Temat: Aspekty etyczno-moralne zapłodnienia in vitro.

Transkrypt

1 Scenariusz lekcji interdyscyplinarnej z biologii i religii w klasach szkoły ponad gimnazjalnej. Jest to lekcja otwarta, inscenizacja teatralna, w której widzami są wszyscy uczniowie szkoły wraz z nauczycielami. Proponujemy przeprowadzenie takiej lekcji w dniu 24 marca, gdy obchodzony jest Narodowy Dzień Życia, lub 25 marca w Dzień Świętości Życia. Akcja inscenizacji toczy się w 3 miejscach: w domu, w klinice, na konferencji naukowej. Temat: Aspekty etyczno-moralne zapłodnienia in vitro. Cel ogólny: Przybliżenie uczestnikom zajęć problematyki związanej z zagadnieniem procedury in vitro; Cele operacyjne: - Uczeń poznaje pojęcia: - zapłodnienie in vitro, naprotechnologia; - próbuje wyjaśnić dlaczego są to problemy natury medyczno-moralnej; - poznaje i analizuje zdanie genetyka, prawnika oraz Kościoła; - Uczeń rozumie: - wagę problemu nienaruszalności i godności poczętego życia; - buduje w sobie postawę obrońcy życia; - rozumie nauczanie Kościoła dotyczące wartości i nienaruszalności życia ludzkiego; - Uczeń działa: - odważnie opowiada się po stronie prawdy na temat życia ludzkiego; - przestrzega w swoim życiu zasad moralnych; - przyjmuje nauczanie Kościoła i umie uzasadnić swoje stanowisko; Metody: - wykład, inscenizacja, pokaz, ewaluacja; Środki dydaktyczne: projektor, ekran, teksty źródłowe, kartki, tablica, komputer; film dostępny pod adresem: pobieranie rozpoczyna się po wybraniu opcji Slow Download

2 Wprowadzenie (katecheta, nauczyciel) Powitanie i modlitwa w intencji poszanowania życia ludzkiego. Prowadzący zajęcia informuje, że: 25 marca każdego roku w Uroczystość Zwiastowania Pańskiego cały katolicki świat przeżywa Dzień Świętości Życia. W tym dniu w sposób szczególny spoglądamy nie tylko na własne życie, które jest wielkim darem Stwórcy, ale jest to okazja, aby zatroszczyć się o życie najbardziej bezbronnych, poczętych ale jeszcze nienarodzonych istot ludzkich. Poruszany problem in vitro jest w środowisku uczniowskim zagadnieniem znanym aczkolwiek nie zawsze prawidłowo rozumianym. Dlatego zaproponowana lekcja, łącząca problemy biologii, medycyny i etyki, jest doskonałym momentem, w którym mamy możliwość dokonania weryfikacji własnych przemyśleń i ustosunkowania się do wyżej wymienionych tematów. W dzisiejszych czasach pojawił się bolesny problem dotykający coraz więcej młodych małżeństw, a mianowicie niepłodność. Grupa małżeństw, która nie może mieć dzieci jest coraz większa. Z uwagi na znaczną częstość występowania niepłodność stała się problemem społecznym i stanowi zarazem istotny problem kliniczny. Może to dotyczyć także was w przyszłości. Szukanie sposobu jej leczenia, rodzaju pomocy w przyjściu na świat upragnionego dziecka, to główne cele medycyny rozrodu człowieka. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami leczenie niepłodności winno być uwieńczone narodzinami zdrowego dziecka. Jako ludzie jeszcze bardzo młodzi, jesteście ludźmi przyszłości przed wami decyzje, które musicie podjąć, a które zaważą na całym waszym dorosłym życiu. Czy łatwo jest podejmować dobre decyzje? Dzisiejsze spotkanie jest próbą wejścia w ten proces. Patrząc na przygotowaną inscenizację zwróćmy uwagę jak wiele możliwości technicznych z pominięciem zasad etyki proponuje współczesny świat. Za tymi scenariuszami kryją się postawy negujące godność ludzką. Spróbujcie wykorzystać ten czas, by zrozumieć trudny problem niepłodności i umieć w przyszłości dokonywać właściwych wyborów? Czy jedynym rozwiązaniem, jak sądzi większość, jest in vitro? A może istnieje jakaś inna możliwość. Rozwinięcie: Wczujmy się w sytuację małżeństwa, które bezskutecznie od kilku lat oczekuje na upragnione dziecko. Pomogą nam zrozumieć tę sytuację wasi koledzy odgrywający rolę małżonków - Kariny i Arka

3 Inscenizacja: Dom - Karina w magazynie kolorowym ogląda zdjęcia dzieci Żona: Być matką - dlaczego tyle kobiet doświadcza tego stanu tylko nie ja? Dlaczego nie możemy być rodzicami? Mąż Tak, to prawda, ale wiesz kochanie mam dla nas fantastyczną propozycję, znalazłem rozwiązanie naszych kłopotów. To będzie nasza tajemnica. Zobacz (podaje jej ulotkę reklamującą klinikę in vitro) Żona - musimy tam pojechać. W tej klinice na pewno nam pomogą! Wreszcie będziemy mieć dziecko! Filmik Lekarz: Witam Państwa serdecznie w naszej klinice. Zapewne Państwo chcą się dowiedzieć jaka istnieje możliwość pomocy małżeństwom borykającym się z niepłodnością. Są następujące sposoby: 1-nadzór nad naturalnym cyklem kobiety 2-współżycie naturalne zostaje zastąpione inseminacjami 3-metoda zapłodnienia pozaustrojowego, czyli program in vitro Rozumiem, że Państwo zainteresowani są trzecim sposobem. W Polsce pierwsze dziecko poczęte w wyniku zastosowania metody in vitro przyszło na świat w 1987 r. Od tego czasu w naszym kraju urodziło się ok. 30 tys. dzieci. Arek: -proszę nam objaśnić na czym polega procedura in vitro Lekarz: - w obrębie programu wyróżniamy 2 etapy: pierwszy farmakologiczny, podajemy leki kobiecie, aby doprowadzić do pojawienia się pęcherzyków Graafa w jajnikach. W pęcherzykach są zawarte komórki jajowe. Następnie to etap biotechnologiczny: pacjentka poddana jest punkcji jajników, w czasie której wydobywa się poza jej organizm komórki jajowe z uzyskanych uprzednio pęcherzyków. Potem komórki jajowe łączone są z plemnikami. Poczęte istoty ludzkie przenoszone są do inkubatorów, gdzie następuje tzw. hodowla ludzkich zarodków. W 2,3 lub 5 dobie wybiera się najlepiej rokujące do dalszego życia zarodki, przeważnie dwa, by następnie dokonać transferu do jamy macicy. Pozostałe zarodki są zamrażane w temperaturze -190 stopni Celsjusza. Mrożenie jest procesem, w którym ginie część zarodków. Jest to negatywny etycznie aspekt programu in vitro.

4 Karina: Co o tym sądzisz Arek? Wydaje mi się to takie instrumentalne! Arek: Kochanie. Porozmawiamy o tym spokojnie w domu. Dziękujemy Panu. Myślę, że wkrótce się zobaczymy. Dom zmęczeni wieczorem włączają telewizor, są świadkami debaty parlamentarnej dowiadują się, że : Karina: Popatrz! O in vitro dyskutują w Polsce prawie wszyscy. Arek: No tak! W stosunku do innych krajów europejskich, w kwestii uregulowań prawnych dotyczących in vitro jesteśmy państwem zdecydowanie zapóźnionym. W wyniku tej debaty okaże się, czy Polska będzie krajem przyjaznym życiu na tym najbardziej delikatnym, początkowym etapie życia człowieka czy nie. Jesteśmy świadkami tworzenia się bioprawa. Karina: Arek, pamiętasz, wczoraj w ogłoszeniach parafialnych nasz ksiądz mówił o jakiejś konferencji, chyba o in vitro. Arek: Faktycznie, to może pójdziemy? Karina: Tak, tak! Pójdźmy! Karina: Chyba dobrze trafiliśmy, ta konferencja to chyba tu? Arek: Tak, zobacz! Konferencja naukowa: Życie w rękach techników Karina: Ale zobacz, tu jest coś ciekawego! Naprotechnologia, posłuchajmy o czym rozmawiają? Film Naprotechnologia Następnie już w domu; Karina: Wiesz kochanie, super, że byliśmy na tej konferencji. Wiele nas to nauczyło. Prelegenci wspaniale argumentowali swoje stanowiska. Poczytajmy jeszcze, co zawierają ulotki, które zabrałam i co jest na tych płytkach. Jeden z prelegentów je rozdawał. Arek: Od kiedy pojawił się temat uregulowań prawnych dotyczących in vitro, za koniecznością przyjęcia w Polsce ustawodawstwa biotycznego w tej kwestii konsekwentnie wypowiada się Konferencja Episkopatu Polski (KEP). Biskupi powołali Zespół Ekspertów (KEP) ds. Bioetycznych, którego kierownictwo powierzyli abp. Henrykowi Hoserowi. W jednym z wystąpień stwierdził on, że: poczęcie dziecka ma być dziełem jego rodziców, a nie dziełem techników. Karina: Słuchaj, wynika z tego, że w naszym kraju faktycznie zaczyna tworzyć się bioprawo. Arek: Posłuchaj dalej: Przez lata w Polsce działano w pewnej pustce prawnej, według zasady: to co nie jest zabronione jest dopuszczalne. Oznaczało to całkowity brak reguł w tym zakresie. Jeżeli mówimy o bioprawie to nie ma odwrotu od wartości, takich jak

5 godność osoby ludzkiej, prawo do życia, ochrony zdrowia czy prawo do rozwoju. Karina: Zobacz tu z kolei informują, że w parlamencie od dłuższego czasu znajduje się kilka projektów ustaw regulujących kwestie in vitro. Jeden z ekspertów Zespołu ds. Bioetycznych stwierdził, że człowiek nie może być traktowany przedmiotowo, a wiec nie może być stawiany na równi z komórką czy tkanką. Ekspertom zależy, by oprócz ustanowienia dobrego prawa ludzie rozumieli dlaczego miałoby ono zakazywać stosowania in vitro i byli wewnętrznie przekonani do jego przestrzegania. Arek: To bardzo ciekawe, nie wiedziałem, że o ile podczas całego procesu legislacyjnego trzeba poszukać kompromisu prawnego, o tyle niedopuszczalne jest szukanie kompromisu moralnego. Byłoby bardzo źle, gdyby technicy i eksperci medyczni mogli decydować o tym, kto z nienarodzonych ma prawo do życia, a kto jest skazany na bycie materiałem do eksperymentów, uśmiercanie czy na zamrażanie. Karina: Jestem zmęczona tymi informacjami, one są sprzeczne z tym, co się powszechnie słyszy. Arek: Zauważ jak trudno jest dotrzeć do prawdy. Karina: Załączmy Internet, zobaczmy co jest tam napisane. O popatrz : Jeden z lekarzy, kierownik Katedry i Kliniki Neonatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, opowiada się przeciwko wprowadzeniu regulacji prawnych zmierzających do wprowadzenia procedury in vitro. W swoim oświadczeniu wydanym do marszałków sejmu i senatu napisał: jako katolik uznaję wszystkie argumenty Kościoła Katolickiego. Jako lekarz i kierownik największej Kliniki Neonatologii w Polsce obserwuję, oprócz radości rodzin z powodu posiadania dziecka w następstwie stosowania metody in vitro, także tragedie będące konsekwencją częstszego występowania ciąży mnogiej z ryzykiem porodu przedwczesnego, zwiększoną częstość przetoczeń krwi między płodami oraz większą liczbę wad wrodzonych, jest znaczny odsetek zachorowań i śmiertelności noworodków. Trzeba poszukiwać innych rozwiązań zmierzających w kierunku zapobiegania i leczenia niepłodności. Zapłodnienie in vitro nie jest leczeniem niepłodności. Właściwym kierunkiem w leczeniu niepłodności jest naprotechnologia Arek: Tak? To o tym słyszeliśmy na konferencji! Sprawdź jeszcze raz dokładnie, co to znaczy? Karina: Naprotechnologia to Technologia Naturalnej Prokreacji (ang. Natural Procreative Technology). Jest to nowa dyscyplina nauk medycznych w zakresie zdrowia ginekologiczno - prokreacyjnego. Polega na kompleksowym wykorzystaniu najnowszych osiągnięć medycyny oraz chirurgii we współpracy z naturalnym cyklem menstruacyjnym kobiety. To także propozycja leczenia dla mężczyzn. Arek to jest fantastyczne! Arek: Widzisz, tu jest reklama instruktora tej metody. Popatrz mieszka niedaleko w Tarnowie. Naprocare.. To jest właśnie to czego szukaliśmy.

6 Karina: O! Jest telefon. Proszę zadzwoń kochanie! Arek: Dobrze! Halo! Dzień dobry! Właśnie czytamy w Internecie wasze ogłoszenie, chcielibyśmy umówić się na spotkanie. O już pojutrze, dobrze. Tak oczywiście, będziemy (Telefon do p. Agnieszki, instruktora Naprocare w Tarnowie, umawiają się na wizytę) Karina: Popatrz jest tu jeszcze kilka faktów o in vitro, poczytajmy. Arek: Procedura iv vitro prowadzi do niszczenia życia i kalectwa dzieci. Wiele publikacji naukowych wykazuje, że ogromna większość istot ludzkich poczętych in vitro ginie przed narodzeniem, zaś u tych, które się rodzą występuje wiele wad wrodzonych. Oto tylko cztery wybrane informacje. Karina: Od 60 do 95 procent dzieci poczętych metoda in vitro ginie przed narodzeniem. Jak donosi portal Bio News, w latach w wielkiej Brytani wytworzono ludzkich embrionów w ramach pomocy parom starającym się o dziecko. W tym okresie, według brytyjskiego Urzędu do Spraw Płodności i Embriologii łączna liczba żywych dzieci urodzonych w wyniku in vitro wyniosła Co się takim razie stało z pozostałymi ludzkimi zarodkami? (Jonh Smeaton SPUC; National Directal) Arek: Amerykańskie Stowarzyszenie Medycyny Reprodukcyjnej opublikowało w październiku 2010 roku raport na temat skuteczności in vitro. Badano efektywność kliniki Shady Grove Fertility Center (USA) w latach Analizowano wyniki zapłodnienia komórek jajowych i stwierdzono, że nawet uwzględniając zamrożone istoty ludzkie, może się narodzić tylko ok dzieci. Oznacza to, że ok. 95 procent poczętych In vitro dzieci ginie przed narodzeniem. Arek: Prof. Aleksander Baranow, wiceprzewodniczący Rosyjskiej Akademii Nauk Medycznych we wrześniu 2009 roku w Dumie Państwowej apelował do władz, aby nie refundowały zabiegów in vitro. Powołując się na świadectwa statystyki powiedział, że przy stosowaniu metody in vitro wzrasta ryzyko urodzin dzieci z wadami. W Rosji 75 procent dzieci z probówki rodzi się inwalidami. Jeśli wydajemy pieniądze na in vitro, to od razu powinniśmy szykować pieniądze na opiekę nad inwalidami urodzonymi dzięki tej metodzie. ( ) Światowa Organizacja Zdrowia nie rekomenduje stosowania metody in vitro. Jeśli wiemy, jakie są skutki stosowania tej metody, powinniśmy o nich informować. Metoda ta szkodzi również zdrowiu matki. (za Dziennik Polski ) Karina: Z raportu Instytutu Globalizacji wynika, że we Włoszech tylko jedno na dwadzieścia dzieci poczętych metoda in vitro ma szansę na przeżycie do narodzin. Raport został przygotowany dla Ministerstwa Zdrowia Republiki Włoskiej, w celu udokumentowania skuteczności realizacji ustawy z 2004 roku,

7 która miała na celu ochronę życia dzieci poczętych in vitro. Statystyki dokumentują, że z istot ludzkich poczętych poza organizmem matki w 2005 roku narodziło się jedynie W 2007 roku na ponad dzieci przeniesionych z probówki do organizmu matki rozwinęło się tylko ciąż, z czego aż w przypadkach doszło do poronień, a 67 kobiet zdecydowało się na aborcję. Więcej informacji o procedurze in vitro i naprotechnologii dostępne jest w serwisie Internetowym Znajduj duje się tam również aktualna lista lekarzy i instruktorów stosujących naprotechnologię. Zapraszamy do pobierania i zamawiania bezpłatnych materiałów edukacyjnych. Arek: Jak to dobrze, że nie zdecydowaliśmy się na in vitro kochanie. Karina: Posłuchaj, ciekawie mówi na temat tej kwestii nasz ks. bp. Ordynariusz Wikor Skworc: W świetle prawdy, że życie człowieka jest darem Boga, trzeba w kontekście dyskusji wokół techniki in vitro, odpowiedzieć na pytania: -czy naprawdę istnieje prawo do dziecka, które można zestawić z prawem do własnego mieszkania i z wieloma innymi prawami społecznymi? - czy można sprowadzić dziecko jedynie do roli przedmiotu, do którego ma się prawo niezależnie od okoliczności? Pragnienie dziecka jest czymś wspaniałym i godnym pochwały, ale nie oznacza to, że można niejako automatycznie zaakceptować każdy środek prowadzący do realizacji tego nieraz egoistycznego marzenia. (2008 kazanie.?) Benedykt XVI Bóg odsłania człowieka człowiekowi; rozum i wiara współpracują w ukazywaniu mu dobra, byleby chciał je dostrzec. Bez Boga człowiek nie wie dokąd zmierza i nie potrafi nawet zrozumieć kim jest. (Caritas in veritate;75,78) Jan Paweł II Bronić Życia i umacniać je, czcić je i kochać oto zadanie, które Bóg powierza każdemu człowiekowi. (Evangelim vitae 42) Zastosowanie: Dzisiejsza katecheza pokazuje, że obowiązkiem każdego z nas jest bronić życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci. Lekarze jak i biomedyczni pracownicy zobowiązani są nie tylko do biegłości w wykonywaniu procedur leczniczych, ale także do poszukiwania zgodnych z etyką rozwiązań medycznych. Powinniśmy posiadać świadomość, że każda istota ludzka, na każdym etapie rozwoju, ma nienaruszalne prawo do życia oraz do przyjścia na świat w kochającej się rodzinie w sposób szanujący godność rodziców i dziecka. Zakończenie: ewaluacja - młodzież wypełnia karteczki zwrotne