Recenzja książki Wstęp do socjologii Norman Goodman.

Transkrypt

1 Praca zaliczeniowa z socjologii Recenzja książki Wstęp do socjologii Norman Goodman.

2 Socjologia jest bardzo zróżnicowaną dyscypliną nauki. Książka Normana Goodmana w sposób bardzo przystępny wprowadza czytelnika w świat socjologii. W pierwszym rozdziale autor zapoznaje nas z problematyką, którą zajmują się nauki społeczne takie jak: ekonomia, antropologia, nauki polityczne i psychologia. Socjologia w porównaniu do nich jest stosunkowo młodą nauką. Chociaż niektóre koncepcje socjologiczne sięgają starożytności, systematyczne próby zrozumienia i wyjaśnienia zachowań społecznych podejmowane są dopiero od początków X I X wieku. Dzieje się tak, ponieważ ludzie żyjący w społeczeństwach stabilnych są mniej skłonni do rozważań nad strukturą społeczną własnego środowiska, niż ludzie w społeczeństwach niestabilnych. Wśród osób mających duży udział w rozwoju socjologii można wymienić takie osoby jak: August Comte, Herbert Spencer, Karol Marks, Emil Durkheim, Max Weber, Georg Simmel. Dowiadujemy się także, iż współczesna socjologia opiera się na teoriach makropoziomowych i mikropoziomowych. Wartość socjologii zależy jednak nie tylko od teorii, jakie są tworzone w celu wyjaśnienia związków międzyludzkich, ale także od sposobu, w jaki te teorie odnoszą się do tego, co dzieje się na świecie. Tak więc socjologia jest ściśle związana z badaniami sprawdzającymi jej teorie. Teorie i badania socjologiczne są odrębnymi obszarami. Każda z nich

3 jest niezbędna, aby podejmowane działania były trafne. Metody badania stosowane przez socjologów muszą być odpowiednie do badanej teorii. Autor przybliża nam ów proces badawczy, wyodrębniając w nim takie części jak: zdefiniowanie problemu, przegląd literatury, formułowanie hipotez, rozważenie kwestii etycznych, wybór projektu badawczego, zbieranie danych, analiza danych i wyciągnięcie wniosków. Poznajemy także, podstawowe metody badawcze, wśród których możemy wymienić eksperymenty, wywiady, obserwacje, analizę wtórną. Prowadzenie badań socjologicznych łączy się z wieloma problemami dotyczącymi strony praktycznej, technicznej i etycznej. Skoncentrowane są one głównie na społeczeństwie czyli zbiorze ludzi o wspólnej kulturze, terytorium, tożsamości. Wśród elementów konstrukcyjnych społeczeństwa istnieją: status, rola i grupy. Większość elementów jest ze sobą powiązana. W rozdziale trzecim czytelnikowi zostają przedstawione główne pojęcia kultury, dowiadujemy się czym ona jest i w jaki sposób poszerza i ogranicza zakresy ludzkiej wolności. Wśród składników kultury możemy wymienić: kulturę materialną kulturę niematerialną /wiedza, przekonania, wartości, normy itp./ Formy kultury są różne, w różnych społeczeństwach, są także różnorodne w obrębie jednego społeczeństwa.

4 Norman Goodman w doskonały sposób przedstawił nam analizę kultury amerykańskiej, wymieniając takie wartości jak: sukces i osiągnięcia, skuteczność i praktyczność, humanitaryzm, rasizm i poczucie grupowej wyższości. Aby przetrwać, każde społeczeństwo musi rozwiązywać ciągle pojawiające się problemy, dbać o fizyczne i emocjonalne potrzeby swoich członków i przekazanie wspólnego dziedzictwa społecznego następnym pokoleniom. Z upływem czasu wykształciły się instytucje społeczne zajmujące się rozwiązywaniem takich problemów. Autor przybliżył nam kilka różnych ujęć teoretycznych społeczeństwa takich jak: socjokulturowa teoria ewolucyjna Gerharda i Jeana Lenskich, strukturalistyczno - funkcjonalistyczne poglądy Talcotta Parsonsa teoria konfliktu Marksa poglądy Maxa Webera. Życie społeczne jest życiem grupowym. Jednostki są ściśle związane z rodzinami, grupami zawodowymi, społecznymi i szkolnymi. Współcześni socjolodzy wyróżniają: grupy pierwotne i wtóre grupy swoje i obce grupy odniesienia W tym rozdziale znajdziemy też informacjem takie jak: analizy tworzenia się grup społecznych ze względu na styczność jednostek ich wspólne poglądy i zainteresowania normy grupowe sposób ich powstawania i oddziaływania charakterystyka organizacji formalnych aspekty struktury grup itp. W rozdziale VI autor zapoznaje nas z procesem socjalizacji. Przedstawiając trwający od dwóch wieków spór na temat tego, co jest ważniejsze w rozwoju istoty ludzkiej, natura czy wychowanie.

5 Opisuje poglądy zwolenników zarówno jednej jak i drugiej teorii. Socjalizacja jest skomplikowanym procesem obejmującym wiele grup, instytucji społecznych i jednostek. Wśród czynników socjalizacji możemy wymienić rodzinę, szkołę, grupę rówieśniczą i mass media. Socjalizacja jest procesem trwającym przez całe życie. W tej części książki znajduje się także wzmianka o szkodliwym wpływie izolacji społecznej na ludzki rozwój. Obecność innych ludzi wpływa na nasze zachowanie w zależności od tego czy są oni jedynie publicznością czy współuczestnikami interakcji społecznej. W pierwszym przypadku przyspieszają oni wykonywanie czynności, a w drugim znacznie przyczyniają się do rozproszenia odpowiedzialności, co może doprowadzić do wstrzymania się od działań. W badaniach nad interakcją bierze się pod uwagę ludzkie działania związane z życiem codziennym. Na ogół większość ludzi w społeczeństwie stosuje się do norm. Zjawiska takie jak morderstwo, gwałt, zdrada i kradzież są karygodne i zabronione. Traktuje się je jako dewiacje czyli odstępstwo od prawa. Socjologiczne wyjaśnienie dewiacji opiera się na dwóch poziomach, mikro i makro. Punktem widzenia teorii kontroli jest to, że zachowania przestępcze wynikają z braku wewnętrznej kontroli jednostki. W tym rozdziale znajdują się również opisy typów przestępstw, aspekty systemu wymierzania sprawiedliwości oraz wyniki badań dotyczących społecznych konsekwencji dewiacji. Jednym z podstawowych problemów wszystkich społeczeństw jest rozdział dóbr społecznych, czyli stratyfikacji społecznej. Jej istnienie prawie we wszystkich społeczeństwach próbowano wyjaśnić za pomocą teorii konfliktu, lub poglądów strukturalistyczno funkcjonalistycznych.

6 W rozdziale X autor przybliżył czytelnikowi pojęcie klasy społecznej. Na pozycję w klasie społecznej wpływają dobra ekonomiczne, prestiż społeczny i dostęp do władzy. Wśród klas społecznych można wyróżnić klasę wyższą, wyższą średnią, niższą średnią, roboczą i niższą. Pozycja w klasie społecznej ma duży wpływ na styl życia i szanse życiowe każdej osoby. Jest ona ściśle związana z długością życia, zdrowiem jednostki, typem wykształcenia, rodzajem życia rodzinnego oraz osobistymi wartościami i postawami. Norman Goodman przedstawia nam w swej książce przybliża nam problemy rasy i etniczności jako postawy nierówności społecznej. Mniejszości etniczne są typową cechą społeczeństwa amerykańskiego i bardzo często stanowią podstawę uprzedzeń i dyskryminacji. Płeć i wiek to dwie najbardziej uniwersalne podstawy stratyfikacji społecznej we wszystkich społeczeństwach. W każdym społeczeństwie inaczej traktuje się kobiety i inaczej mężczyzn. W rozdziale XII autor podsumował kilka reprezentatywnych różnic biologicznych między mężczyzną a kobietą. Omówione zostały psychologiczne dowody na różnice między płciami. Po przeanalizowaniu dowodów nasunął się jeden wniosek, że różnice między mężczyznami a kobietami są raczej rezultatem oddziaływania kultury niż wrodzonych czynników biologicznch. Na szczęście w ciągu ostatnich dziesięcioleci role przypisane płcią znacznie się zmieniły. Coraz więcej kobiet pracuje poza domem. Nadal jednak segregacja płciowa przejawia się w rodzaju wykonywanej pracy. znacznie więcej kobiet rozpoczyna studia i zajmuje się polityką. Wzrasta także ilość mężczyzn biorących udział w opiece nad dzieckiem. Autor wykazał też nieprawdziwość mitu pogorszenia się sprawności intelektualnej i możliwości umysłowych ludzi starszych. W kolejnym rozdziale przybliżona zostaje czytelnikowi podstawowa instytucja we wszystkich społeczeństwach, czyli rodzina. Istnieją różne typy rodziny takie jak : rodzina nuklearna, rodzina

7 poszerzona, rodzina poligamiczna. Istnieją dwa podstawowe typy układów małżeńskich : monogamia i poligamia. Norman Goodman przeanalizował kwestie związane ze współczesną rodziną amerykańską, szczególnie miłością romantyczną i rodzicielstwem, a także przemocą w rodzinie i problemach. Poświęcił nieco uwagi także rozwodom i ponownemu zawieraniu małżeństw. Oprócz rodziny bardzo ważną rolę w socjalizacji zajmuje system edukacji szkoły. Uczą dzieci nie tylko podstawowych rzeczy niezbędnych do funkcjonowania w społeczeństwie, ale także ważny element innowacji kulturowych oraz postępu w dziedzinie nauk przyrodniczych i humanistycznych. Autor zapoznaje czytelników także z amerykańskim systemem szkolnictwa, pokazując problemy takie jak : brak zdyscyplinowania, przemoc w szkołach. Przedstawia kilka rozwiązań. W rozdziale XV czytelnicy mogą zapoznać się z pojęciem religii, jej formami, a typowym związkiem między zmianami społecznymi. Przedstawione jest także sześć najbardziej rozpowszechnionych religii na świecie. A są to chrześcijaństwo, islam, hinduizm, buddyzm, judaizm, konfucjanizm i dziedzictwo judeochrześcijanskie. Kolejnym tematem książki Wprowadzenie do socjologii jest władza i panowanie. Dowiadujemy się, że niektórzy socjologowie rozróżniają władzę prawomocną i nieprawomocną. Wśród podstaw planowania rządów można wyodrębnić: planowanie tradycjonalne planowanie racjonalno-legalne planowanie charyzmatyczne Główną zorganizowaną władzą polityczną w społeczeństwie jest państwo. Każde społeczeństwo ma jakąś strukturę polityczną, jakiś system rządów. Wśród typów struktur ustrojowych można wymienić: monarchię autorytaryzm totalitaryzm Każde społeczeństwo musi mieć dostęp do zasobów niezbędnych do jego przetrwania. Aby rozwiązać ten problem społeczeństwo posiada gospodarkę. Jej rolą jest zdobywanie, produkcja, dystrybucja i sprzedaż niezbędnych towarów i usług.

8 Nowoczesna gospodarka składa się z trzech sektorów: pierwszy sektor dostarcza surowce drugi sektor - przetwarza surowce trzeci sektor - zajmuje się usługami Omówione zostały też dwa idealne typy systemów ekonomicznych, kapitalizm i socjalizm. Bardzo ważnym aspektem życia większości ludzi jest praca. Wywiera ona istotny wpływ na stosunki z innymi, a także samoocenę. Rynek pracy dzielimy na wtórny, podstawowy, samozatrudnienie i bezrobocie. W rozdziale XVIII czytelnicy zapoznają się z pojęciem medycyny. Autor przedstawił społeczne wzorce zdrowia i choroby, zróżnicowane wzorce zdrowotności w Stanach Zjednoczonych zależne od wieku, płci i przynależności do klasy społecznej. Możemy zapoznać się z teoretycznym ujęciem problemów zdrowia i medycyny, zależnością zdrowia od środowiska i stylu życia. Nauka i technika odgrywają jedną z głównych ról w strukturze społeczeństwa. W rozdziale XIX zostają przybliżone czytelnikowi zagadnienia związane z rozwojem nowoczesnej nauki, instytucjonalizacji nauki, ujęcia funkcjonalistów i ujęcia teoretyków konfliktu. Wśród głównych norm niezbędnych do postępu w nauce funkcjonaliści wymieniają : uniwersalizm, naukę jako wspólną własność, bezinteresowność, zorganizowany sceptycyzm. Technika i społeczeństwo wzajemnie na siebie wpływają. Warunki społeczne kierują uwagę na problemy wymagające rozwiązań technicznych, a rozwój techniki stymuluje aktywność techniki. Rozwój i zastosowanie techniki organizują czynniki społeczne, polityczne, ekonomiczne i etyczne. Populacja danego społeczeństwa jest jednym z podstawowych czynników wpływających na strukturę społeczną. Znajdują się one w ciągłym ruchu, mogą rosnąć, maleć i przemieszczać się. Nauka, która bada tendencje zachodzące w obrębie populacji nosi nazwę demografii. Na przyrost ludności może się złożyć:

9 przyrost naturalny czas podwojenia zerowy przyrost ludności Wskaźnik przyrostu naturalnego oblicza się, odejmując od wskaźnika urodzin wskaźnik umieralności. Autor w tym rozdziale omówił światowe tendencje demografii, metody ich wyjaśniania i kwestie polityki ludnościowej. Przytoczył przykład ludności Stanów Zjednoczonych, zmian jakie tam zachodzą i będą zachodziły. W badaniach socjologicznych bardzo ważne miejsce zajmuje zjawisko zachowań zbiorowych. Wśród podstawowych jego cech możemy wymienić: ograniczone, krótkotrwałe działanie społeczne niepewna identyfikacja i granice społeczne słabe lub nowo wytworzone normy społeczne Najbardziej spektakularną formą zachowań zbiorowości jest tłum. Kiedy ludzie znajdujący się w fizycznym oddaleniu, podobnie reagują na jakieś wydarzenie mówimy o zachowaniu masowym. Jak wspomniałam w początkowej części mojej recenzji socjologia jest bardzo zróżnicowaną dyscypliną nauki. Książka Normana Goodmana w doskonały i przejrzysty sposób wprowadza czytelnika w tajniki świata socjologii. Zapoznaje ona osobę czytającą ze sposobami badań socjologicznych, pomaga zrozumieć wciąż zachodzące zmiany w społeczeństwie. Dużym plusem książki jest powiązanie teorii z konkretnymi przykładami. Bardzo pomocne są opracowania znajdujące się na końcu każdego rozdziału i słownik pojęć. Uważam, że tą książkę powinien przeczytać każdy człowiek, nie

10 zależnie, czy jest studentem, czy laikiem. Jest ona bardzo przydatna w zrozumieniu świata i działań zachodzących wokół nas.

11