Rozdział 6 Jama brzuszna

Transkrypt

1 Rozdział 6 Jama brzuszna Przegląd pojęć 194 Ogólny opis 194 Funkcje 195 Ochrona dużych narządów 195 Oddychanie 197 Zmiany ciśnienia wewnątrzbrzusznego 197 Części składowe 198 Ściana 198 Jama brzuszna 199 Otwór dolny klatki piersiowej 201 Przepona 201 Płaszczyzna wchodu miednicy 202 Odniesienie do innych okolic 202 Klatka piersiowa 202 Miednica 202 Kończyna dolna 203 Cechy charakterystyczne 204 Topografia narządów jamy brzusznej u osoby dorosłej 204 Skóra i mięśnie przedniej i bocznej ściany brzucha oraz nerwy międzyżebrowe 207 Okolica pachwinowa miejsce zmniejszonego oporu w ścianie przedniej brzucha 208 Poziom kręgu LI 210 Układ trawienny i związane z nim narządy zaopatrywane przez trzy główne tętnice 210 Połączenia żylne z lewej na prawą stronę jamy brzusznej 212 Cały strumień krwi odprowadzany z układu trawiennego przechodzi przez wątrobę 213 Narządy jamy brzusznej unerwione przez duży autonomiczny splot przedkręgowy 214 Anatomia topograficzna 216 Topografia powierzchniowa 216 Podział na cztery kwadranty 216 Podział na dziewięć okolic 217 Ściana brzucha 217 Powięź powierzchowna brzucha 218 Przednie i boczne mięśnie brzucha 219 Tkanka łączna zewnątrzotrzewnowa (powięź zewnątrzotrzewnowa) 223 Otrzewna 226 Unerwienie 226 Tętnice i żyły 226 Naczynia chłonne 228 Okolica pachwinowa 228 Kanał pachwinowy 230 Przepukliny pachwinowe 235 Narządy jamy brzusznej 239 Otrzewna 239 Jama otrzewnowa 240 Narządy 244 Unaczynienie tętnicze 270 Naczynia żylne 282 Układ chłonny 286 Unerwienie 286 Tylna ściana jamy brzusznej 293 Tylna ściana jamy brzusznej 293 Narządy 300 Unaczynienie 311 Układ chłonny 316 Układ nerwowy w obrębie tylnego obszaru brzucha 317 Pnie współczulne oraz nerwy trzewne 317 Anatomia powierzchniowa 326 Anatomia powierzchni brzucha 326 Wyznaczanie granic brzucha na powierzchni ciała 327 Określanie położenia pierścienia pachwinowego powierzchownego 328 Wyznaczanie poziomu kręgów lędźwiowych 329 Określanie położenia struktur na wysokości kręgu LI 330 Określanie położenia głównych naczyń krwionośnych 331 Zastosowanie podziału brzucha na kwadranty do określania położenia głównych narządów 332 Określanie miejsc rzutowania bólu przeniesionego z jelit 333 Określanie położenia nerek 334 Określanie położenia śledziony 334 Przypadki kliniczne 335

2 6 Jama brzuszna

3 Jama brzuszna Przegląd pojęć OGÓLNY OPIS Ja ma brzusz na (ca vi tas ab do mi na lis), o mniej wię cej cy - lindrycznym kształcie, rozciąga się od dol ne go brze gu klat - ki piersiowej do górnego brzegu miednicy i kończyny dolnej (ryc. 6.1A). Otwór dolny klatki piersiowej (apertura thoracis inferior) to za ra zem gór ny otwór ja my brzusz nej; jest on za mknię - ty przeponą. Ku do łowi głęboka warstwa ściany brzucha przechodzi w ścianę miednicy w płaszczyźnie wchodu miednicy (planum aditus pelvis). Powierzchownie dolnym ograniczeniem ścia ny brzu cha jest gór ny brzeg kończyny dolnej. A diaphragma apertura thoracis inferior ściana brzucha crista iliaca planum aditus pelvis kończyna dolna ligamentum inguinale 194 Ryc. 6.1 Brzuch. A. Ograniczenia.

4 Przegląd pojęć Funkcje 6 B tractus digestorius arcus costalis cavitas peritonealis ren sinister mesenterium musculi ren dexter aorta vena cava inferior Ryc. 6.1 (ciąg dalszy) Brzuch. B. Układ narządów jamy brzusznej. Widok z dołu. Przestrzeń za mknięta ścianami brzucha zawiera jedną du - żą jamę otrzew nową (cavitas peritonealis), któ ra prze dłuża się do ja my mied ni cy. Na rzą dy ja my brzusz nej al bo są za wie szo ne w ja mie brzusz nej na krez kach, al bo le żą po między tą ja mą a mięś - niowo-szkieletową ścianą brzu cha (ryc. 6.1B). Do na rządów jamy brzusznej zalicza się: główne części układu trawiennego dolny koniec przełyku, żo łądek, jelito cienkie i grube, wątrobę, trzust kę, pęcherzyk żółciowy; śledzionę; część układu moczowego nerki i moczowody; gruczoły nadnerczowe; du że struktury nerwowo-naczyniowe. FUNKCJE Ochrona dużych na rządów W jamie brzusznej mieszczą się główne czę ści układu trawien ne go (ryc. 6.2), śle dzio na oraz część ukła du mo czo - wego. Du ża część wątroby, pęcherzyk żółciowy, żo łądek i śledzio na, jak rów nież czę ści okręż ni cy le żą pod ko pu ła mi przepony, która wpukla się ku gó rze po nad łuki żebrowe; dzięki temu narządy te chronione są przez ścianę klat ki pier - siowej. Końce górne nerek przylegają do dol nych żeber. Narządy nieleżą ce pod ko pu łami przepony są podtrzymy wa ne i chro nio ne przede wszyst kim przez mię śnio we ściany jamy brzusznej. 195

5 Jama brzuszna thorax arcus costalis lien hepar ventriculus colon intestinum tenue Ryc. 6.2 Jama brzuszna pełni funkcję ochronną dla narządów, które się w niej znajdują. 196

6 Przegląd pojęć Funkcje 6 przepona skurcz przepony rozkurcz przepony rozkurcz mięśni brzucha skurcz mięśni brzucha Wdech Wydech Ryc. 6.3 Mięśnie ściany brzucha wspomagają oddychanie. Oddychanie Jedną z najbardziej istotnych czynności mię śni ściany brzucha jest wspomaganie oddychania: w czasie wdechu mię śnie te roz luźniają się, pozwalając na po większenie klatki piersiowej i obniżenie narządów jamy brzusznej podczas skurczu przepony (ryc. 6.3); w czasie wydechu mię śnie kur czą się, wspomagając uno - szenie kopuł przepony i zmniejszanie objętości klat ki piersiowej. Cia ła ob ce mo gą być usu nięte z dróg oddechowych przez pogłębiony wydech, na przykład pod czas kasz lu lub ki cha - nia. jama krtani zamknięta powietrze zatrzymane w klatce piersiowej przepona ustalona skurcz mięśni ściany brzucha wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego mikcja poród defekacja Ryc. 6.4 Wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego (tłocznia brzuszna) wspomaga mikcję i defekację; odgrywa również rolę podczas porodu. Zmiany ciśnienia wewnątrzbrzusznego Przy ustalonej przeponie skurcz mię śni ściany brzucha może znacz nie pod nieść ci śnie nie we wnątrz ja my brzusz nej (ryc. 6.4). Powietrze jest zatrzymywane w płu cach przez za - mknięcie szpary gło śni w krta ni. Wzrost ci śnienia wewnątrz ja my brzusz nej (tłocz nia brzusz na) po ma ga w wy da la niu zawartości pęcherza moczowego i odbytnicy, odgrywa również ro lę podczas porodu. 197