ŚW. ANDRZEJA BOBOLI. Pismo poświęcone życiu chrześcijańskiemu. ROK XXII NR 12 (263) WARSZAWA Grudzień 2011

Transkrypt

1 SANKTUARIUM ŚW. ANDRZEJA BOBOLI Pismo poświęcone życiu chrześcijańskiemu ROK XXII NR 12 (263) WARSZAWA Grudzień 2011

2 Błogosławieństwo dzieci w Katedrze w Irkucku W dziecięcym Szpitalu Onkologicznym Msza św. przy zbiorowych mogiłach 41 tys. Polaków, Litwinów, Białorusinów i Rosjan Spotkanie ministrantów w Listwiance nad Bajkałem Wizyta w domu dzieci, które przychodzą do świetlicy Wakacje z Bogiem dla dzieci z Ujsola Syberyjskiego Działalność Kościoła Katolickiego na Syberii

3 Od redakcji W świąteczną atmosferę wprowadzą nas życzenia Ojca Proboszcza oraz wiersz Przy wigilijnym stole Jana Kasprowicza, uważanego za jednego z najwybitniejszych polskich poetów. Przypominamy o uroczystości i dogmacie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Informujemy o konferencji pt. Myśl europejska Jana Pawła II, jaka odbyła się w Belwederze pod patronatem Prezydenta Bronisława Komorowskiego. Drukujemy fragmenty referatu wygłoszonego w ramach spotkań w Centrum Duchowości Świeckich na temat Encykliki Caritas in veritate. Piszemy o wolontariuszach, z uwagi na kończący się Europejski Rok Wolontariatu. Z okazji obchodów 100. rocznicy urodzin i roku kard. Adama Kozłowieckiego SJ wspominamy tego Misjonarza Afryki. Przytaczamy relację o życiu na Syberii, w związku z odwiedzinami proboszcza parafii w Irkucku. Na pierwszej stronie okładki: Narodzenie Chrystusa, Mistrz Ołtarza z Trzeboni, 1380 rok. SANKTUARIUM ŚW. ANDRZEJA BOBOLI Pismo poświęcone życiu chrześcijańskiemu Wydawca: Parafia św. Andrzeja Boboli, ul. Rakowiecka 61, Warszawa. Redaguje zespół: ks. Waldemar Borzyszkowski SJ (tel ), Barbara Andrzejewska, Maciej Gliński, ks. Aleksander Jacyniak SJ, ks. Krzysztof Ołdakowski SJ Piotr Ostrowski, Maria Rzeźnicka, Maryla Topczewska-Metelska, Barbara Zdanowska Adres Redakcji: ul. Rakowiecka 61, Warszawa. Druk: Zakład Poligraficzny Oja, tel Kontakt: parakow@jezuici.pl, Rzymskokatolicka Parafia św. Andrzeja Boboli, Warszawa, ul. Rakowiecka 61 Konto: PBH S.A. O/Warszawa Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych; zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmian tytułów w tekstach. Dziękujemy za ofiary składane na pokrycie kosztów druku pisma. ISSN Pismo jest dostępne na stronie internetowej Sanktuarium Narodowego i Parafii św. Andrzeja Boboli patrona Polski, 4. Przy wigilijnym stole 4. Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Maryi 5. Brońcie Krzyża 6. Odwaga bycia katolikiem 6. Myśl europejska Jana Pawła II 9. Encyklika papieża Benedykta XVI Caritas in veritate 10. Rok kardynała Adama Kozłowieckiego SJ 12. Heroiczny świadek Chrystusa ks. Władysław Bukowiński 13. Na pielgrzymim szlaku Irkuck 16. Rok Wolontariatu 17. Słuchane dwojgiem uszu 18. Z księdzem Janem Twardowskim o zwierzętach 21. Z życia Parafii W numerze

4 Drodzy Parafianie, Przyjaciele i Sympatycy naszego Sanktuarium! Pragnę w imieniu wszystkich moich współbraci zakonnych, sióstr felicjanek pracujących przy naszej Parafii i zespołu redakcyjnego pisma Sanktuarium św. Andrzeja Boboli oraz swoim własnym złożyć życzenia, aby Chrystus narodził się w naszych sercach i został przyjęty do naszych domów jako Bóg, który jest MIŁOŚCIĄ. o. Waldemar Borzyszkowski SJ proboszcz Parafii św. Andrzeja Boboli w Warszawie Przy wigilijnym stole Przy wigilijnym stole, Łamiąc opłatek święty, Pomnijcie, że dzień ten radosny W miłości jest poczęty; Że jako mówi wam wszystkim Dawne, odwieczne orędzie, Z pierwszą na niebie gwiazdą Bóg w waszym domu zasiędzie. Sercem Go przyjąć gorącym, Na ścieżaj otworzyć wrota Oto co czynić wam każe Miłość, największa cnota. A twórczych pozbawił się ogni, Sromotnie zamknąwszy swe wnętrze, Kto z bratem żyje w niezgodzie, Depcąc orędzie najświętsze. Wzajemne przebaczyć winy, Koniec położyć usterce, A z walki wyjdzie zwycięsko Walczące narodu serce. Jan Kasprowicz Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Maryi Kościół Katolicki uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny obchodzi 8 grudnia. Wiara w Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny ma wielowiekową tradycję. Święto jest pochodzenia wschodniego, gdzie obchodzono je już w VIII wieku. W IX wieku przyjęto je w południowej Italii, stąd przeszło do Normandii i Irlandii. W Polsce przyjęło się około XIV wieku. W XV wieku papież Sykstus IV wzniósł w Watykanie Kaplicę Sykstyńską na cześć Niepokalanego Poczęcia N.M.P. Papież Klemens XI ustanowił w 1708 roku dzień 8 grudnia świętem obowiązującym w całym Kościele powszechnym. Prawdę o Niepokalanym Poczęciu Maryi można przyjąć jedynie rozumem oświeconym wiarą. Uroczyście ogłosił ją, jako dogmat wiary, papież Pius IX w 1854 roku w bulli Ineffabilis Deus: Powagą Pana Naszego Jezusa Chrystusa, świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz Naszą ogłaszamy, orzekamy i określamy, że nauka, która utrzymuje, iż Najświętsza Maryja Panna od pierwszej chwili swego poczęcia mocą szczególnej łaski i przywileju wszechmocnego Boga, mocą przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego została zachowana nietknięta od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego, jest prawdą przez Boga objawioną i dlatego wszyscy wierni powinni w nią wytrwale i bez wahania wierzyć. Po upływie czterech lat od ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP nastąpiły objawienia Matki Bożej w Lourdes, podczas których Najświętsza Panna powiedziała: Jestem Niepokalane Poczęcie.

5 Wierzymy, że każdy człowiek przychodzący na świat jest naznaczony grzechem pierworodnym. Grzech ten jest przenoszony wraz z przekazywaniem natury ludzkiej, która u Prarodziców, ze względu na ich nieufność i nieposłuszeństwo Bogu, została pozbawiona pierwotnej świętości i sprawiedliwości. Z grzechu pierworodnego uwalnia człowieka dopiero Chrzest święty. Maryja natomiast od tego dziedzictwa grzechu została zachowana, dlatego też Pismo św. nazywa Ją Pełna łaski (Łk 1,28). Kościół naucza, że wypadało, aby Ta, która miała stać się Matką swojego Stworzyciela i Zbawiciela świata, była w sposób szczególny przygotowana przez Boga. Niepokalanie poczęta oznacza nie tylko, że Maryja była wolna od grzechu pierworodnego, ale też wyraża Jej szczególną bliskość z Bogiem, całkowite zawierzenie Bogu, wewnętrzną harmonię i pełnię człowieczeństwa. Jest Ona Matką kochającą nas, rozumiejącą i współczującą. Mimo iż w Polsce nie ma już obowiązku uczestniczenia we Mszy św. w tym dniu, to jesteśmy zachęcani do wspólnej modlitwy w to Maryjne Święto. Brońcie Krzyża Redakcja Pod tym tytułem ukazał się w nr 45 pisma Idziemy artykuł Krzysztofa Ziemca. Przedrukowujemy ten tekst za zgodą Redakcji. Ze swej strony dodajemy, że w art. 25. naszej Konstytucji napisano: Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym, z czego wynika, że mamy pełne prawo, aby Krzyż wyrażał nasze przekonania religijne i patriotyczne również w Sejmie. Ojczyzna to ziemia i groby, mówi znane powiedzenie. W okolicach 1 listopada nabiera ono szczególnego znaczenia. Na cmentarzach, wspominając bliskich, przypominamy sobie, że nasze ziemskie życie kiedyś się skończy. Stawiamy pytanie: co zostanie po nas na tym świecie? A jako katolicy powinniśmy również pytać: w jakiej kondycji pozostawimy wiarę? Czy zostanie zepchnięta do niszy, czy też pozostanie w przestrzeni publicznej, gdzie jest jej miejsce, z dobrym skutkiem dla państwa i narodu? Nie walczymy ani z religią, ani z Kościołem tłumaczył 27 października rzecznik Ruchu Palikota, Andrzej Rozenek, wicenaczelny tygodnika Nie, składając wniosek o usunięcie krzyża z sali sejmowej. Upierał się, że obecność symbolu religijnego w parlamencie jest niezgodna m.in. z Konstytucją. Uważam inaczej i nie mam wątpliwości nie tylko, że to jednak jest walka, ale i że na tym się ona nie zakończy. Na razie napawa optymizmem zdecydowana postawa większości polityków, by krzyża jednak nie zdejmować. Dla jednych był symbolem religijnym, dla innych świadectwem, że Polska odzyskała niepodległość po tylu latach, a jeszcze dla innych kontynuacją naszej historii komentowała Małgorzata Kidawa-Błońska (PO). Podkreśliła, że Palikot, choć dużo mówi o tolerancji [...], pomija to, że są ludzie w tym Sejmie, którym ten krzyż przez tyle lat nie przeszkadzał i dalej chcieliby, żeby on wisiał. Tyle z Sejmu. My sami przede wszystkim musimy wykazywać zdrowy rozsądek i nie dać się zwodzić politycznym grom. Pamiętajmy o naszych fundamentach. Na wzmocnienie własnego ja proponuję chwilę zadumy nad słowami bł. Jana Pawła II. Najlepiej przy krzyżu, a na cmentarzach jest ich wiele. Wiara i szukanie świętości jest sprawą prywatną tylko w tym sensie, że nikt nie zastąpi człowieka w jego osobistym spotkaniu z Bogiem, że nie da się szukać i znajdować Boga inaczej niż w prawdziwej wewnętrznej wolności. [...] Dlatego postulat neutralności światopoglądowej jest słuszny głównie w tym zakresie, że państwo powinno chronić wolność sumienia i wyznania wszystkich swoich obywateli, niezależnie od tego, jaką religię lub światopogląd oni wyznają. Ale postulat, ażeby do życia społecznego i państwowego w żaden sposób nie dopuszczać wymiaru świętości, jest postulatem ateizowania państwa i życia społecznego i niewiele ma wspólnego ze światopoglądową neutralnością. [...] Doświadczyliśmy tego wielkiego katolickiego getta, getta na miarę narodu. Zarazem więc my, katolicy, prosimy o wzięcie pod uwagę naszego punktu widzenia: że bardzo wielu spośród nas czułoby się nieswojo w państwie, z którego struktur wyrzucono by Boga, a to pod pozorem światopoglądowej neutralności. [...] Niekiedy zauważa się jakby chęć do łatwego i mechanicznego naśladowania, z jednej stro-

6 ny wzorów Zachodu, a z drugiej strony do przyjmowania pewnych form, które były stosowane w epoce totalitaryzmu (Lubaczów, 1991). I kiedy kończył się wiek XIX, a rozpoczynał współczesny, ojcowie wasi na szczycie Giewontu ustawili krzyż. Ten krzyż tam stoi i trwa. Jest niemym, ale wymownym świadkiem naszych czasów. [...] Ogarnia całą naszą ziemię od Tatr po Bałtyk. [...] Umiłowani bracia i siostry, nie wstydźcie się krzyża. [...] Brońcie krzyża, nie pozwólcie, aby Imię Boże było obrażane w waszych sercach, w życiu społecznym czy rodzinnym. Dziękujmy Bożej Opatrzności za to, że krzyż powrócił do szkół, urzędów publicznych, szpitali. Niech on tam pozostanie! (Zakopane, 1997). Obyśmy nie obudzili się kiedyś w państwie, gdzie krzyże pozostaną już tylko na cmentarzach. Odwaga bycia katolikiem Przytaczamy fragment książki Aleksandra Zapotocznego Nasz Papież, zawierające słowa George`a Weigela, filozofa i teologa katolickiego, autora kilkunastu książek na temat nauki społecznej Kościoła. Największym jego dziełem jest Świadek nadziei, które przyjęto jako oficjalną biografię Jana Pawła II i które szybko stało się bestselerem przetłumaczonym na 12 języków. Kościół w wielu aspektach przeciwstawia się współczesnemu światu. O tym już mówił Kardynał Wojtyła podczas rozważań wielkopostnych w 1976 roku. Taka jest natura Kościoła. Chcąc sprzeciwić się kulturze dzisiejszego świata, trzeba mieć naprawdę dużo odwagi. Z drugiej strony odwaga chrześcijanina jest aktem wolności człowieka. Z chwilą, kiedy robimy krok w stronę Chrystusa i Jemu powierzamy samego siebie poprzez Kościół, zaczynamy żyć bez strachu. «Nie lękajcie się». Dlaczego? Jak to możliwe? Żyć, nie odrzucając strachu, ale pomijając go? Żyć ponad strachem można poprzez krzyż, poprzez spotkanie z Chrystusem ukrzyżowanym i zmartwychwstałym, który przyjmuje na siebie strach całego świata i ofiaruje go Ojcu. Oto jak możemy żyć z odwagą. Oto jak możemy żyć, nie lękając się. Dzięki krzyżowi. Myśl europejska Jana Pawła II Taki był temat konferencji, która odbyła się 19 października 2011 roku w Belwederze, pod patronatem Prezydenta Bronisława Komorowskiego. Uczestniczyli w niej przedstawiciele życia politycznego, społecznego i religijnego oraz dziennikarze. Szkoda, że chociaż była ona jedynym religijnym akcentem w ramach polskiego przewodnictwa w UE, zabrakło szerszych relacji z jej przebiegu. Przedstawiamy fragmenty wypowiedzi jej uczestników. Konferencję otworzył kard. Kazimierz Nycz. Zaapelował: Podejmujcie państwo pogłębioną refleksję wokół jednej z ważnych dziedzin, która interesowała błogosławionego papieża Jana Pawła II, dotyczącą jego relacji w stosunku do Europy i jego europejskiej myśli, zawartej zarówno w jego działaniach i nauczaniu, nie tylko w przesłaniu skierowanym do Polski, i o miejscu Polski w Europie. Podkreślił, że nadszedł czas na skończenie mówienia ogólnie o dziedzictwie papieża Polaka, a trzeba rozpocząć analizowanie poszczególnych jego części w kierunku ich pogłębienia. Przypomniał, że ten papież o Europie myślał, o Europę się troszczył i ciągle przypominał warunki, które muszą być spełnione, aby Europa rzeczywiście była jednością prawdziwą. Sądzę, że w wielu wypadkach owe warunki, o których przypominał, są nadal ważne, szczególnie dzisiaj, kiedy natrafiamy na takie czy inne problemy, nie tylko gospodarcze, a niespełnienie tych warunków do końca sprawia, że mamy takie a nie inne trudności z naszą europejską solidarnością. Ks. Kardynał podziękował prezydentowi Komorowskiemu za objęcie patronatu nad konferencją. Profesor dr hab. Jerzy Kłoczowski, dyrektor Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, historyk wygłosił wykład pt. Jan Paweł II promotor europejskiej integracji. Przypomniał, że pierwszym papieżem po II wojnie światowej, który przygotował plan integracji naszego kontynentu, był Pius XII rozpoczął się wielki ruch integracji europejskiej. Ojcowie zjednoczonej Europy: Konrad Adenauer, Alcide de Gasperi i Robert Schumann, byli chrześcijanami, a ich współpraca z Piusem XII w dużym stopniu przyczyniła się do zjednoczenia kontynentu przy zachowaniu niezależności politycznej. Jan Paweł II, papież-słowianin, patrzył na dwie części Europy, a ich integracja była jego programem, co wypowiedział dobitnie podczas pierwszej wizyty w Polsce, w przemówieniu w Gnieźnie w 1979 roku. Już wtedy podkreślał chrześcijańskie korzenie

7 Fot. M. Gliński podzielonego na dwa bloki kontynentu i wskazywał na potrzebę jedności Europy. Prelegent przypomniał, że papież zawsze apelował do Europejczyków: bądźcie sobą, dbajcie o swoją kulturę i tradycję, i zarazem bądźcie otwarci na świat. Była to też odpowiedź papieża na charakterystyczny dla Europy pesymizm, na którym nie można budować przyszłości. Za przykładem Jana Pawła II musimy brać większą odpowiedzialność za Europę i Polskę. Profesor podkreślił, że jednym z centralnych motywów nauczania Jana Pawła II była kultura jako podstawowy element, który czyni człowieka człowiekiem. W Kościele powszechnym i Europie kultura, zakorzenienie w niej, akcent na tradycjach narodowych, to elementy niezwykle ważne w nauczaniu Jana Pawła II i to rzutuje na pozycję religii, miejsce Kościoła w społeczeństwie. Prymas senior abp Henryk Muszyński nawiązał do przemówienia Jana Pawła II w Gnieźnie w czerwcu 1979 roku, gdzie papież mówił o potrzebie budowy duchowej jedności Europy na wartościach chrześcijańskich. Jan Paweł II podkreślał wówczas jedność duchową całej Europy: Wschodniej i Zachodniej. Jedność na wzór rodziny, gdzie obecna jest wspólnota życia i doświadczeń, budowana także na zaufaniu. Jest ona możliwa, gdy podejmie się wysiłek budowania zaufania, prowadzenia dialogu i poszukiwania fundamentu, na którym można będzie stworzyć trwałą przyszłość. Konieczne jest także bycie z Bogiem, a nie przeciwko Bogu, stawianie moralności przed ideologizacją życia, szukanie korzeni europejskości nawet mimo różnorodności, której nie da się uniknąć. Potrzebne jest także myślenie wspólnotowe, a nie polityczne. Ks. prof. Borys Gudziak rektor Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie przytoczył słowa Jana Pawła II, że dla konsolidacji Europy potrzeba dalekosiężnych strategii, partnerstwa, reform i zmian w ustawodawstwie, ale przede wszystkim zmiany nastawienia serca, duszy i światopoglądu. O. Maciej Zięba dyrektor Instytutu Tertio Millenio powiedział, że Papież miał w czasach zimnej wojny śmiałą wizję zjednoczonej Europy. Wizja ta była oparta na wartościach prawdy, dobra, sprawiedliwości, solidarności. Rozpoczął też jej realizację między innymi poprzez spotkania i rozmowy z wieloma różnorodnymi środowiskami.[...] W dzisiejszej Europie nie podjęto kontynuacji tej wizji, co skutkuje między innymi postulatami wyrugowania religii z życia publicznego. Dominuje ideologizacja wszelkich debat oraz brak kultury przebaczania istniejącej w chrześcijaństwie, ale niepodejmowanej przez świat polityczny. Henryk Woźniakowski, dyrektor Instytutu Wydawniczego Znak, mówił o papieskim rozumieniu słów: ojczyzna i Europa. Pierwszą Jan Paweł II określał jako dziedzictwo i wynikający z niego stan posiadania ziemi, terytoriów, a jeszcze bardziej wartości i treści duchowych, które składają się na kulturę danego narodu. Europa jest w jego języku wspólnotą rozumianą głębiej niż tylko w sensie prawnopolitycznym czy narodowym, czerpiącą ze wspólnych wielorakich korzeni, przede wszystkim chrześcijańskich. Tworzywo łączące Europę powinno być natury etycznej, choć nie znaczy to, że Europejczycy mają stać się jednym narodem. Mają natomiast wnosić swoje indywidualne tożsamości do wspólnego dziedzictwa. Prezydent Bronisław Komorowski nazwał Jana Pawła II jednym z najwybitniejszych współczesnych myślicieli. Podkreślił, że cała myśl społeczno-polityczna papieża to niezwykłe źródło inspiracji: dla ludzi nauki do prowadzenia pogłębionych badań dla polityków jako punkt odniesienia bieżącej aktywności publicznej. Papież tożsamość Europy widział w chrześcijaństwie stanowiącym wspólny korzeń, z którego wyrosła i dojrzała cywilizacja, kultura Starego Kontynentu, jej dynamika, przedsiębiorczość czy też zdolność do pozytywnej ekspansji na inne kontynenty. Rozumiał przez to dzielenie się bogactwem doświadczenia ducha. Na tożsamość Europy składają się, według Jana Pawła II, wspólne, charakterystyczne dla niej wartości chrześcijańskie i humanistyczne, poszanowanie godności osoby ludzkiej, głębokie przywiązanie do sprawiedliwości, wolności i pracowitości, duch inicjatywy, miłość rodzinna, szacunek dla życia, tole-

8 rancja, pragnienie współpracy i pokoju. Jednocześnie papież zwracał uwagę, że w konsekwencji zanegowania istnienia Boga oraz ograniczenia wolności religijnej Europa, stojąca na progu trzeciego tysiąclecia, znajduje się w kryzysie. Podkreślił, że Jedność Europy nie będzie trwała, jeśli zostanie sprowadzona tylko do wymiaru geograficznego i ekonomicznego [...], jedność ta musi się urzeczywistniać przede wszystkim w harmonii wartości, wyrażających się w prawie i w życiu. To jest przecież katalog spraw, z którymi w różnych sferach życia publicznego się na co dzień zmagamy. Prezydent stwierdził, że to, że chcemy budować Europę na duchowych wartościach, które ją kiedyś ukształtowały, odnosi się w takim samym stopniu do idei Europy jako cywilizacyjnej wspólnoty kultury i wiary, jak i do budowania jej nowej jedności w chwili rozpoczęcia jej politycznej integracji. Fot. M. Gliński Odtworzone zostało nagrane przesłanie prof. Josepha Weilera dyrektora Global Law School na uniwersytecie w Nowym Jorku, ortodoksyjnego Żyda. Zwrócił on uwagę, że uznanie praw człowieka jest prawdopodobnie wspólnym mianownikiem wartości, które postrzega się jako konstytutywne dla kontynentu. [...] Ale coraz częściej widać, że jednostka staje się egocentryczna. Jednostka jest w centrum, ale też sama siebie stawia w centrum. A to z kolei podważa inne wartości europejskie, jak na przykład solidarność. [...] Jan Paweł II z jednej strony podkreślał godność jednostki, godność osoby ludzkiej, mężczyzny i kobiety stworzonych na podobieństwo Boże, a z drugiej strony kładł nacisk na społeczną doktrynę pomocniczości. [...] Przypomniał [...] o wadze społeczności oraz o wartości odpowiedzialności jednostek za inne jednostki, za społeczność. To właśnie oznaczała dla Niego odpowiedzialność jednostki za innych, pomocniczość [...] Chrześcijaństwo jest wartością kulturową, a jako taka jest częścią europejskiej tożsamości [...] Papież mówi chrześcijanom: wierzycie w prawdę, musicie ją więc wyznawać; nie wolno czynić swojej wiary czymś prywatnym, na użytek domowy, czymś, co przystoi raczej Kościołowi. Wy musicie iść i dawać świadectwo. Ponadto nieodżałowany Papież nieustannie przypominał, iż Kościół nigdy nie narzuca, a jedynie proponuje.[...] Europa nie może odwrócić się od swoich wartości kulturowych. To prawda, jesteśmy tworami i dziedzicami rewolucji francuskiej, jesteśmy tworami i dziedzicami tradycji Aten, lecz także jesteśmy tworami i dziedzicami Jerozolimy i Rzymu, bez których tracimy całe swoje znaczenie. Europa bez chrześcijaństwa jako swojej wartości kulturowej nie jest prawdziwie Europą [...] Europa, która ma poszanowanie dla własnej tradycji chrześcijańskiej, własnej chrześcijańskiej tożsamości, jest w stanie także szanować inne tożsamości religijne. Europa, która nie szanuje własnej tożsamości, własnej kultury czy dziedzictwa religijnego, nie będzie szanowała innych. Takie jest właśnie głębokie przesłanie dla dalszej budowy Europy. Nie można mieć szacunku dla innych, o ile nie szanuje się siebie. Ambasador Polski przy Stolicy Apostolskiej, Hanna Suchocka przypomniała, że Jan Paweł II już w czasie Mszy św. na rozpoczęcie pontyfikatu 22 października 1978 roku apelował do otwarcia drzwi państw i systemów. Już pierwszego dnia wzywał do przekroczenia podziałów, do otwarcia, do wyrwania się z obrębu zamkniętych bloków i do współpracy. Miał jasną wizję projektu europejskiego, który konsekwentnie budował. W 1980 roku ogłosił św. Cyryla i Metodego patronami Europy, przygotowywał swój projekt zjednoczenia kontynentu, powiązał sfery duchowości z polityką. [...] Obecnie znaleźliśmy się w punkcie, którego Papież się obawiał: że nie zrealizujemy projektu wspólnoty, gdyż nie uznamy katalogu praw podstawowych, które Benedykt XVI nazywa prawami niedyskutowalnymi. Zdaniem prelegentki nie odrobiliśmy lekcji Jana Pawła II, nie potrafimy wyczuć, gdzie powinna kończyć się tolerancja, a gdzie zaczyna się relatywizm, przed którym ostrzegał, nie powinniśmy więc ustępować. Ks. prof. Piotr Mazurkiewicz sekretarz generalny Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (COMECE) wspomniał o rozczarowaniu Jana Pawła II, gdy we wstępie do konstytucji europejskiej nie wspomniano o dziedzictwie chrześcijańskim i nie odniesiono się do Boga. Był rozczarowany, a wiele razy przypominał tragedie XX wieku, w którym prawa Boga i człowieka albo wspierają się i rozwijają razem, albo prawa człowieka zostają przekreślone.

9 Były premier Tadeusz Mazowiecki, powiedział, że Jan Paweł II pragnął, aby jego rodacy przyczynili się do ożywienia chrześcijańskich korzeni Europy, do wniesienia duchowego wkładu we wspólne dziedzictwo. Jest to możliwe pod dwoma warunkami: że będzie to robione nie z pozycji wyższości w stosunku do Europy i nie z pozycji lęku wobec współczesnego świata. Prawosławny biskup wrocławsko-szczeciński, abp Jeremiasz, prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, stwierdził, że bardzo cenne w dorobku Jana Pawła II było akcentowanie wolności człowieka, której celem jest doskonałość, otwarcie na inną osobę, przezwyciężenie egoizmu i konsumpcjonizmu. Przesłanie, które pozostawił Jan Paweł II, jest bardzo optymistyczne, jego wizja świata jest holistyczna, racjonalna i konsekwentna, pełna miłości do człowieka i zaufania, że Bóg prowadzi nas w historii, poprowadzi również historię Europy. Maciej Gliński Encyklika papieża Benedykta XVI Caritas in veritate Przedstawiamy fragmenty referatu wygłoszonego przez o. Adama Schulza SJ, w ramach spotkań w Centrum Duchowości Świeckich. Encyklika została podpisana 29 czerwca 2009 roku, jej pełny tytuł brzmi: Encyklika «Caritas in veritate» Ojca świętego Benedykta XVI do biskupów, prezbiterów i diakonów, do osób konsekrowanych, do wiernych świeckich i wszystkich ludzi dobrej woli o integralnym rozwoju ludzkim w miłości i prawdzie. Encyklika papieża Benedykta XVI Caritas in veritate, jest kontynuacją rozważań papieża Pawła VI o rozwoju społecznym w encyklice Populorum progressio. Aby dobrze zrozumieć dzieło obecnego papieża, trzeba wziąć pod uwagę fakt, że patrzy on na doświadczenie życia społecznego, gospodarczego i politycznego z perspektywy wiary, uwzględniając rolę i działanie Boga w świecie. Papież z nadzieją patrzy na rozwój świata. Jego wizja jest pozytywna przy spełnieniu konkretnych warunków. Bez Boga człowiek nie wie, dokąd zmierza. Rozwój społeczny. Głównym motywem encykliki jest zwrócenie uwagi na to, że sednem zaangażowania społecznego powinna być miłość w prawdzie, przy zastosowaniu przynajmniej dwóch kryteriów: sprawiedliwości i dobra wspólnego. Papież akcentuje dwie prawdy: 1. Kościół pragnie promować integralny rozwój człowieka. 2. Autentyczny rozwój człowieka dotyczy także wymiaru duchowego i etycznego. Człowiek powołany jest przez Boga do rozwoju, także rozwoju społecznego. Ludzie chcą więcej działać, umieć i posiadać. Czy jednak własnym wysiłkiem są w stanie zbudować jedność i braterstwo? Obecnie mimo globalizacji i zacieśnienia interesów ludzie stają się bardziej wyobcowani i samotni. Rozum może pojąć, że wszyscy są równi, ale nie potrafi zaprowadzić braterstwa. Do tego potrzebny jest Bóg, który jest ojcem i daje ludziom siłę przez swego Syna. Globalizacja. Ojciec Święty zwraca uwagę na fakt, że obecny rozwój społeczny dokonuje się w dobie globalizacji. Encyklika zawiera zarówno pozytywne opinie o globalizacji, jak i ostrzega przed niebezpieczeństwami, które są z nią związane. Globalizacja nie jest ani dobra, ani zła. Obecnie proces redystrybucji dóbr i bogactw występuje w wymiarze planetarnym, co nigdy nie miało miejsca. Od jakości zarządzania tym procesem zależy powodzenie lub klęska świata. W dobie globalizacji zmienia się rola państwa. Suwerenność zostaje ograniczona, ale nie zanika. Obecny kryzys ekonomiczny jest szansą na ponowne przemyślenie, jak ma wyglądać życie gospodarcze i społeczne. Papież apeluje do utworzenia władzy światowej, która miałaby za zadanie zarządzanie gospodarką światową przy poszanowaniu prawa, kierowaniu się solidarnością i otwartością na dobro wspólne i rozwój ludzkości. Gospodarka. Encyklika podejmuje również tematy gospodarcze. Papież uznaje znaczenie istnienia wolnego rynku. Podkreśla jednak, że zyski powinny być kontrolowane przez państwo, organizacje konsumenckie i samych producentów. Benedykt XVI zachęca, aby ucywilizować rynek w oparciu o zasady etyczne. Ekonomia i wolny rynek potrzebują norm etycznych przyjaznych osobie ludzkiej, gdyż nie ma decyzji ekonomicznych, które nie rodziłyby skutków etycznych. Idea zysku musi być poszerzona o ideę bezinteresowności. Zysk nie może być celem ostatecznym działalności. Celem tym powinno być dobro wspólne społeczności. Papież promuje powstawanie grup przedsiębiorstw, które stawiają sobie za cel ekonomię obywatelską. Obok przedsiębiorstw prywatnych i publicznych, powinny istnieć i rozwijać się na równych warunkach organizacje produkcyjne, których celem jest rozwój społeczności. Związki zawodowe. Papież zabiera głos również w sprawie związków zawodowych, dostrzegając ich pozytywną rolę w działaniach społecznych. Stawia im nowe wyzwanie, aby w walce o zaspoko-

10 jenie własnych postulatów, liczyły się z problemami tych samych grup zawodowych w innych krajach, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Ubóstwo. Dużo miejsca w swojej encyklice poświęca Papież problemowi ubóstwa na świecie. Ubóstwo objawia ciągle nowe formy. Połowa ludności świata żyje, mając do wydania mniej niż dwa dolary dziennie na osobę. Półtora miliarda ludzi na świecie nie ma dostępu do wody pitnej, a 2 miliardy nie może korzystać z energii elektrycznej. Mamy do czynienia ze skandalem nierówności. Przyczyną głodu na ziemi nie jest brak żywności, ale błędy natury społecznej. Ekologia. Troska o poszanowanie zasobów środowiska naturalnego powinna być podyktowana myślą o ubogich, przyszłych pokoleniach i całej ludzkości. Jednak nie można akceptować sytuacji, że troska o środowisko przysłania dobro człowieka. Papież zwraca uwagę na rabunkową eksploatację surowców energetycznych w krajach ubogich. Benedykt XVI apeluje do państw bogatych o ograniczenie zużycia energii. Rodzina. Papież krytykuje politykę ograniczania liczby dzieci. Zmniejszenie liczby narodzin powoduje kryzys systemów opieki społecznej i pomniejsza środki finansowe zgromadzone na rozwój. Małe rodziny narażone są na zubożenie więzów społecznych i niemożność rozwijania form solidarności wzajemnej. Nigdy przyczyną niedorozwoju społecznego nie jest duża liczba narodzin. Kultura. Świetnie rozwinięte media stwarzają szansę doskonałej komunikacji i wymiany informacji. Niestety, nie zawsze sprzyjają one wolności i demokratyzacji. We wszystkich działaniach powinna przyświecać ludziom świadomość działania na rzecz osoby i dobra wspólnego. Opracowała Monika Kownacka Rok kardynała Adama Kozłowieckiego SJ Papież w swojej encyklice wyraźnie krytykuje niektóre organizacje światowe w kontekście walki z ubóstwem. Wiele korporacji światowych zamiast służyć biednym, pozyskuje fundusze głównie na własną działalność. Konsumpcja. Światowy układ połączeń doprowadzi do powstania władzy konsumentów, która powinna kontrolować rynek. Trzeba pamiętać, że każdy zakup jest aktem moralnym, nie tylko ekonomicznym. To, co kupujemy, ile kupujemy, powinno być poddane ocenie moralnej czy będzie użyteczne i czy zakup jest racjonalny. Spółdzielnie konsumenckie powinny nadzorować, czy produkty pochodzą z krajów, w których uczciwie płaci się pracownikom za pracę. W uroczystość Objawienia Pańskiego, 6 stycznia 2011 roku, w bazylice kadedralnej w Sandomierzu zostały zaingurowane obchody 100. rocznicy urodzin kard. Adama Kozłowieckiego SJ. Hasło przewodnie roku to Ksiądz Kardynał Adam Kozłowiecki SJ Misjonasz Afryki. Rok jubileuszowy kard. Adama Kozłowieckiego SJ miał za zadanie przybliżenie sylwetki kardynała i zapoznanie się z jego dokonaniami oraz ukazanie młodemu pokoleniu człowieka, który pałał miłością do Kościoła oraz Polski. Kard. Adam Kozłowiecki SJ urodził się 1 kwietnia 1911 roku w Hucie Komorowskiej k. Kolbuszowej, w rodzinie ziemiańskiej. Jako dziecko uczył się w domu, a następnie w znanym jezuickim Zakładzie Naukowo-Wychowawczym w Chyrowie ( ). Do ostatnich klas gimnazjum uczęszczał w Poznaniu, gdzie w 1929 roku zdał maturę. W roku tym, wbrew woli rodziców, wstąpił do nowicjatu jezuitów w Starej Wsi k. Brzozowa. W la- 10

11 tach studiował filozofię w Krakowie, a 24 czerwca 1937 roku przyjął święcenia kapłańskie. Po odbyciu trzeciej probacji we Lwowie został skierowany do pracy w Chyrowie. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Krakowa, gdzie 10 listopada 1939 roku w Kolegium jezuitów, wraz z 24 współbraćmi, został aresztowany przez gestapo. Przebywał w krakowskim więzieniu na Montelupich, potem w Wiśniczu, skąd w czerwcu 1940 roku został przewieziony do obozu w Auschwitz, a po sześciu miesiącach do Dachau, z którego został uwolniony 29 kwietnia 1945 roku przez wojska amerykańskie. Po wyzwoleniu obozu wyjechał do Rzymu, gdzie złożył ostatnie śluby zakonne, a następnie zgłosił się do pracy misyjnej w Rodezji Północnej. W 1950 roku Stolica Apostolska podniosła prefekturę Lusaki do rangi wikariatu apostolskiego, o. Adam Kozłowiecki SJ został jego administratorem apostolskim, a w 1955 roku biskupem. W 1959 roku został pierwszym arcybiskupem nowej metropolii Lusaki. W roku 1964, kiedy Rodezja Północna, dzisiejsza Zambia, uzyskała niepodległość, abp. Adam Kozłowiecki SJ zwrócił się do Stolicy Apostolskiej z prośbą o zwolnienie z urzędu, ponieważ uważał, że pierwszą godność w wolnym Kościele powinien pełnić przedstawiciel kleru miejscowego. Jego rezygnacja została przyjęta dopiero w 1969 roku i arcybiskup wrócił do zwykłej pracy duszpasterskiej w afrykańskim buszu. Abp. Adam Kozłowiecki SJ uczestniczył we wszystkich sesjach Sobotu Watykanskiego II. Był członkiem między innymi Kongregacji Ewangelizacji Narodów, a przez wiele lat kierował Papieskimi Dziełami Misyjnymi w Zambii. W uznaniu jego zasług 21 lutego 1998 roku Jan Paweł II mianował go kardynałem i przydzielił mu tytularny kościół św. Andrzeja na Kwirynale, gdzie znajduje się grób św. Stanisława Kostki. Wszyscy, którzy poznali kard. Adama, byli pod urokiem jego osobowości, prostoty, a także niezwykłego poczucia humoru. W liście do Jana Pawła II, w którym dziękował za wyniesienie do godności kardynalskiej, dodał Jezuici nauczyli mnie, jak być księdzem i zakonnikiem, ale nie nauczyli mnie, jak być kardynałem... Jako kardynał nie miał sekretarza ani żadnego pomocnika. Mieszkał w buszu, nie miał telefonu. Znany był z prowadzenia rozległej korenspondencji. Jego notes liczył ponad 1600 adresów. Rocznie wysyłał więcej niż 1000 listów. Kard. Adam Kozłowiecki SJ zmarł 28 września 2007 roku w Lusace, gdzie 5 października został pochowany przy katedrze. Kard. Adam Kozłowiecki SJ był najstarszym polskim misjonarzem. Spędził na misjach ponad 61 lat. Przyjął obywatelstwo zambijskie i wniósł wielki wkład w tworzenie struktur tamtejszego Kościoła. Walczył z rasizmem oraz popierał dążenia niepodległościowe narodu zambijskiego. Za swoją działalność misyjną został uhonorowany najwyższymi odznaczeniami brytyjskimi i zambijskimi. Prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w pracy misyjnej na rzecz ludzi potrzebujących pomocy i za patriotyczną postawę rozsławiającą na świecie imię Polski. Kardynał był synem ziemianina Adama Kozłowieckiego, seniora, i Marii z Janochów. Kozłowieccy posiadali wielki majątek i pałac w Hucie Komorowskiej. Adam miał dwóch braci: Jerzego i Czesława. Wojenne i powojenne losy majątku Kozłowieckich były dramatyczne. W czasie okupacji na terenie posiadłości Kozłowieckich Niemcy zorganizowali obóz przejściowy dla Żydów, a potem obóz przymusowej pracy dla Polaków. Zginęło tam około 700 osób. Komuniści rozparcelowali majątek. Kard. Adam Kozłowiecki SJ, wydziedziczony przez ojca, wrócił do Huty Komorowskiej za sprawą Fundacji jego imienia Serce bez granic, której patronuje diecezja sandomierska. Z okazji 100- lecia urodzin kardynała Adama Kozłowieckiego otwarto jemu poświęcone Muzeum. Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy i kopertę emisji 100. rocznica urodzin ks. kard. Adama Kozłowieckiego. Opracowała Barbara Zdanowska 11

12 Heroiczny świadek Chrystusa ks. Władysław Bukowiński Urodził się 22 grudnia 1904 roku w Berdyczowie na ziemi kijowskiej. Jego ojciec pochodził z rodziny ziemiańskiej, matka ze spolonizowanej włoskiej rodziny Scipio del Campo. Władysław w wieku 14 lat stracił matkę, a jego macochą została jego ciotka siostra zmarłej. Wychowywał się w atmosferze wiary i patriotyzmu i nie sprawiał trudności wychowawczych. Po śmierci matki Władysław z wielką ufnością oddał się w opiekę Matce Bożej. Edukację rozpoczął w domu, potem w rosyjskim gimnazjum w Kijowie, później w Żmerynce na Podolu, w końcu w polskim gimnazjum w Płoskirowie (obecnie Chmielnicki na Ukrainie). W 1920 roku, uchodząc przed bolszewicką nawałą, Bukowińscy przeprowadzili się do Święcicy w Sandomierskiem. Odbywał tu kursy eksternistyczne, w 1921 roku zdał maturę w Krakowie i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednocześnie w latach ukończył z wyróżnieniem Polską Szkołę Nauk Politycznych. W czasie studiów działał w Akademickim Kole Kresowym i pracował w redakcji Czasu. Tuż po studiach wstąpił do seminarium duchownego i rozpoczął studia teologiczne na UJ. Te właśnie studia ukształtowały go. Święcenia otrzymał w czerwcu 1931 roku z rąk metropolity krakowskiego, księcia Adama Sapiehy. Towarzyszyła mu świadomość, że to nie on Boga, ale Bóg go wybrał. Po święceniach pracował jako katecheta w Rabce, a potem w Suchej Beskidzkiej. W 1936 roku na własną prośbę wyjechał na Kresy Wschodnie i został wykładowcą w seminarium duchownym w Łucku. Oprócz pełnienia tej funkcji udzielał się w różnych dziedzinach życia religijnego. We wrześniu 1939 roku został proboszczem katedry łuckiej. W trudnym czasie wojennym, sam żyjący w biedzie, pomagał nie tylko parafianom, ale i uciekinierom, żołnierzom, rodzinom wywiezionych, niosąc im wsparcie materialnie i duchowe. Na stacji kolejowej w Łucku wspomagał wywożonych na Syberię. Został uwięziony przez NKWD w czerwcu 1940 roku. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, gdy Sowieci przed swoją ucieczką rozstrzeliwali więźniów cudem udało mu się uniknąć śmierci. Ranny, zdążył jeszcze leżącym obok udzielić rozgrzeszenia. Wynędzniały, dalej pomagał wszystkim potrzebującym uciekinierom, jeńcom, żydowskim dzieciom. Zorganizował dożywianie jeńców w więzieniach, w czym pomagały mu siostry benedyktynki. Uzyskał nawet u władz niemieckich zezwolenie na uczestniczenie jeńców w nabożeństwach, w których uczestniczyli wszyscy, także niewierzący. W nocy z 3 na 4 stycznia 1945 roku został znowu aresztowany wraz z biskupem i innymi księżmi. Osadzono ich w więzieniu w Kijowie. Dotkliwym przeżyciem dla kapłanów była niemożność odprawiania Mszy św. przez półtora roku. Śledztwo trwało do czerwca w wyniku którego zostali skazani na 10 lat karnych obozów pracy za szpiegostwo na rzecz Watykanu i działalność duszpasterską. Od lipca 1946 roku ks. Władysław pracował przy wyrębie lasów i kopaniu rowów w czelabińskim obozie; od 1950 roku w Dżezkazganie w kopalni miedzi. Codziennie rano na pryczy sprawował Eucharystię, udzielał sakramentów, prowadził rekolekcje w różnych językach. Po zwolnieniu z obozu w 1954 roku został zesłany do Karagandy, gdzie pracował jako stróż na budowie, jednocześnie prowadził tajne duszpasterstwo. Na cmentarzu nawiązał kontakt z grupką modlących się i w ten sposób uzyskał możność posługiwania w domach prywatnych. Był pierwszym księdzem katolickim, który przybył do Karagandy po 20 latach od zesłania tam Polaków i Niemców, prowadził dla nich duszpasterstwo: przychodził do jakiejś rodziny po południu, spowiadał, odprawiał Mszę świętą, często całą noc, znów spowiadał, rano ponownie odprawiał Mszę świętą i znikał. Dzie- 12

13 ci i dorosłych przygotowywał do I Komunii Świętej, chrzcił nierzadko całe rodziny jednocześnie. Do spowiedzi u ks. Władysława ludzie przyjeżdżali z bardzo odległych stron z Turkiestanu, Syberii nawet z Archangielska. Niektórzy z nich nie spowiadali się od kilkudziesięciu lat. Ostatniego namaszczenia udzielał nie tylko w niebezpieczeństwie śmierci, ponieważ liczył się z tym, że nie będą mogli przybyć do niego ponownie. W 1955 roku ku zdumieniu nie tylko najbliższych, ale nawet urzędników sowieckich odrzucił propozycję wyjazdu do Polski i... przyjął obywatelstwo radzieckie, aby pozostać na stałe w miejscu swojej misji. Po otrzymaniu paszportu mógł już poruszać się po całym ZSRR. Zrezygnował z pracy, kupił dom na przedmieściach Karagandy i tam urządził kaplicę, ale po roku władze ją zamknęły. Wyjechał więc w okolice Ałma-Aty, do polskich przesiedleńców od dwudziestu lat nie było tam kapłana. Odbywał także wyprawy misyjne na południe ZSRR, między innymi do Tadżykistanu. Pod koniec 1958 roku został znów aresztowany za działalność religijną. Otrzymał minimalny wymiar kary tylko trzy lata łagru. Tym razem pracował przy wyrębie lasu w Czunie koło Irkucka, a potem jeszcze kilka miesięcy w specjalnym obozie pracy dla religiozników. Po powrocie do Karagandy podjął swoją pracę duszpasterską. Wraz z grekokatolickim biskupem założył trzeci zakon św. Franciszka. Gdy w roku 1963 wyjechał do Aktiubińska, został znowu aresztowany i zmuszony do podpisania zobowiązania, że tam już więcej nie przyjedzie. W sumie ks. Władysław spędził w więzieniach i obozach niemal czternaście lat. Te lata katorgi i wielki wysiłek, jaki wkładał w swoją działalność duszpasterską, a szczególnie wymagającą misyjną osłabiły jego zdrowie Jednak nigdy nie narzekał, nie wymagał niczego dla siebie, biła z niego radość, więcej czuł się szczęśliwy jako kapłan w służbie Chrystusa. W 1965 roku otrzymał zezwolenie na przyjazd do Polski. Przebywał tu wśród rodziny i przyjaciół tylko dwa miesiące, nie chciał pozostać widział swoje miejsce w Karagandzie. Ostatni wyjazd misyjny odbył ponownie do Tadżykistanu. W 1969 roku znowu przyjechał do Polski, a podczas następnego pobytu w Polsce, w 1972 roku, spotykał się z kard. Karolem Wojtyłą, który bardzo interesował się pracą misyjną w Kazachstanie. Pogarszające się zdrowie zmusiło go do leczenia, w szpitalu w Krakowie wymagał już stałej opieki. Po powrocie do Karagandy dalej pracował, aż do śmierci w grudniu 1974 roku. Został pochowany w ziemi, na której pełnił swoją misję. Papież Jan Paweł II podczas swojego pobytu w Kazachstanie w 2001 roku publicznie przypominał postać tego kapłana. W 2004 roku, gdy w Karagandzie odbywało się sympozjum poświęcone ks. Władysławowi z udziałem legata papieskiego, metropolity krakowskiego, ks. kardynała Franciszka Macharskiego, napisał: Cieszę się, że postać tego bohaterskiego kapłana nie idzie w zapomnienie. [...] Pozostaje w pamięci jako heroiczny świadek Chrystusa. [...] Dobrowolnie poszedł na zesłanie. [...] Bogu dziękuję, że mogłem go osobiście poznać [...], podziwiałem jego oddanie i duszpasterski zapał. Ks. Bukowiński zmarł 3 grudnia 1974 roku. Proces beatyfikacyjny rozpoczął się w Krakowie w 2006 roku. Przesłuchano już około 100 świadków w pięciu krajach, zebrano dokumenty z wielu archiwów, wydano drukiem kilka tomów jego pism. Ukazało się o nim wiele publikacji. Modlitwa o beatyfikację Sługi Bożego: Boże Ojcze, który zleciłeś duszpasterską posługę Twemu Słudze ks. Władysławowi nawet w więzieniach i łagrach, obdarzając go wielką wiarą, odwagą i przebaczającą miłością, udziel i mnie tych samych darów potrzebnych do życia Ewangelią we współczesnym świecie. Za przyczyną Twego Sługi, wysłuchaj moją modlitwę i obdarz mnie łaską, której tak bardzo potrzebuję. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen. Na podstawie książki ks. Jana Nowaka pt.: Vianney Wschodu opracowała Maria Rzeźnicka Na pielgrzymim szlaku Irkuck Niedawno odwiedził nas o. Włodzimierz Siek SVD, proboszcz parafii w Irkucku na Syberii. Publikujemy relację o życiu w tej krainie, nadesłaną nam przez panią Joannę Boczek, która wielokrotnie tam jeździła. Syberia to ziemia pełna kontrastów, była symbolem katorgi i cierpienia, a jednocześnie ziemia, która swoim pięknem w niejednym człowieku wywołuje prawdziwy zachwyt. Irkuck jedno z najstarszych i najsławniejszych miast na Syberii założył w 1661 roku Jakow Pochab, kozacki ataman z bojarskim rodowodem. Kościół katolicki przywędrował na Syberię w XVIII wieku wraz z powstańcami zesłanymi z ziem polsko-litewskich. Przez wiele lat bezustan- 13

14 nie trwały zesłania na tą straszną wtedy ziemię: byli to Konfederaci Barscy, uczestnicy Insurekcji Kościuszkowskiej, weterani z okresu Księstwa Warszawskiego, żołnierze Bonapartego, bohaterowie Powstania Listopadowego i Styczniowego oraz zesłańcy z 1905 roku. W końcu zaludniły teren Irkucka i Syberii ogromne deportacje w okresie reżymu stalinowskiego. Przekazanie korony dla figury Matki Bożej Fatimskiej. Dom żyjących w ubóstwie. Nie mróz i nieludzkie warunki były dla ludności najgorsze, ale brak kapłanów. Dopiero w 1811 roku sprowadzono tu sześciu jezuitów. Pierwszą świątynię w Irkucku wybudowano w 1825 roku, a kiedy spłonęła, wybudowano następną w latach Czerwony Kościół. Jest to Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i jest najstarszym świadkiem obecności Kościoła rzymskokatolickiego we Wschodniej Syberii. W 1938 roku władze zlikwidowały parafię katolicką w Irkucku, a w kościele założono internat. Jednocześnie część katolików aresztowano, deportowano proboszcza ks. Antoniego Zukowskiego, a po kilku tygodniach go rozstrzelano. Dzięki inicjatywie potomka polskich zesłańców, Józefa Sałackiego, wówczas przedstawiciela władz lokalnych, tak zwany polski kościół w 1979 roku odremontowano i przeznaczono na salę muzyki organowej. W 1991 roku rozpoczęło się odrodzenie Kościoła Katolickiego w Irkucku. Opatrzność Boża związała go ze zgromadzeniem salwatorianów, które wysłało do posługi ks. Ignacego Pawlusa. Pierwszym biskupem utworzonej w tym samym roku Apostolskiej Administratury dla Katolików Azjatyckiej Części Rosyjskiej Federacji został ks. Jozef Werth. Ks. Ignacy otrzymał nominację na proboszcza z poleceniem czasowego przejęcia obowiązku opieki nad katolikami od Krasnojarska po Władywostok. W takich okolicznościach Parafia irkucka w roku 1991, po 33 latach letargu, znowu zaczęła żyć i działać. W listopadzie tego roku władze państwowe zarejestrowały ją w granicach Obwodu Irkuckiego, którego terytorium jest blisko trzykrotnie większe od Polski. W roku 1998 ustanowiono w stolicy Wschodniej Syberii katolickie biskupstwo: Jan Paweł II mianował dwóch biskupów pomocniczych dla obu apostolskich administratur w Rosji w Rosji Europejskiej nominację otrzymał ks. Klemens Pickel, kapłan ze Wschodnich Niemiec, pracujący od 1991 roku w mieście Marx na Powołżu, a dla Kościoła w Rosji Azjatyckiej polski werbista ks. Jerzy Mazur, proboszcz parafii w Baranowiczach na Białorusi. Konsekracja biskupa-nominata Jerzego Mazura odbyła się w Nowosybirsku w uroczystość Zesłania Ducha Świętego, 31 maja 1998 roku. Został on Apostolskim Administratorem Wschodniej Syberii, a następnie Apostolskim Prefektem Karafuto (Sachalin). Pod jego kierunkiem zbudowano w Irkucku, w rekordowo krótkim czasie, kościół katedralny pod wezwaniem Niepokalanego Serca Matki Bożej wraz z budynkiem kurii biskupiej. Konsekracja katedry nastąpiła w 2000 roku. Od dnia rozpoczęcia swej pasterskiej misji biskup Jerzy rozwija dynamicznie katechizację, duszpasterstwo rodzin, działalność charytatywną i budownictwo sakralne. Od 2000 roku funkcjonuje w Irkucku parafia katedralna. Konsekracji katedry i poświęcenia kurii w dniu 8 września 2000 roku dokonał kard. Jan P. Schotte z Rzymu. Niestety, biskup Jerzy Mazur, w kwietniu 2002 roku, został zatrzymany na lotnisku w Moskwie i wysłany przymusowo samolotem z powrotem do Polski. Od tego czasu przebywał w Polsce, w podwarszawskich Michałowicach, w domu werbistów, skąd do 2003 roku kierował diecezją św. Józefa w Irkucku. Wraz z księdzem biskupem Mazurem na Syberię przybyli księża werbiści, wśród nich o. Włodzimierz Siek SVD, który od 2004 roku jest proboszczem Katedry w Irkucku i pełni funkcje Wikariusza Generalnego Diecezji w Irkucku. Obecnie w Irkucku działają dwie parafie katolickie. W parafii katedralnej pracuje obecnie trzech kapłanów i brat zakonny, wszyscy ze Zgromadzenia Misjonarzy Werbistów. Współpracują z trzema zgromadzeniami żeńskimi: są to Siostry ze Zgromadzenia Służebnic Ducha Świętego, Siostry Misjo- 14

15 narki Rodziny Maryi i Siostry Boromeuszki. Włączają się do współpracy parafianie, gdyż bez pomocy świeckich trudno byłoby sprostać wielu zadaniom. Potrzeba niemało trudu i czasu, by wychować grono dobrych współpracowników, bo niestety nie mają oni chrześcijańskich wartości wyniesionych z domów rodzinnych. Wielu z nich zaczyna, ale brakuje im wytrwałości. Lata ateistycznego reżimu doprowadziły do moralnego spustoszenia w duszach ludzkich. Na co dzień stykają się z problemem rozbitych rodzin, moralnej degradacji, która wyraża się w patologiach społecznych w alkoholizmie, narkomanii. Szczególnie narażeni na tę patologię są młodzi ludzie, gdyż nie mają duchowego oparcia. Zmieniające się poglądy społeczne i polityczne doprowadziły do upadku autorytetów wychowawczych, w rezultacie do poważnego kryzysu wartości. Poziom narkomanii i alkoholizmu wśród młodzieży sięga zastraszających rozmiarów, a sam Irkuck zajmuje pierwsze miejsce wśród chorych na AIDS. Stąd też, oprócz swoich zwyczajnych obowiązków duszpasterskich, trzeba zająć się także pracą charytatywną, apostolatami społecznymi oraz pracą z młodzieżą i dziećmi, najczęściej nie należącymi do rodzin katolickich. Ludzi wierzących w Irkucku jest niezbyt wielu, bo jedynie niepełny 1% mieszkańców stanowią katolicy. Większość mieszkańców to ateiści bądź ludzie deklarujący się jako nie należący do żadnej religii. Wśród wierzących najwięcej jest prawosławnych, są także protestanci oraz buddyści, muzułmanie i dość liczna grupa miejscowej ludności (często wywodząca się z plemion syberyjskich) wyznającej religie tradycyjne. Duszpasterstwo ma charakter zarówno tradycyjny-parafialny, jak i ewangelizacyjny. Bardzo ważne jest dotarcie do ludzi zarówno w samym mieście, jak i w miejscowościach Obwodu Irkuckiego (czasami nawet w promieniu kilkuset kilometrów). Trzeba nieraz przejechać dziesiątki kilometrów, by dotrzeć do wierzących, rozsianych na ogromnych przestrzeniach syberyjskiej ziemi. Regularnie odwiedzane są placówki dla chorych na AIDS, szpitale onkologiczne oraz domy dziecka. Istnieje współpraca z ośrodkami oświatowymi i edukacyjnymi. Przyciągnięcie nowych wiernych do Kościoła, nie jest łatwe. Do wspólnoty wiernych należą także ci, którzy swą drogę do Pana Boga rozpoczynają od zera. I na syberyjską ziemię dotarły także współczesne tendencje, często proponujące ludziom pseudowartości. Wiele czasu poświęca się pracy z dziećmi i młodzieżą. Jest to i regularna katechizacja w parafiach i przeróżne akcje, zwłaszcza wakacyjne, aby przybliżyć młodych do Chrystusa. W domu rekolekcyjnym nad Bajkałem takie zajęcia trwają przez całe lato. W okresie letnim praktycznie nie ma tam wolnych miejsc, gdyż grupy się zmieniają i przybywają nowi uczestnicy, by na brzegu przepięknego jeziora cieszyć się obecnością Boga. W ten sposób w ciągu trzech wakacyjnych miesięcy kilkaset dzieci i młodzieży modli się i rozmyśla w ośrodku rekolekcyjnym. Są to dzieci z parafii, ale też dzieci z domu Nadziei centrum dla dzieci z biednych rodzin, prowadzone przez nasze siostry Służebnice Ducha Świętego, dzieci chore na raka lub AIDS oraz wychowankowie domu dziecka. Oprócz tego prowadzona jest regularna katecheza w salkach katechetycznych w katedrze, czasami w domach naszych parafian, a nawet i poza Irkuckiem. Często domy mieszkalne stają się nie tylko salkami katechetycznymi, ale i kaplicami. Najbardziej cieszy fakt, że ludzie garną się do katechezy, zarówno dzieci jak i dorośli. Posiłek bezdomnych. W ubiegłym roku obchodziliśmy pierwszy okrągły jubileusz dziesięciolecie konsekracji kościoła katedralnego w Irkucku. Tyle się wydarzyło w tym okresie! Dziękowano Bogu za Jego opiekę i wsparcie. Liturgicznemu świętowaniu towarzyszyły dodatkowe wydarzenia: zorganizowano w muzeum sztuki wystawę fotografii kościołów katolickich, w katedrze prezentowano obrazy o tematyce religijnej, odbywały się także koncerty. Bardzo ważne jest to, że podobne wydarzenia przyciągają do Kościoła ludzi, którzy jeszcze nie dojrzeli do wiary. Być może dla wielu ludzi spotkanie ze sztuką sakralną czy też muzyką religijną będzie ich drogą do Pana Boga. Jednocześnie jest to piękne świadectwo, mówiące o roli naszego Kościoła, o jego wkładzie w rozwój społeczny i duchowy mieszkańców Irkucka. Biskup Jerzy Mazur przyjechał do Irkucka. Była to perwsza wizyta od 8 lat. Dopiero teraz mógł on odwiedzić swoją byłą diecezję. Jego wizyta stała się radosnym świętem dla wiernych. W czasie uroczystej Mszy św., którą biskup Jerzy celebrował wraz z obecnym ordynariuszem biskupem Cyrylem Klimowiczem, przekazał on na ręce obecnego pasterza diecezji koronę dla figury Matki Bożej, znajdującej 15

16 się w kościele. Jest to szczególnie cenny dar, gdyż korona ta została pobłogosławiona jeszcze przez Ojca Świętego Jana Pawła II i oczekiwała, aby biskup Jerzy mógł ją osobiście przekazać. Planowane jest przygotowanie całej diecezji do koronacji będzie to pierwsza w historii koronacja figury w Irkucku. Ostry syberyjski klimat i wstrząsy sejsmiczne, które są w Irkucku prawdziwym problemem, sprawiły, że budynek kościoła wymagał poważnych remontów. Na razie została zakończona tylko część koniecznych prac, kolejne zostały odłożone na następne lata. Remont dotyczy izolacji fundamentów i odprowadzenia wód. Pisząc o pracy i problemach, mam nadzieję na zrozumienie i wsparcie warszawskich parafian. To właśnie dzięki wielu ludziom, misjonarze mogą służyć innym. Możesz i ty pomóc, bardzo proszę o modlitwę w intencji Misji, a szczególnie tam na dalekiej syberyjskiej ziemi. Fotografie zamieszczamy na II okładce *** Wszelkie zapytania kierować pod adresem: Animatorka Misyjna mgr Joanna Boczek, ul. Grzybowska 41/ Zabrze Tel O. Włodzimierz Siek, SVD Nazwa Banku SKOK PROFIT w Zabrzu, nr rachunku Dar na Parafię w Irkucku. Więcej informacji o pracy misyjnej można znaleźć na stronie internetowej: Rok Wolontariatu Kończy się już Rok Wolontariatu. Jak wynika z ustaleń, w 2010 roku zaledwie 16 procent Polaków poświęciło czas na pracę w organizacji społecznej lub grupie nieformalnej. W innych krajach europejskich, na przykład w Norwegii, Niemczech, czy nawet na Słowacji, takich osób było znacznie więcej. Wolontariusze są potrzebni do opieki nad ciężko chorymi osobami, ale również do pomocy przy organizacji dzieciom czasu wolnego, przy organizacji imprez kulturalnych, sportowych i innych. Istnieje zapotrzebowanie na osoby, które odwiedzają starszych czy niepełnosprawnych w ich domach, chodzą z nimi na spacery, rozmawiają z nimi, a czasem robią drobne zakupy. W naszej Parafii osoby takie działają w ramach Zespołu Wzajemna Pomoc. Wiele osób może włączyć się do prac tego Zespołu. W komunikacie z 354. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski czytamy: Rok 2011 jest obchodzony w Polsce jako Europejski Rok Wolontariatu Propagujący Aktywność Obywatelską. Jest to okazja do wyrażenia wdzięczności wolontariuszom Parafialnych Zespołów Caritas, którzy w liczbie 45 tysięcy dają codziennie świadectwo miłosierdzia chrześcijańskiego, angażując się w kościelną posługę wobec ubogich i potrzebujących pomocy. Od 15 lat rozwijają się w diecezjach Szkolne Koła Caritas, które zaszczepiają ideę samarytańskiej miłości bliźniego w sercach dzieci i młodzieży. Biskupi doceniają trud nauczycieli, wychowawców i katechetów oraz 49 tysięcy młodych ludzi, włączających się aktywnie w dzieła charytatywne i pomoc humanitarną. Zachęcają też do kontynuowania tego dzieła. Możemy zostać wolontariuszami również udzielając pomocy bezpośrednio potrzebującym. Pisaliśmy w naszym piśmie (nr 5-6/2011) o pracy Ośrodka Akcji Bezpośredniej Pomocy Głodującym pod patronatem Caritas Diecezji Warszawsko-Praskiej. Ośrodek mieści się pod adresem: ul. Feliksa Pancera 3, Warszawa, nr telefonu: (fax: ). Zainteresowanym pomocą przesyłany jest adres i numer telefonu rodziny oraz podawane wymiary odzieży dla jej członków. W przypadku wysyłania pieniędzy, podawane są dane o sytuacji materialnej i zdrowotnej potrzebującego, na przykład kwoty potrzebne na realizację recept (na podstawie wyceny leków przez aptekę). W naszej Parafii z pomocy materialnej korzysta około 600 osób. Można wesprzeć osoby potrzebujące przekazując pieniądze do skarbony pod figurą św. Antoniego, jak również w inny sposób. Jan Paweł II przed laty tak pisał do wolontariuszy: Poprzez miłość do Boga i miłość do braci chrześcijaństwo uwalnia całą swą moc, która czyni ludzi wolnymi i ich zbawia. Miłość jest najwspanialszą formą ewangelizacji, ponieważ, odpowiadając na potrzeby ciała, objawia ludziom miłość Boga, Opiekuna i Ojca, nieustannie troszczącego się o wszystkich. Nie chodzi tu o zaspokojenie wyłącznie materialnych potrzeb bliźniego, takich jak: zaspokojenie głodu, pragnienia, zapewnienie dachu nad głową, opieki medycznej, lecz o to, aby doprowadzić go do osobistego doświadczenia miłości Bożej. Działając w wolontariacie chrześcijanin staje się świadkiem tej Boskiej miłości, głosi ją i poprzez gesty odważne i profetyczne ją uwidacznia. Nie wystarczy zaradzić potrzebom kogoś, kto znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, należy jednocześnie zaspokoić jego pragnienie wartości i głębokich odpowiedzi. Ważny jest rodzaj pomocy, którą się oferuje, ale jeszcze ważniejsze od te- 16

17 go jest serce, z jakim tej pomocy się udziela. Zarówno gdy chodzi o projekty na małą skalę, jak i o wielkie przedsięwzięcia. Wolontariat w każdym przypadku powinien być szkołą życia, zwłaszcza dla ludzi młodych, przyczyniając się do ich wychowania w kulturze solidarności i otwartości, w gotowości do dania daru z siebie. Iluż wolontariuszy poprzez odważne zaangażowanie się na rzecz bliźnich dochodzi do odkrycia wiary! Chrystus, który zachęca, aby służyć Mu pomagając ubogim, przemawia do serca tego, kto staje się ich sługą. Pozwala doświadczyć radości miłości bezinteresownej, miłości, która jest źródłem prawdziwego szczęścia. Bardzo bym pragnął, aby Międzynarodowy Rok Wolontariatu, w którym miały miejsce liczne inicjatywy i wydarzenia, pomógł społeczeństwu coraz pełniej doceniać różne formy wolontariatu, które są motorem wzrostu i dojrzewania cywilizacji. Wolontariusze często zastępują i uprzedzają interwencje instytucji publicznych, od których oczekuje się odpowiedniego podejścia do dzieł, które zrodziły się dzięki odwadze wolontariuszy, oraz wspierania ich, nie gasząc ich charyzmatu. Drodzy bracia i siostry, którzy współtworzycie tę «armię» pokoju obecną w każdym zakątku ziemi, jesteście znakiem nadziei w naszych czasach. Wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z brakiem nadziei i cierpieniem, otwieracie niewyczerpane źródła poświęcenia, dobroci posuniętej aż do heroizmu, które wypływają z ludzkiego serca. Jako rzecznik ubogich całego świata pragnę podziękować wam za nieustanne poświęcenie. Kroczcie odważnie obraną drogą, niech was nigdy nie powstrzymują trudności. Chrystus, Miłosierny Samarytanin (por. Łk 10, 30-37), niech będzie najlepszym przykładem do naśladowania dla każdego wolontariusza. Naśladujcie także Maryję, która wybierając się «z pośpiechem», aby pomóc swej krewnej Elżbiecie, stała się zwiastunką radości i zbawienia (por. Łk 1, 39-45). Niech Ona nauczy was pokornej i czynnej miłości i wyprosi dla was u Boga łaskę dostrzegania Go w ubogich i cierpiących. Redakcja Słuchane dwojgiem uszu Niedziela, 23 października 2011 roku. Dziś słuchałam, jak faryzeusze pytają Jezusa, które przykazanie w Prawie jest największe. Faryzeusze nieustannie o tym dyskutowali, chcąc znaleźć w Piśmie główną wskazówkę do właściwego życia (Mt 22, 34-40). Dla Boga żadne z Jego słów nie jest mniej ważne od drugiego, natomiast ludzie uznają za najważniejsze to, które najtrudniej zachować. Słucham więc, co jest najtrudniejsze. W swojej odpowiedzi Jezus nawiązuje do tekstów z Prawa i Proroków doskonale znanych Izraelitom. W Księdze Wyjścia Bóg zwraca się do ludu: Słuchaj, Izraelu, to mówi Pan. Będziesz kochał swego Boga, Pana Jedynego. Najtrudniej więc jest wypełnić nakaz miłości. U współczesnego słuchacza nakaz będziesz kochał wywołuje opór. Kochanie na rozkaz wydaje się bowiem niemożliwe. Natomiast w czasach, w których ten tekst powstał, powszechnie przyjęte było, że poddany zawierał z panem kontrakt, w którym zobowiązywał się, że będzie pana kochał. Tyle że miłość rozumiano inaczej niż we współczesnym języku. Wówczas chodziło o deklarację poddanego, że z własnej woli będzie panu przychylny, że chce być lojalny, że całym sobą będzie starał się być oddany i wierny. Taki stosunek do pana nazywano kochaniem. Mowa tu o miłości innej niż lubienie czy takiej miłości, którą dyktują zmysły. Jezus przytacza jeszcze drugie najważniejsze przykazanie. Tym razem znane z Księgi Jozuego: jest to przykazanie miłości bliźniego. Podobne jest do pierwszego. Kiedy Jezus w innym miejscu mówi, żeby kochać swoich wrogów, to nie o lubienie wrogów chodzi. Gdyby tak było, miłość mogłaby zapalać się i gasnąć, bo lubienie i nielubienie wymyka się naszej woli i rodzi się spontanicznie. Tu zaś chodzi o lojalność, chęć czynienia dobra drugiej osobie. Taka miłość nigdy nie wygasa i dlatego tak kochający, nawet gdy przestanie kogoś lubić, nie odmawia mu dobra, którego potrzebuje. Te dwa przykazania są ze sobą tak sprzężone, że stanowią jedność. Gdy się stoi w obliczu Boga, trzeba Mu ofiarować miłość całym sobą, a miarą tej miłości jest miłość do samego siebie taka, jaką ukochał nas Bóg, gdy jeszcze byliśmy grzesznikami i gdy nie było nas za co lubić. Należy to czynić całym swoim sercem, to znaczy, że najgłębszymi pokładami naszego serca, a nie uczuciem czy zimnymi kalkulacjami naszego intelektu. Taką miłość widzimy u Chrystusa: Bóg, który kocha ludzi jako człowiek i jako Bóg i Syn Boga, który kocha Ojca. *** Uroczystość Wszystkich Świętych, 1 listopada 2011 roku. Na górze w Galilei Jezus, nowy Mojżesz, ogłasza swoją naukę, czyli nową Torę. Jezus podobnie jak wcześniej Mojżesz uczy, jak dobrze przeżyć życie i osiągnąć to, o co wszystkim chodzi szczęście (Mt 11, 28, Mt 5, 1-12a). Swoją nauką Jezus rzuca wyzwanie światu, w którym sam żyje. Szczęśliwi, według Jezusa, są ci, którzy są ubodzy 17

18 w duchu, ci, którzy się smucą, cisi, łaknący i pragnący sprawiedliwości, miłosierni, czystego serca, niosący pokój, ci, którzy cierpią prześladowania dla sprawiedliwości. Źródłem szczęścia nie jest samo bycie takimi ludami, jakich wymienia Jezus. Źródłem szczęścia jest to, co w mowie Jezusa następuje po słowie ponieważ. Gdy się uważnie wsłuchamy, dosłyszymy, że ci, o których mówi Jezus, dlatego są szczęśliwi, że będą pocieszeni, bo do nich należy Królestwo Niebieskie, bo Boga oglądać będą, bo dostąpią miłosierdzia. Ich obecna sytuacja nie może im dać poczucia szczęścia, chyba że uwierzą obietnicy Jezusa. Wówczas zobaczą, że inne drogi proponowane przez świat nie prowadzą do szczęścia. Szczęściem nie jest mieć wszystko, uciekać od żałoby, nie cierpieć z powodu łaknienia spawiedliwości, którą sami wymierzamy, wywoływać wojny, by okazać siłę, nie mieć żadnej czystości w sercu, bo to nas ogranicza. Ci, którzy tak twierdzą, mają zmatowiałe oczy i kryją się za maskami. Słowo nauki o szczęściu jest wcielone w Jezusa. Więc mowa jest o faktach. Jezus mówi o sobie, że był biedny, był pogrążony w żałobie, nie stosował przemocy, cierpiał głód, obdarowywał pokojem a mimo to był prześladowany. Uczniowie widzą, że mówi im o sprawach, które zna z własnego doświadczenia. Natomiast przekona ich w pełni dopiero wtedy, gdy dojdzie do końca swej ziemskiej drogi. Nowa Tora Jezusa o szczęściu nie jest całkowicie nowa. Jezus swym życiem zaświadcza o nauce, która w Piśmie istniała już od dawna. I tak na przykład otwierające Psałterz, kluczowe zdanie pierwszego psalmu, mówi, że Szczęśliwy mąż, który. Wydaje się, że bohater tego psalmu nie jest szczęśliwy: bo jest sam, i jest atakowany przez otaczającą go mafię zła. A mimo to, jak dowiadujemy się z dalszego tekstu tego Psalmu, jest szczęśliwy. Tę naukę Jezus udowodnił swoim życiem. Szczęście na twarzy mimo przeciwności losu, tak jak jest opisane w Księdze Izajasza jest znakiem świętości szczęścia wiecznego, które już w tym życiu się ujawnia. Dlatego słuchajmy i naśladujmy tych, którzy promienieją szczęściem. *** Niedziela, 6 listopada 2011 roku. Dziś słuchałam, co należy robić, żeby dostać zaproszenie na ucztę weselną oblubieńca, symbolizującą w tej scenie życie wieczne. Jezus objawia swoim uczniom mądrość życia w dobrze im znanej scenerii (Mt 25, 1-13). Ówczesny zwyczaj nakazywał, że gdy Pan Młody przychodził do domu oblubienicy, wychodzono mu na spotkanie, żeby oświetlić drogę. Więc sytuacja jest słuchaczowi znana: dziesięć panien wychodzi na spotkanie oblubieńca z lampkami oliwnymi. Mamy tu często stosowaną symbolikę światła i ciemności. Światło jest dobrem, sprzyjaniem życiu. Ciemność jest złem, jest przeciwna życiu. Gdy Bóg zaczyna stwarzać, zapala światło. Celem zaś stworzenia jest człowiek. Bóg objawia w ten sposób, o co warto w życiu zabiegać. Trzeba cały czas, bez ustanku, zasilać światło podtrzymujące życie i nie dać mu zgasnąć. Kiedy Bóg przyjdzie, żeby zabrać swoich, pozna ich po tym, że mają światło, że jest w nich życie. Ci wejdą z Nim na wieczną ucztę życia. Oliwa zasilająca światło to taki sposób życia, który jest sposobem działania Boga w tym świecie. Na początku Ewangelii św. Mateusza Jezus mówi: Niech świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre czyny i wychwalali Ojca w Niebie. A w końcu tej Ewangelii opowiada o tym, jak wejść do Królestwa Niebieskiego. Klamrą spinającą nauczanie Jezusa jest światło życia, które nie pochodzi z zewnątrz: lecz ludzie sami trzymają je w rękach. Światłem tym są dobre czyny, aktywność czyniąca dobro, która tak bardzo kłuje w oczy tych twórców ciemności. Jezus pragnie, by Jego uczniowie byli życiodajnym światłem. Małgorzata Felicka Z księdzem Janem Twardowskim o zwierzętach Drukujemy trzecią i ostatnią część rozmowy o zwierzętach, którą napisał w październiku 1995 roku nasz parafianin, prof. Franciszek Kobryńczuk. Poprzednie części były zamieszczone w numerach: 3-4/2010 i /2010. Szary wróbelku, ubrudzony śniegowym błotem, tak rzadko ginący, bo roztropny w wypadkach ulicznych, dziękujemy ci, że zostałeś z nami w zimie. Czyś ty ten, który cudem wpadł do kropielnicy Księdza Jana? On powiada, że nawet bez tej kąpieli byłbyś najprostszą świętością. On gdyby mógł zebrać okruchy rozpadłych miłości i zamienić je w okruchy chleba, to by was, wróble, wszystkie wykarmił. Taki jesteś, Księże? Jeśli taki, to zostaw zimą konfesjonał! Poczucie winy nie zmieni grzesznikowi zimą klimatu, a wróbelkom przydasz się, bo masz dobre serce. Wyrzekłeś się rozwoju postnatalnego wyznaczonego nakazem natury i domu rodzinnego jak piszesz i kobiety, i dziecka, i... patrzysz jak czapla w jeden punkt. Z tęsknotą? Wierzę Ci, że łatwo się wyrzec, trudno utracić. 18

19 Znów podziwiamy krzywe linie ciała, jako piękno największe, co Ty podkreślasz patrząc na krzywą sylwetkę czapli, która wita zorze poranne i przez pośrednictwo trzech piór na głowie przynosi nam szczęście, czego sam doświadczyłeś na wiejskiej parafii. Myślisz, że można zasłonić sobą przed Bogiem płaskodziobą kaczkę, że z kolei Bóg jest niewidzialny po to, by było widać zielonego kaczora z żółtymi nogami, który według ciebie ma 12 tysięcy piór? Wszystko to można widzieć, lub nie, gdy się mieszka nad rzeką płynącą kaczkami. Mieszkając na wsi, wie się, kiedy przylecą drozdy. To one samczyki do lipca śpiewają lub wykrzykują siedzącym na gniazdach żonom. Śpiew ptaków nie jest koncertem rozrywkowym, lecz ciągłym ostrzeganiem, że teren, po którym się on niesie, jest wyłączną własnością śpiewającego. Ja prosiłem św. Agnieszkę, by mnie po śmierci zamieniła w skowronka i pozwoliła mieszkać w rodzinnym gaju. Ty prosisz Boga, by dał Ci niebo nie bez wyjścia, tak byś mógł w wolne soboty chodzić po lesie i słuchać drozdów. Myślę, że obaj prosimy o to samo. Uważasz, że drozd jest niezgodny, a jednak prosisz go, by Cię strzegł przed abstrakcjami. Niekonsekwencja? Sikory zimowe żebraczki, śpią na mrozie ogrzewane spadłymi na nie kolorami lata. Słowikowi do dobrego samopoczucia i dobrobytu potrzebne są zarośla krzewiaste i bliskość wody. Wtedy śpiewa swojej małżonce i zakochanym. Jest artystą, gdyż talent swój rozwija sam, początkowo pod kierunkiem matki. Nigdy nikomu nie kradnie kompozycji i nie śpiewa na okrągło tego samego. Odurza swoim śpiewem. Prosisz, Księże, Boga, by Cię z ran wyspowiadał, bo gdy w maju litania, Ty słowiki słyszysz, dla których noc czerwcowa za krótka. Zagryzłyby nas owady, gdyby nie ptaki, gdyby nie pliszka wydziobująca je z rzęsy, wdzięczna Bogu za czarny dziób i żółty strój, który jak płaszcz widać o zmroku, jak kamizelki pracujących na torze. To ostatnie jest moim zmyśleniem. Powiadasz, że derkacz jest głuchym odgłosem łąki. Tak, razem z czajką są jej rzecznikami i razem z wilgą zapraszają burze. Dzięcioł, Księże, to zamieniony przez okrutną Kirke król Lacjum Pikus. My, biolodzy, cenimy bardzo tego ptaka, nie tylko za to, że jest dermatologiem i leczy choroby skórne drzew, lecz też i za budownictwo mieszkaniowe. W jego dziuplach gnieżdżą się inne ptaki. On stale ustępuje im i wydziobuje dla siebie nowe. Słusznie zauważasz, że dzięcioł i las sprzyjają kontemplacji. A że trudno jak mówisz zrozumieć dzięcioła, to właśnie dlatego, że jest on zaczarowanym, strojnym Pikusem. Przyjaźń zwierzęco-ludzką zapoczątkowała jaskółka. Ona pierwsza przyleciała do jaskini. Ona z koleżankami jak mówisz mogą upiększyć kościół, bo one jak srebro, a on brzydki. Cywilizacja stworzyła specjalnie dla jaskółek druty elektryczne. W mojej wsi pięć ich ciągnie się od słupa do słupa. Przed odlotem siadają na nie jaskółki i wtedy są podobne do nut na pięciolinii. Dlatego najpiękniejsze melodie stworzyli ci, którzy do mojej wsi, nad Bugiem, przyjeżdżali i spisywali siedzące na drutach te ptaszki, które by się im nie nudziło podczas pozowania, plotkowały: uszyłabym ci rękawiczki, rękawiczki, ale nie mam nici... Jeśli chodzi o kukułkę wychowaną przez adoptowanych rodziców, to kuka do Twego świętego Jana tylko, a nie do Matki Boskiej Szkaplerznej jak piszesz. Podejrzewam Cię, że nie oponowałbyś, gdyby kukała aż do św. Tereski w październiku, którą tak wielbisz, nie bacząc na konkurentów. Przepiórka ptak biblijny, na pamiątkę tamtych czasów przypomina się Bogu o wschodzie i zachodzie słonka co sam podkreślasz podnosząc ten fakt do symbolu. Oczywiście, ja też wolę podpatrywać wilgę, niż nauczać anatomii opornych, jak ty głosić kazania kamiennym sercom. Obyś został nauczycielem! Tak mnie przeklął w mojej wsi staruszek, gdy mu dokuczałem, a Ciebie? Czajka składa jajka na krzyż. Gęsi okupują teren wokół studni, która jest dla nich namiastką jeziora. Syczą na dzieci i skubią w pośladki. Gęsi uratowały Rzym, a na wsiach ratowały dzieci przed utonięciem w studni. Z indorem można nawiązać dyskusję jak sam to stwierdziłeś. Tylko dlaczego się rumieni? pytasz. Indyki, podobnie jak buhaje, nie lubią czerwonego koloru. Aż dziw bierze, że przetrwały komunę. Zimorodek nosi fałszywe nazwisko. Wcale nie rodzi się zimą, jak twierdzisz. Łowi rybki w strumykach, aż do ich zamarznięcia, a potem umyka na południe. Bażanty, kuropatwy głupie ptaki. Zamiast uciec na drzewo przed goniącym je lisem, to zabawiają się w słabych biegaczy-podskakiwaczy. Kruki i gęsi zawierają małżeństwa na całe życie. Jest ich jednak za mało, by zwyciężyć w plebiscycie na temat rozwodów. Miałyby za sobą elektorat orłów i sępów, ale już nieliczny. Rozmawiam z Tobą, Księże, nie po to, by cię nawracać na prawdziwą zoologię. Zresztą nie byłbyś tak ciekawy, gdybyś w tej dyscyplinie nie był trochę poganinem. Mówisz o orle i więzieniu. Tak się złożyło, że osobiście mam już za sobą jedno i drugie. Ptaki nauczyłyby się mówić, gdyby miały wargi, policzki, język bardziej ruchliwy jak u krowy i konia, no i krtań, a nie skradzioną nimfie Syrinx jej namiastkę. Ale to już inna historia. Mówisz, że chłopiec czasem biega za sójką w lesie. Ptak ten jest stróżem lasu, ostrzega zwierzęta przed myśliwymi i... grzybiarzami nieproszonymi gośćmi. Współpracują z nią muchomory i sromotniki. Wiesz, czemu sójka wybiera się za morze? Tylko dlatego, że w naszym kraju morze rymuje się z może. Sro- 19

20 ki są przyczyną nieporozumień małżeńskich, a Ty, Księże, je chwalisz. Kradną z parapetów pierścionki zaręczynowe i obrączki ślubne. Nieświadomi tego narzeczeni i mężowie zabijają obdarowane wybranki, posądzając je o wiarołomstwo. Spytaj mieszkańców Liwu, to Ci więcej powiedzą o wybrykach srok i chodzącej po zamku białej pani. Dużo jest gatunków bekasów. Nazwa pochodzi od bekasa kszyka, który wymawia dwie litery be. Długi dziób ma bekas, a jednak podoba się bekasowej. Z dzwońca byłby większy pożytek, gdyby go zatrudniono w przedszkolu na etacie dzwonka. Rzeczywiście jeżyki nie siadają, ba, w locie nawet się kochają. Gdy burza postrąca im owady z powietrza na moim nadbużańskim Podlasiu, to lecą do Czech, gdzie jest piękna pogoda i przynoszą pożywienie dla stale głodnych piskląt. Nic nie znaczy dla nich taka odległość. Kania u nas sprowadza deszcze, a kolibrowi tak szybko bije serce, że nie podaję, ile razy na minutę, bo mi nie uwierzysz. Sowa ma żółte oczy i białe brwi powiadasz. Jednak chyba te kolory są dla kogoś innego, może dla Pana Boga lub poety, bo nie dla samych sów, które są daltonistkami. Dlaczego się boisz Bożej miłości, jak mrówka niedźwiedzia? Nie bój się, bo słoń lub niedźwiedź nie czyhają na mrówkę. Odwrotnie, robią sobie z nią nawet pamiątkowe zdjęcia. Gdyby jednak mrówka osiągnęła masę słonia, nie byłoby od niej silniejszego zwierzęcia na lądzie. Małe mrówki nie gubią się w ogromnym lesie jak zaobserwowałeś. Kompasem jest u nich stuprocentowa miłość do matki i wierność, nawet wtedy, gdy matką jest zaborca w postaci mrówki amazonki. Gdyby wśród ludzi panowała taka poddańczość w stosunku do władcy, nie byłoby wojen i rewolucji. Dobrze, że prosisz mrówkę, by nas grzeszników-nieudaczników podtrzymywała na duchu. Jeszcze nie wiemy, jak pszczoła widzi kolory. Jest ona niegrzeszna i grzeczna, a kościół, jako budynek, pewnie odwrotnie, skoro biją w niego gromy, a nie w nią. Wiesz, dlaczego tak jest? Dlatego, że kościół jest uziemiony, a ona nie, jak elektryk w gumowcach. Pszczoły-robotnice nie podglądają romansów swojej matki jak zauważyłeś. Bo ja wiem, czy to powściągliwość, brak ciekawości czy niemożność wzlotu na duże wysokości, gdzie matka z trutniami randkuje. Odczuwasz miłość do biedronki. Chcesz być jej świętym Janem od Biedronki. Ja też o tym marzę, żeby być świętym Franciszkiem od Żubra. Twoje dążenie do biedronkowej świętości jest uzasadnione, bo nie bezinteresowne. Gdy u Pana Boga udaje się nam wyprosić w Ojcze nasz kawałek chleba codziennego, to kogo wysyłamy po jego odbiór? Posłuchaj, a się dowiesz: Biedroneczko, leć do nieba, Przynieś mi kawałek chleba! Biedronki zjadają masę mszyc. Byłbyś wiec, Księże, wielce szanowany przez sadowników, jak ksiądz Dzierżoń przez pszczelarzy. Ja z kolei ze swej nacjonalistycznej świętości z racji żubra nie miałbym nic, więcej może z samego imienia, które jest w pełni ekologiczne, choć tak mało dziś popularne. Cztery razy za dużą liczbę chrząszczy podałeś w swoim wierszu. To na pewno wina chochlika kornika drukarza, który tę rodzinę licznie reprezentuje. Niech ich będzie dużo! Świadczą o czystości środowiska, jak orzęski o czystości biologicznej kałuży. Chrabąszcze w Twoich wierszach brzęczą czystymi akordami pewnymi dowodami na istnienie wiosny. Przyglądaliśmy się ważkom i zbudowaliśmy helikopter. Jeszcze popatrzymy im w kuliste oczy, którymi się zachwycasz, i przywrócimy wzrok niewidomym. Ważek stale jest dużo, bo między nimi, a ptakami, które je zjadają, istnieje liczbowa równowaga. Ważki są nosicielami pasożyta przywry. Zjedzone przez ptaki powodują u nich znoszenie jaj bez skorupek, tak zwane lanie jaj. O rybach powiedziałeś za mało, nic o Jonaszu, nic o rozmnażaniu, a tylko o wędrówkach łososi i węgorzy. Gdy mówisz, że węgorze wybierają się jesienią w podróż ostatnią publikujesz prawdę. Wszystkie węgorze świata płyną na tarło do Morza Sargassowego, niedaleko Ameryki. Europejskie węgorze umęczone długą podróżą giną. Do zachodnioeuropejskich rzek wpływają młode węgorzyki spłodzone przez rodziców z amerykańskich rzek, którym bliżej do Morza Sargassowego. O płazach i gadach nic nie powiedziałeś. Czy przez awersję do rajskiego węża? Zachowanie u osobnika, na pozór dojrzałego, wielu cech z okresu larwalnego, świadczy o niepełnym jego przeistoczeniu w formę imago. Niby to żaba, a jeszcze stale kijanka, i o dziwo mogąca się rozmnażać. Ta rzadko spotykana możliwość reprodukcji w stadium larwalnym nazywa się neotenią. Zawirowała ona fantazją w głowach niektórych biologów. Przypuszczają oni, że my, jako ludzkość, możemy być formą larwalną, której pozwolono się rozmnażać. Byłaby to kara za to wszystko, co wydarzyło się w Raju, ale i nadzieja, którą widzimy w Najwyższym, że w Królestwie Bożym pomoże On nam osiągnąć formę imago, czego Księdzu Janowi, Jego Czytelnikom i sobie życzę wbrew temu, co kiedyś, w chwili duchowej słabości, napisałem: Mieczem trójpłomiennym z Raju wypędzeni, nigdy nie wyjdziemy z naszej neotenii. 20