Czynniki rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminach województwa śląskiego analiza badań ankietowych Wstęp

Transkrypt

1 Grzegorz Karoń, Aleksander Sobota Śląski Klaster Transportu Miejskiego Centrum Rozwoju Transportu Czynniki rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminach województwa śląskiego analiza badań ankietowych Wstęp W ramach działań Śląskiego Klastra Transportu Miejskiego, przeprowadzono wśród jednostek samorządu terytorialnego (JST) województwa śląskiego, ankietowe badania ilościowe i jakościowe w zakresie funkcjonowania systemu publicznego transportu zbiorowego. Badania przeprowadzano w gminach jako jednostkach samorządu terytorialnego (dalej: JST). W artykule, który jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata i powstał podczas realizacji projektu Utworzenie Śląskiego Klastra Transportu Miejskiego, zaprezentowano wybrane wyniki badań sporządzone na podstawie opracowania [1]. 1. Metodyka badań W pierwszym kwartale 2014 przygotowano ankiety, które stanowiły podstawę zbierania informacji o czynnikach rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego z punktu widzenia JST województwa śląskiego. Ankiety te rozesłano drogą elektroniczną, powiadamiając również telefonicznie odpowiednie departamenty/wydziały tych jednostek. Wypełnione ankiety zwróciło 120 JST (rys. 1a), przy czym ich wypełnianie oraz zbieranie wspomagane było dodatkowo konsultacją telefoniczną z ankieterem [1]. W ankiecie zamieszczone zostało między innymi pytanie dotyczące rozwoju systemu transportu zbiorowego, z uwzględnieniem predefiniowanych 23 czynników analizy SWOT oraz z możliwością wskazania przez JST innych czynników, które ich zdaniem należy włączyć do analizy. Badania obejmowały zarówno czynniki ilościowe, np.: liczbę linii komunikacyjnych, liczbę pojazdów transportu zbiorowego, strukturę i lokalizację obiektów generujących ruch, (m.in. gospodarstw domowych podmiotów gospodarczych, obiektów handlowo-usługowych, ośrodków kultury, sztuki, rozrywki sportu i rekreacji, ośrodków nauki i edukacji, ośrodków zdrowia i opieki medycznej), jak również elementy jakościowe, np.: ocenę jakości komunikacji miejskiej (m.in. punktualności, regularności, częstotliwości etc.), ocenę stanu infrastruktury transportu miejskiego (m.in. wyposażenie przystanków, informacja pasażerska). Każdy z czynników podlegał ocenie pod względem wpływu na rozwój systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST, w określonych relacjach (np. sprzyja - nie sprzyja, jest - nie ma, stan dobry - stan zły etc.) oraz analizie polegającej na przypisaniu każdego z czynników do jednej z 4 kategorii czynników strategicznych S, W, O i T, tj.:

2 S (Strengths) mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę w kontekście rozwoju systemu transportu zbiorowego, W (Weaknesses) słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę w kontekście rozwoju systemu transportu zbiorowego, O (Opportunities) szanse: wszystko to co stwarza dla rozwoju systemu transportu zbiorowego szansę korzystnej zmiany, T (Threats) zagrożenia: wszystko to co stwarza dla rozwoju systemu transportu zbiorowego niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej. Szczegółowa analiza wyników dla poszczególnych 120 JST, zawierająca m.in. zestawienie czterodzielnych tabel SWOT oraz analizy czynników SWOT w rozkładzie przestrzennym gmin województwa śląskiego (por. rys. 1b rozkład jednego z czynników strategicznych), zamieszczone zostało w opracowaniu Śląskiego Klastra Transportu Miejskiego [1]. a) b) Rys. 1. Rozkład przestrzenny na tle czterech subregionów województwa śląskiego: a) JST (gminy), do których skierowano ankietę (z podziałem na JST, które udzieliły i które nie udzieliły odpowiedzi), b) JST (gminy), które postrzegają czynnik Struktura sieci transportu miejskiego w gminie/mieście

3 liczba linii komunikacyjnych, liczba przystanków etc. wśród strategicznych czynników S-W-OT, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST 2. Zbiorcze wyniki dla wszystkich JST biorących udział w badaniach ankietowych Wyniki ogólne przeprowadzonej analizy (wartości zbiorcze dla wszystkich JST), będące syntetezą ocen S-W-O-T wybranych czynników przez JST województwa śląskiego, przedstawiono na rysunkach od 2 do 14. Rys. 2. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Struktura sieci osadniczej gminy/miasta lokalizacja gospodarstw domowych, spójność przestrzenna aglomeracji wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) Rys. 3. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Struktura sieci transportu miejskiego w gminie/mieście liczba linii komunikacyjnych, liczba przystanków etc. wśród strategicznych

4 czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) Rys. 4. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Stan infrastruktury transportu miejskiego w gminie/mieście wyposażenie przystanków, informacja pasażerska (w tym Dynamiczna Informacja Pasażerska), etc. wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) Rys. 5. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Opłaty za przejazd komunikacją miejską w gminie/mieście ceny biletów, rodzaje biletów, integracja taryfowa etc. wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %)

5 Rys. 6. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Struktura sieci transportu drogowego (samochodowego) w gminie/mieście liczba dróg i ulic wśród strategicznych czynników S-W-OT, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) Rys. 7. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Warunki ruchu w sieci transportowej w gminie/mieście występowanie spowolnień ruchu, zatorów (korków) wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %)

6 Rys. 8. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Warunki parkowania w gminie/mieście dostępność miejsc parkingowych, opłaty za parkowanie wśród strategicznych czynników S-W-OT, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) Rys. 9. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Struktura obiektów handlowo-usługowych w gminie/mieście rodzaj i lokalizacja obiektów wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %)

7 Rys. 10. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Struktura ośrodków kultury, sztuki, rozrywki sportu i rekreacji w gminie/mieście rodzaj i lokalizacja obiektów, różnorodność oferty dla mieszkańców i gości wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) Rys. 11. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Struktura ośrodków nauki i edukacji w gminie/mieście rodzaj i lokalizacja obiektów, różnorodność oferty dla mieszkańców i gości wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %)

8 Rys. 12. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Struktura ośrodków zdrowia i opieki medycznej w gminie/mieście rodzaj i lokalizacja obiektów wśród strategicznych czynników SW-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) Rys. 13. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Wyludnianie się centrów miast na rzecz suburbanizacji (tzn. przenoszenie się struktury osadczej poza centrum gminy/miasta) wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %)

9 Rys. 14. Ocena oraz postrzeganie przez JST czynnika Promocja transportu miejskiego w gminie/mieście wśród strategicznych czynników S-W-O-T, w kontekście rozwoju systemu publicznego transportu zbiorowego w gminie JST (wartości bezwzględne i względne w %) 3. Podsumowanie Przedstawione wyniki ogólne wartości zbiorcze dla wszystkich JST obrazują znaczne zróżnicowanie i brak spójności przestrzennej uwarunkowań dla funkcjonowania i rozwoju publicznego transportu zbiorowego w poszczególnych gminach województwa śląskiego, z punktu widzenia JST. Zjawisko to wynika z naturalnego zróżnicowania cech zagospodarowania przestrzennego lokalizacji i struktury czynników ruchotwórczych, generujących określone potrzeby przewozowe o charakterze obligatoryjnym i fakultatywnym. Wyniki ogólne potwierdzają również konieczność prowadzania zindywidualizowanych i szczegółowych badań, związanych z rozwojem publicznego transportu zbiorowego w poszczególnych gminach i ich aglomeracjach (np. w konurbacji górnośląskiej, aglomeracji rybnickiej etc), uwzględniających lokalne uwarunkowania strategiczno rozwojowe. Wstępną diagnozę strategiczną, zawierającą wyniki szczegółowej analizy czynników strategicznych SWOT dla poszczególnych gmin (JST), zamieszczono w opracowaniu Śląskiego Klastra Transportu Miejskiego [1]. Należy przy tym pamiętać, że kategoryzacji SWOT dla 23 predefiniowanych czynników dokonywały samodzielnie poszczególne JST, co z jednej strony pozwala założyć, że ocena wykonana została z uwzględnieniem znajomości lokalnej specyfiki, a z drugiej strony nie jest również wykluczony brak doświadczenia w sporządzaniu analizy SWOT, przez osoby wypełniające ankiety. Bibliografia: 1. Karoń G., Sobota A., Mateusiak P.: Analiza stanu istniejącego systemów transportowych w aglomeracji śląskiej, w kontekście kształtowania komodalności i przepustowości sieci transportowej w miastach, na podstawie analizy i weryfikacji badań ilościowych i jakościowych przeprowadzonych przez firmę badawczą

10 w zakresie funkcjonowania systemu transportowego aglomeracji górnośląskiej. Śląski Klaster Transportu Miejskiego, Katowice dr inż. Grzegorz Karoń, dr inż. Aleksander Sobota adiunkci w Katedrze Systemów Transportowych i Inżynierii Ruchu, Wydziału Transportu Politechniki Śląskiej. Członkowie Śląskiego Klastra Transportu Miejskiego.