NARKOMANIA JAKO KWESTIA SPOŁECZNA PRACA ZALICZENIOWA Z PRZEDMIOTU POLITYKA SPOŁECZNA TEMAT NR 4

Transkrypt

1 PRACA ZALICZENIOWA Z PRZEDMIOTU POLITYKA SPOŁECZNA TEMAT NR 4 NARKOMANIA JAKO KWESTIA SPOŁECZNA Wykonał Andrzej Reichert grupa 2002 Gn nr albumu str. 1

2 1 Spis treści 1 Spis treści Wprowadzenie Definicje narkomani Cechy charakterystyczne narkomanii Narkotyki: podział i rodzaje Podział wg Światowej Organizacji Zdrowia Przyczyny narkomanii Używanie narkotyków Konsekwencje Skala zjawiska W Polsce W Europie Sposoby rozwiązywania problemu Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Podsumowanie Bibliografia str. 2

3 2 Wprowadzenie We współczesnym świecie narkomanie stanowi wyzwanie dla wielu spoleczeństw, zarówno krajów bogatych jak i biednych. Jak bardzo złożony jest to problem i jak trudno się z nim uporać, świadcz fakt, że w żadnym kraju niezależnie od systemu politycznego, kultury czy poniesionych na ten cel nakładów, nie zdolano do tej pory skutecznie zwalczyć tego zjawiska. Dane liczbowe i statystyczne przedstawione w niniejszej pracy zostały zaczerpnięte z raportów Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) 1 i Raportu Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii 2. 3 Definicje narkomani Narkomania może być rozpatrywana z różnych punktów widzenia. Inny jest jej wymiar psychologiczny, inny medyczny, a jeszcze inny społeczny. Spośród róznych perspektyw, z jakicj można patrzeć na to zjawisko, wyberzymy spojrzenie społeczne i przeanalizujmy problem narkomanie ze społecznego punktu widzenia. W takim ujeciu narkoman to ktoś, kto regularnie używa narkotyków i w związku z tym doświadcza różnych poważnych problemów- zdrowotnych, prawnych, psychologicznych czy ogólnie mówiąc- życiowych. Trudno podać jednoznacznie definicję narkomani ze względu na różnice społeczne, poglądowe, prawne. Według WHO narkomania jest to stan zatrucia okresowego lub chronicznego spowodowany powtarzającym się przyjmowaniem narkotyków w postaci naturalnej lub syntetycznej 3. Polska ustawa o przeciwdziałani narkomani definiuje ten stan jako: narkomania to stałe lub okresowe używanie w celach innych niż medyczne środków odurzających lub substancji psychotropowych albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie 4. Narkomania jest zwykle wynikiem wielorakiego zażywania środka uzależniającego, jedynie wyjatkowo, np. przy zażuciu kokainy czy heroiny, rozwija się po jednorazowej dawce. 1 Sprawozdania roczne 2010 i 2011: stan problemu narkotykowego w Europie (EMCDDA) 2 Raport Krajowy_ Komitet Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia z 1957 roku 4 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz z późn.zm.) str. 3

4 3.1 Cechy charakterystyczne narkomanii Jednak najlepiej jest opisywać narkomanię poprzez cechy charakterystyczne dla tego stanu, a są to: nieprzezwyciężone pragnienie i potrzeba stałego przyjmowania środka narkotycznego i zdobywania tego środka wszelkimi sposobami niezależnie od sytuacji (bardzo dotkliwe objawy zespołu abstynyncyjnego zmuszają uzależnionego do poszukiwania kolejnej dawki przez co staje się niebezpieczny dla innych i siebie samego tendencja do zwiększania dawek przyjmowanego środka narkotycznego (postępujący rozwój tolerancji organizmu na środek psychotropowy zmusza uzależnionego do zwiększania dawek w celu osiągnięcia pożądanego efektu np. w przypadku heroiny dożylna dawka dla nowicjusza wynosi 5-10 mg potem nawet 60mg) zależność psychiczna i fizyczna organizmu człowieka od tego środka 3.2 Narkotyki: podział i rodzaje Czym więc jest narkotyk? Narkotyk- potoczna nazwa niektórych substancji odurzających działających na ośrodkowy układ nerwowy. Z prawnego punktu widzenia narkotykiem jest każdy środek charakteryzujący się dużymi możliwościami nadużywania i znaczną tendencją do uzależniania. Narkotyki dzieli się na: Naturalne (np. opium) Półsyntetyczne (np. heroina) Syntetyczne (np. metadon- w praktyce najgroźniejsze, często produkowane w domowych laboratoriach często stanowią śmiertelną truciznę) 3.3 Podział wg Światowej Organizacji Zdrowia WHO wyróżnia nieco inny podział substancji narkotycznych: - Opiaty np. heroina, morfina, kodeina, tebaina - Psychostymulant np. amfetamina, metamfetamina - Kokaina - Marihuana i haszysz - Halucynogeny - Psychodeliki - Środki lotne kleje - Leki uspokajające i barbiturany str. 4

5 4 Przyczyny narkomanii Narkomania to zjawisko bardzo złożone, uwarunkowane wieloma czynnikami, między innymi: filozoficznymi, religijnymi, psychologicznymi, wychowawczymi, społecznymi, a nawet ekonomicznymi. Bardzo często dotyka zwłaszcza młodzierzy. 1. Przyczyny tkowiące w środowisku rodzinnym: a) konflikty i nieporozumienia b) trudna sytuacjia rodzinna c) błędy wychowawcze rodziców 2. Przyczyny tkwiące w środowisku szkolnym: a) niepowidzenia w nauce b) kłopoty związane ze szkołą c) metody wychowawcze szkoły Chęc ucieczki od rzeczywistości w przyjemny stan, który krótkotrwale mogą zapewnić narkotyki że środki uspokajające służą ucieczce od, zaś stymulujące i halucynogenne sprzyjają ucieczce ku ; narkotyki pomagające w nauce- np. amfetamina 3. Przyczyny tkwiące w środowisku rówieśniczym: a) powielanie złych wzorców b) namawianie przez osoby odurzające się c) chęć poprawy kontaktów równieśniczych d) poszukiwanie akceptacji 4. Przyczyny tkwiące w społeczeństwie: a) brak dostatecznej wiedzy na temat narkomanii b) przypadkowy kontakt ze środowiskiem odurzającym się c) brak mozliwości atrakcyjnego spędzenia czasu wolnego d) protest przeciwko rzeczywistości 5. Negatywne wzorce płynące ze świata popkultury, mass mediów (liczne problem z nałogami wśród ikon show biznesu tj. Ammy Winehous, Witney Huston, John Belushi, David Gahan, Michael Jackson) Obecnie narkomania stanowi nie tylko problem dotyczący dzieci i młodzieży z biednych dzielnic wielkich miast czy określonych grup młodzieży. Coraz bardziej masowe staje się str. 5

6 zażywanie narkotyków na dyskotekach, zastępowanie nimi alkoholu, aby dodać sobie energii, umożliwić mobilizację organizmu do wysiłku fizycznego i umysłowego. Przyczyny narkomani trochę inczej ują Otton Lipkowski który usystematyzował je w następujacy sposób 5 : a) o charakterze społecznym - makrospołeczne: niekorzystna sytuacja, społeczna, brak perspektyw i szans na godziwe życie, - mikrospołeczne: dotyczące najbliższego otoczenia jednostki, np. wadliwie funkcjonująca rodzina, błędy wychowawcze szkoły i oddziaływanie grupy rówieśniczej, której członkowie mają kontakt z narkotykami, b) o charakterze osobniczym - występuje brak akceptacji struktury ja w osobowości, rodzi się negatywna ocena własnej osoby (jestem nikim, nic nie jestem wart, niczego nie potrafię ), - wśród narkomanów narkotyk umożliwia zaspokojenie pewnych potrzeb lub uwalnia od nieprzyjemnych stanów emocjonalnych; występuje wśród narkomanów często psychopatia, psychozy, nerwice, - cechy osobowości mają znaczenie predysponujące, a nie determinujące zjawisko narkomanii; jednostkami uzależnionymi stają się ludzie niedojrzali emocjonalnie i psychoseksualnie, osoby z niedorozwiniętym systemem kontroli wewnętrznej; mają one wygórowane mniemanie o sobie i oczekują w życiu natychmiastowego spełnienia swych potrzeb; cechuje je dysproporcja między ambicjami, celem, a realnymi osiągnięciami. 4.1 Używanie narkotyków Można podzielić na dwie kategorie: okazjonalne i problemowe. Zgodnie z krajową definicją problemowych użytkowników narkotyków, jest rozumiane jako długotrwałe używanie narkotyków (substancji nielegalnych), które powoduje u osoby używającej poważne problemy (Raport Krajowy 2006), natomiast używanie okazjonalne, eksperymentowanie jest to zażywanie sporadycze, przy okazji np. imprezy, które nie doprowadziło jeszcze do trwałego uzależnienia. Informacji o rozpowszechnieniu eksperymentalnego i okazjonalnego używania substancji psychoaktywnych dostarczają wyniki badań ankietowych realizowanych na próbach reprezentatywnych populacji generalnej lub pewnych jej segmentów, np. młodzieży szkolnej. 5 str. 6

7 Wykres 1. Odsetki uczniów w wieku lat, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu 5 Konsekwencje str. 7

8 Krótkoterminowe działanie narkotyków polega n wywoływaniu pożądanego doznania, lub na pobudzeniu organizmu. Jednak efekty te zanikają po kilku godzinach. Długotrwałym skutkiem zażywania narkotyków jest jednak trwałe uzależnienie, występujące w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej. Początkowo pojawia się uzależnienie psychiczne- jeśli jednorazowe, pierwsze zażycie spowodowalo przyjemność, pozwoliło zapomnieć o problemach, to człowiek będzie dążył do tego, by doznania te powtórzyć. Osobowość i zachowanie narkomana można opisać, używając podstawowych objawów: Izolacja od bliskich, spędzania dużej ilości czasu w samotności Kontakty z innymi narkomanami sprawiającymi kłopoty wychowawcze Unikanie rozmów, zamknięcie w sobie Występują gwałtowne wynuchy gniewu i agresji Często dominuje negatywne nastawienie do życia Wszystko to prowadzi w konsekwencji do wkroczenia na drogę przestępczą (kradzieże, prostytucja) w celu zdobycia pieniędzy na kolejny dawki. Narkomani są klasycznym przykładem grupy, która podlega marginalizacji społecznej (wykluczenie z udziału w życiu społecznym jednostek). Wyklucznenie to jest rozumiane jakko niemożliwość bycia uczestnikiem aspektów życia społecznego, gospodarczego czy kulturowego, związane jest z negatywną oceną narkomanów przez resztę społeczeństwa, jawną niechęcią (tu ważna jest zmiana podejścia społeczeństwa, chęć akceptacji, pomocna dłoń).dla większości słowo narkoman kojarzy się nieodzownie z patologia, marginesem społecznym, brakiem godności. - Narkomani szybko wypadają ze swoich rół społecznych (utrata pracy i dochodów) - Wykazują nieprzystosowanie społeczne (niszczenie związków międzyludzkich, wiązanie się z grupami przestępczymi, agresja i przemoc) - Wkroczenie na drogę przestępczą dokonuje się na trzech płaszczyznach: produkcja i dystrybucja narkotyków, czyny związane z potrzebą zdobycia narkotyków oraz przestępstawa dokonane pod ich wpływem) Zwiększa się liczna przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. str. 8

9 Wykres 3. Przestępczość przeciw ustawie o zapobieganiu/przeciwdziałaniu narkomanii w latach (liczba przestępstw stwierdzonych przez policję) Tabela 1 Charakterystyczną cechą współczesnej narkomanii jest zwiększanie się proporcjonalnie liczny młodych narkomanów do 25 roku życia. Z badań wynika, że ponad 80% osób zażywających narkotyki to ludzie poniżej 25 lat, a 60% z tej grupy to młodzież która nie ukończyła jeszcze 18 lat i wiek inicjacji stale się obniża! str. 9

10 Spośród problemów zdrowotnych związanych z używaniem narkotyków do najgroźniejszych należą zgony z powodu przedawkowania oraz zakażenia HIV. zgłaszalność do leczenia traktowana jako wskaźnik narastania liczby narkomanów szybko rośnie, to zarów no zakażenia HIV, jak i zgony pozostają względnie stabilne. Oznacza to, że mimo wzrostu rozpowszechnienia narkomanii, nasilenie problemów związanych z narkotykami, przynajmniej tych najbardziej dramatycznych, nie ulega większym zmianom. Tabela 2 Obecnie używanie heroiny, a zwłaszcza jej wstrzykiwanie, wciąż stanowi przyczynę największej zachorowalności i śmiertelności związanych z używaniem narkotyków w Unii Europejskiej. Chociaż w przypadku większości rodzajów narkotyków ich spożycie utrzymuje się na stałym poziomie, w dalszym ciągu są one przyczyną 6,5-8.5 tys zgonów rocznie. 6 Skala zjawiska 6.1 W Polsce Bardzo trudno jest podać liczbę narkomanów ponieważ nie istnieją dokładnie statystyki, a wykrywanie i badanie skali zjawiska jest trune. Każda z wymienionych poniżej wartości jest mniej lub bardziej dokładnym szacunkiem, jednak trzeba liczyć się z dużym udziałem współczynnika niedoszacowania jak i przeszacowania. Podstawoe informacje na temat skali zjawiska są czerpane z 3 głównych źródeł: Danych lecznictwa Danych policji o przestępstwach z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii Badania statystyczne, wywiady i ankiety, np. wśród młodzieży szkolnej str. 10

11 Wedle szacunków Ministerstwa Zdrowia w 2001 roku nałogowo zażywalo narkotyki 45 tys. Osób, obecnie liczba ta wynosie tys. Liczba osób eksperymentujących z narkotykami, czyli biorących okazjonalnie szacuje się na co najmniej 400 tys. jednak ostatnimi czasy zauważa się nieznaczny trend spadkowy skali zjawiska w Polsce. Raport Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2010 dostarcza nam najświeższych informacji o narkomanii w Polsce. Wedle KBdsPN w Polsce działa 85 ośrodków leczenia stacjonarnego, które obsługują osób. Istnieją także 23 programy metadonowe oraz 13 programów wymiany igieł i strzykawek z których korzysta 5000 pacjentów. Dane te zadziwiają, gdyż według nich do terapi substytucyjnej ma w Polsce dostęp ponad 15% pacjentów wcześniejsze raporty mówiły, że jest to około 3-4%. Szacuje się, że heroiny w Polsce używa tys. Osób. A tendencja zażywania jest spadkowa. Rozpowszechnienie kokainy w Polsce jest nadal niewielkie, w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Szacuje się, że tylko 1% Polaków spróbowało kokainy (w Wlk.Bryt odsetek ten wynosi 10%). Amfetamina jest w Polsce najpopularniejszym stymulantem. W 2010 roku ujawniono 534 kg tego narkotyku. Policja wykryła 16 laboratoriów. Średnia cena grama amfetaminy według danych CINN KBPN w 2010 roku wyniosła 39 złotych, ( dla porównania w 2009 roku słuźby mundurowe skonfiskowały 422 kg, amfetaminy oraz rozbiły 8 laboratoriów ją produkujacych) str. 11

12 Rys. 4 Co trzeci nastolatek w wieku lat próbował w swoim życiu marihuany, co oznacza, że osiągnelismy średnią europejską w tej dziedzinie. W 2009 roku policja przejęła 883 kg. trawki i wykryła 422 jej plantacje. W ostatnich latach głośną była sprawa dopalaczy. Publikacja KBdsPN poruszą i tę kwestię, wedle danych próbowało ich 6% Polaków. Dopalacze okazały się najpowszechniej uzywaną substancją psychotropową. Można się zastanawiać, czy faktycznie dopalacze stały się w Polsce tak popularne, czy też może polacy chętniej przyznawali się do ich zażywania, gdyż nie groziły za to sankcje karne tak jak za inne narkotyki. W latach w z wiązku z przeciwdziałaniem poszerzaniu się zjawiska używania tzw. Dopalaczy zdelegalizowano 27 zubstancji. Polska należy do krajów z najwyższymi wskaźnikami używania leków uspokajających i nasennych dostępnych bez przepisu lekarza. str. 12

13 6.2 W Europie Krótkie zestawienie danych szacunkowych dotyczących używania narkotyków w Europie Przedstawione poniżej dane szacunkowe odnoszą się do populacji dorosłych (15 64 lat) i oparte są na najnowszych dostępnych danych (badania ankietowe przeprowadzone między rokiem 2001 a latami 2009/2010, głównie w okresie ). Kompletny zestaw danych i informacji na temat zastosowanej metodologii zawarto w towarzyszącym biuletynie statystycznym. Konopie indyjskie Przynajmniej jednokrotne użycie: około 78 milionów (23,2% dorosłych Europejczyków). Użycie w ciągu ostatniego roku: około 22,5 miliona dorosłych Europejczyków (6,7%) lub jedna na trzy osoby, które użyły narkotyku co najmniej raz. Użycie w ciągu ostatniego miesiąca: około 12 milionów (3,6%). Różnice między krajami pod względem używania narkotyku w ciągu ostatniego roku: ogólny zakres od 0,4% do 14,3%. Kokaina Przynajmniej jednokrotne użycie: około 14,5 miliona (4,3% dorosłych Europejczyków). Użycie w ciągu ostatniego roku: około 4 miliony dorosłych Europejczyków (1,2%), czyli jedna na trzy osoby, które użyły narkotyku co najmniej raz. Użycie w ciągu ostatniego miesiąca: około 1,5 miliona (0,5%). Różnice między krajami pod względem używania narkotyku w ciągu ostatniego roku: ogólny zakres od 0,0% do 2,7% Ecstasy Przynajmniej jednokrotne użycie: około 11 milionów (3,2% dorosłych Europejczyków). Użycie w ciągu ostatniego roku: około 2,5 miliona (0,7%), czyli jedna piąta osób, które użyły narkotyku co najmniej raz. Różnice między krajami pod względem używania narkotyku w ciągu ostatniego roku: ogólny zakres od 0,1% do 1,6%. Amfetaminy Przynajmniej jednokrotne użycie: około 12,5 miliona (3,8% dorosłych Europejczyków). Użycie w ciągu ostatniego roku: 1,5 2 milionów (0,5%) lub aż do jednej szóstej osób, które użyły narkotyku co najmniej raz. Różnice między krajami pod względem używania narkotyku w ciągu ostatniego roku: ogólny zakres od 0,0% do 1,1%. Opiaty Problemowe używanie opiatów: według szacunków od 1,3 do 1,4 miliona Europejczyków. Około osób używających opiatów zostało poddanych leczeniu substytucyjnemu w 2009 r. Główny narkotyk w ponad 50% wszystkich przypadków zgłoszeń do leczenia. Zgony spowodowane użyciem narkotyków: około 7600, przy czym obecność opiatów stwierdzono w około trzech czwartych przypadków. Tabela 3 Zestawienie rozpowszechnienia najpopularniejszych narkotyków w Europie str. 13

14 Tabela 4 7 Sposoby rozwiązywania problemu W UE podstawą jest przyjęta: Strategia antynarkotykowa UE na lata , która ma na celu ochronę zdrowia publicznego oraz wspieranie społecznej spójności poprzez zapobieganie zjawisku zażywania narkotyków oraz jego zmniejszanie. Strategia koncentruje się wokół dwóch zasadnicznych aspektów polityki w tej dziedzinie- zmniejszeniu popytu i podaży i obejmuje trzy przekrojowe tematy: koordynacja, współpraca międzynarodowa, a także informacje, badania i ocena. Plan działania UE w zakresie narkotyków na lata wyznacza ambitne cele i 72 działania, które mają wpłynąć na znaczne ograniczenie nielegalnego zażywania narkotyków i wynikających z tego szkód społecznych i zdrowotnych. Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomani (European Monitoring Center of Drugs and Drug Addiction EMCDDA) jako jedna z agencji Unii Europejskiej jest głównym ośrodkiem informacyjnym o narkotykach w UE. Misja: Agencja EMCDDA została powołana w celu zapewnienia rzeczowych, obiektywnych, wiarygodnych i porównywalnych informacji na temat narkotyków, narkomanii oraz ich konsekwencji. str. 14

15 W Polsce podstawą prawną regulującą politykę antynarkotykową oraz sposoby i zasady z zakresu przeciwdziałania narkomanii jest Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii z poźniejszymi zmianami. Rozwiązywaniem problemów narkomanii, edukacją w tym zakresie o raz szacowaniem rozmiarów zjawiska zajmują się dwa podmioty państwowe, są to: Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii Centrum Informacji o Narkotykach i Narokmanii W zapobieganiu uzależnieniom narkotycznym można wyróznić dwa zasadnicze kierunki: - Oddziaływanie na podaż środków odurzającycj (ograniczenie dostępności) - Oddziaływanie na popyt (zmniejszenie zapotrzebowania na środku odurzające) Narodowa strategia antynarkotykowa na lata , zaakceptowana w marcu ubiegłego roku dzieli się na 5 filarów: I zapobieganie; II leczenie, rehabilitacjia, redukcja szkód readaptacja; III redukcja podaży; IV współpraca międzynarodowa; V badania i monitoring Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii kładzie nacisk na akcje informacyjnouświadamiające, które obejmują promocję zdrowia psychicznego, promocję zdrowego trybu życia, informowanie o szkodliwości środków i substancji prowadzących do uzależnienia. Walka z narkomanią prowadzona jest również na drodze reglamentacji. Począwszy od 1991 r. wprowadzono do uprawy nowych odmian maku o małej zawartości opium w słomie. Wcześniejsze uprawy zostały wycofane z użytku. 7.1 Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Celem działania Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii jest wdrażanie i koordynowanie krajowej polityki przeciwdziałania narkomanii, ukierunkowanej na ograniczanie używania środków odurzających i substancji psychotropowych. Podstawowymi dokumentami określającymi cele, zadania oraz obszar działań administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego w tym zakresie są: Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii oraz Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii wyznaczający cele i kierunki działań na kolejne lata. str. 15

16 Do głównych zadań Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii należy: 1. przygotowanie projektu Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii oraz koordynowanie i monitorowanie jego wykonania, przy współpracy z innymi odpowiedzialnymi w tym zakresie instytucjami, 2. inicjowanie, wspieranie i prowadzenie badań dotyczących problematyki używania narkotyków, w tym przygotowywanie oceny epidemiologicznej, 3. opiniowanie i przygotowywanie projektów aktów prawnych sprzyjających przeciwdziałaniu narkomanii, 4. podejmowanie działań na rzecz podnoszenia jakości programów profilaktycznych, rehabilitacyjnych i readaptacyjnych, 5. wspieranie i prowadzenie szkoleń dla różnych grup zawodowych zajmujących się przeciwdziałaniem narkomanii, 6. prowadzenie krajowego systemu informacji o narkotykach i narkomanii, 7. monitorowanie problemu narkotyków i narkomanii na poziomie kraju, 8. formułowanie wniosków i rekomendowanie działań sprzyjających kształtowaniu strategii reagowania na problem narkomanii, 9. opracowanie i publikowanie corocznego raportu o stanie realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, 10. udzielanie wsparcia merytorycznego instytucjom, placówkom i osobom zajmującym się problematyką narkomanii, 11. dotowanie w imieniu ministra zdrowia zadań w zakresie profilaktyki narkomanii, ograniczania szkód zdrowotnych i społecznych związanych z używaniem nielegalnych substancji oraz integracji społecznej osób uzależnionych od narkotyków, 12. podejmowanie interwencji w sprawach skarg i wniosków dotyczących problematyki, przeciwdziałania narkomanii, kierowanych do Biura lub do ministra właściwego do spraw zdrowia, 13. prowadzenie współpracy z międzynarodowymi organizacjami i instytucjami, w szczególności z Organizacją Narodów Zjednoczonych, Światową Organizacją Zdrowia (WHO), Grupą Pompidou Rady Europy oraz z instytucjami Unii Europejskiej: Horyzontalną Grupą Roboczą ds. Narkotyków (ang. Horizontal Working Drugs Group - HDG) i EMCDDA. Metody i strategie profilaktyczne Skuteczne i sprawdzone strategie profilaktyczne są jednym z trzech podstawowych elementów, na których powinna opierać się współczesna profilaktyka uzależnień. Strategie profilaktyczne, czyli sposoby postępowania mające istotny wpływ na osiągnięcie założonych w programach celów, wywodzą się z modeli teoretycznych wyjaśniających, dlaczego ludzie sięgają po narkotyki lub podejmują inne ryzykowne zachowania. Kluczowe z punktu widzenia profilaktyki narkomanii strategie to: str. 16

17 Strategia edukacji normatywnej - polega na wzmacnianiu i kształtowaniu norm przeciwko używaniu narkotyków. W ramach tej strategii możemy m.in. zmieniać niepożądane normy na pożądane - nie używamy narkotyków; korygować błędne wyobrażenia typu:wszyscy młodzi ludzie palą marihuanę poprzez pokazywanie rzeczywistości popartej wynikami rzetelnych badań epidemiologicznych. Strategia edukacji rówieśniczej - polega na włączeniu w działania profilaktyczne liderów młodzieżowych, czyli odpowiednio przygotowanych rówieśników, którzy prowadzą zajęcia, modelują pożądane postawy, prowadzą dyskusje. Strategia przekazu informacji - polega na przekazaniu rzetelnych informacji na temat, m.in. : rozpowszechnienia problemu używania narkotyków, zagrożeń związanych z używaniem narkotyków, skutków używania narkotyków, miejsc, w których można uzyskać pomoc. Strategia kształtowania umiejętności życiowych - to uczenie bądź wzmacnianie umiejętności życiowych, m.in. takich jak: nawiązywanie relacji z innymi, rozwiązywanie problemów, określanie celów, asertywność, komunikacja, budowanie pozytywnego obrazu siebie. Strategia alternatyw - polega na zaangażowaniu młodzieży w atrakcyjne, bezpieczne aktywności będące np. formą spędzania czasu wolnego - zajęcia teatralne, plastyczne, sportowe. Aktywności te powinny być dopasowane do potrzeb, możliwości i zainteresowań odbiorców i sprzyjać ich rozwojowi osobistemu i społecznemu. Strategia rozwijania umiejętności wychowawczych - polega na uczeniu i wzmacnianiu umiejętności wychowawczych w grupie rodziców i opiekunów, a w konsekwencji wzmacnianiu więzi rodzinnych. Strategia rozwoju zasobów środowiskowych - polega na wprowadzeniu zmian w środowisku: zasad, norm, przepisów prawnych sprzeciwiających się używaniu narkotyków, budowaniu sieci współpracy pomiędzy instytucjami działającymi na polu profilaktyki narkomanii w danej społeczności, ustaleniu wspólnych standardów mających na celu stworzenie środowiska sprzyjającego prawidłowemu, wolnemu od narkotyków rozwojowi dzieci i młodzieży. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii współpracuje z organizacjami prowadzącymi działalność pożytku publicznego z zakresu ochrony i promocji zdrowia oraz przeciwdziałania uzależnieniom. Obszary współpracy obejmują: str. 17

18 wspieranie inicjatyw w zakresie profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej adresowanych do różnych grup odbiorców, przede wszystkim dzieci i młodzieży zagrożonych narkomanią, wspieranie rozwoju programów ograniczania szkód zdrowotnych i społecznych związanych z używaniem narkotyków, organizowanie i prowadzenie szkoleń w zakresie profilaktyki uzależnień oraz leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych, udzielanie wsparcia merytorycznego podmiotom realizującym zadania z zakresu przeciwdziałania narkomanii. W zwalczaniu narkomanii, niezależnie od działań państwa, dużą rolę odgrywają stowarzyszenia i fundacje, których w ostatnim czasie powstaje coraz więcej. Na pewno wartym tu wymienienia jest MONAR - pierwszy w Polsce ruch na rzecz pomocy narkomanom założony przez Marka Kotańskiego w 1981 roku. 8 Podsumowanie W tym roku mija 50. rocznica podpisania przez Organizację Narodów Zjednoczonych Jednolitej konwencji o środkach odurzających, która stała się kamieniem węgielnym międzynarodowego systemu kontroli antynarkotykowej. Również w tym roku kończy się europejska strategia antynarkotykowa na lata , należało więc będzie zrobić rachunek zastosowania, wyciągnąć odpowiednie wnioski i bogatszym o tę wiedzę tworzyć strategie na następne lata. Obecne sygnały zdają się potwierdzać sukces przedsięwziętych działań i opracowanych strategi. Skala zjawiska narkotyków zmniejsza się, a przynajmniej nie wykazuje trendu wzrostowego. Zostało to osiągnięte głównie dzięki: - zwiększeniu kontroli rynku narkotykowego intensyfikacja działań Policji i innych służb - wzrostowi nakładów na zwalczanie problemu narkotyków i narkomani, pomimio gorszej sytuacji gospodarczej szersza profilaktyka; - wzrstowi świadomości społecznej na temat narkomanii i konsekwencji jakie za sobą niesie powodzenie akcji informacyjnych. str. 18

19 9 Bibliografia - Sierosławski J., Narkomania w Polsce w roku Dane lecznictwa stacjonarnego, Serwis Informacyjny Narkomania nr 1 (28), G. Firlit-Fesnak, M. Szylko-Skoczny Polityka społeczna Wydawnictwo Naukowe PWN, Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii (2009a) - Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii (2009). Sprawozdanie Krajowego Biura ds. Prze-ciw działania Narkomanii z wykonania budżetu oraz zadań zleconych w roku Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii Sprawozdanie roczne 2011: stan problemu narkotykowego w Europie Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Raport Krajowy_ Spis tabel Tabela Tabela Tabela Tabela str. 19