Dlaczego sięgajq po alkohol?

Transkrypt

1 1

2 2

3 Dlaczego sięgajq po alkohol? Skuteczne przeciwdziałanie zjawisku picia alkoholu przez osoby niepełnoletnie wymaga szczegółowego rozpoznania ich motywacji, precyzyjnej odpowiedzi na pytanie: dlaczego sięgają po alkohol? Przede wszystkim sprzyjają temu szybkie i głębokie zmiany w sferze psychicznej i emocjonalnej charakterystyczne dla okresu dojrzewania i przechodzenia w wiek tzw, wczesnej dorosłości obejmujący przedział lat. To okres buntu, poszerzania pola niezależności, chęci samodzielnego decydowania o sobie i swoich działaniach, Bardzo często na zasadzie sprzeciwu wobec zaleceń rodziców czy szkoły, na przekór im, Powszechne w tym wieku staje się zjawisko "sięgania po zakazany owoc", Młodzi ludzie sięgają po napoje alkoholowe w różnych sytuacjach życiowych i z różnych powodów, Dość powszechne jest w tym wieku poczucie samotności, brak umiejętności radzenia sobie ze stresem, czy z negatywnymi emocjami. Alkohol traktująjak eliksir terapeutyczny, 3

4 Piją ci, którzy nie mogą porozmawiać ze swoimi rodzicami, znajomymi lub zwyczajnie nie potrafią poprosić o pomoc. Żyją w osobnym, samotnym świecie swoich problemów i wydaje im się, że nic nie zmieni się na lepsze. Jedynym jasnym punktem w ich życiu staje się moment po wypiciu, gdy ich myślenie i emocje zostają zaburzone, dając poczucie ulgi i wytchnienia. Problemy wówczas znikają lub jawią się jako zupełnie nieistotne. Oczywiście chwilowo, bo przecież alkohol żadnego z nich nie rozwiązuje. Powodem picia może być także fakt, iż alkohol dodaje odwagi. Związane jest to z osłabieniem mechanizmów samokontroli, która zjednej strony pomaga prawidłowo funkcjonować społecznie, z drugiej zaś hamuje zachowania spontaniczne, które często odzwierciedlają rzeczywiste potrzeby. Osoby nieśmiałe, ogarnięte różnego rodzaju lękami, którym trudno jest zaistnieć wśród rówieśników, "wyluzowują się", przestają odstawać od kolegów, nie czują się gorsi, mają śmiałość wyznać komuś miłość, zaprosić do tańca, czy na randkę. Taka metamorfoza daje niezwykłe wzmocnienie i, niestety, staje się podstawą pojawienia się potrzeby powtarzania, czyli ponownego picia. Jeśli młody człowiek raz poczuje się królem, trudno mu potem pogodzić się z rolą anonimowego członka królewskiego dworu. Na picie młodych ludzi wpływ mają także wzięte z życia przykłady. Wielokrotnie od dziecka obserwują zachowania dorosłych, nierzadko swoich rodziców, którzy wiążą specjalne okazje z piciem alkoholu. Dzieci, a potem nastolatki zapamiętują, że napięta na co dzień mama jest wyluzowana, gdy wypije, a tatę najlepiej prosić o kieszonkowe zaraz po tym,jak opróżni trzecie piwo. Bardzo ważna jest również moda na picie. Wchodząc w grupę rówieśniczą, która ma silny wpływ na ich zachowania, młodzi szybko orientują się, że bycie pijanym jest częścią społecznej tożsamości. Wszyscy wokół nich sięgają po alkohol jako element zabawy, więc odmówienie alkoholu wymaga niezwykle silnych uwewnętrznionych wartości i asertywnej postawy. Skrypt dobrej zabawy niemal zawsze zawiera punkt "picie alkoholu". -4

5 Czym to grozi? Sięganie po alkohol przez osoby niepełnoletnie owocuje negatywnymi skutkami dla ich zdrowia oraz rozwoju psychofizycznego. Alkohol nie tylko niszczy zdrowie, ale także - a nawet przede wszystkim - negatywnie wpływa na ogólny rozwój nastolatka, w tym emocjonalny i społeczny. Picie przez dłuższy czas może spowodować rozległe zmiany w mózgu. Alkohol wpływa na funkcjonowanie poszczególnych ośrodków mózgowych, zmieniając aktywność znajdujących się tam receptorów. Zaburza zatem pracę neuroprzekaźników i ich wzajemnego oddziaływania. Ogranicza zdolność uczenia się, zapamiętywania i logicznego rozumowania. Jest źródłem trudności w nauce i przeszkadza w dalszej edukacji i karierze zawodowej. Dzieciństwo i okres dorastania to czas kształtowania się osobowości, pojawiania planów i marzeń. Wizja świata pod wpływem alkoholu jest jednak zafałszowana, a obraz siebie zniekształcony. Budowanie planów i podejmowanie ważnych decyzji nie ma zatem odniesienia do rzeczywistości, w konsekwencji konfrontacja z realną sytuacją staje się źródłem frustracji i rozczarowań. Niejednokrotnie młodzi, inteligentni ludzie rezygnują z ambitnych celów i marzeń, a czas, który powinien być okresem intensywnego nabywania wiedzy i doświadczeń,jest marnowany. Młodzi uczą się kojarzyć przyjemne stany z alkoholem. Staje się to także wyuczonym sposobem reagowania na negatywne emocje i trudne sytuacje. Zamiast doskonalić mechanizmy samokontroli emocjonalnej i zachowania, zamiast nabywać konstruktywne sposoby radzenia sobie z konfliktami i korzystać z nich, traktują picie jako najlepszy sposób rozładowania emocji. Polepszenie nastroju dzięki alkoholowi jest proste i szybkie. Znika zatem jakakolwiek motywacja, by zmieniać i rozwijać swoje życie w inny sposób. Sporadyczne myśli o tym, że może lepiej to robić bez użycia alkoholu, zostają natychmiast wyparte przez mechanizm chorobowy zwany systemem iluzji i zaprzeczeń. Jest on niezwykle pomocny w utrzymaniu uzależnienia i izolowaniu młodego człowieka od rzeczywistości. - 5

6 Rola rodziny i wychowania w niej Według zgodnej opinii psychologów rozwojowych i społecznych rodzina i sposób jej funkcjonowaniajest jednym z kluczowych czynników zarówno sprzyjających, jak i przeciwdziałających zjawisku picia alkoholu przez małoletnich. Badania amerykańskie wykazują, iż dzieci wychowujące się w rodzinach, w których jedno (lub oboje) z rodziców nadużywa alkoholu są do 10 razy bardziej skłonne do wczesnego sięgania po alkohol. Niezależnie od takich, ocierających się często o patologię, zjawisk rodzina jest szczególnie predestynowana to tego, by chronić nieletnich przed wczesnym piciem. Jak powinna funkcjonować, by skutecznie realizować to zadanie? Poniżej zestaw podstawowych zaleceń dla Rodziców. Warto wziąć sobie do serca ten katalog rodzicielskich zachowań, które mogą w najbardziej efektywny sposób zapobiec sięganiu przez dzieciaki po alkohol. Rodzice, to Wasze zadanie! OKIEM EKSPERTA MAŁGORZATA OHME /..; psycholog rozwojowy, psychoterapeuta dziecięcy i rodzinny, wykładowca Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. 1. Nie musicie mieć dowodów na to, że Wasze dziecko pije, aby zacząć z nim rozmawiać o alkoholu. 2. Ustalcie z nim jasne zasady dotyczące alkoholu. Powiedzcie, jakie będą konsekwencje złamania zasad. Spiszcie kontrakt i podpiszcie się pod nim. 3. Pogadajcie z dzieckiem o ryzyku związanym z piciem alkoholu. Zapytajcie, co ono wie na ten temat, poszukajcie razem informacji. Spiszcie najważniejsze punkty i powieście kartkę w widocznym miejscu, np. na lodówce. -6

7 4. Podajcie dziecku przykłady znanych osób, które zniszczyły sobie życie i karierę przez alkohol. Poczytajcie wspólnie ich biografie. Porozmawiajcie o nich. 5. Nie pytajcie o zachowania znajomych na imprezie, bo zapewne dziecko ze strachu, że zabronicie mu wychodzić, i tak nic ci nie powie. Mówcie o tym, o czym wiecie i podkreślcie, że rozumiecie,jaktrudno jest czasem odmówić picia alkoholu w takich "zabawowych" okolicznościach. Porozmawiajcie o tym,jak Wasze dziecko może zachować się w sytuacji, gdy na imprezie zetknie się z alkoholem: jak odmówić, jak inaczej umilić sobie zabawę robiąc np. koktajle bezalkoholowe. 6. Mówcie o wzajemnym zaufaniu. Zadeklarujcie, iż zdajecie sobie sprawę, że ani Wasze dziecko, ani Wy nie chcecie stwarzać sytuacji, w której będziecie musieli stosować nadmierną kontrolę. Zapewnijcie swoje dziecko, że mu ufacie i że to poczucie zaufania między Wami jest bardzo ważne. Porozmawiajcie o tym, jak trudno jest zbudować zaufanie i jak łatwo je zniszczyć. 1. Pamiętajcie, że jako rodzice jesteście dla swojego dziecka przykładem. Nie nadużywajcie alkoholu w obecności dziecka i nie pokazujcie mu, że zabawa musi być związana z piciem alkoholu. B. Rozmawiajcie ze swoim dzieckiem. Nie tylko o alkoholu, ale o tym co dzieje się w jego życiu. Bądźcie na bieżąco. Jeśli coś Was niepokoi, porozmawiajcie o tym najpierw z dzieckiem, potem zapytajcie nauczycieli, czy coś złego nie dzieje się w szkole. Jeśli macie dobre kontakty ze znajomymi Waszego dziecka, zapytajcie także ich. 9. Zawsze zwracajcie uwagę na postawę,jaką przyjmujecie w rozmowie z dzieckiem. Nie oskarżajcie, nie atakujcie, bądźcie zawsze po stronie Waszego dziecka. Nawet wówczas, gdy popełnia błędy. Tylko wtedy będziecie mieli szansę do niego dotrzeć. Ono musi wiedzieć, że jeśli coś złego się dzieje, to Wy jesteście pierwszymi osobami, które można poprosić o pomoc i od których tę pomoc uzyska w każdej sytuacji. - 7

8 ~ I!teb '4 OKIEM EKSPERTA Rozmowa z Naczelnikiem Wydziału ds. Nieletnich, Patologii i Profilaktyki Biura Prewencji Komendy Głównej Policji. Jak z punktu widzenia Policji wygląda problem spożywania alkoholu przez osoby niepełnoletnie? Należy zauważyć, że zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich spożywanie alkoholu w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, jeśli jest zachowaniem powtarzalnym,jest jednym z przejawów demoralizacji nieletniego. Policja, ujawniając osobę nietrzeżwą, która nie ukończyła 1 B. roku życia, po wykonaniu stosownych czynności, przekazują sprawę do sądu rodzinnego. W przypadku stwierdzenia przez sąd nałogowego używania alkoholu, może on orzec umieszczenie nieletniego w zakładzie leczniczym. Od dwóch lat skala tego zjawiska wydaje się zmniejszać. Z czego może to wynikać? Trudno autorytatywnie mówić o zmniejszaniu skali problemu. Jak wynika z policyjnych danych ujawniamy mniej osób nietrzeżwych, które nie ukończyły 1 B lat. Jest to wynikiem licznych działań profilaktycznych i edukacyjnych podejmowanych m.in. przez Policję, w tym skierowanych do sprzedawców napojów alkoholowych, jak np. kampania "Pozory mylą, dowód nie" oraz małoletnich i ich rodziców. Dlaczego stan nietrzeżwości u osoby nieletniej wydaje się szczególnie sprzyjać popełnianiu przestępstw najcięższej kategorii? Alkohol powoduje zanik hamulców emocjonalnych, wyzwala agresję i dlatego jest istotnym czynnikiem kryminogennym. Młody człowiek, który spożywa alkohol naraża się na podejmowanie działań niezgodnych z prawem, których później nie pamięta i nie jest w stanie cofnąć czasu, choć nierzadko bardzo by tego chciał. Czy Policja odnotowuje nasilanie się zjawiska tzw. picia na umór? Dla Policji, w tym specjalistów ds. nieletnich, istotny jest sam fakt spożywania napojów alkoholowych przez osoby, które nie ukończyły 1 B roku życia. Z całą stanowczością mówimy "nie" takim zachowaniom, choćby były to najmniejsze ilości spożywanego alkoholu. Tzw. picie na umór stwarza dodatkowo dla młodych ludzi poważne zagrożenie dla ich zdrowia i życia oraz zwiększa ryzyko stania się ofiarą przestępstwa, w tym kradzieży, zgwałcenia, pobicia, a także wypadku komunikacyjnego. -8

9 Nietrzeźwi nieletni - skala zjawiska W kategoriach statystycznych skalę picia alkoholu przez osoby niepełnoletnie najlepiej ilustrują dane gromadzone przez Policję. Kategoriami ujmowanymi w policyjnych statystykach jest liczba ujawnionych nietrzeźwych osób do 18 roku życia oraz liczba osób do 18 roku życia dowiezionych przez Policję do izb wytrzeźwień. Poniższe wykresy pokazują. iż szczególne nasilenie zjawiska miało miejsce w Od dwóch lat liczba nietrzeżwych ujawnionych przez Policję spada. przy czym w 2010 r. był to spadek znaczący - o 22% w stosunku do 2009 r. Podobnie rzecz ma się w przypadku liczby nieletnich dowiezionych przez Policję do izb wytrzeżwień. Liczba ujawnionych przez Policję nietrzeżwych osób do 18 roku życia

10 Liczba osób do 18 roku życia odwiezionych przez Policją do izb wytrzeźwień Nietrzeźwi nieletni a przestępczość Stan nietrzeźwości u osoby niepełnoletniej szczególnie sprzyja wzrostowi agresywności i jest źródłem zachowań patologicznych. Według danych Komendy Głównej Policji w 2010 r. wśród przebadanych na stan trzeźwości nieletnich sprawców czynów karalnych udział nietrzeźwych w wybranych kategoriach przestępstw przedstawiał się następująco: rodzaj przestępslva udział nietrzeźwych wśród przebadanych nielełnich z~bójst\\'o z~wałcenie uszkodzenie rzeczy przestępstwa przeciwko fljnkcjonariuszornjlubuczn)'m ,9% ,3% ,9% ,0% 10

11 11

12 12