucyjnej Podstawy ewolucji molekularnej. Mechanizmy ewolucji } Generujące zmienność } mutacje } rearanżacje genomu } horyzontalny transfer genów } Działające na warianty wytworzone
Bardziej szczegółowoZmienność ewolucyjna. Ewolucja molekularna
Zmienność ewolucyjna Ewolucja molekularna Mechanizmy ewolucji Generujące zmienność mutacje rearanżacje genomu horyzontalny transfer genów Działające na warianty wytworzone przez zmienność dobór naturalny
Bardziej szczegółowoAnalizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych???
Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Alfabet kwasów nukleinowych jest stosunkowo ubogi!!! Dla sekwencji DNA (RNA) stosuje się zasadniczo*
Bardziej szczegółowoZmienność ewolucyjna. Ewolucja molekularna
Zmienność ewolucyjna Ewolucja molekularna Mechanizmy ewolucji Generujące zmienność mutacje rearanżacje genomu horyzontalny transfer genów Działające na warianty wytworzone przez zmienność dobór naturalny
Bardziej szczegółowoDNA musi współdziałać z białkami!
DNA musi współdziałać z białkami! Specyficzność oddziaływań między DNA a białkami wiążącymi DNA zależy od: zmian konformacyjnych wzdłuż cząsteczki DNA zróżnicowania struktury DNA wynikającego z sekwencji
Bardziej szczegółowoNowoczesne systemy ekspresji genów
Nowoczesne systemy ekspresji genów Ekspresja genów w organizmach żywych GEN - pojęcia podstawowe promotor sekwencja kodująca RNA terminator gen Gen - odcinek DNA zawierający zakodowaną informację wystarczającą
Bardziej szczegółowoJak działają geny. Podstawy biologii molekularnej genu
Jak działają geny Podstawy biologii molekularnej genu Uniwersalność życia Podstawowe mechanizmy są takie same u wszystkich znanych organizmów budowa DNA i RNA kod genetyczny repertuar aminokwasów budujących
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki III. Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA
Podstawy genetyki III Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA Zarys biologii molekularnej genu Funkcje informacji genetycznej Replikacja powielanie genomu, utrzymywanie stabilności
Bardziej szczegółowoMożliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Technologia rekombinowanego DNA jest podstawą uzyskiwania genetycznie zmodyfikowanych organizmów 2. Medycyna i ochrona zdrowia
Bardziej szczegółowoEkspresja informacji genetycznej
Ekspresja informacji genetycznej Informacja o budowie i funkcjonowaniu organizmu jest zakodowana w sekwencji nukleotydów cząsteczek DNA i podzielona na dużą liczbę genów. Gen jest odcinkiem DNA kodującym
Bardziej szczegółowoEscherichia coli. System pbad
Escherichia coli System pbad System pbad System pbad został skonstruowany w oparciu o elementy regulacji transkrypcji operonu arabinozowego E. coli Elementy regulacji transkrypcji operonu arabinozowego
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki molekularnej
Podstawy genetyki molekularnej Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) 5 DNA zbudowany jest z nukleotydów
Bardziej szczegółowoThe Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna
Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. The Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna mgr Tomasz Turowski, promotor prof. dr hab.
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 4 Jak działają geny?
Bardziej szczegółowoHistoria informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).
Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej
Bardziej szczegółowoTranslacja i proteom komórki
Translacja i proteom komórki 1. Kod genetyczny 2. Budowa rybosomów 3. Inicjacja translacji 4. Elongacja translacji 5. Terminacja translacji 6. Potranslacyjne zmiany polipeptydów 7. Translacja a retikulum
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: B. Alberts, D. Bray, K. Hopkin, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter Podstawy biologii komórki. Cz.
Księgarnia PWN: B. Alberts, D. Bray, K. Hopkin, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter Podstawy biologii komórki. Cz. 1 ROZDZIAŁ 1. KOMÓRKI WPROWADZENIE 1 Jedność i różnorodność komórek 1
Bardziej szczegółowoTHE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE
THE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE Anna Czarnecka Źródło: Intercellular signaling from the endoplasmatic reticulum to the nucleus: the unfolded protein response in yeast and mammals Ch. Patil & P. Walter The
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Ekspresja genów jest regulowana
Bardziej szczegółowoGenetyka. Krótkie wykłady H. Fletcher, I. Hickey, P. Winter,
Genetyka. Krótkie wykłady H. Fletcher, I. Hickey, P. Winter, Wydanie trzecie, zmienione, Wydawnictwo Naukowe PWN 2011 Genetyka ogólna. Skrypt do ćwiczeń dla studentów biologii A. Sadakierska-Chudy, G.
Bardziej szczegółowoTRANSLACJA II etap ekspresji genów
TRANSLACJA II etap ekspresji genów Tłumaczenie informacji genetycznej zawartej w mrna (po transkrypcji z DNA) na aminokwasy budujące konkretne białko. trna Operon (wg. Jacob i Monod) Zgrupowane w jednym
Bardziej szczegółowoMożliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Transgeneza - genetycznie zmodyfikowane oraganizmy 2. Medycyna i ochrona zdrowia 3. Genomika poznawanie genomów Przełom XX i
Bardziej szczegółowoRegulacja transkrypcji genów eukariotycznych
Regulacja transkrypcji genów eukariotycznych Dr hab. Marta Koblowska, prof. UW Zakład Biologii Systemów, Wydział Biologii UW Pracownia Analiz Mikromacierzy i Sekwencjonowania UW/IBB PAN Klasyczne wyobrażenie
Bardziej szczegółowoNumer pytania Numer pytania
KONKURS BIOLOGICZNY ZMAGANIA Z GENETYKĄ 2016/2017 ELIMINACJE SZKOLNE I SESJA GENETYKA MOLEKULARNA KOD UCZNIA. IMIĘ i NAZWISKO. DATA... GODZINA.. Test, który otrzymałeś zawiera 20 pytań zamkniętych. W każdym
Bardziej szczegółowoProkariota i Eukariota
Prokariota i Eukariota W komórkach organizmów żywych ilość DNA jest zazwyczaj stała i charakterystyczna dla danego gatunku. ILOŚĆ DNA PRZYPADAJĄCA NA APARAT GENETYCZNY WZRASTA WRAZ Z BARDZIEJ FILOGENETYCZNIE
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki III. Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza
Podstawy genetyki III Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza 2 Zarys biologii molekularnej genu Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny do przekazania
Bardziej szczegółowoPoziomy transfer genów w ewolucji. Ruchome elementy genetyczne i wirusy w ewolucji genomów
Poziomy transfer genów w ewolucji Ruchome elementy genetyczne i wirusy w ewolucji genomów Poziomy transfer genów (HGT) } Przepływ informacji z jednego genomu do innego } Międzygatunkowy pominięcie bariery
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. DNA i białka. W uproszczeniu: program działania żywego organizmu zapisany jest w nici DNA i wykonuje się na maszynie białkowej.
Wprowadzenie DNA i białka W uproszczeniu: program działania żywego organizmu zapisany jest w nici DNA i wykonuje się na maszynie białkowej. Białka: łańcuchy złożone z aminokwasów (kilkadziesiąt kilkadziesiąt
Bardziej szczegółowoDNA superhelikalny eukariota DNA kolisty bakterie plazmidy mitochondria DNA liniowy wirusy otrzymywany in vitro
DNA- kwas deoksyrybonukleinowy: DNA superhelikalny eukariota DNA kolisty bakterie plazmidy mitochondria DNA liniowy wirusy otrzymywany in vitro RNA- kwasy rybonukleinowe: RNA matrycowy (mrna) transkrybowany
Bardziej szczegółowoZNACZENIE RNA W REGULACJI EKSPRESJI GENÓW
26 BIOLETYN 17/III/2015 Ścieżki wiedzy ZNACZENIE RNA W REGULACJI EKSPRESJI GENÓW ANNA DANIŁOWICZ ekspresja genów, sirna, RNA, CRISPR Przed naukowcami zajmującymi się biotechnologią postawiono trudne zadanie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Księgarnia PWN: Terry A. Brown - Genomy. Część 1 Jak bada się genomy 1 Rozdział 1 Genomy, transkryptomy i proteomy 3
Księgarnia PWN: Terry A. Brown - Genomy Przedmowa Przedmowa do drugiego wydania polskiego Wstęp Spis rozdziałów Skróty V VI VII XI XIX Część 1 Jak bada się genomy 1 Rozdział 1 Genomy, transkryptomy i proteomy
Bardziej szczegółowoTranskrypcja i obróbka RNA. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Transkrypcja i obróbka RNA Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Centralny dogmat biologii molekularnej: sekwencja DNA zostaje
Bardziej szczegółowoBIOINFORMATYKA. edycja 2016 / wykład 11 RNA. dr Jacek Śmietański
BIOINFORMATYKA edycja 2016 / 2017 wykład 11 RNA dr Jacek Śmietański jacek.smietanski@ii.uj.edu.pl http://jaceksmietanski.net Plan wykładu 1. Rola i rodzaje RNA 2. Oddziaływania wewnątrzcząsteczkowe i struktury
Bardziej szczegółowoWARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS KOLOKWIA; 15% KOLOKWIA-MIN; 21% WEJŚCIÓWKI; 6% WEJŚCIÓWKI-MIN; 5% EGZAMIN; 27% EGZAMIN-MIN; 26% WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS kolokwium I 12% poprawa kolokwium
Bardziej szczegółowo1. Na podanej sekwencji przeprowadź proces replikacji, oraz do obu nici proces transkrypcji i translacji, podaj zapis antykodonów.
mrna 1. Na podanej sekwencji przeprowadź proces replikacji, oraz do obu nici proces transkrypcji i translacji, podaj zapis antykodonów. GGA CGC GCT replikacja CCT GCG CGA transkrypcja aminokwasy trna antykodony
Bardziej szczegółowoChapter 7. Podsumowanie. Joanna M. Lubelska, Sonja-V. Albers and Arnold J.M. Driessen
Chapter 7 Podsumowanie Joanna M. Lubelska, Sonja-V. Albers and Arnold J.M. Driessen Chapter 7 Jeszcze 30 lat temu wszystkie organizmy żyjące na Ziemi były podzielone na 2 grupy: eukaryota i prokaryota
Bardziej szczegółowoBezpośrednia embriogeneza somatyczna
Bezpośrednia embriogeneza somatyczna Zarodki somatyczne formują się bezpośrednio tylko z tych komórek roślinnych, które są kompetentne już w momencie izolowania z rośliny macierzystej, czyli z proembriogenicznie
Bardziej szczegółowoZarówno u organizmów eukariotycznych, jak i prokariotycznych proces replikacji ma charakter semikonserwatywny.
HIPTEZY WYJAŚIAJĄCE MECHAIZM REPLIKACJI C. Model replikacji semikonserwatywnej zakłada on, że obie nici macierzystej cząsteczki DA są matrycą dla nowych, dosyntetyzowywanych nici REPLIKACJA każda z dwóch
Bardziej szczegółowoBioFizMat 5. Bistabilny przełącznik genetyczny
BioFizMat 5 Bistabilny przełącznik genetyczny Marta Tyran-Kamińska Instytut Matematyki Uniwersytet Śląski Warszawa, 9 grudnia 2016 Badania finansowane przez NCN grant 2014/13/B/ST1/00224 Od DNA poprzez
Bardziej szczegółowoFragment cząsteczki DNA stanowiący matrycę dla syntezy cząsteczki lub podjednostki białka nazywamy GENEM
KONTROLA EKSPRESJI GENU PRZEKAZYWANIE INFORMACJI GENETYCZNEJ Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje nukleotydów
Bardziej szczegółowoCo to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2
ALEKSANDRA ŚWIERCZ Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2 Ekspresja genów http://genome.wellcome.ac.uk/doc_wtd020757.html A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Biochemii i Biologii Komórki
SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna z elementami inżynierii genetycznej Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoGen eukariotyczny. Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne
Gen eukariotyczny Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne Definicja genu Region DNA, który określa dziedziczoną cechę organizmu; zwykle koduje pojedyncze białko lub RNA. Zawiera całą funkcjonalną
Bardziej szczegółowoWybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu w porównaniu z analizą trankryptomu:
Bardziej szczegółowoPoziomy transfer genów w ewolucji. Ruchome elementy genetyczne i wirusy w ewolucji genomów
Poziomy transfer genów w ewolucji Ruchome elementy genetyczne i wirusy w ewolucji genomów Poziomy transfer genów (HGT, LGT) Przepływ informacji z jednego genomu do innego Międzygatunkowy pominięcie bariery
Bardziej szczegółowoWybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu np. w porównaniu z analizą trankryptomu:
Bardziej szczegółowoGen eukariotyczny. Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne
Gen eukariotyczny Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne Literatura Allison, r. 13 Brown, r. 12.2 Poziom RNA w komórce dojrzewanie/obróbka synteza degradacja Rys. dr Monika Zakrzewska-Płaczek,
Bardziej szczegółowoNośnikiem informacji genetycznej są bardzo długie cząsteczki DNA, w których jest ona zakodowana w liniowej sekwencji nukleotydów A, T, G i C
MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI BIOSYNTEZA BIAŁEK MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki III. Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA
Podstawy genetyki III Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA 2 Zarys biologii molekularnej genu Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny
Bardziej szczegółowoZgodnie z ogólnie przyjętą konwencją, geny na schematach przedstawia się od lewej do prawej, w kierunku transkrypcji. Nić DNA z taką samą sekwencją
Zgodnie z ogólnie przyjętą konwencją, geny na schematach przedstawia się od lewej do prawej, w kierunku transkrypcji. Nić DNA z taką samą sekwencją nukleotydów jak RNA, tzw. nić kodującą, pokazuje się
Bardziej szczegółowoTranslacja czyli biosynteza białek. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Translacja czyli biosynteza białek Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Centralny dogmat biologii molekularnej. Potrzeba istnienia
Bardziej szczegółowoZawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów
Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej
Bardziej szczegółowoZmienność ewolucyjna. Ewolucja molekularna
Zmienność ewolucyjna Ewolucja molekularna Podobieństwo i homologia Homologia: podobieństwo wynikające ze wspólnego pochodzenia ewolucyjnego cecha odziedziczona od wspólnego przodka vs. homoplazja podobieństwo
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki III. Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA
Podstawy genetyki III Biologia molekularna genu, replikacja, mutageneza, naprawa DNA 2 Zarys biologii molekularnej genu Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny
Bardziej szczegółowoINICJACJA ELONGACJA TERMINACJA
INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA 2007 by National Academy of Sciences Kornberg R D PNAS 2007;104:12955-12961 Struktura chromatyny pozwala na różny sposób odczytania informacji zawartej w DNA. Możliwe staje
Bardziej szczegółowoPOLIMERAZY DNA- PROCARYOTA
Enzymy DNA-zależne, katalizujące syntezę DNA wykazują aktywność polimerazy zawsze w kierunku 5 3 wykazują aktywność polimerazy zawsze wobec jednoniciowej cząsteczki DNA do utworzenia kompleksu z ssdna
Bardziej szczegółowoWykład 12 Kwasy nukleinowe: budowa, synteza i ich rola w syntezie białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 12 Kwasy nukleinowe: budowa, synteza i ich rola w syntezie białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI
Bardziej szczegółowoRegulacja ekspresji genów. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Regulacja ekspresji genów Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Problem: jak sprawić aby z jednej komórki powstał wielokomórkowy
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu
Bardziej szczegółowoGen eukariotyczny. Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne
Gen eukariotyczny Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne 1 Klasyczne wyobrażenie genu fragment DNA, który koduje funkcjonalny mrna Wszystkie transkrypty mrna mają niekodujące fragmenty 5 i 3 końcowe
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu
Bardziej szczegółowoKwasy nukleinowe. Replikacja
Kwasy nukleinowe Replikacja Białko Helikaza Prymaza SSB Funkcja w replikacji DNA Rozplata podwójną helisę Syntetyzuje starterowy odcinek RNA Stabilizuje regiony jednoniciowe Gyraza DNA Wprowadza ujemne
Bardziej szczegółowoAnalizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny
Analizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny Analizy wielkoskalowe wykorzystujące mikromacierze DNA Genotypowanie: zróżnicowane wewnątrz genów RNA Komórka eukariotyczna Ekspresja genów: Które geny? Poziom
Bardziej szczegółowoGen eukariotyczny. Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne
Gen eukariotyczny Działanie i regulacja etapy posttranskrypcyjne Literatura Allison, r. 13 Brown, r. 12.2 Definicja genu Region DNA, który określa dziedziczoną cechę organizmu; zwykle koduje pojedyncze
Bardziej szczegółowoDrożdżowe systemy ekspresyjne
Drożdże Drożdżowe systemy ekspresyjne Zalety: możliwość uzyskania dużej biomasy modyfikacje postranslacyjne eksprymowanych białek transport eksprymowanych białek do pożywki Duża biomasa W przypadku hodowli
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu } Podobne
Bardziej szczegółowoProteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich lub prawie wszystkich białek komórkowych
Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich lub prawie wszystkich białek komórkowych Zalety w porównaniu z analizą trankryptomu: analiza transkryptomu komórki identyfikacja mrna nie musi jeszcze oznaczać
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja, struktura i metabolizm.
Podstawy biologii Informacja, struktura i metabolizm. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoInformacje dotyczące pracy kontrolnej
Informacje dotyczące pracy kontrolnej Słuchacze, którzy z przyczyn usprawiedliwionych nie przystąpili do pracy kontrolnej lub otrzymali z niej ocenę negatywną zobowiązani są do dnia 06 grudnia 2015 r.
Bardziej szczegółowoZaoczne Liceum Ogólnokształcące Pegaz
WYMAGANIA EGZAMINACYJNE ROK SZKOLNY 2015/2016 Semestr jesienny TYP SZKOŁY: liceum ogólnokształcące PRZEDMIOT: biologia SEMESTR: II LICZBA GODZIN W SEMESTRZE: 15 PROGRAM NAUCZANIA: Program nauczania biologii
Bardziej szczegółowo6. Z pięciowęglowego cukru prostego, zasady azotowej i reszty kwasu fosforowego, jest zbudowany A. nukleotyd. B. aminokwas. C. enzym. D. wielocukier.
ID Testu: F5679R8 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Na indywidualne cechy danego osobnika ma (maja) wpływ A. wyłacznie czynniki środowiskowe. B. czynniki środowiskowe i materiał genetyczny. C. wyłacznie
Bardziej szczegółowoJajko czy kura? czyli gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta
Jajko czy kura? czyli gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta Jacek Śmietański IIMK UJ 21.10.2015 Jajko czy kura Pytanie tytułowe Co było na początku? Jajko czy kura? Rother M., 2012 Pytanie tytułowe
Bardziej szczegółowoSesja sponsorowana przez Polską Sieć Biologii Molekularnej SESJA 1 ORGANIZACJA MATERIAŁU GENETYCZNEGO WYKŁADY
Sesja sponsorowana przez Polską Sieć Biologii Molekularnej SESJA 1 ORGANIZACJA MATERIAŁU GENETYCZNEGO WYKŁADY 12 SESJA 1 WYKŁADY W01-01 ORGANIZACJA GENOMU BAKTERIOFAGA P1, IMPLIKACJE DLA PROCESU PROPAGACJI
Bardziej szczegółowoSpis treści 1 Komórki i wirusy Budowa komórki Budowa k
Spis treści 1 Komórki i wirusy.......................................... 1 1.1 Budowa komórki........................................ 1 1.1.1 Budowa komórki prokariotycznej.................... 2 1.1.2
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Biochemii i Biologii Komórki
SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej
Bardziej szczegółowoBioinformatyka Laboratorium, 30h. Michał Bereta
Laboratorium, 30h Michał Bereta mbereta@pk.edu.pl www.michalbereta.pl Zasady zaliczenia przedmiotu Kolokwia (3 4 ) Ocena aktywności i przygotowania Obecnośd Literatura, materiały i ewolucja molekularna
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność: Bionanotechnologie
Nazwa modułu: Genetyka molekularna Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria Biomedyczna
Bardziej szczegółowoMutacje jako źródło różnorodności wewnątrzgatunkowej
Mutacje jako źródło różnorodności wewnątrzgatunkowej Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Poziom nauczania oraz odniesienie do podstawy programowej: Liceum IV etap edukacyjny zakres rozszerzony: Różnorodność
Bardziej szczegółowo