Dr Tomasz Połomski Właściwości języka prawnego rozważania definicyjne

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Dr Tomasz Połomski Właściwości języka prawnego rozważania definicyjne"

Transkrypt

1 Dr Tomasz Połomski Właściwości języka prawnego rozważania definicyjne Język to system znaków (prymarnie dźwiękowych, wtórnie pisanych i innych), który służy do porozumiewania się w obrębie danej społeczności. Jest tworem społecznym, tj. wspólnym wszystkim członkom danej społeczności (nazwanej społecznością języka), w przeciwnym wypadku niemożliwe byłoby porozumiewanie się (Polański 2003:269). Jest specyficznym, konwencjonalnym, umownym systemem znaków powstałym i utrwalonym historycznie. Bazuje na procesach myślowych danego użytkownika języka, rozwija się i jest uwarunkowany społecznie. Wielu językoznawców podejmowało i nadal podejmuje próbę scharakteryzowania języka. Implikuje to nowe odkrywcze wnioski. Jako jeden z pierwszych zainteresował się tym problemem Ferdinand de Saussure. Odróżnił język langue jako całokształt reguł językowych, abstrakcyjny system znaków, który może być synchronicznie lub diachronicznie opisywany, od mówienia parole dotyczącego człowieka jako indywiduum. Następnie Noam Chomsky, twórca gramatyki generatywnej, wyróżnił kompetencję językową (linguistic competence) oraz realizację lub wykonanie językowe (linguistic performance) (Chomsky 1965; por. Duszak 1998:252 i n.). Z kolei Wiener uznał, że język to inna nazwa komunikacji, jak również słowo używane na określenie kodów, za pośrednictwem których porozumiewanie dochodzi do skutku (Wiener 1961:81 i n.). Stwierdził, że system komunikacji odbywa się za pośrednictwem kodowania oraz rozkodowywania danych informacji przez użytkowników języka danej społeczności. W ujęciu Milewskiego (2004:21) język to system norm społecznych, trwałych i abstrakcyjnych, regulujących tę część znaków mowy, która ma charakter sygnałów semantycznych, konwencjonalnych, dwuklasowych i fonemowych. W takiej sytuacji stosowanie języka w różnych kontekstach społecznych, zależnie od posiadanego zasobu słownictwa, od klasy społecznej, wykonywanych zawodów, musi być wspólne wszystkim członkom społeczności (por. Malinowski 2006:15). 1

2 W najnowszym ujęciu językoznawczym język definiuje się jako zbiór dostępnych dla użytkowników języka środków służących symbolizacji myśli i komunikacji tych symbolizacji (Taylor 2007:36). Zatem artykułowanie myśli odbywa się za pomocą języka przy zastosowaniu materiału leksykalnego oraz określonych struktur morfologiczno-semantycznych, których dostarcza ten język, zależnie od celu i toku prowadzonej rozmowy. Ma on charakter symboliczny. Wykorzystując powyższe rozważania, można pokusić się o dokonanie charakterystyki języka stosowanego w tekstach prawnych. Rozróżniamy: a) Język prawny, w którym sformułowane są ustawy, rozporządzenia zarządzenia, statuty itp. Jest to język prawodawcy, który formułuje akty normatywne. Nazywamy go zatem idiolektem prawodawczym; b) Język prawniczy, w którym sporządzane są orzeczenia sądowe, decyzje administracyjne. Prawnicy używają go do interpretacji norm prawnych. (Gizbert-Studnicki 1986:33 i n.; Malinowska 2001:13). Język prawny może być uznawany za rodzaj języka etnicznego w tym sensie, że jest to język, którego używają członkowie danej społeczności i wspólnoty językowej. Pojęcie wspólnoty językowej rozumiane jest bardzo szeroko. Określa zawsze grupę osób, która pozostaje w stałym kontakcie językowym ze sobą i stosuje dany język, zrozumiały dla tej grupy (Gizbert-Studnicki 1986:38), czyli język naturalny, który ukształtował się wewnątrz jakiegoś społeczeństwa etnicznego i język, w pewnym sensie sztuczny, który kreowany jest przez pewną grupę ludzi. Grupa ta jest odgraniczona od reszty społeczeństwa (Gizbert-Studnicki 1986:36). W przypadku języka prawnego należą do niej prawnicy i prawodawcy, którzy kształtują hermetyczną terminologię prawa, przeznaczoną przede wszystkim dla pewnej grupy docelowej, do której zaliczają się oni sami, jak również osoby z kręgów zainteresowanych prawoznawstwem. Można zatem uznać, że język prawny jest odmianą wyznaczoną sytuacyjnie (Gizbert-Studnicki 1986:42), tzn. że ( ) poszczególne właściwości językowe tekstów prawnych wyznaczane są przez cechy sytuacji społecznych, w których teksty prawne funkcjonują jako narzędzia komunikacji językowej (Ibidem). Z kolei Andrzej Malinowski (2006:21 i 23) język prawny nazywa językiem rodzajowym (generycznym), specjalistycznym (technolektem). Używany jest przez określone grupy społeczne w różnym wieku i wykonujących rożne zawody. 2

3 Malinowski odnosi język rodzajowy do języka powszechnego. Język rodzajowy odróżniają słowa i wyrażenia niespotykane w języku powszechnym, których znaczenia, reguły składniowe wyrażeń złożonych są zupełnie inne niż w języku powszechnym (Malinowski 2006:22). Podobną teorię na temat języka prawnego ma Jerzy Pieńkos (1999:71), uznając go za specjalistyczny podsystem języka etnicznego, podsystem, którego słownictwo, kolokacje, frazeologia tworzą wspólną całość. Do cech charakterystycznych języka specjalistycznego, jakim jest język prawny należą między innymi: precyzyjność, depersonalizacja autora wypowiedzi, przewaga terminów rzeczownikowych (ich zadaniem jest nazywanie, czyli porządkowanie świata), ścisły związek pomiędzy pojęciem a jego nazwą (Malinowski 2006:23). Język prawa z punktu widzenia wiedzy na jego temat należy do metajęzyków specjalistycznych. Odnosi się do grupy docelowej prawników i prawodawców, ale cechuje się szerokim zasięgiem użycia. Zachowuje wszystkie właściwości gramatyczne i leksykalno-fonologiczne języka ogólnego. Powinien być jasny i zrozumiały dla przeciętnego odbiorcy. Musi być przystępny i komunikatywny (por. Luttermann 2001:160 i 171). Przeciętny obywatel nie ma przygotowania do udziału w komunikacji w sferze administracyjno-prawnej i nie zna specyfiki tej sfery życia społecznego (Gajda 2004a:28). Zastanawiające jest więc to, że skoro można napisać interpretację przepisów prawnych zrozumiałą dla wszystkich, dlaczego nie można w bardziej przystępny sposób formułować przepisów. Czy język prawny przechodziłby wtedy na płaszczyznę języka potocznego, którego cechami są wieloznaczność i nieścisłość? Język potoczny to język codziennego użytku. Pojawiają się w nim wypowiedzi eliptyczne, przenośnie, wulgaryzmy, wypowiedzi uchodzące za sloganowe. Tych elementów w żadnym wypadku nie może zawierać język prawny. Gdyby jednak można było zawęzić język potoczny do najważniejszego słownictwa interpretującego na poziomie obywatela laika, wówczas zasięg i grono nadawczo-odbiorcze języka potocznego zostałoby zawężone (Choduń 2004:79). Taki zabieg pozwoliłby wszystkim zainteresowanym rozumieć teksty prawne. Niektórzy sugerują, iż komplikowanie wypowiedzi prawniczej leży w interesie środowiska prawniczego, któremu odpowiada pewna hermetyczność i niedostępność aktów urzędowych. Podyktowane jest to nie tylko opłacalnością interpretacji takich tekstów, lecz również wzmocnieniem poczucia własnej wartości prawników i prawodawców. 3

4 Z przytoczonych koncepcji na temat języka prawnego można wywnioskować, iż jest on częścią języka urzędowego. Mówiąc ogólniej, jest nie tyle samodzielnym językiem, ale składnikiem całej wiedzy językowej tych, którzy budują teksty prawne, bądź posługują się nimi. Niemniej jednak temu podsystemowi języka przysługuje określona kompetencja pragmatyczna. Język ogólny to baza dla języka prawnego. Jerzy Podracki (1998:113) określa język ogólny jako upowszechnioną odmianę kulturalną języka narodowego, będącą środkiem porozumiewania się we wszystkich dziedzinach. Z kolei język prawny to taka odmiana języka, w której formułowane są teksty prawne ( ) (Zieliński 1999:50, por. Malinowski 2006). W przypadku tekstów prawnych nie ma mowy o indywidualnym, tj. swobodnym używaniu języka, ponieważ teksty i formuły prawne mają określoną budowę i strukturę. Składają się z terminów, które wchodzą w skład zwrotów, te z kolei tworzą zdania powiązane ze sobą treściowo i gramatycznie. Każdy termin może cechować polisemia (wieloznaczność), jak i homonimia. Kreowaniu świata tekstów prawnych sprzyja tworzenie się określonych modeli sytuacyjnych. Na modelowe sytuacje prawne zawarte w tekście prawnym składają się odpowiednie struktury leksykalno-gramatyczne. Taką sytuację zauważamy m.in. w zarządzeniach, regulaminach czy statutach. Przykładowo statuty spółek tworzą odmienne uwarunkowania prawne od statutów innych przedsiębiorstw, a co za tym idzie wymagają zastosowania pożądanej dla nich leksyki. Aby wypowiedź prawna tworzyła rzeczywistość prawną i informowała o niej, musi zawierać dostosowaną do niej terminologię, zgodną z przedmiotem regulacji. Terminologia powinna być tak dobrana, aby sformułowania ułatwiały w najwyższym stopniu zrozumienie tekstu prawnego. Przy warunkach tworzenia przez wypowiedź prawną rzeczywistości prawnej warto byłoby się posłużyć terminem warunki fortunności aktu mowy i konstytutywne akty mowy (uproszczona typologia kognitywistyczna). Realizują one różne intencje komunikacyjne, ale ich wspólną cechą jest fakt tworzenia przez nie nowej sytuacji społecznej, pod warunkiem że spełnione są wszystkie warunki fortunności. Każda wypowiedź prawna osadzona jest w pewnym kontekście językowym, czyli jest to otoczenie wypowiedzeniowe danego elementu językowego, które pozostaje w bezpośrednim lub pośrednim związku z elementem i wpływa modyfikująco na jego funkcję znaczeniową lub składniową (Malczewski 1993:105). Można zatem rozróżnić świat kontekstów, które mają bliższy lub dalszy związek ze 4

5 światem wypowiedzi prawnych (kontekst najbliższy i kontekst szerszy oraz minikontekst, mediakontekst i makrokontekst). Głównymi składnikami tekstów prawnych są rzeczowniki i czasowniki. Pełnią rolę nośników treści. Rzeczowniki wskazują: a) adresata normy; b) recypienta cudzych obowiązków; c) element charakterystyki należnego lub dopuszczalnego zachowania się; d) okoliczności zastosowania normy (Zieliński 2002:151). Rzeczowniki wchodzą zatem w skład wypowiedzi dyrektywnych (dyrektywalnych). Do najczęściej występujących dyrektyw należą m.in. pozwolenie, zobowiązanie, uprawnienie, ostrzeżenie, nakaz i obowiązek (Połomski 2005:163). Natomiast czasowniki występujące w aktach normatywnych na poziomie dyrektywnym pełnią funkcję czasowników performatywnych (wykonawczych), np. powinien, jest obowiązany, może itd. Austin dzieli wypowiedzi performatywne na (za Malinowski 2006:99): a) Wyrażenia performatywne eksplicytnie: zawierające czasownik performatywny. Performatywy zdolne są nazywać i jednocześnie na podstawie swej mocy illokucyjnej stwarzać pewien stan rzeczy (Pisarkowa 1976:268). Znaczenia wyżej wymienionych performatywów nie da się jednoznacznie określić, gdyż zależy ono od kontekstu, w którym się znajdują. Za pomocą czasowników performatywnych (deontycznych lub operatorów deontycznych) prawodawca statutu formułuje różnorodne dyrektywy postępowania w określonej sytuacji (por. Malinowski 2006:104). b) Wyrażenia performatywne implicytnie (prymarnie): nie zawierają czasownika performatywnego, tylko czasownik dyrektywalny, który orzeka o działaniu bądź działaniach, które prawodawca reguluje w danym tekście prawnym; czasownik ten zawiera opis zachowania podmiotów podległych kompetencji (Malinowski 2006:115). Czasowniki te spełniają obok funkcji dyrektywalnej, funkcję informującą odbiorcę tekstu statutu o istnieniu pewnego stanu rzeczy, pewnej rzeczywistości prawnej, z góry określonej przez prawodawcę. Zwroty występujące w tekstach prawnych mogą być z jednej strony niedookreślone, z drugiej zaś nieostre (nieprecyzyjne). Brak precyzji w określaniu nazw w języku prawnym polega na tym, że pomimo znajomości cech charakterystycznych danego przedmiotu, nie zawsze potrafimy się o nim 5

6 wypowiedzieć, czy jest on, czy nie jest desygnatem określonej nazwy, ( ) czy wchodzi do jej aktualnego zakresu, czy nie wchodzi (Zieliński 2002:165). Treść zwrotu niedookreślonego nie jest wyraźna, a osoba chcąca go scharakteryzować nie jest w stanie tego zrobić, to znaczy nie potrafi wskazać pełnego zespołu cech składających się na treść danego zwrotu, ( ) treść słownikowa danego zwrotu jest niepełna ( ) (trudno stwierdzić, czy da się ją przypisać jakiemuś przedmiotowi, czy nie) (Zieliński 2002:163). Zdaniem Macieja Zielińskiego (2002) charakterystyczne dla tekstów prawnych jest występowanie archaizmów i eufemizmów. Natomiast słownictwo kolokwialne, ekspresywne oraz wszelkiego rodzaju dysfemizmy i wulgaryzmy się tu nie pojawiają. Wprowadzane jest natomiast słownictwo specjalistyczne związane z przedmiotem regulacji (por. Gizbert-Studnicki 1986). Zauważalne są liczne neologizmy oraz zapożyczenia, które z biegiem czasu zostały wchłonięte przez język ojczysty. W moich kolejnych artykułach omówię bliżej leksykę specjalistyczną występującą w różnych aktach normatywnych. BIBLIOGRAFIA Brodziak K., 2004, O lingwistycznym statusie języka prawnego. W: Język Prawo Społeczeństwo. Red. E. Malinowska, Opole. Choduń A., 2004, Język prawny a język potoczny. W: Język Prawo Społeczeństwo. Red. E. Malinowska, Opole. Chomsky N., 1965, Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge. Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa. Felder E., 2003, Juristische Textarbeit im Spiegel der Öffentlichkeit. Studia Linguistica Germanica, Berlin New York. Gajda S., 2004, Język administracyjno-prawny w perspektywie językoznawczej i prawoznawczej. W: Język Prawo Społeczeństwo. Red. E. Malinowska, Opole. Galindo F., 1993, Die Reinheit der Sprache als Voraussetzung einer juristischen Methodenlehre. W: Sprache, Performanz und Ontologie des Rechts. Festgabe 6

7 für Kazimierz Opałek zum 75. Geburtstag. Red. W. Krawietz, J. Wróblewski, Berlin. Gizbert-Studnicki T., 1986, Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z nauk politycznych, z. 26, Kraków. Grucza F., 1983, Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka i jej przedmiot, lingwistyka stosowana, Warszawa. Kurcz I., 1992, Język a psychologia, Warszawa. Luttermann K., 2001, Gesetzesinterpretation durch Juristen und Laien: Ein rechtslinguistischer Beitrag zum Nötigungstatbestand. W: Linguistische Berichte, Heft 186. Red. G. Grewendorf, A. von Stechow, Hamburg. Malczewski J. (red.), 1993, Szkolny słownik nauki o języku, Warszawa. Malinowska E., 2001, Wypowiedzi administracyjne struktura i pragmatyka, Opole. Malinowski A., 2006, Polski język prawny. Wybrane zagadnienia, Warszawa. Milewski T., 2004, Językoznawstwo, Warszawa. Pieńkos J., 1999, Podstawy juryslingwistyki. Język w prawie prawo w języku, Warszawa. Pisarkowa K., 1976, Pragmatyczne spojrzenie na akty mowy, Polonica II. Podracki J. (red.), 1998, Szkolny słownik nauki o języku, Warszawa. Polański K. (red.), 2003, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław Warszawa Kraków. Połomski T., 2005, Struktura i język statutu na przykładzie Statutu Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Kwartalnik Opolski nr 2-3, Opole. Saussure de F., 1967, Grundlagen der allgemeinen Sprachwissenschaft, Der Kreislauf des Sprechens p 14, Berlin. Taylor J. R., 2007, Gramatyka kognitywna, Kraków. Wiener N., 1961, Cybernetyka a społeczeństwo, Warszawa. Zieliński M., 1999, Języki prawne i prawnicze. W: Polszczyzna Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Red. W. Pisarek, Kraków. Zieliński M., 2002, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Wydanie drugie, Warszawa. 7

I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ?... 13 II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY...

I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ?... 13 II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY... I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ?.... 13 II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY............ 17 1. Niepowtarzalność języka każdego z nas.................. 17 1.1. Nasz język indywidualny...........................

Bardziej szczegółowo

W obrębie polskiego języka narodowego należy wydzielić dwa systemy:

W obrębie polskiego języka narodowego należy wydzielić dwa systemy: Wykład nr 2 W obrębie polskiego języka narodowego należy wydzielić dwa systemy: a) polszczyznę ogólną (zwaną literacką); b)polszczyznę gwarową (gwary ludowe). Jest to podział dokonany ze względu na zasięg

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych

Wprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych Wprowadzenie do logiki Język jako system znaków słownych Mariusz Urbański Instytut Psychologii UAM Mariusz.Urbanski@.edu.pl język system znaków słownych skoro system, to musi być w tym jakiś porządek;

Bardziej szczegółowo

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): BRAK

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): BRAK OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: JĘZYKOZNAWSTWO OGÓLNE 2. Kod modułu kształcenia: 08-KODM-JOG 3. Rodzaj modułu kształcenia: OBLIGATORYJNY 4. Kierunek

Bardziej szczegółowo

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważniejsze teorie semantyczne Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Koncepcje znaczenia 2 3 1. Koncepcje referencjalne znaczenie jako byt

Bardziej szczegółowo

TEKST PRAWNY ROZUMIENIE INTERPRETACJA/WYKŁADNIA ARGUMENTACJA/UZASADNIENIE PRAWO ZASTOSOWANIE UZASADNIENIE

TEKST PRAWNY ROZUMIENIE INTERPRETACJA/WYKŁADNIA ARGUMENTACJA/UZASADNIENIE PRAWO ZASTOSOWANIE UZASADNIENIE TEKST PRAWNY ROZUMIENIE INTERPRETACJA/WYKŁADNIA ARGUMENTACJA/UZASADNIENIE PRAWO ZASTOSOWANIE UZASADNIENIE 1 USTAWA z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. (tekst jednolity) Rozdział 1 Przepisy ogólne

Bardziej szczegółowo

FP, studia 1. stopnia I C MODUŁ PRZEDMIOTÓW KIERUNKOWYCH: IC3 MODUŁ JĘZYKOZNAWCZY

FP, studia 1. stopnia I C MODUŁ PRZEDMIOTÓW KIERUNKOWYCH: IC3 MODUŁ JĘZYKOZNAWCZY FP, studia 1. stopnia I C MODUŁ PRZEDMIOTÓW KIERUNKOWYCH: IC3 MODUŁ JĘZYKOZNAWCZY IC1/26. PODSTAWY JĘZYKOZNAWSTWA 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Podstawy językoznawstwa

Bardziej szczegółowo

Cele kształcenia wymagania ogólne

Cele kształcenia wymagania ogólne Cele kształcenia wymagania ogólne konieczne ocena: dopuszczająca podstawowe ocena: dostateczna rozszerzone ocena: dobra dopełniające ocena: bardzo dobra ponadprogramowe ocena: celująca I Kształcenie literackie

Bardziej szczegółowo

I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ? II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY...

I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ? II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY... Spis treści I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ?... 13 II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY...17 1. Niepowtarzalność języka każdego z nas...17 1.1. Nasz język indywidualny...17 1.2. Czynniki

Bardziej szczegółowo

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład I: Czym jest język? http://konderak.eu/pwk13.html Piotr Konderak kondorp@bacon.umcs.lublin.pl p. 205, Collegium Humanicum konsultacje: czwartki, 11:10-12:40

Bardziej szczegółowo

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład V: Język w umyśle, świat w umyśle O obiektach Podejście zdroworozsądkowe: intuicyjna charakterystyka obiektów i stanów rzeczy Ale mówi się również

Bardziej szczegółowo

Pojęcie i prawna regulacja zasad techniki prawodawczej. ZTP reguły konstruowania aktów normatywnych przez legislatorów

Pojęcie i prawna regulacja zasad techniki prawodawczej. ZTP reguły konstruowania aktów normatywnych przez legislatorów CZ. 3 Pojęcie i prawna regulacja zasad techniki prawodawczej ZTP reguły konstruowania aktów normatywnych przez legislatorów ZTP stanowią załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20.06.2002

Bardziej szczegółowo

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne

Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważn. i najważniejsze teorie semantyczne Co to jest znaczenie? Współczesne koncepcje znaczenia i najważniejsze teorie semantyczne Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Koncepcje znaczenia 2 3 1. Koncepcje referencjalne znaczenie jako byt

Bardziej szczegółowo

Przedmiot i zakres językoznawstwa.jak można badać język?

Przedmiot i zakres językoznawstwa.jak można badać język? Przedmiot i zakres językoznawstwa. Jak można badać język? Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Przedmiot językoznawstwa 2 Ferdinand de Saussure ojciec językoznawstwa Cours de linguistique générale

Bardziej szczegółowo

Filozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2

Filozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2 Filozofia z elementami logiki Język jako system znaków słownych część 2 Mariusz Urbański Instytut Psychologii UAM Mariusz.Urbanski@.edu.pl Rozkład jazdy 1 Pojęcie znaku 2 Funkcje wypowiedzi językowych

Bardziej szczegółowo

WSZECHNICA POLSKA. SZKOŁA WYŻSZA TWP w Warszawie WSTĘP DO JĘZYKOZNAWSTWA FILOLOGIA. 26 godzin wykładu

WSZECHNICA POLSKA. SZKOŁA WYŻSZA TWP w Warszawie WSTĘP DO JĘZYKOZNAWSTWA FILOLOGIA. 26 godzin wykładu WSZECHNICA POLSKA. SZKOŁA WYŻSZA TWP w Warszawie WSTĘP DO JĘZYKOZNAWSTWA FILOLOGIA Semestr zimowy, rok akad. 2013/ 2014 26 godzin wykładu Tryb zaliczenia: egzamin pisemny w sesji zimowej (luty 2014) Odpowiedzialna

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE VI

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE VI WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE VI Uczniowie z obniżoną sprawnością intelektualną OCENA NIEDOSTATECZNA

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87

Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności

Bardziej szczegółowo

WIEDZA. Odniesien ie efektów do obszaru wiedzy. Efekty kształcenia na kierunku. Opis kierunkowych efektów kształcenia

WIEDZA. Odniesien ie efektów do obszaru wiedzy. Efekty kształcenia na kierunku. Opis kierunkowych efektów kształcenia I.2 Matryca efektów kształcen Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesien ie efektów do obszaru wiedzy Biblioteka jako instytucja kultury WIEDZA W Ć K L FP1_W01 FP1_W02

Bardziej szczegółowo

Znaczenie. Intuicyjnie najistotniejszy element teorii języka Praktyczne zastosowanie teorii lingwistycznej wymaga uwzględnienia znaczeń

Znaczenie. Intuicyjnie najistotniejszy element teorii języka Praktyczne zastosowanie teorii lingwistycznej wymaga uwzględnienia znaczeń Znaczenie Intuicyjnie najistotniejszy element teorii języka Praktyczne zastosowanie teorii lingwistycznej wymaga uwzględnienia znaczeń postulaty teorii semantycznej: uznajemy zdania za znaczące z racji

Bardziej szczegółowo

Hard Cases. Walidacyjna i derogacyjna funkcja moralności.

Hard Cases. Walidacyjna i derogacyjna funkcja moralności. Hard Cases. Walidacyjna i derogacyjna funkcja moralności. HARD CASE tzw. trudny przypadek stosowania prawa > brak jednoznacznej normy, która została wytworzona przez określony autorytet >przypadki trudności

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z języka angielskiego obowiązujący od roku szkolnego 2009/2010 (nowa podstawa programowa)

Przedmiotowy system oceniania z języka angielskiego obowiązujący od roku szkolnego 2009/2010 (nowa podstawa programowa) Przedmiotowy system oceniania z języka angielskiego obowiązujący od roku szkolnego 2009/2010 (nowa podstawa programowa) Co i jak oceniamy na lekcjach języka angielskiego? kompetencje ucznia w zakresie

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH

UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH STUDIUM PRAKTYCZNEJ NAUKI JĘZYKÓW OBCYCH FORMAT EGZAMINU: EGZAMIN CERTYFIKUJĄCY Z JĘZYKA OBCEGO, POZIOM B2 Egzamin sprawdza znajomość języka obcego ogólnego na poziomie

Bardziej szczegółowo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wykładni prawa administracyjnego na kierunku Administracja

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wykładni prawa administracyjnego na kierunku Administracja Katedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 27 września 2018 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wykładni prawa administracyjnego na kierunku Administracja I. Informacje ogólne

Bardziej szczegółowo

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY WIEDZA - Student ma podstawową, uporządkowaną wiedzę z zakresu aparatu pojęciowo-terminologicznego stosowanego w przekładoznawstwie oraz w naukach pomocniczych i pokrewnych,

Bardziej szczegółowo

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY - Student ma podstawową, uporządkowaną wiedzę z zakresu aparatu pojęciowo-terminologicznego stosowanego w przekładoznawstwie oraz w naukach pomocniczych i pokrewnych,

Bardziej szczegółowo

SYLLABUS. Historia języka polskiego. Kierunek: filologia polska. specjalność: nauczycielska / dziennikarska

SYLLABUS. Historia języka polskiego. Kierunek: filologia polska. specjalność: nauczycielska / dziennikarska SYLLABUS Lp. Element Opis 1 2 Nazwa przedmiotu/ modułu Typ przedmiotu/ modułu Historia języka polskiego obowiązkowy 3 Instytut Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki 4 5 Kod przedmiotu/ modułu

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Załącznik nr 2 do Uchwały Nr XXIII 24.5/15 z dnia 25 marca 2015 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów ENGLISH STUDIES (STUDIA ANGLISTYCZNE) studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie

Bardziej szczegółowo

Katedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 4 marca 2013 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

Katedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 4 marca 2013 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Katedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 4 marca 2013 r. Wykładowca: dr Marzena Kordela OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wykładni prawa administracyjnego na kierunku Administracja

Bardziej szczegółowo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Redagowanie tekstów prawnych na kierunku Administracja

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Redagowanie tekstów prawnych na kierunku Administracja Katedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 15 marca 2013 r. Zespół wykładowców: prof. dr hab. Sławomira Wronkowska, dr Mikołaj Hermann OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Redagowanie tekstów

Bardziej szczegółowo

Słowa jako zwierciadło świata

Słowa jako zwierciadło świata SYLLABUS Lp. Element Opis 1 2 Nazwa modułu Typ modułu Słowa jako zwierciadło świata do wyboru 3 Instytut Instytut Nauk HumanistycznoSpołecznych i Turystyki 4 5 Kod modułu Kierunek, specjalność, poziom

Bardziej szczegółowo

Szwedzki dla imigrantów

Szwedzki dla imigrantów Szwedzki dla imigrantów Cel kształcenia Celem kształcenia w ramach kursu Szwedzki dla imigrantów (sfi) jest zapewnienie osobom dorosłym, które nie posiadają podstawowej znajomości języka szwedzkiego, możliwości

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ: GH-P7 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 1) 9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek

Bardziej szczegółowo

K A R T A P R Z E D M I O T U

K A R T A P R Z E D M I O T U Uczelnia Wydział Kierunek studiów Poziom kształcenia Profil kształcenia Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Wydział Prawa i Administracji Kierunek prawno-biznesowy Studia pierwszego stopnia

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 EGZMIN W KLSIE TRZECIEJ GIMNZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZSDY OCENINI ROZWIĄZŃ ZDŃ RKUSZ GH-P7 KWIECIEŃ 2015 Zadanie 1. (0 1) PP Zadanie 2. (0 1) Zadanie 3. (0 1) II. naliza i interpretacja

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Załącznik do uchwały nr 404 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 28 stycznia 2015 r. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Objaśnienie: symbole

Bardziej szczegółowo

Akt administracyjny. A. Akt administracyjny

Akt administracyjny. A. Akt administracyjny Akt administracyjny A. Akt administracyjny Akt administracyjny stanowi władcze jednostronne oświadczenie woli organu wykonującego zadania z zakresu administracji, oparte na przepisach prawa administracyjnego,

Bardziej szczegółowo

Copyright for the Polish edition 2019 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o., Warszawa Copyright 2019 by Marcin Matczak

Copyright for the Polish edition 2019 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o., Warszawa Copyright 2019 by Marcin Matczak Recenzje: prof. dr hab. Andrzej Bator prof. UW dr hab. Mirosław Wyrzykowski Redakcja i korekta: Bogdan Baran Projekt okładki: Katarzyna Juras ISBN 978-83-7383-997-7 Copyright for the Polish edition 2019

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK POLSKI klasa pierwsza. XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Prof. Akademii Krakowskiej. Św. Jana Kantego

WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK POLSKI klasa pierwsza. XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Prof. Akademii Krakowskiej. Św. Jana Kantego WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK POLSKI klasa pierwsza XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Prof. Akademii Krakowskiej Św. Jana Kantego I. Zasady oceniania i sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych Ocenianie

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE

ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE Koło Wiedeńskie Karl Popper Thomas Kuhn FILOZOFIA A NAUKA ZAŁOŻENIA W TEORIACH NAUKOWYCH ZAŁOŻENIA ONTOLOGICZNE Jaki jest charakter rzeczywistości językowej? ZAŁOŻENIA EPISTEMOLOGICZNE

Bardziej szczegółowo

JĘZYK JAKO KOMUNIKAT WYZWANIA I PORADY Z CYKLU: PORADY DYDAKTYKA

JĘZYK JAKO KOMUNIKAT WYZWANIA I PORADY Z CYKLU: PORADY DYDAKTYKA JĘZYK JAKO KOMUNIKAT WYZWANIA I PORADY Z CYKLU: PORADY DYDAKTYKA Definicje komunikacja ruch polegający na utrzymaniu łączności między odległymi od siebie miejscami, odbywający się środkami lokomocji na

Bardziej szczegółowo

OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Humanistyczny. Filologia polska. Studia pierwszego stopnia. ogólnoakademicki. stacjonarne

OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Humanistyczny. Filologia polska. Studia pierwszego stopnia. ogólnoakademicki. stacjonarne pieczątka jednostki organizacyjnej Załącznik Nr 1.11 Uchwały Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 12/2015/2016 z dnia 15 grudnia 2015 r. OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW

Bardziej szczegółowo

Poziom organizacji tekstu

Poziom organizacji tekstu Poziom interakcyjny gramatyki............................ 15 Wstęp............................................... 17 1. Ideacja a interakcja.................................. 21 1.1.Teoria aktów mowy a

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W KLASIE VII PODRĘCZNIK MEINE DEUTSCHTOUR ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W KLASIE VII PODRĘCZNIK MEINE DEUTSCHTOUR ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W KLASIE VII PODRĘCZNIK MEINE DEUTSCHTOUR ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery

Bardziej szczegółowo

SPRAWNOŚĆ MÓWIENIA SPRAWNOŚĆ PISANIA GRAMATYKA I SŁOWNICTWO

SPRAWNOŚĆ MÓWIENIA SPRAWNOŚĆ PISANIA GRAMATYKA I SŁOWNICTWO ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE MEINE DEUTSCHTOUR KL. 8 Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.: rozumienie ze słuchu, pisanie, czytanie,

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE

ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.:, rozumienie ze słuchu, pisanie, czytanie, mówienie oraz tzw.

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE

ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.: rozumienie ze słuchu, pisanie, czytanie, mówienie, oraz tzw.

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent: EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku

Bardziej szczegółowo

Metodologia prowadzenia badań naukowych Semiotyka, Argumentacja

Metodologia prowadzenia badań naukowych Semiotyka, Argumentacja Semiotyka, Argumentacja Grupa L3 3 grudnia 2009 Zarys Semiotyka Zarys Semiotyka SEMIOTYKA Semiotyka charakterystyka i działy Semiotyka charakterystyka i działy 1. Semiotyka Semiotyka charakterystyka i

Bardziej szczegółowo

ćwiczenia 24 zaliczenie z oceną

ćwiczenia 24 zaliczenie z oceną Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Administracja Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Stanisław Stadniczeńko Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów:

Bardziej szczegółowo

OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Nazwa kierunku studiów: ADMINISTRACJA Poziom kształcenia: studia I stopnia profil kształcenia: praktyczny SYMBOLE EFEKTÓW DLA KIERUNKU ADMINISTR ACJA OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA ODNIESIENIE EFEKTÓW

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania osiągnięć uczniów (wymagania konieczne wiadomości i umiejętności): Dostosowane dla wszystkich etapów kształcenia.

Kryteria oceniania osiągnięć uczniów (wymagania konieczne wiadomości i umiejętności): Dostosowane dla wszystkich etapów kształcenia. Kryteria oceniania osiągnięć uczniów (wymagania konieczne wiadomości i umiejętności): Dostosowane dla wszystkich etapów kształcenia. Ocena dopuszczająca: 1. Zna treść omawianych utworów ujętych w podstawie

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII CZĘŚĆ I. Prawo jako przedmiot nauk prawnych Rozdział I. Podstawowe koncepcje prawa... 3 1. Koncepcje prawnonaturalne...

Bardziej szczegółowo

SYLLABUS. Leksykologia i leksykografia

SYLLABUS. Leksykologia i leksykografia SYLLABUS Lp. Element Opis 1 2 Nazwa Typ Leksykologia i leksykografia Obowiązkowy 3 Instytut Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki 4 5 Kod Kierunek, specjalność, poziom i profil PPWSZ-FP-1-45-s

Bardziej szczegółowo

MODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna nauka języka angielskiego: moduł 3

MODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna nauka języka angielskiego: moduł 3 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Program kształcenia, załącznik nr 1. nazwa kierunku FILOLOGIA ANGIELSKA. poziom kształcenia pierwszy. profil kształcenia ogólnoakademicki 4. forma prowadzenia stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Referat: Krytyczne czytanie w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej

Referat: Krytyczne czytanie w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej Propozycje zintegrowanych programów edukacji zatwierdzone przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego odpowiadają założeniom uprzednio opracowanej przez MEN Podstawie programowej kształcenia

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH 7-8

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH 7-8 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH 7-8 Kryteria wymagań na poszczególne oceny cząstkowe Poniżej przedstawione zostały kryteria wymagań na poszczególne oceny cząstkowe, które uczeń może

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu KARTA PRZEDMIOTU / MODUŁU 1. Nazwa przedmiotu: Wstęp do językoznawstwa 2. Kod przedmiotu: FG-6 3. Okres ważności karty: 2014-2017 4. Forma kształcenia: studia

Bardziej szczegółowo

Normy techniczne, normy prawne, przepisy techniczne wzajemne relacje z punktu widzenia prawa administracyjnego

Normy techniczne, normy prawne, przepisy techniczne wzajemne relacje z punktu widzenia prawa administracyjnego Normy techniczne, normy prawne, przepisy techniczne wzajemne relacje z punktu widzenia prawa administracyjnego dr Bogdan Fischer Uniwersytet Jagielloński Zjawisko globalizacji i wyzwania przed administracjami

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z języka polskiego w klasie V

Wymagania edukacyjne z języka polskiego w klasie V Wymagania edukacyjne z języka polskiego w klasie V WYMAGANIA NA OCENĘ CELUJĄCĄ Jak na ocenę bardzo dobrą oraz: -uczeń bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i międzyszkolnych, -posiada rozszerzone

Bardziej szczegółowo

Umysł-język-świat 2012

Umysł-język-świat 2012 Umysł-język-świat 2012 Wykład II: Od behawioryzmu lingwistycznego do kognitywizmu w językoznawstwie Język. Wybrane ujęcia [Skinner, Watson i behawioryzm] Język jest zespołem reakcji na określonego typu

Bardziej szczegółowo

Lex in Tenebris sp. z o.o. sp. k. ul. Wojska Polskiego Sosnowiec

Lex in Tenebris sp. z o.o. sp. k. ul. Wojska Polskiego Sosnowiec Sosnowiec, 25 luty 2019 r. Opinia prawna w sprawie podmiotów uprawnionych do prowadzenia form doskonalenia zawodowego nauczycieli dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych na ten cel w budżetach organów

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE MEINE DEUTSCHTOUR KL.II gimnazjum

ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE MEINE DEUTSCHTOUR KL.II gimnazjum ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE MEINE DEUTSCHTOUR KL.II gimnazjum Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.: rozumienie ze słuchu, pisanie,

Bardziej szczegółowo

Wstęp do prawoznawstwa. Metody wykładni

Wstęp do prawoznawstwa. Metody wykładni Wstęp do prawoznawstwa Metody wykładni 1 Wykładnia prawa W polskiej nauce prawa przyjęło się określać normę prawną mianem wyrażenia językowego; Wysłowienie NP następuje w AN za pomocą języka, który ze

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI NA POSZCZEGÓLNE OCENY I OKRES OCENA CELUJĄCA

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI NA POSZCZEGÓLNE OCENY I OKRES OCENA CELUJĄCA WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI NA POSZCZEGÓLNE OCENY I OKRES OCENA CELUJĄCA otrzymuje uczeń, którego wiadomości i umiejętności znacznie wykraczają poza program języka polskiego

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne język niemiecki dla klas: I, II i III

Wymagania edukacyjne język niemiecki dla klas: I, II i III Wymagania edukacyjne język niemiecki dla klas: I, II i III Wymagania edukacyjne zostały opracowane na podstawie planów wynikowych nauczania języka niemieckiego w szkole ponadgimnazjalnej, które realizuje

Bardziej szczegółowo

Logika i semiotyka. Znak jako jedność signifié i signifiant. Wykład VI: (Ferdynand De Saussure)

Logika i semiotyka. Znak jako jedność signifié i signifiant. Wykład VI: (Ferdynand De Saussure) Logika i semiotyka Wykład VI: Znak jako jedność signifié i signifiant (Ferdynand De Saussure) Językoznawstwo i semiologia Ferdynand de Saussure (1857 1913) językoznawca, semiolog, strukturalista wykłady

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z języka polskiego. dla klasy III gimnazjum

Wymagania edukacyjne z języka polskiego. dla klasy III gimnazjum Wymagania edukacyjne z języka polskiego dla klasy III gimnazjum PO UKOŃCZENIU KLASY III UCZEŃ POWINIEN UMIEĆ : -wyróżnić czasowniki w formie osobowej i nieosobowej, określić formy gramatyczne, odmienić

Bardziej szczegółowo

SPRAWNOŚĆ MÓWIENIA SPRAWNOŚĆ PISANIA GRAMATYKA I SŁOWNICTWO

SPRAWNOŚĆ MÓWIENIA SPRAWNOŚĆ PISANIA GRAMATYKA I SŁOWNICTWO OCENA CELUJĄCA uczeń w pełni rozumie wszystkie polecenia i wypowiedzi nauczyciela formułowane w języku niemieckim i poprawnie na nie reaguje,, przeczytanego tekstu określa jego główną myśl, sprawnie wyszukuje

Bardziej szczegółowo

PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2015/2016 JĘZYK POLSKI

PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2015/2016 JĘZYK POLSKI PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2015/2016 JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Zadanie 1. (0 1) Wymagania szczegółowe 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne

Bardziej szczegółowo

Pojęcie stosowania prawa. Kompetencja do stosowania prawa

Pojęcie stosowania prawa. Kompetencja do stosowania prawa Pojęcie stosowania prawa Pojęcie stosowania prawa W prawoznawstwie stosowanie prawa nie jest pojęciem w pełni jednoznacznym, gdyż konkretny model stosowania prawa może wykazywać szereg cech związanych

Bardziej szczegółowo

Prawo administracyjne. Wprowadzenie do prawa administracyjnego

Prawo administracyjne. Wprowadzenie do prawa administracyjnego Prawo administracyjne Wprowadzenie do prawa administracyjnego ministro, ministrare służyć, wykonywać Stosowany przedrostek ad- wskazuje na celowość działania. Pojęcie Administracja w ujęciu statycznym/organizacyjnym

Bardziej szczegółowo

oznaczenie stosownym symbolem z jakiego obszaru jest efekt kształcenia 1 Symbol efektów kształcenia dla programu kształcenia Efekty kształcenia

oznaczenie stosownym symbolem z jakiego obszaru jest efekt kształcenia 1 Symbol efektów kształcenia dla programu kształcenia Efekty kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku filologia polska, specjalność język literatura kultura, studia II stopnia prowadzonym na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, przyjęte uchwałą Rady Wydziału

Bardziej szczegółowo

Przedstawiony tu obraz sytuacji metodologicznej w lingwistyce ma

Przedstawiony tu obraz sytuacji metodologicznej w lingwistyce ma BARBARA STANOSZ logicznej teorii Przedstawiony tu obraz sytuacji metodologicznej w lingwistyce ma waniu tematu czych niek nych punktach charakter hipotez. zachowania. 196 BARBARA STANOSZ. Opis ten nie

Bardziej szczegółowo

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA POSZCZEGÓLNYCH SPRAWNOŚCI JĘZYKOWYCH

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA POSZCZEGÓLNYCH SPRAWNOŚCI JĘZYKOWYCH OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA POSZCZEGÓLNYCH SPRAWNOŚCI JĘZYKOWYCH Poziom oczekiwanych osiągnięć uczniów w zakresie sprawności rozumienia ze słuchu (listening comprehension) czasem zrozumieć ogólny sens wypowiedzi

Bardziej szczegółowo

Wykaz przedmiotów objętych egzaminami i zaliczeniami w roku akademickim 2014/2015. Rok I, semestr I

Wykaz przedmiotów objętych egzaminami i zaliczeniami w roku akademickim 2014/2015. Rok I, semestr I Wykaz przedmiotów objętych egzaminami i mi w roku akademickim 2014/2015 KIERUNEK: FILOLOGIA Rok I, semestr I 3. Wstęp do literaturoznawstwa Z 30 3 4. Historia literatury rosyjskiej 5. Gramatyka opisowa

Bardziej szczegółowo

OCENA CELUJĄCA INNE UMIEJĘTNOŚCI I FORMY ROZUMIENIE TEKSTU SPRAWNOŚĆ MÓWIENIA SPRAWNOŚĆ PISANIA GRAMATYKA I SŁOWNICTWO

OCENA CELUJĄCA INNE UMIEJĘTNOŚCI I FORMY ROZUMIENIE TEKSTU SPRAWNOŚĆ MÓWIENIA SPRAWNOŚĆ PISANIA GRAMATYKA I SŁOWNICTWO OCENA CELUJĄCA ROZUMIENIE TEKSTU SŁUCHANEGO/CZYTANEGO SPRAWNOŚĆ MÓWIENIA SPRAWNOŚĆ PISANIA GRAMATYKA I SŁOWNICTWO INNE UMIEJĘTNOŚCI I FORMY AKTYWNOŚCI uczeń w pełni rozumie wszystkie uczeń tworzy wypowiedzi

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKACJA W BIZNESIE

KOMUNIKACJA W BIZNESIE 1 KOMUNIKACJA W BIZNESIE Komunikowanie wywodzi się z łacińskiego communicatio, to znaczy doniesienie, komunikat, ale wówczas wskazujemy na rzecz, a nie na czynność. Słuszne jest zatem odwołanie się do

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Wiesławy Chyżyńskiej

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Wiesławy Chyżyńskiej dr hab. Maria Katarzyna Lasatowicz, prof. UO Opole, 30.06.2017 r. Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytet Opolski pl. Staszica 1 45-052 Opole Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Wiesławy Chyżyńskiej Die

Bardziej szczegółowo

IDEOLOGIA, POSTAWA A KOMUNIKACJA

IDEOLOGIA, POSTAWA A KOMUNIKACJA Aleksy Awdiejew Uniwersytet Jagielloński IDEOLOGIA, POSTAWA A KOMUNIKACJA Opublikowano w: Ideologie w słowach i obrazach, red. Irena Kamińska-Szmaj, Tomasz Piekot, Marcin Poprawa, Wrocław 2008 PRAGMATYCZNY

Bardziej szczegółowo

Gramatyka kontrastywna polsko-angielska. III rok filologii angielskiej studia niestacjonarne I stopnia, semestr II. Profil ogólnoakademicki 2012-2013

Gramatyka kontrastywna polsko-angielska. III rok filologii angielskiej studia niestacjonarne I stopnia, semestr II. Profil ogólnoakademicki 2012-2013 PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE I. KARTA PRZEDMIOTU: Gramatyka kontrastywna polsko-angielska III rok filologii angielskiej studia niestacjonarne I stopnia, semestr II Profil ogólnoakademicki 2012-2013 CEL PRZEDMIOTU

Bardziej szczegółowo

MODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna nauka języka angielskiego: moduł 1

MODUŁ KSZTAŁCENIA: Praktyczna nauka języka angielskiego: moduł 1 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. Program kształcenia, załącznik nr. nazwa kierunku FILOLOGIA ANGIELSKA. poziom kształcenia pierwszy 3. profil kształcenia ogólnoakademicki 4. forma prowadzenia stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Spis treści. ROZDZIAŁ 2 Wzajemne oddziaływanie między leksykonem a innymi środkami służącymi kodowaniu informacji... 67

Spis treści. ROZDZIAŁ 2 Wzajemne oddziaływanie między leksykonem a innymi środkami służącymi kodowaniu informacji... 67 Spis treści Wykaz skrótów... 11 Przedmowa... 15 Podziękowania... 17 ROZDZIAŁ 1 Wprowadzenie: założenia metodologiczne i teoretyczne... 19 1. Cel i układ pracy...... 19 2. Język jako przedmiot badań...

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Wstęp do prawoznawstwa. Wydział Prawa i Administracji. Zakład Teorii Prawa i Doktryn Polityczno-Prawnych

SYLABUS. Wstęp do prawoznawstwa. Wydział Prawa i Administracji. Zakład Teorii Prawa i Doktryn Polityczno-Prawnych SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej przedmiot Kierunek studiów

Bardziej szczegółowo

Kryteria wymagań na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla klasy VII OCENA CELUJĄCA

Kryteria wymagań na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla klasy VII OCENA CELUJĄCA Kryteria wymagań na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla klasy VII OCENA CELUJĄCA uczeń w pełni rozumie wszystkie uczeń tworzy wypowiedzi uczeń bez żadnych trudności uczeń bezbłędnie stosuje uczeń

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR 1 DO PZO - ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY

ZAŁĄCZNIK NR 1 DO PZO - ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY ZAŁĄCZNIK NR 1 DO PZO - ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.: rozumienie ze słuchu, pisanie, czytanie, mówienie,

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 11 W JAWORZNIE NA PODSTAWIE PODRĘCZNIKA MEINE DEUTSCHTOUR 3

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 11 W JAWORZNIE NA PODSTAWIE PODRĘCZNIKA MEINE DEUTSCHTOUR 3 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 11 W JAWORZNIE NA PODSTAWIE PODRĘCZNIKA MEINE DEUTSCHTOUR 3 ROZUMIENIE TEKSTU SŁUCHANEGO / CZYTANEGO uczeń w pełni rozumie wszystkie

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY Tabela odniesienia kierunkowych efektów kształcenia do charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

EFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA. WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.)

EFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA. WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.) EFEKTY UCZENIA SIĘ - JĘZYKOZNAWSTWO FILOLOGIA RUMUŃSKA STUDIA I STOPNIA WSTĘP DO NAUKI O JĘZYKU (I r.) ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Stosunki Międzynarodowe. Poziom studiów: studia drugiego stopnia. Profil: ogólnoakademicki

Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Stosunki Międzynarodowe. Poziom studiów: studia drugiego stopnia. Profil: ogólnoakademicki Instytut Politologii Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Opolski Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Stosunki Międzynarodowe Poziom studiów: studia drugiego stopnia Profil: ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Politologia. Poziom studiów: studia pierwszego stopnia. Profil: ogólnoakademicki

Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Politologia. Poziom studiów: studia pierwszego stopnia. Profil: ogólnoakademicki Instytut Politologii Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Opolski Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Politologia Poziom studiów: studia pierwszego stopnia Profil: ogólnoakademicki Objaśnienie

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent: EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku

Bardziej szczegółowo

OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)

OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)

Bardziej szczegółowo

Kryteria wymagań na poszczególne oceny do podręcznika Meine Deutschtour do języka niemieckiego do klasy VII

Kryteria wymagań na poszczególne oceny do podręcznika Meine Deutschtour do języka niemieckiego do klasy VII Kryteria wymagań na poszczególne oceny do podręcznika Meine Deutschtour do języka niemieckiego do klasy VII uczeń w pełni rozumie wszystkie polecenia i wypowiedzi nauczyciela formułowane w języku niemieckim

Bardziej szczegółowo

RODZAJE ARGUMENTÓW W DYSKURSIE PRAWNICZYM

RODZAJE ARGUMENTÓW W DYSKURSIE PRAWNICZYM ARGUMENTACJA PRAWNICZA WYKŁAD III Pytania: 1/ jakie są konsekwencje tezy open texture of law? 2/ czy możliwe jest sformułowanie wzorów rozstrzygania problemów prawnych? dyskurs dogmatycznoprawny 3/ do

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLASY II GIMNAZJUM

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLASY II GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLASY II GIMNAZJUM STOPIEŃ CELUJĄCY Rozumienie ze słuchu: bezbłędne rozumienie tekstu, uczeń potrafi zrozumieć ogólny sens i kluczowe informacje różnorodnych

Bardziej szczegółowo

JĘZYK NIEMIECKI - ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE

JĘZYK NIEMIECKI - ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE JĘZYK NIEMIECKI - ZAKRES WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Ocena bieżąca postępów ucznia uwzględnia wszystkie cztery sprawności językowe, tj.: rozumienie ze słuchu, pisanie, czytanie,

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW KLASY SZÓSTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NA LEKCJACH JĘZYKA NIEMIECKIEGO

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW KLASY SZÓSTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NA LEKCJACH JĘZYKA NIEMIECKIEGO PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW KLASY SZÓSTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NA LEKCJACH JĘZYKA NIEMIECKIEGO (napisano w oparciu o podręcznik pt.: Der, die, das dla klasy szóstej szkoły podstawowej) dopuszczający

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA KLASY 7 W ROKU SZKOLNYM 2017/2018. PODRĘCZNIK Meine Deutschtour.

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA KLASY 7 W ROKU SZKOLNYM 2017/2018. PODRĘCZNIK Meine Deutschtour. Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA KLASY 7 W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 PODRĘCZNIK. OCENA CELUJĄCA uczeń w pełni rozumie uczeń tworzy uczeń bez żadnych uczeń bezbłędnie stosuje uczeń posiadł wiedzę i wszystkie polecenia

Bardziej szczegółowo