Elżbieta Niezbecka Jan Mojak. Jeszcze w sprawie statusu wierzycielskiego banków w Polsce Anno Domini 1998

Transkrypt

1 Rejent. rok 8. nr 2(82) luty 1998 r. Elżbieta Niezbecka Jan Mojak Jeszcze w sprawie statusu wierzycielskiego banków w Polsce Anno Domini 1998 I. W opublikowanym przez nas artykule 1 na temat statusu prawnego banków w świetle przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów 2 przedstawiliśmy, między innymi, skutki nowelizacji art. 53 prawa bankowego z 1989 r. 3 dla nowego ukształtowania pozycji wierzycielskiej banków w relacjach z ich kontrahentami. Jednakże już po oddaniu naszego opracowania do druku uchwalone zostało nowe prawo bankowe - ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. 4, która weszła w życie 1 stycznia 1998 r., czyli w tej samej dacie, w której miały wejść w życie znowelizowane przepisy art prawa bankowego z 1989 r. W konsekwencji znowelizowana wersja prawa bankowego z 1989 r. dotycząca statusu wierzycielskiego banków nie nabrała nigdy mocy obowiązującej, gdyż w tej materii od 1 stycznia 1998 r. obowiązują przepisy rozdziału 8 prawa bankowego z 1997 r. pod tytułem Szczególne obowiązki i uprawnienia banków", a w szczególności art tejże ustawy. Ukształtowany w prawie bankowym z 1997 r. status wierzycielski banków odbiega znacznie od tego, który nadany został w ramach nowelizacji 1 E. Niezbecka, J. Mojak, Status prawny banków w świetle przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. Nr 149, poz. 703), Rejent 1997, nr U,s, 22 i nast. 2 Dz.U. Nr 140, poz poz. 359 z późn. zm.). 4 Dz.U. Nr 140, poz

2 Jeszcze w sprawie statusu wierzycielskiego banków.. prawa bankowego z 1989 r. ustawą o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Tym samym czujemy się zobligowani do swoistego uzupełnienia naszych wywodów zawartych w już opublikowanym artykule 5 (w jego pkt III i IV). Jednocześnie pragniemy podkreślić, że w pozostałym zakresie nasze rozważania, odnoszące się do statusu wierzycielskiego banków w świetle przepisów ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, pozostają w pełni aktualne. Nota bene przedstawione wyżej meandry legislacyjne związane z nowym ukształtowaniem statusu banków w stosunkach obligacyjnych stanowią kolejny przykład wadliwości merytorycznej procedur tworzenia prawa w Polsce lat dziewięćdziesiątych. Na marginesie pragniemy wskazać na dalsze dwa przykłady wadliwości legislacyjnej, których skutki prawne na dzień dzisiejszy trudno jest jeszcze jednoznacznie ocenić. W myśl art. 49 ust. 1 prawa bankowego z 1997 r., banki prowadzą rachunki bankowe dla osób fizycznych i osób prawnych oraz dla jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną. Tym samym w przeciwieństwie do przepisów uchylonego prawa bankowego z 1989 r. - nie każdy podmiot gospodarczy będzie mógł mieć prowadzony rachunek bankowy. Warunkiem bowiem jest posiadanie zdolności prawnej przez jednostkę organizacyjną nie mająca osobowości prawnej, np. zdolność taką ma spółka jawna czy komandytowa, nie posiada jej natomiast spółka cywilna. Wydaje się więc, że konstrukcja przyjęta w przepisach prawa bankowego koliduje z innymi ustawami, albowiem rachunki bankowe powinny być prowadzone dla wszystkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na podstawie ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 z późn. zm.), a dosłownie rzecz ujmując - dla każdego przedsiębiorcy. Ta ostatnia ustawa nakłada bowiem na podmioty gospodarcze obowiązek posiadania rachunku bankowego i przeprowadzania rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem takiego rachunku. Tym samym obowiązek prawny nałożony przez jedna ustawę nie może być wykonany w świetle przepisów drugiej ustawy. Nadto art. 34 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym 6 znowelizował prawo bankowe z 1989 r., 5 Cytowanym w przypisie 1. 6 Dz.U. Nr 121, poz

3 Elżbieta Niezbecka, Jan Mojak wprowadzając w miejsce pojęcia podmiot gospodarczy" pojęcie przedsiębiorcy", zdefiniowane w art. 36 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym 7. Pojęcie przedsiębiorca" zostało też wprowadzone do szeregu innych ustaw, między innymi do ustawy z 1988 r. o prowadzeniu działalności gospodarczej. Przepisy prawa bankowego z 1997 r. w ogóle nie używają terminu przedsiębiorca", uznajązaś dopuszczalność zawarcia umowy, np. rachunku bankowego, kredytowej, przez.jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną" (art. 49 ust. 1 i art. 70 ust. 2 prawa bankowego). W każdym razie sytuacja, gdy w ciągu roku 1997 zmieniał się trzykrotnie stan normatywny w zakresie ukształtowania pozycji banków jako wierzycieli w relacjach kontraktowych (wersja 1989, wersja 1996 i wersja 1997), musi być uznana za bulwersującą i - naszym zdaniem - świadczy co najmniej o braku jakiejkolwiek koordynacji w pracach legislacyjnych. II. Prawo bankowe z 1989 r. w art. 53 ust. 1 nadawało dokumentom wystawionym przez bank moc dokumentów urzędowych, stanowiąc, że księgi banków, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez banki i opatrzone ich pieczęcią oraz wszelkie w ten sam sposób wystawione oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności bądź stwierdzające udzielenie kredytu, jego wysokość i warunki spłaty mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Przepis ten był dość lakoniczny i przez to kontrowersyjny w swej treści. Odpowiednikiem jego jest obecnie art. 95 prawa bankowego z 1997 r., stanowiący, iż księgi rachunkowe banków, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzone pieczęcią banku oraz wszelkie w ten sposób wystawione oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności albo stwierdzające udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, ich wysokość i warunki spłaty mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. 7 Dz.U. Nr 121, poz

4 Jeszcze w sprawie statusu wierzycielskiego banków.. Cytowane wyżej przepisy dotyczą tego samego zagadnienia, jednakże w ich treści występują dość istotne różnice, a mianowicie: 1) art. 53 ust.l mówił o księgach banków, podczas gdy art. 95 zawęża to pojęcie wyłącznie do ksiąg rachunkowych banków, 2) art. 95 precyzuje przez kogo powinien być podpisany dokument wystawiony przez bank, jednakże użycie zwrotu osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku" nie wydaje się jurydycznie poprawne, można jedynie się domyślać, że chodzi chyba o osoby, którym przysługuje tzw. prawo reprezentacji czynnej, tj. osoby, które na gruncie prawa cywilnego mogą składać oświadczenia woli jako organ osoby prawnej bądź jej przedstawiciel, 3) na podstawie art. 95 dokument wystawiony przez bank może stwierdzać obok udzielenia kredytu także fakt udzielenia pożyczki pieniężnej. W dalszym ciągu więc może budzić wątpliwości charakter dokumentu wystawionego przez bank jako dokumentu urzędowego, a nadto nie wiadomo, w jakim zakresie na ich podstawie mogą być dokonywane wpisy. Nie powinno jednak budzić wątpliwości, że art. 95 prawa bankowego nie może stanowić podstawy prawnej do dokonania wpisu hipoteki umownej do księgi wieczystej, gdyż przepis ten nie stanowi dostatecznego tytułu prawnego do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na podstawie dokumentu wystawionego przez bank 8. III. W sposób szczególnie istotny status wierzycielski banków w relacjach z ich klientami modyfikująart. art prawa bankowego z 1997 r. Idea przewodnia nowego ukształtowania statusu wierzycielskiego banków, wynikająca z prawa bankowego z 1997 r., jest podobna do założeń uregulowania z art. 53 M prawa bankowego z 1989 r., w wersji nadanej ustawą o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Chodzi mianowicie o relatywne zrównanie statusu banków oraz ich klientów w relacjach kontraktowych, w szczególności w odniesieniu do trybu przymusowej realizacji praw wierzycielskich przez banki, co wyraża się w: 1) pozbawieniu banków prawa do wystawiania bankowych tytułów wykonawczych, którego odpowiednik nie znalazł się jednak w treści prawa bankowego z 1997 r. 37

5 Elżbieta Niezbecka, Jan Mojak 2) wyłączeniu możliwości prowadzenia przez banki egzekucji administracyjnej, 3) w przyznaniu jednakowoż bankom prawa do wystawiania w ograniczonym zakresie bankowych tytułów egzekucyjnych, 4) we wprowadzeniu sądowej kontroli, o charakterze raczej formalnym, nad uruchamianiem procedur egzekucyjnych przez banki, w postaci obowiązku uzyskiwania przez bank sądowej klauzuli wykonalności na wystawiane przez siebie tytuły egzekucyjne, 5) uzależnieniu możliwości wystawienia tytułu egzekucyjnego przez bank od uprzedniej zgody dłużnika, wyrażonej w pisemnym oświadczeniu o poddaniu się egzekucji, 6) uregulowaniu kontrowersyjnej kwestii prowadzenia przez bank egzekucji wobec osób trzecich przejmujących dług kontrahenta z czynności bankowej bądź wstępujących w obowiązki dłużnika w innym trybie. Ad 1) Od dnia 1 stycznia 1998 r. banki tracą uprawnienie do wystawiania dokumentów mających moc" tytułów wykonawczych bez potrzeby uzyskiwania dla nich sądowych klauzul wykonalności. Zmiana wprowadzona przepisami prawa bankowego ma dwojakie znaczenie. Po pierwsze ustanowiony w art. 53 ust. 2 prawa bankowego z 1989 r. przywilej polegający na nadaniu dokumentom wystawianym przez bank mocy tytułów wykonawczych został zniesiony, co w sposób zasadniczy zmienia pozycję banku jako wierzyciela w stosunku cywilnoprawnym. Z drugiej jednak strony zmienia się sam charakter tytułu wystawionego przez bank, który uzyskał możliwość wystawiania tytułów egzekucyjnych, a nie tylko dokumentów,gnających moc" takiego tytułu. Uregulowanie w ustawie - do tej pory kontrowersyjnego - charakteru prawnego tytułów bankowych należy uznać za prawidłowe. Ad 2) Na podstawie tytułu egzekucyjnego wystawionego przez bank i zaopatrzonego w sadową klauzulę wykonalności egzekucja może być prowadzona wyłącznie według przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Wyłączenie dopuszczalności prowadzenia egzekucji administracyjnej jest następstwem zmiany charakteru tytułów wystawianych przez bank. Skoro w konsekwencji (po nadaniu klauzuli wykonalności) tytuł ma charakter tytułu wykonawczego, w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego, to brak jest podstaw prawnych do prowadzenia egzekucji w innym trybie, aniżeli określonym tymi przepisami. 38

6 Jeszcze w sprawie statusu wierzycielskiego banków.. Ad 3) Na podstawie art. 96 ust. 1 prawa bankowego banki mogą wystawiać wyłącznie bankowe tytuły egzekucyjne. Stąd też tytuł wystawiony przez bank jest - w sensie prawnym - tytułem egzekucyjnym w świetle przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Bankowy tytuł egzekucyjny może być wystawiony na podstawie ksiąg banku lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych. Tym samym nie chodzi wyłącznie o księgi rachunkowe banków, lecz wszelkie dokumenty związane z dokonywaniem czynności bankowych w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 prawa bankowego z 1997 r. Treść bankowego tytułu egzekucyjnego reguluje ściśle art. 96 ust. 2 prawa bankowego. W tytule takim należy oznaczyć bank, który go wystawił i na rzecz którego egzekucja ma być prowadzona, dłużnika zobowiązanego do zapłaty i wysokość jego zobowiązań wraz z odsetkami i terminami ich płatności, datę wystawienia tytułu, a nadto wzmiankę o wymagalności roszczenia. Tytuł taki musi być opatrzony pieczęcią banku wystawiającego oraz podpisami osób uprawnionych do działania w imieniu banku (w rzeczywistości chodzi chyba o osoby, które składają oświadczenia woli jako organ osoby prawnej). Tylko dokument odpowiadający określonym wyżej wymogom formalnym może być uznany za bankowy tytuł egzekucyjny, przy czym dokument taki powinien być nadto opatrzony tytułem lub inną wzmianką wskazująca na to, że jest to tytuł egzekucyjny. Nie wydaje się natomiast konieczne umieszczenie wzmianki określającej, iż dany tytuł ma charakter bankowy, albowiem w świetle przepisów prawa bankowego z 1997 r. pomiędzy tytułami egzekucyjnymi wystawionymi przez banki a innymi tytułami egzekucyjnymi w rozumieniu art. 777 k.p.c. nie ma żadnej różnicy. Uprawnienie banków do wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych zostało jednak ograniczone pewnymi dodatkowymi wymaganiami określonymi w art. 97 ust. 1 prawa bankowego, a mianowicie: a) możliwością wystawienia tytułu egzekucyjnego wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej. Tym samym tytuł taki nie może być wystawiony przeciwko innym osobom, aniżeli dłużnicy banku (można ich określić, acz niezupełnie ściśle, osobistymi, bezpośrednimi, pierwotnymi itp.), b) dopuszczalnością objęcia tytułem wyłącznie roszczeń wynikających z czynności bezpośrednio dokonanej z bankiem, a więc czynności, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 prawa bankowego. W tym stanie rzeczy żadna 39

7 Elżbieta Niezbecka, Jan Mojak inna czynność prawna nie może stanowić dostatecznej podstawy do wystawienia tytułu egzekucyjnego. Należy też wskazać, że w przeciwieństwie do art ust. 1 prawa bankowego z 1989 r., w wersji nadanej ustawą o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, przepisy obowiązujące od 1 stycznia 1998 r. nie zawierają katalogu czynności bankowych, w odniesieniu do których może być wystawiony bankowy tytuł egzekucyjny. Tym samym każda wierzytelność wynikającą z czynności bankowej stanowi dostateczną podstawę do wystawienia tytułu egzekucyjnego, c) uzależnieniem dopuszczalności wystawienia tytułu egzekucyjnego od zgody dłużnika wyrażonej w pisemnym oświadczeniu o poddaniu się egzekucji. Należy też podkreślić, że bank ma prawo wystawiać dalsze tytuły egzekucyjne w odniesieniu do tego samego roszczenia, o ile zachodzi potrzeba prowadzenia egzekucji przeciwko kilku osobom lub z kilku części składowych majątku dłużnika (art. 96 ust. 3 prawa bankowego). Ad 4) Prawo bankowe wprowadza sądową kontrolę nad uruchamianiem procedur egzekucyjnych przez banki w postaci obowiązku uzyskiwania przez bank sądowej klauzuli wykonalności na wystawiane przez siebie tytuły egzekucyjne. Zgodnie bowiem z art. 97 ust. 1 prawa bankowego, bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikowi dopiero po nadaniu mu sądowej klauzuli wykonalności. Na mocy art. 97 ust. 3 prawa bankowego wniosek banku powinien być rozpoznany niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia. Przepis ten ma, jak się wydaje, jedynie charakter instrukcyjny, a jego celem jest zapewnienie szybkości postępowania w przedmiocie uzyskiwania sądowych klauzul wykonalności. Kontrola sprawowana przez sąd nad wystawianiem tytułów przez banki ma w zasadzie charakter jedynie formalny, sąd nie jest bowiem władny ocenić zasadności roszczeń banku, a bada jedynie wymogi formalne wystawienia tytułu, tj. jego treść, dopuszczalność wystawienia (charakter czynności stanowiącej podstawę wystawienia tytułu egzekucyjnego, istnienie oświadczenia dłużnika itp.). Ad 5) Możliwość wystawienia przez bank tytułu egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi jest uzależniona od jego zgody. W tym celu dłużnik powinien złożyć pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji, którego treść ściśle określa art. 97 ust. 2 prawa bankowego. Zgodnie z tym prze- 40

8 Jeszcze w sprawie statusu wierzycielskiego banków.. pisem, pisemne oświadczenie dłużnika powinno określać kwotę, do której dłużnik poddaje się egzekucji, wraz z ostatecznym terminem, do którego bank może wystawić bankowy tytuł egzekucyjny. Na marginesie uregulowania dotyczącego wymogu uzyskiwania zgody dłużnika na wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego można zadać jedynie retoryczne pytanie: czy dłużnik, zaciągający zobowiązanie w banku, może de facto takiej zgody odmówić. W oświadczeniu o poddaniu się egzekucji dłużnik może się również poddać egzekucji wydania rzeczy, jeżeli na rzeczy tej został ustanowiony zastaw rejestrowy lub dokonano przeniesienia własności w celu zabezpieczenia roszczenia. Uregulowanie to odpowiada ujęciu zawartemu w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz w art. 101 prawa bankowego z 1997 r., dopuszczającym możliwość zabezpieczenia roszczeń banku w postaci przewłaszczenia na zabezpieczenie. W świetle powyższych przepisów można jednak mieć wątpliwości, czy oświadczenie o poddaniu się egzekucji wydania rzeczy musi być zawarte w treści oświadczenia o poddaniu się egzekucji, czy też może być zawarte jedynie w umowie dotyczącej ustanowienia danej formy zabezpieczenia. Wydaje się, że sporządzenie na piśmie umowy ustanawiającej zabezpieczenie pozwala na umieszczenie tegoż oświadczenia w samej jej treści, bez potrzeby sporządzania odrębnego dokumentu. Ad 6) Prawo bankowe w art. 98 reguluje ściśle dopuszczalność prowadzenia egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego przeciwko osobie trzeciej, tj. innemu podmiotowi, aniżeli dłużnik, który z bankiem dokonywał bezpośrednio czynności prawnej. Sytuacja taka może mieć miejsce w razie: a) przejęcia długu wynikającego z czynności bankowej przez osobę trzecią, b) przejścia obowiązku spełnienia świadczenia na inne podmioty w wyniku spadkobrania lub przekształcenia osoby prawnej, c) prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego małżonków. W powyższych przypadkach podstawę prawną egzekucji stanowi bankowy tytuł egzekucyjny, zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności, nadaną przez sąd przeciwko tymże podmiotom. Z przepisu jednak nie wynika jednoznacznie, czy bank może wystawić tytuł egzekucyjny przeciwko tym osobom, czy też na tytule wystawionym przeciwko dłużnikowi musi uzy- 41

9 Elżbieta Niezbecka, Jan Mojak skać jedynie sądową klauzulę wykonalności przeciwko określonej osobie trzeciej. Należy jeszcze na marginesie podnieść, że w sytuacji odmowy nadania przez sąd klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu wystawionemu przez bank, z uwagi na niespełnienie przesłanek określonych w prawie bankowym z 1997 r., bank będzie zawsze mógł - poza ewentualnym zaskarżeniem postanowienia sądu w drodze zażalenia (art. 795 k.p.c.) - dochodzić swojej wierzytelności w drodze sądowego postępowania procesowego. W praktyce będzie to tryb postępowania nakazowego (art. 485 i nast. k.p.c.). IV. Podejmując próbę oceny uregulowania statusu wierzycielskiego banków w świetle przepisów prawa bankowego z 1997 r., należy stwierdzić, że sam kierunek zmian nie budzi generalnie zastrzeżeń. Obowiązujący bowiem do 31 grudnia 1997 r. stan prawny w tym zakresie łamał - w odniesieniu do banków - starą rzymską zasadę nemo iudex in re sua i w sposób nadmierny, wręcz rażący, uprzywilejowywał banki w stosunkach z ich dłużnikami. Banki, jako wierzyciele, w warunkach gospodarki rynkowej powinny mieć pewien szczególny status, wynikający chociażby z faktu, że są to podmioty zaufania publicznego i podlegają szczególnemu nadzorowi publicznoprawnemu. W chwili obecnej nadzór taki sprawuje Komisja Nadzoru Bankowego i będący jej organem wykonawczym Główny Inspektorat Nadzoru Bankowego, których status i zadania zostały określone w art. 25 i nast. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim 9. Jednakże zakres przywilejów banków powinien być utrzymany w rozsądnych granicach, a w szczególności nie może naruszać w sposób rażący zasady równorzędności podmiotów w stosunkach cywilnoprawnych. Obowiązujący zaś do końca 1997 r. stan prawny nadawał bankom wręcz przywileje właściwe Skarbowi Państwa w regulacjach publicznoprawnych, co - bez wątpienia - było reliktem epoki PRL. Wprowadzony od 1 stycznia 1998 r. stan prawny w zakresie statusu cywilnoprawnego banków w relacjach z ich klientami wymusza podniesienie profesjonalnego poziomu wewnętrznych uregulowań procedur dokonywania czynności bankowych o charakterze usługowym w poszczególnych 9 Dz.U. Nr 140, poz

10 Jeszcze w sprawie statusu wierzycielskiego banków.. bankach, gdyż wszelkie wadliwości w tym zakresie będą z pewnością ujawniane na etapie nadawania bankowym tytułom egzekucyjnym sądowych klauzul wykonalności. Z drugiej strony można wyrazić pewne obawy znając stan naszego wymiaru sprawiedliwości - czy sądy będą zdolne do podołania zadaniom nałożonym na nie przez przepisy prawa bankowego, szczególnie gdy się zważy na rozwiązanie przyjęte w art. 97 ust. 3 prawa bankowego, według którego wniosek banku o nadanie klauzuli wykonalności sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu trzech dni od jego złożenia. Do istotnych mankamentów rozwiązania przyjętego w nowym prawie bankowym należy - jak się wydaje - pominięcie całkowitym milczeniem kwestii związanych z ochroną praw dłużnika na etapie egzekucji prowadzonej na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w sądową klauzulę wykonalności. Intencją ustawodawcy zapewne było odesłanie w tym zakresie do ogólnych przepisów części drugiej księgi drugiej kodeksu postępowania cywilnego, co oznacza, iż takowy dłużnik może się bronić w drodze powództw przeciwegzekucyjnych z art. art k.p.c. Naszym zdaniem jednak, charakter tytułów wykonawczych uzyskiwanych w trybie przepisów prawa bankowego może prowadzić do wniosku, że powództwa przeciwegzekucyjne z kodeksu postępowania cywilnego okażą się bronią" całkowicie niewydolną i tym samym dłużnicy banków nie będą mieli żadnych efektywnych instrumentów ochrony ich interesów już na etapie prowadzonej egzekucji. W tej mierze jednak ostateczną odpowiedź przyniesie praktyka stosowania nowych uregulowań prawa bankowego, ale nie można wykluczyć, że konieczne będzie uzupełnienie obecnej regulacji statusu wierzycielskiego banków o jasne określenie przesłanek i trybu ochrony interesów dłużników banków na etapie egzekucji prowadzonej na podstawie bankowych tytułów egzekucyjnych zaopatrzonych w sądową klauzulę wykonalności. Porównując jednak treść przepisów prawa bankowego z 1989r. i 1997 r., można wręcz dojść do wniosku - naszym zdaniem chyba błędnego - iż jakiekolwiek powództwo przeciwegzekucyjne dłużnikowi banku nie przysługuje. Wniosek taki można wyprowadzić z samej analizy treści przepisów prawa bankowego, albowiem prawo bankowe z 1989 r. problem powództwa przeciwegzekucyjnego regulowało pierwotnie w art. 53 ust. 3, następnie w znowelizowanym ustawą o zastawie rejestrowym i rejestrze 43,

11 Elżbieta Niezbecka, Jan Mojak zastawów art. 53 4, natomiast analogiczny zapis nie znalazł się w ustawie z 1997 r. W tej ostatniej ustawie brak jest nadto odesłania - w tej mierze - do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Te dwa fakty mogą stanowić podstawę do twierdzenia o niedopuszczalności wytoczenia przez dłużnika banku powództwa przeciwegzekucyjnego przeciwko bankowi, który wystawił bankowy tytuł egzekucyjny i uzyskał sądową klauzulę wykonalności. Jednoznacznie problem ten może rozstrzygnąć jedynie ewentualna interwencja ustawodawcy i nowelizacja przepisów prawa bankowego obowiązujących od 1 stycznia 1998 r. 44