Spis treści. Mediacja karna jako forma sprawiedliwości naprawczej wystąpienie Prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta...7

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Spis treści. Mediacja karna jako forma sprawiedliwości naprawczej wystąpienie Prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta...7"

Dominika Pluta
6 lat temu
Przeglądów:

2 Spis treści Otwarcie sesji Mediacja karna jako forma sprawiedliwości naprawczej wystąpienie Prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta...7 Mediacja karna jako forma sprawiedliwości naprawczej wystąpienie Komendanta Głównego Policji Andrzeja Matejuka...11 *** Referaty Mediacja jako instytucja sprawiedliwości naprawczej Wojciech Zalewski...22 Za i przeciw mediacji w sprawach karnych na gruncie aktualnej regulacji prawnej Cezary Kulesza...33 O potrzebie zmian obowiązujących regulacji prawnych dotyczących mediacji w sprawach karnych Ewa Bieńkowska...56 O mediacji dla prokuratora Lidia Mazowiecka...73 Bezdroża mediacji 2 Tadeusz Cielecki...79

3 Spis treści *** Dyskusja Słów kilka o wtórnej wiktymizacji, czyli o traktowaniu mediacji jako instrumentu służącego realizacji partykularnych, pozaprawnych interesów uczestników procesu karnego Piotr Starzyński...87 Aneks Dane statystyczne dotyczące mediacji w postępowaniu przygotowawczym...94 Bibliografia Autorzy...109

4 Mediacja karna jako forma sprawiedliwości naprawczej Andrzej Seremet* Jednym z najistotniejszych celów postępowania karnego jest dążenie do osiągnięcia sprawiedliwości naprawczej. Cel ten wynika z powinności określonego zachowania się wobec cierpienia i rozpaczy, a czasem niewyobrażalnej krzywdy człowieka. Szczególnie na prokuratorach spoczywa prawny i moralny obowiązek ochrony osób już raz skrzywdzonych przestępstwem. Obowiązek ten wyrażony został w licznych unormowaniach, zarówno polskich, jak i międzynarodowych. Każdy prokurator, świadomy ideałów i obowiązków związanych ze swoim zawodem, powinien znać nie tylko prawa procesowe oskarżonego i podejrzanego, lecz również prawa człowieka gwarantowane przez normy prawa wewnętrznego i konwencje międzypaństwowe. Prawa te zawarte są w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych, Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Karcie Praw Podstawowych oraz w Konstytucji RP. Wymienione dokumenty mówią o uznaniu przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych prawach wszystkich członków wspólnoty ludzkiej. Źródłem wolności i praw człowieka nie jest więc wyłącznie wola ustawodawcy. Konstytucja RP mówi, że: Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicz- * W imieniu Andrzeja Seremeta wystąpiła zastępca Prokuratora Generalnego Marzena Kowalska. 7

5 Andrzej Seremet nych. To jeden z tych przepisów ustawy zasadniczej, na których oparty jest polski porządek prawny. Do przestrzegania podstawowego prawa do godności zobowiązuje każdego prokuratora ustawa o prokuraturze, stanowiąc w art. 2, że podstawowym zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności. Prokurator strzegąc praworządności musi więc tę godność szanować i chronić. Rolę prokuratora jako strażnika prawa podkreślają także dokumenty Rady Europy i Narodów Zjednoczonych. Rekomendacja Rady Europy dotycząca roli prokuratury w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych przypomina, że wykonując swoje obowiązki prokuratorzy powinni w szczególności szanować i dążyć do ochrony praw człowieka. Z kolei rezolucje Narodów Zjednoczonych zalecają prokuratorom wykonywanie obowiązków z poszanowaniem innego człowieka, zapewnieniem ochrony jego godności oraz przestrzeganiem i dbaniem o prawa każdego. Wskazują, że ściganie i oskarżanie jest ostatecznością po wyczerpaniu postępowania alternatywnego, przede wszystkim mediacji. Znajomość zasad zawartych m.in. w tych dokumentach winna kształtować stosunek prokuratora do każdego człowieka pokrzywdzonego i sprawcy, poszkodowanego i świadka. Przypomina, że obowiązkiem prokuratora jest w ramach nadzoru monitorowanie przestrzegania praw człowieka przez Policję oraz udzielanie jej odpowiednich instrukcji. Prokuratorzy winni pamiętać, że wymierzenie sprawiedliwości zaczyna się już na etapie postępowania przygotowawczego. Podejmują wówczas decyzje, które często przesądzają o przyszłym życiu ofiary. Nie mogą przy tym zapominać, że każdego człowieka należy traktować z godnością i szacunkiem, że człowiek zawsze jest podmiotem i nawet fakt, że bywa on także dla organów procesowych źródłem dowodowym, nie pozbawia go przyrodzonej i niezbywalnej godności. Ofiara przestępstwa zawsze powinna mieć pewność, że prokurator dostrzeże jej cierpienia i, przestrzegając zasad praworządności, podejmie wszelkie możliwe działania na jej rzecz. Zbiór Zasad Etycznych Prokuratora w części dotyczącej zasad relacji do stron stwierdza, że: Prokurator w stosunku do pokrzywdzonego powinien przyjmować jako zasadę, by prowadzone postępowanie karne nie potęgowało przykrych wrażeń wywołanych przestępstwem. Wytworzyć u pokrzywdzonego przekonanie, iż w dochodzeniu krzywd prokurator jest jego sprzymierzeńcem. Okazać współczucie, troskę o perspektywy życiowe osoby dotkniętej przestępstwem. Wykazać dbałość o interesy pokrzywdzonych pozostających w ubóstwie, ułomnych i niezdolnych do dochodzenia swoich roszczeń. 8

6 Mediacja karna jako forma sprawiedliwości naprawczej Mediacja obok naprawienia szkody jest kluczową instytucją sprawiedliwości naprawczej, czyli realizowania polityki karnej nastawionej na ochronę interesów ofiar przestępstw, która współcześnie charakteryzuje większość systemów wymiaru sprawiedliwości karnej na świecie. Liczne dokumenty wskazują jednoznacznie na konieczność stosowania tej instytucji, która umożliwia ofiarom szybkie, sprawiedliwe, niekosztowne i dostępne zadośćuczynienie i porozumienie, a jednocześnie rozwiązuje lub łagodzi konflikt ze sprawcą. Analiza praktyki wykazuje, że prokuratorzy prawie w ogóle nie wykorzystują tej instytucji. Liderem w przekazywaniu spraw do mediacji jest Apelacja Białostocka. W 2009 r. skierowała do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego 1029 spraw. Stanowi to 77% wszystkich spraw skierowanych do mediacji w całej Polsce. Podobnie niewiele spraw kierują na drogę postępowania mediacyjnego sądy polskie. Dla porównania mogę podać, że w systemach, w których systemy pozasądowych metod rozwiązywania sporów są rozwinięte, wygląda to zupełnie inaczej. Jeden sąd w Los Angeles w 2008 r. skierował do mediacji ok spraw (!) 2. Badania opinii publicznej, przeprowadzone na zamówienie Ministerstwa Sprawiedliwości w 2009 r., potwierdziły, że instytucja ta nie jest też znana w społeczeństwie jedynie co drugi respondent słyszał o mediacji. Badani uważają też, że mediacja jest mniej skutecznym sposobem rozwiązywania konfliktów niż postępowanie sądowe. Chcę jednak z całą mocą podkreślić mediacja nie może istnieć dla samej mediacji. Stroną w mediacji w sprawach karnych i dla nieletnich sprawców czynów karalnych jest już raz skrzywdzony i cierpiący człowiek i dlatego standardy w tej mediacji muszą być najwyższe. Prokuratur Generalny powołał Zespół Doradców do spraw Ofiar Przestępstw Zespół ten zajmie się m.in. opracowaniem takich standardów dla prokuratorów i funkcjonariuszy Policji. Monolog o korzyściach mediacji przyda się z pewnością tym prokuratorom i funkcjonariuszom Policji, którzy zwrócą się do stron o zgodę na skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego. Należy pamiętać, że zadaniem wymiaru sprawiedliwości, organów ochrony prawnej i organów ścigania nie jest wyłącznie zapewnienie praw oskarżonemu. 2 Więcej danych statystycznych dotyczących mediacji w postępowaniu przygotowawczym znajduje się w aneksie. 9

Podobne dokumenty

Źródło: Wygenerowano: Niedziela, 5 listopada 2017, 14:34 * * *

Źródło: Wygenerowano: Niedziela, 5 listopada 2017, 14:34 * * * POLICJA.PL Źródło: http://www.policja.pl/pol/kreci-mnie-bezpieczenst-1/30754,dzien-ofiar-przestepstw.html Wygenerowano: Niedziela, 5 listopada 2017, 14:34 DZIEŃ OFIAR PRZESTĘPSTW * * * Dzień Ofiar Przestępstw