Szanse i moŝliwości absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych na rynku pracy województwa podkarpackiego

Transkrypt

1 Szanse i moŝliwości absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych na rynku pracy województwa podkarpackiego Raport z panelowych badań telefonicznych Kraków, czerwiec 2007 r. 1

2 SPIS TREŚCI: I. WSTĘP Cele badania Badana populacja i próba Technika realizacji Reprezentatywność wyników Raport Charakterystyka próby II. OBECNY STATUS SPOŁECZNO ZAWODOWY ABSOLWENTÓW ZróŜnicowanie wyników wg płci, rodzaju ukończonej szkoły oraz miejsca zamieszkania Podsumowanie waŝniejsze wyniki III. POSZUKIWANIE PRACY I PRZESZKODY W ZNALEZIENIU PRACY PO UKOŃCZENIU SZKOŁY Sposoby szukania pracy Trudności w znalezieniu pracy Podsumowanie waŝniejsze wyniki IV. ABSOLWENCI PRACUJĄCY Okres szukania pracy i sposób jej znalezienia Forma prawna i lokalizacja miejsca pracy Wymiar i forma zatrudnienia Stanowisko i wysokość wynagrodzenia Podsumowanie waŝniejsze wyniki V. ZGODNOŚĆ WYKONYWANEJ PRACY Z WYUCZONYM ZAWODEM Ocena przydatności szkolnego przygotowania teoretycznego i praktycznego w pracy zawodowej Poziom satysfakcji z pracy i otrzymywanego wynagrodzenia Podsumowanie VI. ABSOLWENCI BEZROBOTNI Absolwenci bezrobotni, którzy nie podjęli pracy po szkole Absolwenci aktualnie bezrobotni, którzy pracowali po ukończeniu szkoły Podsumowanie waŝniejsze wyniki

3 VII. ABSOLWENCI KONTYNUUJĄCY NAUKĘ Podsumowanie waŝniejsze wyniki VIII. OCZEKIWANIA I RZECZYWISTOŚĆ W ROK PO UKOŃCZENIU SZKOŁY Podsumowanie waŝniejsze wyniki ZAŁĄCZNIK KWESTIONARIUSZ WYWIADU TELEFONICZNEGO

4 SPIS TABEL: Tabela 1 Podział województwa podkarpackiego na lokalne rynki pracy Tabela 2 Struktura wg rodzaju ukończonej szkoły w badanej populacji i próbie badawczej Tabela 3 Struktura wg płci w badanej populacji i próbie badawczej Tabela 4 Rodzaj ukończonej szkoły wg lokalnego rynku pracy Tabela 5 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły wg lokalnych rynków pracy Tabela 6 WaŜniejsze sposoby poszukiwania pracy po skończeniu szkoły wg rodzaju szkoły Tabela 7 Porównanie najpopularniejszych sposobów szukania pracy wg lokalnego rynku pracy Tabela 8 Czynniki stanowiące silną przeszkodę w znalezieniu pracy wg rodzaju szkoły Tabela 9 Główne trudności w znalezieniu pracy wg lokalnych rynków pracy Tabela 10 Czas od ukończenia szkoły po jakim znalazł pracę co najmniej na jeden miesiąc wg rodzaju szkoły Tabela 11 Czas od ukończenia szkoły, po jakim znalazł pracę co najmniej na jeden miesiąc wg lokalnych rynków pracy Tabela 12 Sposób znalezienia pracy wg rodzaju szkoły Tabela 13 Sposób znalezienia pracy wg lokalnych rynków pracy Tabela 14 Forma prawna przedsiębiorstw zatrudniających absolwentów wg rodzaju szkoły Tabela 15 Forma prawna przedsiębiorstw zatrudniających absolwentów wg lokalnych rynków pracy Tabela 16 Lokalizacja firmy, w której zatrudnieni są absolwenci wg rodzaju szkoły Tabela 17 Lokalizacja firmy, w której zatrudnieni są absolwenci wg lokalnych rynków pracy Tabela 18 Wymiar zatrudnienia (wg rodzaju szkoły) Tabela 19 Wymiar zatrudnienia wg lokalnych rynków pracy Tabela 20 Formalna podstawa zatrudnienia wg rodzaju szkoły Tabela 21 Formalna podstawa zatrudnienia (wykaz skrócony) wg lokalnych rynków pracy Tabela 22 Stanowiska na jakich pracują absolwenci (wykaz skrócony) wg rodzaju szkoły Tabela 23 Miesięczne dochody netto pracujących absolwentów wg wymiaru zatrudnienia Tabela 24 Miesięczne dochody netto pracujących absolwentów wg rodzaju szkoły Tabela 25 Miesięczne dochody netto pracujących absolwentów wg lokalnych rynków pracy Tabela 26 Zgodność wykonywanej pracy z wyuczonym zawodem wg rodzaju szkoły Tabela 27 Zgodność wykonywanej pracy z wyuczonym zawodem wg lokalnego rynku pracy Tabela 28 Ocena szkolnego przygotowania teoretycznego i praktycznego w pracy zawodowej wg lokalnych rynków pracy Tabela 29 Zadowolenie z otrzymywanego wynagrodzenia wg rodzaju szkoły Tabela 30 Zadowolenie z otrzymywanego wynagrodzenia wg lokalnych rynków pracy Tabela 31 Ogólne zadowolenie z wykonywanej pracy wg rodzaju szkoły Tabela 32 Ogólne zadowolenie z wykonywanej pracy wg rynków pracy Tabela 33 Powody nie podjęcia pracy po ukończeniu szkoły wg rodzaju szkoły Tabela 34 Rodzaj szkoły, w której kontynuują naukę absolwenci wg ukończonej szkoły Tabela 35 Obecny statut społeczno zawodowy a plany sprzed roku Tabela 36 Zalety ukończonej szkoły ponadgimnazjalnej

5 Tabela 37 Wady ukończonej szkoły ponadgimnazjalnej Tabela 38 Plany na najbliŝszy rok wg rodzaju szkoły

6 SPIS WYKRESÓW: Wykres 1 Błąd oszacowania zaleŝnie od wielkości próby Wykres 2 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę Wykres 3 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły Wykres 4 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę wg płci Wykres 5 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły wg płci Wykres 6 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę wg rodzaju szkoły Wykres 7 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły wg typu szkoły Wykres 8 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę wg lokalnych rynków pracy Wykres 9 Odsetek osób kontynuujących naukę wg lokalnego rynku pracy Wykres 10 Czy po ukończeniu szkoły poszukiwał pracy? Wykres 11 Czy po ukończeniu szkoły poszukiwał pracy? wg płci Wykres 12 Czy po ukończeniu szkoły poszukiwał pracy? wg rodzaju szkoły Wykres 13 WaŜniejsze sposoby poszukiwania pracy po skończeniu szkoły Wykres 14 WaŜniejsze sposoby poszukiwania pracy po skończeniu szkoły wg płci Wykres 15 Porównanie odsetka osób, które podjęły starania w celu zdobycia pracy z odsetkiem osób, które otrzymały jakąkolwiek pracę wg lokalnego rynku pracy Wykres 16 Stopień trudności w znalezieniu pracy Wykres 17 Stopień trudności w znalezieniu pracy wg płci Wykres 18 Stopień trudności w znalezieniu pracy wg rodzaju szkoły Wykres 19 Ocena stopnia trudności w znalezieniu pracy wg lokalnych rynków pracy Wykres 20 Czynniki stanowiące silną przeszkodę w znalezieniu pracy Wykres 21 Czynniki stanowiące silną przeszkodę w znalezieniu pracy wg płci Wykres 22 Czas od ukończenia szkoły po jakim absolwent znalazł pracę co najmniej na jeden miesiąc Wykres 23 Czas od ukończenia szkoły po jakim znalazł pracę co najmniej na jeden miesiąc wg płci Wykres 24 Sposób znalezienia pracy Wykres 25 Sposób znalezienia pracy wg płci Wykres 26 Forma prawna przedsiębiorstw zatrudniających absolwentów Wykres 27 Forma prawna przedsiębiorstw zatrudniających absolwentów wg płci Wykres 28 Lokalizacja firmy, w której zatrudnieni są absolwenci Wykres 29 Lokalizacja firmy, w której zatrudnieni są absolwenci wg płci Wykres 30 Wymiar zatrudnienia Wykres 31 - Wymiar zatrudnienia wg płci Wykres 32 Formalna podstawa zatrudnienia Wykres 33 Formalna podstawa zatrudnienia wg płci Wykres 34 Miesięczne dochody netto pracujących absolwentów Wykres 35 Miesięczne dochody netto pracujących absolwentów wg płci Wykres 36 Zgodność wykonywanej pracy z wyuczonym zawodem Wykres 37 Zgodność wykonywanej pracy z wyuczonym zawodem wg płci Wykres 38 Ocena szkolnego przygotowania teoretycznego w pracy zawodowej

7 Wykres 39 Ocena szkolnego przygotowania praktycznego w pracy zawodowej Wykres 40 Ocena szkolnego przygotowania teoretycznego w pracy zawodowej wg płci Wykres 41 Ocena szkolnego przygotowania praktycznego w pracy zawodowej wg płci Wykres 42 Ocena szkolnego przygotowania teoretycznego i praktycznego w pracy zawodowej wg rodzajów szkoły Wykres 43 Zadowolenie z otrzymywanego wynagrodzenia Wykres 44 Zadowolenie z otrzymywanego wynagrodzenia wg płci Wykres 45 Ogólne zadowolenie z wykonywanej pracy Wykres 46 Ogólne zadowolenie z wykonywanej pracy wg płci Wykres 47 Powody nie podjęcia pracy po ukończeniu szkoły Wykres 48 Powody nie podjęcia pracy po ukończeniu szkoły wg płci Wykres 49 Powody nie kontynuowania pracy podjętej po szkole Wykres 50 Pracujący i niepracujący absolwenci, kontynuujący naukę Wykres 51 Rodzaj szkoły, w której kontynuują naukę absolwenci Wykres 52 Rodzaj szkoły, w której kontynuują naukę absolwenci wg płci Wykres 53 Ocena poziomu przygotowania przez szkołę ponadgimnazjalną (odsetek ocen bardzo dobre i raczej dobre ) Wykres 54 Czy wybrałby powtórnie tę samą szkołę ponadgimnazjalną (odsetek odpowiedzi zdecydowanie tak lub raczej tak )

8 I. WSTĘP Raport poniŝszy prezentuje wyniki badania absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego, przeprowadzonego na przełomie marca i kwietnia 2007 roku w ramach projektu pn. Indeks Gotowości Rynkowej nowy instrument monitorujący szanse na pracę absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego (IGR). Projekt realizowany jest w ramach Działania 2.1. ZPORR i współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budŝetu państwa Cele badania Zasadniczym celem badania było zebranie informacji o aktualnym statusie zawodowym absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, którzy ukończyli szkołę w roku W szczególności badanie miało odpowiedzieć na następujące pytania, z uwzględnieniem zróŝnicowania według typu ukończonej szkoły: Jaki odsetek absolwentów podjął pracę, jaki procent kontynuuje naukę, ilu jest bezrobotnych? W jaki sposób absolwenci poszukiwali pracy, na jakie przeszkody napotykali? Czy absolwenci, którzy podjęli pracę pracują w zawodzie, gdzie są zatrudnieni, w jakim wymiarze, na jakich zasadach formalnych? Jakie są zarobki absolwentów, którzy podjęli pracę? Jaki jest poziom satysfakcji absolwentów z podjętej pracy i otrzymywanego wynagrodzenia? Jak pracujący absolwenci oceniają wykształcenie, jakie zdobyli w szkole z perspektywy doświadczeń zawodowych? Ilu absolwentów kontynuuje naukę, czy łączą naukę z pracą, jak oceniają przygotowanie szkolne z perspektywy nowej szkoły / uczelni? Jaki odsetek absolwentów nie uczy się i nie pracuje? Jakie są główne przyczyny pozostawania bezrobotnym w rok po ukończeniu szkoły? Jak powyŝsze problemy róŝnicują się w zaleŝności od rodzaju ukończonej szkoły, płci oraz lokalnego rynku pracy? 8

9 Szczegółowa problematyka badania pokrywa się z Kwestionariuszem wywiadu telefonicznego zamieszczonym na końcu tego opracowania (załącznik) Badana populacja i próba Badaniem objęto próbę losową absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych zlokalizowanych w województwie podkarpackim, którzy ukończyli szkołę w roku Badaniem objęto absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, specjalnych zasadniczych szkół zawodowych, techników uzupełniających, techników 4 - letnich, szkół policealnych. Z załoŝenia wyłączeni zostali absolwenci liceów profilowanych. Badanie miało charakter panelu, którym objęto próbę losową uczestników przeprowadzonych w ramach projektu badań uczniów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego na przełomie marca i kwietnia 2006 r. Badaniem objęto wówczas 7003 uczniów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa. Wypełniających ankietę proszono o podanie telefonu kontaktowego celem wzięcia udziału w kolejnym badaniu. Ten właśnie fakt umoŝliwił pobranie próby losowej o liczebności N=700 osób, z szerszej N=7000 bazy teleadresowej zeszłorocznych absolwentów. Z punktu widzenia obecnego badania, baza ta stanowiła operat losowania. Losowanie prowadzono w sposób ciągły bez zwracania, aŝ do osiągnięcia załoŝonej liczebności N= Technika realizacji Badanie zrealizowano techniką wspomaganego komputerowo wywiadu telefonicznego CATI Reprezentatywność wyników Na uŝytek niniejszego badania przyjęto, Ŝe struktura podstawowych zmiennych jak: rodzaj szkoły czy płeć w sondaŝu z 2006 roku obejmującym 7003 uczniów odpowiada strukturze badanej populacji. Co za tym idzie, próba losowa pobrana z takiego operatu jest równieŝ reprezentatywna dla badanej populacji, z błędem oszacowania wynoszącym dla N=700 +/- 3,7 punktu procentowego. Błąd ten odnosi się do obliczeń wykonywanych na całej próbie. Dla wyników obliczanych dla 9

10 podpróbek o mniejszej liczebności błąd ten jest stosownie wyŝszy. Jego obliczenie ułatwia poniŝszy wykres. Wykres 1 Błąd oszacowania zaleŝnie od wielkości próby. Błąd oszacowania zaleŝnie od wielkości próby błąd oszacowania w pkt. % 34,0% 32,0% 30,0% 28,0% 26,0% 24,0% 22,0% 20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% liczebność próby Oprócz błędu oszacowania, na który wpływ ma przede wszystkim liczebność analizowanej próby, na reprezentatywność badania wpływ mają takŝe inne czynniki. Główny z nich to relatywnie niski współczynnik dotarcia do respondentów wylosowanych do próby. Znaczna część zeszłorocznych absolwentów nie jest osiągalna telefonicznie, poniewaŝ wyjechali za granicę lub pracują poza miejscem stałego zamieszkania. Ten ostatni problem udało się częściowo zniwelować, poniewaŝ około połowa respondentów podała numery telefonów komórkowych i co za tym idzie przeprowadzono z nim wywiady bez względu na ich obecne miejsce pobytu. Nie dotyczy to jednak osób pracujących za granicą. W próbie znalazł się niewielki odsetek takich osób, które w chwili realizacji badania przebywały w Polsce. Tym niemniej, badanie w Ŝadnej mierze nie jest reprezentatywne z uwagi na absolwentów pracujących za granicą. Ogólnie moŝna przyjąć, iŝ omawiane badanie jest reprezentatywne w sensie statystycznym dla absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, przebywających aktualnie na terenie Polski. 10

11 Nieobecność zeszłorocznych absolwentów w miejscu zamieszkania stanowi bardzo powaŝny problem przy analizie lokalnych rynków pracy. Podstawę podziału geograficznego na te rynki stanowi w omawianym badaniu miejsce stałego zamieszkania respondenta. PoniewaŜ znaczna część absolwentów pracuje poza miejscem stałego zamieszkania, reprezentatywność badania dla poszczególnych lokalnych rynków pracy jest znacznie ograniczona. Dotyczy to szczególnie tych rynków lokalnych, których reprezentacja w próbie jest nieliczna. Mimo tych ograniczeń, w celach poglądowych, w kolejnych rozdziałach raportu zamieszczono wyniki dla lokalnych rynków pracy. Nie są one reprezentatywne w ścisłym sensie statystycznym, mogą jednak stanowić źródło cennych inspiracji jakościowych Raport Raport prezentuje rozkłady odpowiedzi na pytania kwestionariusza badawczego załączonego na końcu tomu. Wyniki prezentowane są dla całej próby oraz w zróŝnicowaniu dla poszczególnych typów szkół, płci oraz lokalnych rynków pracy. Dla celów niniejszego opracowania przyjęto następujący podział na lokalne rynki pracy: Tabela 1 Podział województwa podkarpackiego na lokalne rynki pracy. Lokalny rynek pracy Powiaty Lokalny rynek pracy I rzeszowski grodzki i rzeszowski ziemski Lokalny rynek pracy II leŝajski, łańcucki, przeworski, niŝański Lokalny rynek pracy III tarnobrzeski ziemski i grodzki, stalowowolski Lokalny rynek pracy IV mielecki i dębicki Lokalny rynek pracy V przemyski ziemski i grodzki, jarosławski, lubaczowski Lokalny rynek pracy VI kolbuszowski, ropczycko sędziszowski, strzyŝowski, brzozowski Lokalny rynek pracy VII krośnieński ziemski i grodzki, jasielski Lokalny rynek pracy VIII sanocki, leski, bieszczadzki Analizując prezentowane dane naleŝy zwracać uwagę na liczebność podróbek, dla jakich zostały obliczone. Gdy liczebność ta jest mniejsza od 30, nie moŝemy mówić o reprezentatywności statystycznej w ścisłym znaczeniu. Wyniki tego typu zostały na wykresach i w tabelach zaznaczone kursywą. 11

12 1.6. Charakterystyka próby PoniŜsze tabele prezentują podstawowe charakterystyki absolwentów objętych badaniem. Tabela 2 Struktura wg rodzaju ukończonej szkoły w badanej populacji i próbie badawczej. Populacja generalna wg Struktura próby badania z 2006 roku % Liczba % ZSZ 31,7% ,4% ZSZ specjalna 2,0% 14 2,0% Technikum 49,6% ,4% Technikum uzupełniające 14,0% ,5% Szkoła policealna 2,6% 33 4,7% Ogółem 100,0% ,0% Struktura próby badawczej z uwagi na rodzaj ukończonej szkoły ściśle koresponduje co spełnia wymogi badania panelowego - z proporcjami uczniów poddanych badaniom w 2006 r 1. Na tej podstawie moŝemy przyjąć, iŝ próba jest reprezentatywna dla badanej populacji, z uwagi na tę zmienną. Tabela 3 Struktura wg płci w badanej populacji i próbie badawczej. Populacja generalna wg badania z 2006 roku Struktura próby % Liczba % Kobieta 39,9% ,6% MęŜczyzna 60,1% ,4% Ogółem 100,0% ,0% Rozkład respondentów wg płci równieŝ ściśle koresponduje z analogicznym rozkładem badanej populacji (badanie z 2006 roku). 1 Badania uczniów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego przeprowadzone na przełomie marca i kwietnia 2006 r. przez Centrum Doradztwa Strategicznego s.c. w ramach projektu Indeks Gotowości Rynkowej nowy instrument monitorujący szanse na pracę absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego 12

13 PoniŜsza tabela przedstawia strukturę próby badawczej w podziale na lokalne rynki pracy, z uwzględnieniem rodzaju szkoły ukończonej przez respondentów, zamieszkałych na stałe w ramach kaŝdego z tych rynków. Liczebności podpróbek respondentów zamieszkałych na terenie lokalnych rynków pracy róŝnią się znacząco od 113 dla rynku obejmującego powiaty rzeszowskie: ziemski oraz grodzki do 47 dla rynku obejmującego powiaty: sanocki, leski, bieszczadzki. Przy załoŝeniu, Ŝe odsetek absolwentów, którzy wyjechali jest zbliŝony dla wszystkich analizowanych rynków lokalnych, proporcje liczebności w próbie winny korespondować z faktycznymi proporcjami w populacji absolwentów z roku 2006 zamieszkałymi na stałe na terenie powiatów składających się na te rynki. 13

14 Tabela 4 Rodzaj ukończonej szkoły wg lokalnego rynku pracy. Lokalne rynki pracy obejmujące powiaty: przemyski z + g, jarosławski, lubaczowski kolbuszowski, ropczycko - sędziszowski, strzyŝowski, brzozowski krośnieński z + g, jasielski. sanocki, leski, bieszczadzki Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % ZSZ 41 35% 6 10% 21 20% 16 34% ZSZ specjalna 0 0% 3 5% 2 1% 0 0% Technikum 56 48% 34 58% 63 60% 25 53% Technikum uzupełniające 17 14% 9 15% 11 10% 6 12% Szkoła policealna 2 1% 6 10% 7 6% 0 0,% Ogółem % % % % Lokalne rynki pracy obejmujące powiaty: rzeszowski grodzki + ziemski leŝajski, łańcucki, przeworski, niŝański tarnobrzeski z + g, powiat stalowowolski mielecki i dębicki Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % ZSZ 23 20% 21 18% 29 39% 29 35% ZSZ specjalna 5 4% 0 0,% 1 1% 3 3% Technikum 60 53% 55 49% 30 40% 39 48% Technikum uzupełniające Szkoła policealna 13 11% 30 27% 14 18% 9 11% 12 10% 5 4% 0 0% 1 1% Ogółem % % % % 14

15 II. OBECNY STATUS SPOŁECZNO ZAWODOWY ABSOLWENTÓW NajwaŜniejszą kwestią badawczą prezentowanego panelu jest odpowiedź na pytanie: jak potoczyły się losy zawodowe absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, którzy ukończyli szkołę w roku 2006? Z punktu widzenia rynku pracy najistotniejszym wskaźnikiem jest odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę w stosunku do tych, którzy pracy nie podjęli. Na uŝytek niniejszego opracowania przez pracujących rozumiano absolwentów, którzy w momencie realizacji sondaŝu mieli stałą lub dorywczą pracę lub byli bezrobotni lecz po ukończeniu szkoły juŝ pracowali. Do kategorii tej naleŝą teŝ osoby uczące się i jednocześnie pracujące. Niepracujący to absolwenci bezrobotni od chwili ukończenia szkoły oraz osoby uczące się i nie pracujące. Wykres 2 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę. pracuje lub pracował 52% nie pracuje i nie pracował 48% Około 52% absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych z rocznika 2006 podjęło pracę, to znaczy pracowało w momencie realizacji badania lub pracowało w okresie pomiędzy ukończeniem szkoły a kwietniem 2007 roku. PoniŜszy wykres pozwala bardziej szczegółowo prześledzić sytuację zawodową absolwentów, 15

16 zarówno tych którzy podjęli pracę jak i tych, którzy od ukończenia szkoły nie pracowali. Wykres 3 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły. kontynuuję naukę i nie pracuję 33,2% obecnie jestem bezrobotny i od ukończenia szkoły nie pracowałem 14,6% mam stałą pracę 23,6% kontynuuję naukę i jednocześnie pracuję 13,8% obecnie jestem bezrobotny, ale pracowałem po ukończeniu szkoły 10,4% pracuję dorywczo 4,4% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% Około ¼ ogółu absolwentów ma stałą pracę, dalszych 14% uczy się i jednocześnie pracuje, 10% to osoby aktualnie bezrobotne, ale po ukończeniu szkoły pracowały juŝ przez jakiś czas, stosunkowo nieliczni - ok. 4% pracuje dorywczo. Absolwenci, którzy w ogóle nie podjęli pracy zawodowej to przede wszystkim osoby kontynuujące naukę ok. 33% ogółu absolwentów, ok. 15% to osoby bezrobotne od ukończenia szkoły, które nie pracują i nie uczą się ZróŜnicowanie wyników wg płci, rodzaju ukończonej szkoły oraz miejsca zamieszkania Pracę podjęło relatywnie więcej męŝczyzn (56%), niŝ kobiet (ok. 47%). PoniŜszy wykres 16

17 prezentuje zróŝnicowanie aktualnej sytuacji społeczno zawodowej absolwentów w odniesieniu do kobiet i męŝczyzn. Wykres 4 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę wg płci. Pracuje lub pracował 46,5% 56,0% Nie pracuje i nie pracował 44,0% 53,5% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% męŝczyzna kobieta 17

18 Wykres 5 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły wg płci. kontynuuję naukę i nie pracuję 33,6% 33,0% obecnie jestem bezrobotny i od ukończenia szkoły nie pracowałem 11,0% 19,9% mam stałą pracę 20,6% 28,0% kontynuuję naukę i jednocześnie pracuję 9,8% 16,5% obecnie jestem bezrobotny, ale pracowałem po ukończeniu szkoły pracuję dorywczo 5,6% 3,1% 5,3% 13,6% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 40,0% kobieta męŝczyzna Mimo, iŝ generalnie rzecz biorąc, pracę podjęło mniej kobiet niŝ męŝczyzn, kobiety nieco częściej posiadają pracę stałą (28% w stosunku do ok. 21% męŝczyzn). WyŜszy jest teŝ odsetek kobiet w grupie absolwentów, którzy nie pracują i od ukończenia szkoły nie pracowali. Naukę bez równoczesnego podejmowania pracy kontynuują zbliŝone odsetki kobiet, jak i męŝczyzn (33,6% i 33%). Natomiast uczy się i pracuje relatywnie więcej męŝczyzn (ok. 17%), niŝ kobiet (ok. 10%). Sytuacja zawodowa zeszłorocznych absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych róŝni się w zaleŝności od ukończonej szkoły, róŝnice te obrazuje poniŝszy wykres. 18

19 Wykres 6 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę wg rodzaju szkoły. Szkoła policealna 63,6% Technikum uzupełniające 63,3% Technikum 51,1% ZSZ 47,3% ZSZ specjalna 28,6% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% MoŜna zauwaŝyć, Ŝe odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę po ukończeniu szkoły, wzrasta nieco wraz ze szczeblem szkoły. Względnie najniŝszy jest wśród absolwentów specjalnych i zasadniczych szkół zawodowych (ok. 29% i 47%), wyŝszy wśród absolwentów techników i techników uzupełniających (51% i 63%) oraz najwyŝszy wśród absolwentów szkół policealnych (ok. 64%). Tendencja ta jest teŝ widoczna, gdy rozpatrzymy losy zawodowe absolwentów w ujęciu bardziej szczegółowym. 19

20 Wykres 7 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły wg typu szkoły kontynuuję naukę i nie pracuję obecnie jestem bezrobotny i od ukończenia szkoły nie pracowałem 11,5% 18,2% 18,2% 21,5% 32,5% 34,6% mam stałą pracę kontynuuję naukę i jednocześnie pracuję obecnie jestem bezrobotny, ale pracowałem po ukończeniu szkoły pracuję dorywczo 20,0% 23,8% 12,0% 14,9% 9,1% 11,0% 10,6% 3,0% 3,0% 4,7% 9,1% 42,4% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Szkoła policealna Technikum Zasadnicza Szkoła Zawodowa Odsetek absolwentów, posiadających stałą pracę w chwili badania, oscyluje dla szkół zawodowych i techników 4 - letnich wokół 20%. Odsetek ten jest wyŝszy dla techników uzupełniających - 33% oraz najwyŝszy w przypadku absolwentów szkół policealnych - ok. 42%. Dla celów analitycznych obszar województwa podkarpackiego podzielono na 8 lokalnych rynków pracy. Decydującym kryterium jest tu miejsce zamieszkania respondenta (a nie miejsce lokalizacji szkoły, jaką ukończył!). Lokalne rynki stworzono przez pogrupowanie powiatów województwa podkarpackiego. Mimo tego zabiegu liczebności podpróbek respondentów, zamieszkałych na terenie poszczególnych lokalnych rynków pracy są stosunkowo mało liczne, co za tym idzie prezentowane niŝej dane naleŝy traktować z duŝą ostroŝnością (istotne są róŝnice rzędu 20 punktów procentowych). 20

21 Wykres 8 Odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę wg lokalnych rynków pracy. lokalny rynek pracy IV lokalny rynek pracy VI 67,9% 63,8% lokalny rynek pracy I lokalny rynek pracy II lokalny rynek pracy VIII lokalny rynek pracy III lokalny rynek pracy VII lokalny rynek pracy V 54,0% 53,2% 48,9% 47,3% 46,2% 42,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Relatywnie największy odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę po ukończeniu szkoły, mieszka na terenie lokalnych rynków obejmujących powiaty: mielecki i dębicki (ok. 68%), kolbuszowski, ropczycko - sędziszowski, strzyŝowski, brzozowski (ok. 64%) oraz rzeszowski (54%). NajniŜsze odsetki absolwentów, którzy podjęli pracę, odnotowano na lokalnym rynku pracy obejmującym powiaty: przemyski, jarosławski, lubaczowski (42%), krośnieński i jasielski (ok. 46%) oraz tarnobrzeski i stalowowolski (ok. 47%). Bardziej szczegółowe spojrzenie na losy absolwentów w ramach lokalnych rynków pracy pozwala lepiej zrozumieć przedstawione wyŝej róŝnice. 21

22 Tabela 5 Status zawodowy absolwentów w rok po ukończeniu szkoły wg lokalnych rynków pracy Obecnie jestem bezrobotny i od ukończenia szkoły nie pracowałem i nie uczyłem się Kontynuuję naukę i nie pracuję Kontynuuję naukę i jednocześnie pracuję Obecnie jestem bezrobotny, ale pracowałem po ukończeniu szkoły Pracuję dorywczo Mam stałą pracę Lokalny rynek pracy I 23,0% 8,8% 5,3% 16,8% 36,3% 9,7% Lokalny rynek pracy II 27,0% 0,9% 12,6% 12,6% 26,1% 20,7% Lokalny rynek pracy III 9,5% 5,4% 5,4% 27,0% 37,8% 14,9% Lokalny rynek pracy IV 30,9% 4,9% 17,3% 14,8% 22,2% 9,9% Lokalny rynek pracy V 20,7% 3,4% 12,9% 5,2% 40,5% 17,2% Lokalny rynek pracy VI 37,9% 5,2% 5,2% 15,5% 25,9% 10,3% Lokalny rynek pracy VII 23,1% 2,9% 9,6% 10,6% 37,5% 16,3% Lokalny rynek pracy VIII 17,0% 4,3% 14,9% 12,8% 36,2% 14,9% Biorąc pod uwagę odsetek absolwentów deklarujących posiadanie stałej pracy najwyŝszy wynik odnotowano wśród respondentów zamieszkałych na lokalnym rynku obejmującym powiaty: kolbuszowski, ropczycko - sędziszowski, strzyŝowski, brzozowski (ok. 38%), zaś najniŝszy na rynku obejmującym powiaty: tarnobrzeski i stalowowolski (ok.10%). Pewnym wyjaśnieniem róŝnic wskaźnika zatrudnienia absolwentów jest odsetek osób, które kontynuują naukę i nie pracują. Wśród absolwentów zamieszkałych w powiatach: mieleckim i dębickim odnotowano względnie najwyŝszy odsetek pracujących i jednocześnie tylko 22,2% absolwentów, którzy kontynuują naukę i nie podjęli jeszcze pracy. Odwrotnie w powiatach: przemyskim, jarosławskim, lubaczowskim, gdzie odnotowano najniŝszy odsetek pracujących absolwentów. Jednocześnie kontynuuje naukę i nie pracuje aŝ 40,5% zeszłorocznych absolwentów zamieszkałych na tym obszarze. Analizowane lokalne rynki pracy róŝnią się pomiędzy sobą nie tylko odsetkiem absolwentów 22

23 kontynuujących naukę i nie pracujących, ale takŝe odsetkiem osób, które kontynuację nauki łączą z pracą zawodową. RóŜnice te przedstawiono na poniŝszym wykresie. Wykres 9 Odsetek osób kontynuujących naukę wg lokalnego rynku pracy. lokalny rynek pracy I 16,8% 36,3% lokalny rynek pracy II 12,6% 26,1% lokalny rynek pracy III 27,0% 37,8% lokalny rynek pracy IV 14,8% 22,2% lokalny rynek pracy V 5,2% 40,5% lokalny rynek pracy VI 15,5% 25,9% lokalny rynek pracy VII lokalny rynek pracy VIII 10,6% 12,8% 37,5% 36,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Relatywnie najwyŝszy odsetek zeszłorocznych absolwentów kontynuuje naukę na rynku pracy obejmującym powiaty: tarnobrzeski i stalowowolski (ok. 65%). Względnie najmniej absolwentów kontynuuje naukę na lokalnym rynku obejmującym powiaty mielecki i dębicki (37%). Proporcje pomiędzy absolwentami, którzy kontynuację nauki łączą z pracą, a nie pracującymi wahają się bardzo znacząco na poszczególnych rynkach lokalnych np. w powiatach przemyskim, jarosławskim oraz lubaczowskim jedynie 5% absolwentów kontynuujących naukę pracuje, wobec 40% uczących się i nie pracujących Podsumowanie waŝniejsze wyniki ZróŜnicowanie wyników wg płci, rodzaju ukończonej szkoły oraz miejsca zamieszkania Około 52% absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych z rocznika 2006 podjęło pracę, to znaczy pracowało w momencie realizacji badania lub pracowało w okresie pomiędzy 23

24 ukończeniem szkoły, a kwietniem 2007 roku; Około ¼ ogółu absolwentów ma stałą pracę, dalszych 14% uczy się i jednocześnie pracuje, 10% to osoby aktualnie bezrobotne, ale po ukończeniu szkoły pracowały juŝ przez jakiś czas, ok. 4% pracuje dorywczo. Absolwenci, którzy w ogóle nie podjęli pracy zawodowej to przede wszystkim osoby kontynuujące naukę ok. 33% ogółu absolwentów, ok. 15% to osoby bezrobotne od ukończenia szkoły, które nie pracują i nie uczą się. Pracę podjęło relatywnie więcej męŝczyzn (56%), niŝ kobiet (ok. 47%). Mimo to kobiety nieco częściej posiadają pracę stałą (28% w stosunku do ok. 21% męŝczyzn). WyŜszy jest teŝ odsetek kobiet w grupie absolwentów, którzy nie pracują i od ukończenia szkoły nie pracowali. Naukę bez równoczesnego podejmowania pracy kontynuują zbliŝone odsetki kobiet, jak i męŝczyzn (33,6% i 33%). Natomiast uczy się i pracuje relatywnie więcej męŝczyzn (ok. 17%), niŝ kobiet (ok. 10%). MoŜna zauwaŝyć, Ŝe odsetek absolwentów, którzy podjęli pracę po ukończeniu szkoły, wykazuje wysoki stopień zróŝnicowania na poziomie poszczególnych typów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych. Względnie najniŝszy jest wśród absolwentów specjalnych i zasadniczych szkół zawodowych (ok. 29% i 47%), wyŝszy wśród absolwentów techników i techników uzupełniających (51% i 63%) oraz najwyŝszy wśród absolwentów szkół policealnych (ok. 64%). Tendencja ta jest teŝ widoczna, gdy rozpatrzymy losy zawodowe absolwentów w ujęciu bardziej szczegółowym. Odsetek absolwentów posiadających stałą pracę w chwili badania oscyluje dla szkół zawodowych i techników 4 - letnich wokół 20%. Odsetek ten jest wyŝszy dla absolwentów techników uzupełniających - 33%, oraz najwyŝszy w przypadku absolwentów szkół policealnych - ok. 42%. 24

25 III. POSZUKIWANIE PRACY I PRZESZKODY W ZNALEZIENIU PRACY PO UKOŃCZENIU SZKOŁY 3.1. Sposoby szukania pracy Kolejna część sondaŝu poświęcona była rekonstrukcji sposobów poszukiwania pracy przez absolwentów oraz określeniu głównych przeszkód, na jakie natrafiają w tych poszukiwaniach. Wykres 10 Czy po ukończeniu szkoły poszukiwał pracy? nie 34,7% tak 65,3% Około 65% ogółu absolwentów objętych badaniem deklaruje, Ŝe po ukończeniu szkoły podjęli jakieś wysiłki w celu znalezienia pracy. Około 35% nie podejmowało takich wysiłków. MęŜczyźni i kobiety nie róŝnią się pod względem aktywności w poszukiwaniu pracy. 25

26 Wykres 11 Czy po ukończeniu szkoły poszukiwał pracy? wg płci. Nie 36,0% 33,7% Tak 64,0% 66,3% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% męŝczyzna kobieta Działania w kierunku znalezienia pracy podjęło 66,3% męŝczyzn i 64% kobiet, spośród badanej grupy absolwentów. Absolwenci szkół poszczególnych typów znacząco róŝnią się co do aktywności w poszukiwaniu pracy po szkole. 26

27 Wykres 12 Czy po ukończeniu szkoły poszukiwał pracy? wg rodzaju szkoły. Szkoła policealna 75,8% 24,2% Technikum uzupełniające 70,6% 29,4% Technikum 64,4% 35,6% ZSZ 64,5% 35,5% ZSZ specjalna 35,7% 64,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tak Nie Jedynie 35,7% absolwentów zasadniczych szkół specjalnych podjęło po ukończeniu szkoły wysiłki w celu znalezienia pracy. Dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych odsetek ten wynosi 64,5%, dla techników 64,4%, dla techników uzupełniających 70,6% zaś szkół policealnych ok. 76%. Absolwentów, którzy podjęli wysiłki w kierunku znalezienia pracy, poproszono o podanie sposobów jej poszukiwania. Odsetki na poniŝszym wykresie nie sumują się do 100 poniewaŝ respondenci mogli wskazać więcej niŝ jeden sposób. 27

28 Wykres 13 WaŜniejsze sposoby poszukiwania pracy po skończeniu szkoły 2. szukanie przez rodzinę, kolegów, znajomych 46,5% rejestracja w urzędzie pracy 43,9% samodzielne wysyłanie ofert do firm 29,3% czytanie ofert pracy w prasie 28,0% czytanie ofert pracy w Internecie 18,3% zatrudnienie po staŝu lub praktyce szkolnej 7,5% zamieszczenie ogłoszenia w Internecie zamieszczenie ogłoszenia w prasie rejestracja w prywatnej agencji pośrednictwa pracy 3,3% 2,6% 2,2% osobiste złoŝenie oferty w firmie załoŝenie własnej działalności gospodarczej 2,0% 0,8% wyjazd za granicę 0,6% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 40,0% 45,0% 50,0% Najczęstszym sposobem poszukiwania pracy przez absolwentów jest szukanie przez rodzinę, znajomych, kolegów ok. 47%. Dalsze w kolejności wskazań to: rejestracja w Urzędzie Pracy ok. 44%, samodzielne wysyłanie ofert do firm ok. 29% oraz czytanie ofert pracy w prasie 28%. PoniŜszy wykres przedstawia róŝnice w sposobach szukania pracy przez kobiety i męŝczyzn. 2 Na wykresie uwzględniono sposoby poszukiwania pracy wskazane przez więcej niŝ 0,5% respondentów z grupy tych, którzy podjęli jakieś działania w kierunku znalezienia pracy. 28

29 Wykres 14 WaŜniejsze sposoby poszukiwania pracy po skończeniu szkoły wg płci. szukanie przez rodzinę, kolegów, znajomych rejestracja w urzędzie pracy samodzielne wysylanie ofert do firm czytanie ofert pracy w prasie czytanie ofert pracy w internecie zatrudnienie po staŝu lub praktyce szkolnej zamieszczenie ogłoszenia w Internecie załoŝenie wlasnej działalności gospodarczej osobiste złoŝenie oferty w firmie rejestracja w prywatnej agencji pośrednictwa pracy wyjazd za granicę zamieszczenie ogłoszenia w prasie 9,7% 6,1% 5,1% 2,2% 0,0% 1,3% 3,1% 1,3% 4,1% 1,0% 0,5% 0,6% 5,6% 0,6% 30,8% 33,2% 31,3% 28,1% 35,4% 23,3% 21,5% 16,3% 56,2% 61,0% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% męŝczyzna kobieta W badanej grupie męŝczyźni zdecydowanie częściej (ok. 56%), niŝ kobiety (ok. 31%) poszukują pracy poprzez rodzinę, znajomych etc. Natomiast kobiety częściej (61%), niŝ męŝczyźni (ok. 33%) poszukują pracy poprzez Urząd Pracy. Podobnie w przypadku czytania ofert w prasie, kobiety nieco częściej 35%, niŝ męŝczyźni - 23% korzystają z tego sposoby znalezienia pracy. Inne sposoby, jak osobiste wysyłanie ofert do pracodawców, są preferowane równie często przez kobiety, jak i przez męŝczyzn. 29

30 Tabela 6 WaŜniejsze sposoby poszukiwania pracy po skończeniu szkoły wg rodzaju szkoły. Typ szkoły szukałem przez rodzinę, kolegów, znajomych zarejestrowałem się w Urzędzie Pracy samodzielnie wysłałem oferty do firm czytałem oferty pracy w prasie czytałem oferty pracy w Internecie zatrudnienie po staŝu lub praktyce szkolnej dałem ogłoszenie w Internecie dałem ogłoszenie w prasie zarejestrowałem się w prywatnej agencji pośrednictwa pracy osobiste składanie ofert w przedsiębiorstwa ch załoŝenie własnej działalności gospodarczej ZSZ ZSZ specjalna Technikum Technikum uzupełniające Szkoła policealna Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 71 53,4% 2 33,3% ,3% 39 45,3% 11 39,3% 52 39,1% 4 66,7% ,9% 35 40,7% 15 53,6% 42 31,6% 1 16,7% 73 28,6% 26 30,2% 7 25,0% 32 24,1% 0 0,0% 80 31,4% 20 23,3% 10 35,7% 20 15,0% 0 0,0% 52 20,4% 12 14,0% 9 32,1% 19 14,3% 0 0,0% 10 3,9% 6 7,0% 3 10,7% 4 3,0% 0 0,0% 8 3,1% 3 3,5% 2 7,1% 2 1,5% 0 0,0% 7 2,7% 2 2,3% 2 7,1% 1 0,8% 0 0,0% 8 3,1% 0 0,0% 2 7,1% 0 0,0% 0 0,0% 7 2,7% 2 2,3% 1 3,6% 0 0,0% 0 0,0% 2 0,8% 1 1,2% 1 3,6% 30

31 wyjazd za granicę 0 0,0% 0 0,0% 2 0,8% 1 1,2% 0 0,0% Sposoby poszukiwania pracy przez absolwentów szkół poszczególnych rodzajów nie róŝnią się istotnie między sobą. Dla wszystkich hierarchia działań zmierzających do znalezienia pracy jest zbliŝona do tej, jaką podano wyŝej dla całej próby. PoniŜszy wykres pokazuje, jaki odsetek absolwentów zamieszkałych na danym lokalnym rynku pracy podjął starania znalezienia pracy oraz jaki odsetek znalazł jakąkolwiek pracę (w tym dorywczą). Wykres 15 Porównanie odsetka osób, które podjęły starania w celu zdobycia pracy z odsetkiem osób, które otrzymały jakąkolwiek pracę wg lokalnego rynku pracy. Lokalny rynek pracy VIII Lokalny rynek pracy VII Lokalny rynek pracy VI Lokalny rynek pracy V Lokalny rynek pracy IV Lokalny rynek pracy III Lokalny rynek pracy II Lokalny rynek pracy I 48,9% 51,1% 46,2% 42,2% 62,5% 63,8% 70,7% 58,6% 67,9% 67,9% 47,3% 70,3% 53,2% 72,1% 54,0% 66,4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% podjął starania pracuje lub pracował 31

32 MoŜna przyjąć za prawdziwą zaleŝność, Ŝe im większa róŝnica pomiędzy dwoma analizowanymi odsetkami w ramach danego rynku pracy, tym trudniejszy jest to rynek z uwagi na szanse znalezienia pracy przez absolwenta ponadgimnazjalnej szkoły zawodowej. W przypadku rynku obejmującego powiaty: mielecki i dębicki odsetek osób, które poszukiwały pracy jest identyczny z odsetkiem osób, które pracę znalazły. Na pozostałych rynkach, odsetek osób poszukujących jest większy niŝ odsetek tych, którzy pracują lub pracowali po ukończeniu szkoły. Największa róŝnica uwidacznia się w przypadku rynku obejmującego powiaty: tarnobrzeski i stalowowolski. PoniŜsza tabela, pozwala bardziej szczegółowo przeanalizować najpopularniejsze sposoby starań o pracę oraz róŝnice, jakie pod tym względem zachodzą pomiędzy poszczególnymi lokalnymi rynkami pracy. Tabela 7 Porównanie najpopularniejszych sposobów szukania pracy wg lokalnego rynku pracy. Sposoby szukania pracy Szukałem przez rodzinę, kolegów, znajomych Zarejestrowałem się w Powiatowym Urzędzie Pracy Samodzielnie Czytałem oferty wysłałem oferty pracy w prasie do firm Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Lokalny rynek pracy I 41 52,6% 17 21,8% 14 17,9% 29 37,2% Lokalny rynek pracy II 45 54,2% 43 51,8% 30 36,1% 32 38,6% Lokalny rynek pracy III 27 48,2% 22 39,3% 18 32,1% 10 17,9% Lokalny rynek pracy IV 22 32,8% 29 43,3% 19 28,4% 12 17,9% Lokalny rynek pracy V 40 51,3% 36 46,2% 17 21,8% 19 24,4% Lokalny rynek pracy VI 19 42,2% 31 68,9% 15 33,3% 16 35,6% Lokalny rynek pracy VII 31 44,9% 31 44,9% 28 40,6% 16 23,2% Lokalny rynek pracy VIII 11 34,4% 14 43,8% 8 25,0% 8 25,0% Odsetek absolwentów, którzy poszukiwali pracy poprzez rejestrację w Powiatowym Urzędzie Pracy waha się od ok. 69% w przypadku lokalnego rynku obejmującego powiaty: kolbuszowski, ropczycko - sędziszowski, strzyŝowski, brzozowski do ok. 22% w przypadku lokalnego rynku obejmującego powiat rzeszowski. 32

33 Szukanie pracy poprzez znajomości, stanowiące najpopularniejszy sposób w całej badanej grupie absolwentów, waha się od 54% w przypadku lokalnego rynku obejmującego powiaty leŝajski, łańcucki, przeworski, niŝański, wobec ok. 33% w przypadku lokalnego rynku obejmującego powiaty mielecki i dębicki. Swoje oferty wysłało bezpośrednio do firm ok. 41% absolwentów z rynku obejmującego powiaty: krośnieński i jasielski, wobec ok. 18% z rynku obejmującego powiat rzeszowski Trudności w znalezieniu pracy Respondenci, dokonali ogólnej oceny trudności na jakie natrafili szukając pracy. UŜyto skali: bardzo duŝe trudności, raczej duŝe trudności, raczej niewielkie trudności, w ogóle nie miałem trudności. Wykres 16 Stopień trudności w znalezieniu pracy. bardzo duŝe trudności 18,0% raczej duŝe trudności 23,0% raczej niewielkie trudności 38,0% w ogóle nie miałem trudności 21,0% Około 41% absolwentów deklaruje duŝe lub bardzo duŝe trudności w znalezieniu pracy po ukończeniu szkoły. Ok. 59% nie miało trudności lub napotkało na niewielkie trudności w znalezieniu pracy po ukończeniu szkoły. Ocena trudności w znalezieniu pracy róŝni się znacznie w grupie kobiet i męŝczyzn. RóŜnice te obrazuje poniŝszy wykres. 33

34 Wykres 17 Stopień trudności w znalezieniu pracy wg płci. raczej duŝe trudności 19,2% 29,2% bardzo duŝe trudności raczej niewielkie trudności 13,7% 23,6% 32,3% 42,5% kobieta męŝczyzna w ogóle nie miałem trudności 14,9% 24,6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% DuŜe lub raczej duŝe trudności w znalezieniu pracy deklaruje ok. 53% kobiet oraz ok. 33% męŝczyzn spośród absolwentów, którzy poszukiwali pracy. Wykres 18 Stopień trudności w znalezieniu pracy wg rodzaju szkoły. Szkoła Policealna 42,9% 57,1% Technikum uzupełniające 31,4% 68,6% Technikum 46,3% 53,7% ZSZ specjalna 33,3% 66,7% ZSZ 32,3% 67,7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% duŝe lub bardzo duŝe niewielkie lub brak 34

35 Relatywnie najmniej trudności w znalezieniu pracy po ukończeniu szkoły mieli absolwenci zasadniczych szkół zawodowych oraz techników uzupełniających - ok. 70% tej kategorii deklaruje brak trudności lub niewielkie trudności w znalezieniu pracy. Dla absolwentów techników 4 - letnich odsetek nie mających trudności w znalezieniu pracy wynosi ok. 54%, dla absolwentów szkół policealnych ok. 43%. PoniŜszy wykres przestawia odsetki absolwentów, zamieszkałych na terenie lokalnych rynków pracy, którzy deklarują, Ŝe poszukując pracy po ukończeniu szkoły napotkali na bardzo duŝe lub raczej duŝe trudności. Wykres 19 Ocena stopnia trudności w znalezieniu pracy wg lokalnych rynków pracy. lokalny rynek pracy IV lokalny rynek pracy VI lokalny rynek pracy I lokalny rynek pracy II lokalny rynek pracy VIII lokalny rynek pracy III lokalny rynek pracy VII lokalny rynek pracy V 7,5% 7,1% 20,9% 28,9% 15,6% 20,5% 19,2% 25,3% 19,3% 15,6% 25,0% 17,9% 23,2% 24,6% 28,2% 21,8% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% bardzo duŝe trudności raczej duŝe trudności Względnie najwyŝszy odsetek osób, które napotkały trudności w znalezieniu pracy odnotowano na lokalnym rynku obejmującym powiaty: przemyski, jarosławski, lubaczowski (50%). NajniŜszy 35

36 odsetek wskazań tego rodzaju zanotowano na rynku obejmującym powiaty: tarnobrzeski i stalowowolski (25%). Rozmówców poproszono teŝ o dokonanie oceny szeregu czynników wskazywanych najczęściej, jako przeszkody w znalezieniu pracy. Czynniki oceniano na skali: silna przeszkoda, umiarkowana przeszkoda i nie stanowi przeszkody. PoniŜszy wykres przedstawia zestawienie częstości wskazań silna przeszkoda. Wykres 20 Czynniki stanowiące silną przeszkodę w znalezieniu pracy. ogólny brak miejsc pracy w mojej miejscowości 43,7% pracodawcy szukają głównie osób ze staŝem, praktyką, a tego nie miałem 42,1% pracodawcy proponują bardzo niskie wynagrodzenie 39,6% w moim zawodzie bardzo trudno znaleźć pracę 27,6% pracodawcy oczekują lepszego przygotowania teoretycznego, niŝ to które wyniosłem ze szkoły 23,4% pracę moŝna dostać tylko po znajomości 21,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Najczęściej wskazywanym czynnikiem stanowiącym silną przeszkodę w znalezieniu pracy jest Ogólny brak miejsc pracy w mojej miejscowości (ok.44%). Czynnik ten ma raczej charakter oceny sytuacji, niŝ konkretnej dającej się usunąć przeszkody. Wśród przeszkód w tym drugim rozumieniu najczęściej wskazywano na brak staŝu, doświadczenia zawodowego, wymaganego 36

37 przez pracodawców (42%). Ten aspekt sondaŝu w pełni pokrywa się z wynikami badania jakościowego, gdzie równieŝ brak doświadczenia zawodowego uznano za najwaŝniejszą przeszkodę, w znalezieniu pracy po szkole. Inna przeszkoda uznana za silną to: bardzo niskie wynagrodzenia proponowane przez pracodawców (ok. 40%). Mniej licznie, jako silne przeszkody wskazywane są: trudności w znalezieniu pracy w wyuczonym zawodzie (ok. 28%), słabe przygotowanie teoretyczne (ok. 23%) oraz konieczność posiadania znajomości (ok. 21%). Zwraca uwagę fakt, Ŝe mimo iŝ najpopularniejszym sposobem poszukiwania pracy są znajomości, jedynie około co piąty absolwent widzi w potrzebie posiadania znajomości, silną przeszkodę w znalezieniu pracy. TakŜe i ten wynik pokrywa się z tezą sformułowaną przez uczestników badania jakościowego 3, sprowadzającą się do stwierdzenia, Ŝe pracę najlepiej znaleźć przez znajomości, ale nie jest to jedyny moŝliwy sposób. Znalezienie pracy bez znajomości takŝe jest moŝliwe. Jak pamiętamy, kobiety częściej niŝ męŝczyźni deklarują powaŝne trudności w znalezieniu pracy po szkole. PoniŜszy wykres ukazuje bardziej szczegółowo, jakiego rodzaju trudności są częściej udziałem kobiet niŝ męŝczyzn i odwrotnie. 3 4 zogniskowane wywiady grupowe (FGI) z uczniami ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego, przeprowadzone przez Centrum Doradztwa Strategicznego w kwietniu 2007 r. w ramach projektu Indeks Gotowości Rynkowej nowy instrument monitorujący szanse na pracę absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego (IGR). 37

38 Wykres 21 Czynniki stanowiące silną przeszkodę w znalezieniu pracy wg płci. pracodawcy szukają głównie osób ze staŝem, praktyką, a tego nie miałem w moim zawodzie bardzo trudno znaleźć pracę pracę moŝna dostać tylko po znajomości 53,8% 37,4% 43,6% 41,2% 35,4% 42,2% 30,3% 25,9% 23,6% 23,3% 28,7% 16,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% męŝczyzna kobieta Ogólny brak miejsc pracy na lokalnym rynku jest silniej odczuwany jako przeszkoda przez kobiety (ok. 54%), niŝ przez męŝczyzn (ok. 37%). W tej sytuacji nie dziwi fakt, Ŝe ok. 29% kobiet, które szukały pracy po szkole, uwaŝa, Ŝe moŝna ją znaleźć jedynie poprzez znajomości, podczas gdy opinię taką wyraŝa 17% męŝczyzn. Dla męŝczyzn z kolei powaŝniejszą przeszkodę zdają się stanowić niskie płace oferowane przez pracodawców (ok. 42%), podczas, gdy kwestia ta stanowi silną przeszkodę dla ok. 35% kobiet. Zasadnicza hierarchia czynników silnie utrudniających znalezienie pracy, jest podobna dla wszystkich rodzajów szkół. PoniŜsza tabela przedstawia róŝnice wskazań występujące w tej kwestii. 38

39 Tabela 8 Czynniki stanowiące silną przeszkodę w znalezieniu pracy wg rodzaju szkoły. Typ szkoły Pracę moŝna dostać tylko po znajomości Pracodawcy oczekują lepszego przygotowania teoretycznego, niŝ to które wyniosłem ze szkoły W moim zawodzie bardzo trudno znaleźć pracę Pracodawcy proponują bardzo niskie wynagrodzenie Pracodawcy szukają głównie osób ze staŝem, praktyką, a tego nie miałem Ogólny brak miejsc pracy w mojej miejscowości ZSZ ZSZ specjalna Technikum Technikum uzupełniające Szkoła policealna L-ba % L-ba % L-ba % L-ba % L-ba % 19 14,3% 0 0,0% 60 23,5% 22 25,6% 8 28,6% 24 18,0% 0 0,0% 65 25,5% 20 23,3% 10 35,7% 23 17,3% 2 33,3% 78 30,6% 29 33,7% 8 28,6% 35 26,3% 0 0,0% ,1% 40 46,5% 11 39,3% 47 35,3% 1 16,7% ,3% 33 38,4% 15 53,6% 38 28,6% 2 33,3% ,4% 33 38,4% 18 64,3% Dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych silną przeszkodę w znalezieniu pracy stanowi brak staŝu zawodowego (ok. 35%), ogólny brak miejsc pracy (ok. 29%) oraz niskie wynagrodzenia oferowane przez pracodawców (ok. 26%). Absolwenci techników uzupełniających wskazują przede wszystkim na niskie wynagrodzenia oferowane przez pracodawców (46%), nieco rzadziej na brak staŝu, praktyk (38%) oraz ogólny brak miejsc pracy (38%). Absolwenci techników 4 - letnich nieco częściej, niŝ absolwenci zasadniczych szkół zawodowych oraz techników uzupełniających, wskazują na brak staŝu / praktyki, jako główną przeszkodę w 39

40 uzyskaniu pracy (ok.46%). Brak staŝu jest teŝ silną przeszkodą w opinii absolwentów szkół policealnych (ok. 54%). ZróŜnicowanie ocen trudności znalezienia pracy po ukończeniu szkoły, przez absolwentów zamieszkałych w obszarze róŝnych lokalnych rynków pracy przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 9 Główne trudności w znalezieniu pracy wg lokalnych rynków pracy. Główne trudności w znalezieniu pracy Pracę moŝna dostać tylko po znajom ości Pracodawcy oczekują lepszego przygotowania teoretycznego, niŝ to, które wyniosłem ze szkoły W moim zawodzie bardzo trudno znaleźć pracę Pracodaw cy proponują bardzo niskie wynagrod zenie Pracodaw cy szukają głównie osób ze staŝem, praktyką, a tego nie miałem Ogólny brak miejsc pracy w mojej miejsco wości Lokalny rynek pracy I 16,7% 25,6% 21,8% 38,5% 46,2% 34,6% Lokalny rynek pracy II 27,7% 31,3% 37,3% 54,2% 60,2% 60,2% Lokalny rynek pracy III 14,3% 17,9% 21,4% 37,5% 33,9% 25,0% Lokalny rynek pracy IV 9,0% 9,0% 22,4% 20,9% 25,4% 19,4% Lokalny rynek pracy V 30,8% 26,9% 28,2% 44,9% 38,5% 56,4% Lokalny rynek pracy VI 24,4% 35,6% 31,1% 42,2% 55,6% 60,0% Lokalny rynek pracy VII 24,6% 13,0% 29,0% 37,7% 34,8% 40,6% Lokalny rynek pracy VIII 21,9% 34,4% 28,1% 34,4% 40,6% 59,4% Ogólny brak miejsc pracy w regionie - jako przyczynę trudności w znalezieniu pracy - wskazało około 60% mieszkańców lokalnego rynku pracy obejmującego powiaty: leŝajski, łańcucki, przeworski, niŝański (60,2%) oraz lokalnego rynku obejmującego powiaty: kolbuszowski, ropczycko sędziszowski, strzyŝowski, brzozowski (60%) jak równieŝ lokalnego rynku obejmującego powiaty sanocki, leski, bieszczadzki (59,4%). Przyczynę tę podało jedynie 19% absolwentów zamieszkałych na obszarze obejmującym powiaty mielecki i dębicki. Podobnie, duŝe róŝnice dotyczą opinii absolwentów odnośnie stawianego przez pracodawców wymogu posiadania staŝu na obszarze powiatów: leŝajskiego, łańcuckiego, przeworskiego i niŝańskiego na fakt ten wskazuje ok. 60% absolwentów, którzy szukali pracy wobec jedynie ok. 40

41 25% w powiatach: mieleckim i dębickim Podsumowanie waŝniejsze wyniki Sposoby szukania pracy Około 65% ogółu absolwentów objętych badaniem deklaruje, Ŝe po ukończeniu szkoły podjęli jakieś wysiłki w celu znalezienia pracy. Około 35% nie podejmowało takich wysiłków. Około 36% absolwentów zasadniczych szkół specjalnych podjęło po ukończeniu szkoły wysiłki w celu znalezienia pracy. Dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych odsetek ten wynosi ok. 64%, dla techników ok. 64%, dla techników uzupełniających ok. 71% oraz dla szkół policealnych ok. 76%. Najczęstszym sposobem poszukiwania pracy przez absolwentów jest szukanie przez rodzinę, znajomych, kolegów ok. 47%. Dalsze w kolejności wskazań to: rejestracja w Urzędzie Pracy ok. 44%, samodzielne wysyłanie ofert do firm ok. 29% oraz czytanie ofert pracy w prasie 28%. W badanej grupie męŝczyźni zdecydowanie częściej (ok. 56%) niŝ kobiety (ok. 31%) poszukują pracy poprzez rodzinę, znajomych etc. Natomiast kobiety częściej (61%) niŝ męŝczyźni (ok. 33%) poszukują pracy poprzez Urząd Pracy. Podobnie w przypadku czytania ofert w prasie, kobiety nieco częściej 35% niŝ męŝczyźni 23% korzystają z tego sposoby znalezienia pracy. Trudności w znalezieniu pracy Około 41% absolwentów deklaruje duŝe lub bardzo duŝe trudności w znalezieniu pracy po ukończeniu szkoły. Ok. 59% nie miało trudności lub napotkało na niewielkie trudności w znalezieniu pracy po ukończeniu szkoły. DuŜe lub raczej duŝe trudności w znalezieniu pracy deklaruje ok. 53% kobiet oraz ok. 33% męŝczyzn, spośród absolwentów, którzy poszukiwali pracy. Relatywnie najmniej trudności w znalezieniu pracy po ukończeniu szkoły mieli absolwenci zasadniczych szkół zawodowych oraz techników uzupełniających ok. 70% tej kategorii deklaruje brak trudności lub niewielkie trudności w znalezieniu pracy. Dla absolwentów 41