OPIS I POSTĘPOWANIE SKOCZKA W SYTUACJACH AWARYJNYCH

Transkrypt

1 OPIS I POSTĘPOWANIE SKOCZKA W SYTUACJACH AWARYJNYCH SYTUACJE PRZY DUŻEJ PRĘDKOŚDI SYTUACJE PRZY MAŁEJ PRĘDKOŚCI SYTUACJE Z DWOMA CZASZAMI (GŁÓWNA, ZAPASOWA) SPLĄTANIA SYTUACJE W SAMOLOCIE LĄDOWANIA NA PRZESZKODY TERENOWE PODSTAWOWE MINIMALNE WYSOKOŚCI OGÓLNA WYSOKOŚĆ OTWARCIA -700m PODJĘCIE PROCEDURY AWARYJNEJ -550m WYSOKOŚD RATOWNICZA -450m Wysokość ratownicza jest to ostateczna wysokość decyzji Wysokość otwarcia zależy od: ustaleń obowiązujących na danym lotnisku doświadczenia skoczka rodzaju wykonywanych skoków TRZY WAŻNE WYSOKOŚCI Niezależnie od lokalnych przepisów nigdy nie powinno otwierać się poniżej 600 m (wysokość zalecana i stosowana we wszystkich krajach stowarzyszonych w FAI) W Polsce obowiązującą wysokością otwarcia jest 700 m. Wysokość decyzji: 550 m - do tej wysokości trzeba zdecydować się czy należy rozpocząć procedurę awaryjną Wysokość ratownicza: 450 m - od tej wysokości nie ma czasu na zastanawianie, trzeba działać błyskawicznie i ratować się (w zależności od awarii wyczepienie czaszy i otwarcie spad. zapasowego lub tylko otwarcie spad.zapasowego) Mamy 3 podstawowe wysokości, które każdy skoczek powinien znać na pamięć: Wysokość rozejścia / końca ćwiczenia (2000m szkolny) Wysokość otwarcia spadochronu głównego (1700m szkolny) Wysokość awaryjna (ang. hard deck) (1000m szkolny) PRAWIDŁO NAPEŁIONA CZASZA Po rzuceniu pilocika powinniśmy powrócić do stabilnej, wygiętej sylwetki i poczekać na otwarcie spadochronu głównego, zwykle ok 3 sek. Jeśli wszystko do tej pory poszło prawidłowo, trzeba jeszcze zweryfikować, czy czasza nad naszą głową jest prawidłowo otwarta.

2 Aby upewnić się, że nad głową mamy czaszę, na której możemy bezpiecznie wylądować sprawdzamy ją pod kątem tzw. 3 x S: SYMETRYCZNA, czyli obrys czaszy jest prostokątny lub lekko eliptyczny zależnie od typu i modelu czaszy. STEROWNA, czyli spadochron bez problemów skręca w lewo i prawo. STABILNA, czyli potrafi lecieć na kierunku, bez tendencji do niekontrolowanych obrotów czy nurkowania. Sprawdzamy, czy można ją zahamować bez utraty stabilności. WYPINANIE SIĘ (CUT AWAY) PROCEDURA LOKALIZACJA UCHWYTÓW I SPOJRZENIE NA UCHWYTY POŁÓŻ RĘCE NA OBA UCHWYTY PODEGNIJ NOGI POD SIEBIE WYŁAM PODUSZKĘ Z KIESZKONKI I Z CAŁEJ SIŁY WYCIĄGNIJ JĄ PROSTUJĄC PRAWĄ RĘKĘ WYRWIJ UCHWYT OTWARCIA SPADOCHRONU ZAPASOWEG PROSTUJĄC RĘKĘ WYPCHNIJ BIODRA DO PRZODU SYTUACJE AWARYJNE PRZY DUŻEJ PRĘDKOŚCI TWARDY PILOCIK (HARD PULL) Sytuacja, w której nie jesteś w stanie wyciągnąć pilocika. Jeśli jesteś początkującym skoczkiem, duża szansa, że chwytasz w ogóle coś innego (sprzączkę, element taśmy lub wysokościomierz instruktora, który cię asekuruje). Niezależnie jednak od poziomu wyszkolenia, sytuacja ta może przydarzyć się każdemu.

3 Sposób postępowania: 1. Powrót do stabilnej sylwetki i kontrola wysokości. 2. Jeśli jesteś powyżej wysokości awaryjnej, spróbuj sięgnąć do pilocika jeszcze raz. 3. Jeśli i to nie przyniosło rezultatów otwórz spadochron zapasowy. 4. Jeśli jesteś blisko (lub poniżej) wysokości awaryjnej, natychmiast otwórz spadochron zapasowy. 5. Po wylądowaniu konieczna jest inspekcja sprzętu. Jeśli masz wątpliwości skonsultuj się z instruktorem lub riggerem. ZGUBIONY UCHWYT (LOST HANDLE) Bardzo podobna do twardego uchwytu. Sytuacja ta występuje wtedy, gdy sięgasz do uchwytu pilocika i nie możesz go zlokalizować. Sposób postępowania: 1. Powrót do stabilnej sylwetki i kontrola wysokości 2. Jeśli jesteś powyżej wysokości awaryjnej, podejmij jeszcze jedną próbę zlokalizowania uchwytu 3. Jeśli próba ta nie przyniosła rezultatu otwórz spadochron zapasowy. 4. Jeśli jesteś w okolicach (lub poniżej) wysokości awaryjnej natychmiast otwórz spadochron zapasowy. 5. Po wylądowaniu sprawdź sprzęt i zobacz, czy uchwyt jest na swoim miejscu. Skonsultuj się z instruktorem lub riggerem. PRZYSSANIE (PILOT CHUTE HESITATION) Niektórzy żartują, że to nie jest żadna sytuacja awaryjna. I trochę w tym racji jest, ponieważ jeśli po rzuceniu pilocika nic się nie dzieje, naturalnym odruchem skoczka jest sprawdzenie, dlaczego spadochron się nie otwiera. W przypadku przyssania pilocika sama próba diagnozy sytuacji awaryjnej już pozwala się tej sytuacji pozbyć. Obrócenie głowy spowoduje zmianę sylwetki i opływających ją strug, co najprawdopodobniej zainicjuje proces otwarcia.

4 Krótko mówiąc, nie zdążysz nawet zauważyć, że miałeś przyssanie pilocika, bo będziesz już wsiał na otwartej czaszy. Aby uniknąć przyssania wystarczy energicznie wyrzucać pilocik poza obrys ciała i strug powietrza, które cię otaczają. Ważne! Jeśli wiesz, że masz przyssanie, nie próbuj sięgać tam ręką. Jeśli tasiemka jakkolwiek zawinie ci się w rękę możesz spowodować podkowę. HOLOWANIE PILOCIKA (PILOT CHUTE IN TOW) Z holowaniem pilocika jest trochę trudniej niż z przyssaniem. Jeśli rzucasz pilocik i nic się nie dzieje, należy obejrzeć się i sprawdzić, dlaczego spadochron się nie otworzył. Jeśli zobaczysz pilocik stojący pionowo, na naprężonej tasiemce oznacza, że właśnie masz holowanie pilocika.

5 Powodem holowania może być np. sfatygowany pilocik lub kill-line, zbyt ciasna pętelka zamykająca (loop) w stosunku do konfiguracji skoku czy wielkości pilocika, złe dopasowanie wielkości czaszy do pokrowca itp. Również skoki typu hop&pop (czyli z natychmiastowym otwarciem po wyjściu z samolotu) sprzyjają holowaniu pilocika, ponieważ skoczek nie osiąga w nich prędkości granicznej, co ma bezpośrednie przełożenie na siłę pilocika wyciągającego paczkę z czaszą. Sposób postępowania dla skoczków uczniów Jeśli jesteś skoczkiem uczniem, nie musisz się zastanawiać, co należy zrobić. Procedura jest prosta i na pewno uczyłeś się o niej na swoim kursie AFF: 1. Wyczepiamy spadochron główny. 2. Otwieramy spadochron zapasowy. Sposób postępowania dla skoczków zaawansowanych Jeśli jesteś skoczkiem zaawansowanym (dla uproszczenia przyjmijmy takim, który otwiera spadochron na 1000 m.), masz mniej czasu na podjęcie decyzji niż skoczkowie uczniowie otwierający na 1500 m. Dlatego też warto, żebyś przemyślał postępowanie w przypadku holowania pilocika. USPA, która jest największą organizacją spadochronową na świecie, opisuje dwie możliwe metody postępowania. 1. Otwieramy spadochron zapasowy lub 2. Wyczepiamy spadochron główny i otwieramy zapasowy. Musisz jednak wiedzieć, że niezależnie od tego, którą metodę wybierzesz, zawsze istnieje ryzyko, że w momencie otwarcia spadochronu zapasowego, jednocześnie zacznie ci się otwierać spadochron główny. Jeśli zdecydujemy się na metodę pierwszą i jedynie otworzymy spadochron zapasowy, a w tym samym momencie zacznie otwierać nam się spadochron główny, przechodzimy z jednej sytuacji awaryjnej w drugą, czyli mamy jednocześnie otwarte dwa spadochrony. Wtedy postępujemy zgodnie z konfiguracją, o której możesz poczytać w odpowiednim dziale tej strony.

6 Jeśli jednak zdecydujemy się na metodę drugą, czyli wyczepienie spadochronu głównego i otwarcie zapasowego, również czasza główna może zacząć się otwierać. Wtedy jednak nie mamy żadnej kontroli nad procesem oddzielania się czaszy głównej, możemy więc jedynie liczyć na to, że odseparuje się ona bezkolizyjnie i nie splącze się z zapasem. UPSA zaleca metodę pierwszą, podobnie my skłaniamy się ku tej metodzie. Jednak każdy samodzielny skoczek powinien sam zdecydować, która procedura go najbardziej przekonuje. Niezależnie jednak od wybranej metody pamiętaj, by nigdy nie sięgać ręką do tasiemki łączącej paczkę z pilocikiem, gdyż efektem takiego działania może być podkowa. Jest to sytuacja, w której część otwierającego się spadochronu jest zaczepiona o skoczka lub o jego wyposażenie. PODKOWA (HORSE SHOE) Jest to sytuacja, w której część otwierającego się spadochronu jest zaczepiona o skoczka lub o jego wyposażenie. W taki dość enigmatyczny sposób opisuje tą sytuację USPA. Podkowa może być wynikiem przedwczesnego otwarcia pokrowca (podczas skoku) lub błędu skoczka podczas otwarcia. Innymi słowy albo nie otwierałeś spadochronu i paczka wyszła bez twojej pomocy a pilocik nadal tkwi w kieszonce, albo otwierałeś spadochron i pilocik zaplątał się o ciebie lub sprzęt. Przedwczesne otwarcie pokrowca Jeśli to nie ty zainicjowałeś proces otwarcia, oznacza to, że z jakiegoś powodu pokrowiec sam się otworzył. Przyczyną może być na przykład stara lub zbyt luźna pętelka zamykająca (loop). Pętelka może pęknąć lub wysunąć się z zawleczki. To może zdarzyć się przy ciasnym, zwartym wyjściu w formacji, gdy kolega napiera na twój pokrowiec zbyt mocno. Taka sytuacja może się też zdarzyć, jeśli lecisz z kimś, kto oprze się mocniej na twoim pokrowcu i również spowoduje wysunięcie się zawleczki. Jeśli jednak dbasz o swój sprzęt, nie masz się czego obawiać. W przypadku wątpliwości skonsultuj stan pętelki z riggerem. Inną przyczyną podkowy może być też wystająca tasiemka pilocika, która w niektórych starszych typach pokrowców zamiast pod wyłogami przymocowana jest rzepem na zewnątrz. Przypadkowe pociągnięcie tej tasiemki również otwiera pokrowiec, co może zostać niezauważone podczas wyjścia z samolotu. Sposób postępowania: 1. Wyciągnij pilocik z kieszonki (nie więcej niż 2 próby i nie więcej niż 2 sekundy cokolwiek będzie prędzej). 2. Wypnij spadochron główny. 3. Otwórz spadochron zapasowy. Pamiętaj, że jeżeli paczka wyszła z pokrowca to znalezienie pilocika na poluzowanym pokrowcu będzie dużo trudniejsze. Jeżeli wyrzucisz pilocik, spodziewaj się jednak zawiązania paczki lub skręcenia linek (twista). Paczka prawdopodobnie zdążyła się parę razy obrócić zanim zorientowałeś się, co się dzieje.

7 Błąd podczas otwarcia Jeśli zainicjowałeś proces otwarcia spadochronu poprzez wyrzucenie pilocika, oznacza to, że pilocik zaczepiony jest o jakąś część twojego ciała lub wyposażenia. Być może zaczepił się o twoją rękę lub nie wyrzuciłeś go odpowiednio daleko od siebie i zaczepił się o nogę. Najczęstszą przyczyną podkowy u mniej doświadczonych skoczków jest próba otwarcia spadochronu w niestabilnej sylwetce lub bardzo podkurczone nogi w trakcie otwarcia. Niezależnie od tego, jaka jest przyczyna, postępowanie jest jedno: 1. Wypnij spadochron główny. 2. Otwórz spadochron zapasowy. Duchy przeszłości W wielu miejscach można się spotkać się z zaleceniem, by w przypadku podkowy odrzucać taśmy nośne spadochronu głównego i tym samym pomóc czaszy głównej oddzielić się od nas. Dlatego w ślad za SIM USPA zalecamy uproszczenie tej procedury do wypięcia czaszy Jednak z perspektywy wielu lat doświadczeń i tysięcy skoków możemy powiedzieć, jak niezwykle trudne i czasochłonne jest to zadanie. Dlatego też lepiej zaoszczędzić czas i natychmiast otworzyć spadochron zapasowy. Zasadniczo dzisiejsze konstrukcje sprzętu i sam proces otwarcia spadochronu zapasowego są już na tyle niezawodne, by nie martwić się odchodzącym spadochronem. Co dalej? Jeśli uda Ci się pozbyć podkowy bez wypięcia czaszy głównej (czyli wyrzucisz pilocik z kieszonki), czekać będziesz na dalszy proces otwarcia. Może się jednak okazać, że to nadal nie koniec przygód i czeka cię np. zamknięta paczka. ZAMKNIETA PACZKA - KICHA (BAG LOCK) Zwana potocznie kichą (nazwa wywodząca si jeszcze z czasów okrągłych spadochronów), za granicami naszego kraju znana jest jako bag lock, czyli zablokowana paczka. I oznacza dokładnie to, że paczka wyszła z pokrowca, jednak z jakiegoś powodu spadochron z tej paczki już wyjść nie dał rady. Może to być spowodowane zbyt ciasnymi gumkami zamykającymi paczkę podczas układania lub mechanicznym uszkodzeniem sprzętu.

8 Ważne jest natomiast to, że procedura w tej sytuacji jest jasna i nie budzi wątpliwości: 1. Wypinamy spadochron główny. 2. Otwieramy spadochron zapasowy. W przypadku tej sytuacji awaryjnej nie ma wątpliwości, jaki scenariusz powinieneś wybrać. Czy tak samo zareagujesz, gdyby była to zawiązana czasza ZWIĄZANIE CZASZY -GRUCHA (SLIDER HANG UP) Znane również pod nazwą streamer, lub potocznie grucha. Procedura jest prosta i oczywista: 1. Można jeśli wysokość pozwala chwycić tylne taśmy i spróbować pomóc czaszy się napełnić. 2. Jeśli i to nie przyniosło rezultatów wypnij spadochron główny i otwórz zapasowy 3. Jeśli jesteś blisko (lub poniżej) wysokości awaryjnej, natychmiast otwórz spadochron zapasowy. Tę sytuację łatwo rozpoznać po tym, że nie widać wyłaniającego się z czaszy slidera. Jeśli jednak widać slider, bardzo możliwe, że twoja sytuacja to przedłużające się otwarcie. PRZEDŁUŻAJĄCE SIĘ OTWARCIE CZASZY Podstawowa różnica pomiędzy zawiązaniem czaszy, a przedłużającym się otwarciem jest to, że w tym drugim wyraźnie widać slider. Z przedłużającym się otwarciem jest jeden problem. Przez to, że jesteś już w pozycji pionowej możesz mieć złudne przekonanie, że masz więcej czasu. Jednak jest to w dalszym ciągu sytuacja na dużej prędkości, co oznacza, że decyzję o podjęciu procedury powinieneś podjąć raczej szybko. Postępowanie: 1. Kontrola wysokości. 2. Jeśli wysokość pozwala spróbuj sterówkami lub tylnymi taśmami napompować spadochron i niejako zmusić go do otwarcia. 3. Jeśli jednak to nie pomaga, wypnij spadochron główny i otwórz zapasowy.

9 4. Jeśli jesteś blisko (lub poniżej!) wysokości awaryjnej, natychmiast wypinasz spadochron główny i otwierasz zapasowy. NIESTABILNE SPADANIE- KWARGIEL Opis sytuacji: Nieustabilizowane spadanie skoczka, problemy z utrzymaniem stabilnej sylwetki. Brak orientacji przestrzennej. Trudność z oceną wysokości. Postepowanie: -podejmij próbę przyjęcia właściwej sylwetki spadania nie niżej niż do wysokości otwarcia spadochronu. -jeśli nie dajesz rady natychmiast otwieraj spadochron zapasowy NIESTABILNE SPADANIE- POZYCJA PLECOWA Opis sytuacji : Skoczek mając płaską sylwetkę spada w niestabilnie do ziemi, problemy z odwróceniem się, może wystąpić brak orientacji przestrzennej i brak oceny wysokości. Postępowanie: -jeśli masz wysokość, postaraj się przyjąć prawidłową (wygiętą) i symetryczną sylwetkę -jeśli nadal masz problem, zegnij jedną rękę trzymając krótko przy ciele, drugą rękę wyciągnij max. od siebie w bok. Często skutecznym sposobem wyjścia z niestabilnej sylwetki spadania jest przyjęcie pozycji STRZAŁA, nogi wyprostowane, ręce proste przy tułowiu. Kiedy powietrze odwróci Ciebie twarzą do ziemi, przyjmij prawidłową pozycję, kontroluj wysokość. Jeżeli, sytuacja przerasta Twoje możliwości i nie dajesz rady lub nie jesteś na bezpiecznej wysokości natychmiast otwieraj spadochron zapasowy.

10 SYTUACJE AWARYJNE PRZY MAŁEJ PRĘDKOŚCI Sytuacje awaryjne na małej prędkości to takie, które dzieją się już po otwarciu spadochronu. W tych sytuacjach mamy trochę więcej czasu do namysłu, co należy zrobić, chociaż z ostateczną decyzją nie należy czekać zbyt długo. Najpóźniej na wysokości awaryjnej należy postępować według swojej najlepszej wiedzy. SLAJDER W POŁOWIE LINEK Pamiętaj, że w przypadku prawidłowo otwartej czaszy slider powinien być tuż nad twoją głową. Jeśli nie jest, powinieneś z równoczesną kontrolą tego, co się dzieje dookoła ciebie sprawić, by zjechał do końca. Inaczej czasza nie będzie w pełni otwarta i nie spełni wymagań 3xSSS(czasza symetryczna, sterowna i stabilna).

11 Postępowanie: 1. Kontrola wysokości. 2. Jeśli wysokość pozwala możesz pomóc sliderowi zjechać po linkach. Spróbuj napompować czaszę sterówkami lub rozszerzając taśmy powodować poruszenie się slidera i ostatecznie jego przemieszczenie się w dół, gdzie jego miejsce. 3. Jeśli to nie pomoże wypnij spadochron główny i otwórz zapasowy. 4. Jeśli jesteś blisko (lub poniżej!) wysokości awaryjnej, niezwłocznie wypnij spadochron główny i otwórz zapasowy. Nie wylądujesz bezpiecznie na czaszy ze sliderem w połowie linek, a niskie wypięcie czaszy głównej jest niebezpieczne. Podobnie jak w tym przypadku, slider często nie zjedzie do końca, jeśli występują WĘZŁY SAMOZACISKOWE Węzły samozaciskowe mogą być efektem niedbałej układki, a w szczególności nierozplątanych lub nieodkręconych sterówek, pozostawionych zbyt dużych luzów na linkach. Mogą też być dodatkowym efektem innej sytuacji awaryjnej. Postępowanie: 1. Kontrola wysokości. 2. Jeśli wysokość pozwala, możesz spróbować pociągnąć sterówki, lecz jeśli węzeł jest już zaciśnięty zaciśniesz go tylko bardziej. 3. Dlatego jeśli nie widzisz natychmiastowych efektów, po prostu wypnij czaszę główną i otwórz zapasową. 4. Jeśli jesteś blisko (lub poniżej) wysokości awaryjnej natychmiast wypnij czaszę główną i otwórz zapasową. Linki nad czaszą (ang. line over) znane są w środowisku bardziej jako kalafior, co miało większe uzasadnienie skojarzeniowe przy skokach na czaszach okrągłych. Ale tak się przyjęło i w wielu miejscach w

12 Polsce, tak nazywa się tę sytuację. Polega ona na tym, że jedna lub więcej linek przechodzi nad czaszą powodując jej deformację, niestabilność i często obroty. LINKI POD CZASZĄ KALAFOR (LINE OVER) Postępowanie dla skoczków uczniów: 1. Wypnij spadochron główny. 2. Otwórz spadochron zapasowy. Postępowanie dla skoczków zaawansowanych: 1. Kontrola wysokości. 2. Jeśli wysokość pozwala, a obroty nie są duże, możesz spróbować ściągnąć linki poprzez pociągnięcie za odpowiednią linkę lub sterówkę. 3. Jeśli się udało, spójrz czy nie jest uszkodzona. Sprawdź czy jest czasza jest symetryczna, sterowna i stabilna. W przypadku poprawnej weryfikacji możesz kontynuować lot. 4. Jeśli obroty są duże, próby naprawienia sytuacji nie powiodły się lub czasza jest uszkodzona wypnij spadochron główny i otwórz zapasowy. 5. Jeśli jesteś blisko (lub poniżej!) wysokości awaryjnej natychmiast wypnij spadochron główny i otwórz zapasowy. USZKODZENIE MECHANICZNE CZASZY: PORWANA CZASZA,ZERWANE LINKI Uszkodzenia czaszy najczęściej powstają przy otwarciu, gdzie działają gwałtowne siły i występuje tarcie. Mogą być efektem zaniedbanego lub starego sprzętu lub powiększeniem niezauważonego wcześniej uszkodzenia (nawet małej dziurki). Postępowanie: 1. Wypnij spadochron główny. 2. Otwórz spadochron zapasowy. Jeśli nawet ocenisz czaszę na Symetryczna, Sterowna i Stabilna mimo uszkodzenia, nie ryzykuj dalszego lotu na tej czaszy. Uszkodzenie, które na 800 metrach nie wpłynie mocno na czaszę może się powiększyć na przykład na 30 metrach, kiedy będzie już za późno na wypięcie.

13 ZWOLNIENIE LINKI STEROWNICZEJ Zwolnienie linki sterowniczej może nastąpić podczas otwarcia spadochronu jeśli sterówka była niezahamowana lub zahamowana nieprawidłowo. Po otwarciu nastąpią obroty (ich siła i dynamika zależeć będzie od rozmiaru i modelu czaszy). Bez szybkiej reakcji może przejść w twista. Postępowanie: 1. Odhamuj drugą sterówkę. 2. Jeśli obroty są duże i/lub jesteś blisko (lub poniżej!) wysokości awaryjnej wypnij czaszę główną i otwórz zapasową. ZERWANIE LINKI STEROWNICZEJ Zerwanie będzie podobnie jak zwolnienie sterówki powodowało obroty po otwarciu. W zależności od modelu i rozmiaru czaszy obroty mogą być mniejsze lub większe.

14 Postępowanie dla skoczków uczniów: 1. Wypnij spadochron główny. 2. Otwórz spadochron zapasowy. Postępowanie dla skoczków zaawansowanych: 1. Kontrola wysokości. 2. Jeśli wysokość pozwala odhamuj drugą sterówkę i sprawdź czaszę pod kątem SSS (czasza symetryczna, sterowna i stabilna). Jeśli kiedykolwiek wcześniej sterowałeś czaszą i lądowałeś używając tylnych taśm, czujesz się w tym komfortowo i wiesz, że jesteś w stanie wylądować bezpiecznie możesz podjąć taką próbę. 3. Jeśli jednak nie masz pełnego przekonania, że posiadasz wystarczające umiejętności wypnij czaszę główną i otwórz zapasową. SKRĘCENIE LINEK (LINE TWIST) Skręcenie linek potocznie zwane twistem (ang. line twist) to jedna z tych sytuacji awaryjnych, w których diagnoza jest zawsze prosta i bezbłędna. Powodem może być nieprawidłowa pozycja skoczka w momencie otwarcia (np. otwarcie spadochronu w obrocie, zamiast stabilnego lotu na kierunku) lub błąd w układce. Może być też pochodną innej sytuacji awaryjnej np. zerwania lub zwolnienia linki sterowniczej. W zależności od rozmiaru i modelu czaszy twist może mieć różny charakter. Czasze o dużych rozmiarach i prostokątne znoszą skręcenie linek raczej spokojnie. Nieraz niewielki twist nie powoduje żadnych obrotów i czasza leci na kierunku, mimo kilku skrętów w linkach. Czasze małe, półeliptyczne lub eliptyczne będą miały tendencję do agresywnych obrotów i nurkowania i nie wybaczą tzw. bad body position, czyli złej pozycji skoczka w momencie otwarcia. Czasza potrafi również przejść również w tzw. negatywkę, a silne obroty mogą doprowadzić do utraty przytomności skoczka. Pamiętajmy też, że im silniejsze obroty, tym większa siła odśrodkowa w tej sytuacji może pojawić się trudność z sięgnięciem do uchwytów.

15 Postępowanie: 1. Jeśli zaczynają się silne obroty i nurkowanie czaszy, bez względu na wysokość wypnij czaszę główną i otwórz spadochron zapasowy. 2. Jeśli skręcenie linek nie powoduje obrotów lub są one delikatne spróbuj odkręcić twista poprzez ruchy ciała i kopanie nogami. Pamiętaj by kontrolować wysokość oraz otoczenie, a także twoją pozycję względem lotniska. 3. Jeśli obroty się pogłębiają lub próby rozkopania nie przynoszą efektów wypnij spadochron główny i otwórz zapasowy. 4. Jeśli jesteś blisko (lub poniżej!) wysokości awaryjnej natychmiast wypnij czaszę główną i otwórz zapasową. SPADOCHRON NIE DAJE SIĘ ODHAMOWAĆ Opis sytuacji : Po otwarciu, linki, lub jedna z linek sterowniczych nie daje się odblokować. Przy odhamowanej jednej sterówce spadochron wchodzi w zakręt i nabiera prędkości a siła odśrodkowa rośnie. Postępowanie: jeśli posiadasz małą, szybką czaszę wyczep ją i otwórz spadochron zapasowy. w przypadku dużego i powolnego spadochronu możesz sterować oraz lądować za pomocą tylnych taśm nośnych i sprawnej sterownicze (tylko dla doświadczonych skoczków); podczas lądowania nie ściągaj mocno tylnych taśm nośnych - może spowodować to tzw. "złamanie" czaszy i duże zwiększenie prędkości opadania; przygotuj się na twardsze niż zwykle lądowanie ZAPLĄTANIE PILOCIKA W LINKI Opis sytuacji : Pilocik przechodzi przez krawędź natarcia i zaczepia się o linki. Sytuacja taka ma najczęściej miejsce podczas otwarcia czaszy ale również może nastąpić podczas głębokiego przeciągnięcia spadochronu. Postępowanie: Sprawdzamy czy czasza jest sterowna i stabilna (skręt w prawo i lewo, hamowanie). Jeżeli tak, możemy lądować bez wykonywania gwałtownych manewrów. W przypadku, gdy czasza jest niestabilna lub/i niesterowna, wypinamy czaszę główna i otwieramy spadochron zapasowy.

16 NIEWYPŁNIE SKRAJNYCH KOMÓR Opis sytuacji : Slajder przy taśmach nośnych,skrajne komory niewypełnione (z jednej lub obu stron). Postępowanie: Uchwytami sterowniczymi kilkukrotnie przepompowujemy czaszę. Uwaga: koniecznie sprawdzić stan techniczny czaszy na ziemi.

17 SYTUACJE Z DWOMA CZASZAMI Mając dwie czasze na wierzchu, to sytuacja, która pojawia się najczęściej w wyniku jednoczesnego otwarcia dwóch spadochronów (na przykład bardzo niskie otwarcie, blisko wysokości, na jakiej działa twój automat), lub podczas lotu na poprawnie otwartym spadochronie głównym (na przykład, gdy lecisz zbyt agresywnie i dynamicznie na wysokości, na której pracuje twój automat). PODSTAWOWE KOFIGURACJE: - DWUPŁATOWIEC (BIPLANE), ETAŻERKA, JEDNA CZASZA ZA DRUGĄ - BANAN (SIDE BY SIDE) JEDNA CZASZA OBOK DRUGIEJ - WARIAT (DOWNPLANE) OBIE CZASZE NURKUJĄ DO ZIEMI, SKOCZEK POMIĘDZY NIMI - SPLĄTANIE DWÓCH CZASZ - HOLOWANIE PACZKI HOLOWANIE PACZKI W przypadku holowania paczki jednego ze spadochronów w momencie, gdy drugi jest otwarty są dwa scenariusze: Jeśli mamy otwarty spadochron zapasowy i holujemy paczkę od spadochronu głównego wypinamy czaszę główną (a jeśli wysokość pozwala, rozpinamy wcześniej RSL). Jeśli mamy otarty spadochron główny, a holujemy paczkę ze spadochronem zapasowym musisz spróbować przyspieszyć otwarcie zapasu poprzez szarpanie taśm. Z dużym prawdopodobieństwem uda się ci się wydostać czaszę z free-baga. Po otwarciu oceń jak ułożyły się oba spadochrony i postępuj zgodnie procedurą awaryjną (Banan lub Etażerka). W żadnym z powyższych przypadków nie należy przyciągać paczkę do siebie ani też holować paczki do ziemi (istnieje ryzyko, że nisko nad ziemią paczka jednak się otworzy i nie będzie już czasu na podjęcie odpowiednich kroków, by bezpiecznie wylądować).

18 CZASZA JEDNA ZA DRUGĄ ( BI PLANE) Najczęstszą przyczyną dwóch spadochronów na wierzchu jest działanie automatu AAD w wyniku bardzo niskiego otwarcia spadochronu głównego lub agresywnego i dynamicznego pilotażu czaszy na wysokości działania automatu. Postępowanie Jeśli dwie czasze są otwarte jedna za drugą (ang. biplane lub bi-plane, potocznie Etażerka ), NIE WYPINAJ czaszy głównej. Nie zawsze, ale najczęściej czasza główna jest z przodu. Przez jej wypięcie ryzykujesz, że zaplącze się lub zahaczy o spadochron zapasowy i ze stosunkowo bezpiecznej konfiguracji możesz przejść do splątania czaszy głównej z zapasową, co jest w zasadzie najgorszą sytuacją, z jaką możesz się zetknąć. Pilotaż Etażerki Odhamuj spadochron, który jest z przodu. Dlaczego nie tylny? Zwróć uwagę, że zachowanie czaszy podczas odhamowania sterówek może spowodować rozjechanie się tej bezpiecznej konfiguracji do Banana (ang. side by side) lub wręcz do Wariata. Sterujemy więc uchwytami, spadochronu przedniego w sposób bardzo delikatny. Pamiętaj, żeby cały czas weryfikować, czy nie zmienia się układ obu spadochronów. Delikatnie ustaw się pod wiatr i znajdź bezpieczne miejsce do lądowania. Nie zaciągaj spadochronu do lądowania i przygotuj się na twardsze lądowanie (PLF). CZASZA JEDNA OBOK DRUGIEJ (SIDE BY SIDE) Najczęstszą przyczyną dwóch spadochronów na wierzchu jest działanie automatu AAD w wyniku bardzo niskiego otwarcia spadochronu głównego lub agresywnego i dynamicznego pilotażu czaszy na wysokości działania automatu.

19 Postępowanie Jeśli twoje czasze ułożyły się w jedna obok drugiej (potocznie Banan ) i nie są ze sobą splątane wypnij czaszę główną i kontynuuj lot na spadochronie zapasowym. Jeśli wysokość pozwala przed wypięciem czaszy głównej rozepnij RSL, aby rzepowa tasiemka systemu nie przytrzymała odlatującej czaszy głównej. Pilotaż Banana Czy jest możliwy pilotaż obu czasz w tej konfiguracji. Tak, jest możliwy można lądować w tej konfiguracji, jednak jeśli okoliczności pozwalają, zaleca się wypięcie czaszy głównej. W przypadku podjęcia decyzji o pilotażu obu czasz w tej konfiguracji, pamiętaj o tym, że konfiguracja może zmienić się na dużo gorszą. Nie zaciągaj spadochronu do lądowania ryzykujesz zmianę konfiguracji czaszy kilka metrów nad ziemią. Przygotuj się też na twarde lądowanie. Uchwyty czy tylne taśmy Jeśli chodzi o pilotaż takiej konfiguracji czasz, zdania ekspertów są podzielone. PIA zaleca używać uchwytów sterowniczych (na podstawie raportu Performance Designs), jednak część ekspertów zaleca tylne taśmy. W obu przypadkach jednak ruchy powinny być minimalne i tylko korygujące lot czasz. Nie próbuj też sterować wszystkimi czterema uchwytami lub taśmami. Oceń, który spadochron jest dominujący (nad twoją głową) i pilotuj tylko tym spadochronem. A jeśli Banan sam w sobie nie stanowi zbyt stabilnej konfiguracji. Pamiętaj, że zawsze istnieje ryzyko, że zamiast niej pojawi się down plane.

20 WARIAT (DOWN PLANE) Wariat swoją wdzięczną nazwę (ang. downplane) zawdzięcza przede wszystkim dynamice, z jaką się porusza. Wyobraź sobie, że oba spadochrony zaczynają nurkować jednocześnie. Podczas testów Performance Designs ustalono, że ma miejsce najczęściej w sytuacji, gdy spadochron główny miał skręcone linki i był otwierany jako drugi. Postępowanie Jak najszybciej wypnij czaszę główną i poczekaj aż obroty ustaną. Prędkość poruszania się tej konfiguracji jest bardzo duża, więc nie ma szans na bezpieczne lądowanie. Zarówno Etażerka, Banan jak i Wariat, to konfiguracje, w których jesteś w stanie w stosunkowo łatwy sposób zapanować nad sytuacją. Dużo trudniej będzie, jeśli spotka cię splątanie dwóch czasz. SPLĄTANIE OBU CZASZ SPLĄTANIA Splątanie dwóch czasz (głównej i zapasowej), to właściwie najgorszy scenariusz, jaki może ci się przydarzyć. Dlatego rób wszystko, by do tego nigdy nie dopuścić. Przy różnicach w wielkości między głównym a zapasowym >100 stóp uważa się za ekstremalnie niebezpieczne.

21 Nie ma też jednego, prostego scenariusza na tę sytuację. W zależności od tego, jak spadochrony są ze sobą splątane, możesz spróbować wyplątać jedną czaszę. Najważniejsze, by chociaż jedna czasza była poprawnie napełniona. Musisz do końca próbować wyklarować sytuację, wypięcie czaszy głównej powinno być ostatecznością. Ze splątaniami sprawa jest prosta i trudna jednocześnie. Prosta bo najważniejsze ze wszystkiego, to nigdy nie dopuścić do splątania się z drugim skoczkiem. Czytaj, dokształcaj się, rozmawiaj z instruktorem, trenuj, bierz udział w swoop campach (szkoleniach z bezpiecznego pilotażu czaszy). Zacznij od podstaw bezpieczeństwa na czaszy. O ile nie jesteś skoczkiem specializującym się w CRW, prawdopodobnie nie zastanawiałeś się szczegółowo nad sytuacją splątania z innym skoczkiem. Jeśli jednak cię to spotka od twojej reakcji może zależeć życie was obojga. Ze splątaniami sprawa jest prosta i trudna jednocześnie. Prosta bo najważniejsze ze wszystkiego, to nigdy nie dopuścić do splątania się z drugim skoczkiem. Czytaj, dokształcaj się, rozmawiaj z instruktorem, trenuj, bierz udział w swoop campach (szkoleniach z bezpiecznego pilotażu czaszy). Zacznij od podstaw bezpieczeństwa na czaszy. O ile nie jesteś skoczkiem specializującym się w CRW, prawdopodobnie nie zastanawiałeś się szczegółowo nad sytuacją splątania z innym skoczkiem. Jeśli jednak cię to spotka od twojej reakcji może zależeć życie was obojga. Przyczyny splątań Przyczyny splątań można podzielić na dwie grupy: podczas otwarcia oraz na kręgu do lądowania. Podział ten został zaproponowany przez jedną z najbardziej znanych szkół pilotażu czaszy na świecie Flight-1. Oczywiście skoki CRW, podczas których splątania są codziennym ryzykiem nie klasyfikują się do żadnej z tych grup, lecz w tym artykule omawiamy splątania niezwiązane z tą dyscypliną. Splątania podczas otwarcia/lotu Przyczyny: 1. Błędy w separacji podczas wyjścia z samolotu 2. Błędy w separacji podczas otwarcia (nieefektywne trakowanie) 3. Brak wiedzy lub niedokładna wiedza na temat linii lotu spadochronu 4. Utrata kontroli nad spadochronem (np. podczas innej sytuacji awaryjnej jak twist) Jak unikać? 1. Dokładna i staranna układka spadochronu 2. Świadomość wylotu w każdym wylocie, w którym bierzesz udział zapoznaj się z ilością osób na pokładzie, kolejnością wyjścia wszystkich grup, wielkość grup i typ skoku (formacja płaska, formacja freefly, grupa trakująca itp.) 3. Poprawne separacje podczas wyjścia sprawdź w komunikacje meteo jaki jest wiatr na wysokości swobodnego spadania ( m.). 4. Szlifuj umiejętności efektywnego trakowania (oddzielania się od formacji), które zapewni ci bezpieczną odległość od pozostałych otwartych czasz.

22 Akcja w momencie krytycznym 1. Zaraz po otwarciu, zanim jeszcze odhamujesz spadochron, rozejrzyj się dookoła i jeśli widzisz spadochron niedaleko ciebie, steruj tylnymi taśmami by uniknąć kolizji. 2. Jeśli drugi skoczek na czaszy leci prosto na ciebie skręć w prawo. 3. Jeśli drugi skoczek na czaszy zbliża się od boku odleć od niego. 4. Komunikacja jeśli uważasz, że drugi skoczek cię nie widzi, krzycz i machaj nogami. 5. Jeśli splątanie jest nieuniknione, zrób wszystko by nie doszło do zderzenia dwóch ciał. W tej krytycznej sytuacji lepiej zetknąć się z czaszą, a nawet z linkami. Za wszelką cenę unikaj zderzenia z drugim skoczkiem. Splątania podczas rundy do lądowania Przyczyny 1. Niedopracowany plan lotu lub jego brak. 2. Nieefektywne panowanie nad spadochronem (esowanie, zwitki, zmiany prędkości). 3. Błąd w planowaniu rundy (pomylenie rundy lewej z prawą). 4. Pośpiech i wyprzedzanie innych skoczków podczas lądowania prowadzą do szybkiej utraty wysokości, wyprzedzania na ślepo i wielu ślepych punktów (ang. blind points) podczas zakrętów. 5. Fiksacja na cel pamiętaj, by na bieżąco dostosowywać miejsce planowanego lądowania do możliwości twoich i twojego spadochronu. Jak unikać? 1. Przygotowany (w głowie) plan lotu, miejsce wejścia do rundy. 2. Kierunek lądowania wyznaczany przez strzałę na lotnisku (nie przez rękaw). 3. Świadomość stref lądowania na lotnisku (dla studentów/dla tandemów/dla swooperów itp.). 4. Alternatywne miejsca lądowania. 5. Nie bój się zmieniać planu, jeśli widzisz, że separacja (pionowa lub pozioma) pomiędzy tobą a innym skoczkiem może być zagrożona.

23 Akcja w momencie krytycznym Skoczek powyżej powinien możliwie jak najbardziej przyhamować spadochron i ewentualnie nogami nadepnąć od góry na spadochron i spróbować go odepchnąć. Skoczek poniżej powinien użyć przedniej taśmy lub obu przednich taśm do tego, by pochylić czaszę i możliwie jak najszybciej osiągnąć niższy pułap i bezpiecznie odseparować się od drugiej czaszy. Procedury awaryjne podczas splątań Jeśli jednak doszło już do sytuacji splątania, to najważniejszym elementem radzenia sobie z tą sytuacją jest komunikacja. Oczywiście komunikacja między splątanymi skoczkami. Kaski zamknięte full face) na pewno nie pomoże w komunikacji. Spróbujcie wspólnie ocenić sytuację biorąc pod uwagę dwa podstawowe czynniki: 1. Wysokość, na jakiej się znajdujecie. 2. Rodzaj splątania. Owinięcie Charakterystyka tego splątania jest taka, że czasza skoczka poniżej owinięta jest wokół skoczka powyżej. Czasza skoczka powyżej napełniona jest natomiast prawidłowo. Najważniejsze ze wszystkiego, to nawiązać komunikację. Gdy już ustalicie, że z wami wszystko OK (oby tak było), ustalcie plan działania i stała kontrola wysokości. Przez cały czas oboje (a zwłaszcza skoczek wyżej) powinien chronić oba uchwyty (wyczepny i spadochronu zapasowego). Najważniejsze jest to, że skoczek powyżej nie może się wypiąć. Ryzykuje wówczas wpadnięcie na skoczka poniżej. W pierwszej kolejności spróbujcie się więc wyplątać. Jeśli nie ma szans na to, żeby się wyplątać, a wysokość nadal na to pozwala powinien wypiąć się skoczek będący NIŻEJ po wcześniejszym rozłączeniu RSL. Po wypięciu spadochronu głównego, z dużym prawdopodobieństwem skoczek i tak będzie miał jakiś rodzaj nieprawidłowości swojej czaszy, więc powinien bezzwłocznie ocenić stan swojego spadochronu i działać zgodnie z procedurą przewidzianą dla danej sytuacji lub po prostu kontynuować lot, jeśli czasza spełnia warunki SSS. Jest też duże prawdopodobieństwo, że po wypięciu się skoczka będącego niżej, napięcia na czaszy nie będą już tak duże i skoczkowi, który jest owinięty uda się wyplątać z wypiętej przez kolegę czaszy.

24 Jeżeli splątanie nastąpiło na niskiej wysokości lub z braku innej decyzji dotarliście wspólnie poniżej bezpiecznej wysokości prawdopodobnie najlepszą decyzją będzie lądowanie w takiej konfiguracji, w jakiej jesteście splątani. Pamiętajcie, że im więcej materiału nad wami, tym większy opór, a co za tym idzie mniejsza prędkość przy lądowaniu. Chrońcie uchwyty oraz przygotujcie się na twarde lądowanie (PLF). Podczas upadku osłońcie brzuch i klatkę piersiową przed urazami. Splątanie dwóch skoczków Nie zawsze będzie tak, że jeden skoczek będzie owinięty czaszą drugiego. Czasami czasze splątują się ze sobą, a skoczkowie są mniej więcej na tym samym poziomie, czy też są bezpośrednio jeden nad drugim. W dalszym ciągu kluczowe jest to, byście kontrolowali swoją wysokość przez cały czas. Jeśli nie uda się wam wyplątać i podejmiecie decyzję o wypięciu, pierwszeństwo ma skoczek, który jest WYŻEJ. Dopiero po jego oddzieleniu się od całości bałaganu może wyczepić się (jeśli jest taka konieczność) skoczek będący NIŻEJ. Podobnie jak w przypadku owinięcia, jeżeli splątanie nastąpiło na niskiej wysokości lub z braku innej decyzji dotarliście wspólnie poniżej bezpiecznej wysokości wypięcia się prawdopodobnie najlepszą opcją będzie lądowanie w takiej konfiguracji, w jakiej jesteście splątani. SYTUACJE PRZY SAMOLOCIE ZAWIŚNIĘCIE ZA SAMOLOTEM Opis sytuacji: -silne szarpnięcie zaraz po wyskoku. -brak otwartej czaszy. -obroty, niestabilna sylwetka. -bliski i stały dystans od kadłuba samolotu. Postępowanie: -upewnić się czy nie jesteśmy zaplątani w linki, jeśli tak odciąć linki. -w miarę możliwości nawiązać kontakt ze skoczkami na pokładzie i uzgodnić wspólne postępowanie. -wypiąć czaszę spad. głównego i otworzyć spad. zapasowy. OTWARCIE SPADOCHRONU W SAMOLOCIE Przypadkowe otwarcie spadochronu - pilocik pozostaje w samolocie Opis sytuacji: W samolocie, podczas lotu, rozpina się pokrowiec spadochronu głównego lub zapasowego. Pilocik sprężynowy odskakuje od pokrowca. Pilocik miękki wysuwa się z kieszonki. Pokrowiec zostaje otwarty lub nie. Pilocik pozostaje w samolocie. Postępowanie: W przypadku pilocika sprężynowego należy go natychmiast złapać i nie dopuścić do sytuacji, w której tenże pilocik zbliżyłby się w pobliże otwartych drzwi. Natychmiast zamknij drzwi samolotu i przesiądź się jak najdalej od nich. Jeżeli otworzył się pokrowiec spadochronu zapasowego, skoczek nie może wyskoczyć i musi pozostać w samolocie aż do momentu wylądowania razem z osobą odpowiedzialną za zrzut. Jeśli jednak otworzył się pokrowiec głównego spadochronu, "wyrzucający" może podjąć decyzję o zapięciu go w samolocie i kontynuowaniu skoku.

25 Zapobieganie: Kontroluj podczas składania pętlę zamykającą pokrowiec (nie może być za luźna lub poprzecierana) Nie "wierć" się w samolocie. Patrz gdzie siadasz w samolocie Pilnuj wszystkich uchwytów. Przed wyskokiem sprawdź położenie wszystkich uchwytów. Sprawdź długość linki uchwytu, stan kieszonek na uchwyty, stan kieszonki na miękki pilocik Przypadkowe otwarcie spadochronu - pilocik za drzwiami Opis sytuacji: W samolocie, podczas lotu, rozpina się pokrowiec spadochronu głównego lub zapasowego. Pilocik sprężynowy odskakuje od pokrowca. lub pilocik miękki wysuwa się z kieszonki. Pokrowiec zostaje otwarty lub nie. lub pilocik wydostaje się za drzwi samolotu. Postępowanie: Pamiętaj! Wszystko dzieje się bardzo szybko! Jeżeli jesteś w stanie to po zauważeniu sytuacji wypnij zamki wyczepne i odrzuć taśmy nośne, może to wystarczy. Jeśli nie będziesz musiał wyskoczyć z samolotu. Jeśli wypięcie zamków wystarczy abyś został w samolocie a masz spadochron z systemem SOS, RSL czy innym podobnym, odsuń się od drzwi natychmiast, ponieważ odpadające od ciebie taśmy nośne otworzą ci spadochron zapasowy. Można spróbować złapać za pilocik lub inną część spadochronu, aby zatrzymać dalszy proces wyciągania spadochronu na zewnątrz. Prawdopodobnie skończy się to jednak wyciągnięciem na zewnątrz, więc najlepszym rozwiązaniem będzie wyskoczenie z samolotu. W takim przypadku musisz mieć świadomość, na jakiej wysokości jest samolot. Jeśli wyskoczyłeś to przygotuj się, że spadochron może się źle napełnić i będziesz musiał/a wykonać procedurę awaryjną. Zapobieganie: Postaraj się aby drzwi samolotu były zamknięte do bezpiecznej wysokości metrów. Kontroluj podczas składania pętlę zamykającą pokrowiec (nie może być za luźna lub poprzecierana) Nie "wierć" się w samolocie. Patrz gdzie siadasz w samolocie. Pilnuj wszystkich uchwytów. Przed wyskokiem sprawdź położenie wszystkich uchwytów. Sprawdź długość linki uchwytu, stan kieszonek na uchwyty, stan kieszonki na miękki pilocik.

26 LĄDOWANIA NA PRZESZKODY TERENOWE Rozróżniamy trzy rodzaje przeszkód: - liniowe np. rów melioracyjny, linia energetyczna - punktowe np. komin - rozległe np. las, LĄDOWANIE NA LAS, DRZEWA Postepowanie: W miarę możliwości ustaw się pod wiatr i wyhamuj prędkość. Przed wpadnięciem w drzewa, przyjmij pozycję do lądowania tzn. nogi razem, lekko ugięte i chroń twarz. PO ZAWIŚNIĘCIU: wysokość mniej niż 2 m postaraj się uwolnić z uprzęży i zejść na ziemię przy większej wysokości, spróbuj dosięgnąć pnia drzewa, objąć pień nogami, wypiąć czaszę główną i zejść po pniu na ziemię jeżeli nie można dosięgnąć pnia drzewa, należy uchwycić będący w zasięgu ręki najgrubszy konar, usiąść na nim, uwolnić się z uprzęży i zejść na ziemię wersja beznadziejna wisieć i czekać na pomoc. LĄDOWANIE NA TEREN NIERÓWNY W tym przypadku najważniejsze jest przyjęcie prawidłowej pozycji do lądowania. Uniknie się w ten sposób kontuzji np. zwichnięcia nogi. Im bardziej nawierzchnia jest nierówna i twarda, tym bardziej należy trzymać nogi razem a stopy równolegle do powierzchni ziemi. Dopuszcza się lekkie rozstawienie nóg, jeżeli pozwoli to ominąć przy lądowaniu np. pojedynczy kamień lub dołek czy inną przeszkodę; LĄDOWANIE NA DACH Jeżeli skoczek zetknie się ze ścianą budynku, w miarę możliwości (czasza ma siłę nośną) odbić się od niej trzymając nogi razem. Jeżeli wylądujesz na dachu budynku, natychmiast chwycić się jakiegokolwiek występu i zgaś czaszę spadochronu ( wcześniej rozpiąć RSL). W przypadku zagrożenia ściągnięcia z dachu wypiąć czaszę spadochronu. Pamiętaj że: LĄDOWANIE NA WODĘ Bardzo trudno jest ocenić własną wysokość nad wodą. Sprawdzaj wysokościomierz. Bardzo trudno jest z góry określić głębokość wody. Kierunek wiatru możesz rozpoznać po zmarszczkach na wodzie. Najlepiej mieć punkt odniesienia na lądzie. Lądowanie na wodę jako na przeszkodę - należy wykonywać wg następującej kolejności: - usiąść głęboko w uprzęży - rozpiąć taśmę piersiową, poluzować taśmy udowe - ustawić się pod wiatr - stopy i kolana razem - będąc w wodzie rozpiąć taśmy udowe (wyjąć nogi z taśm) - uwolnić się od spadochronu i odpłynąć od sprzętu - nie próbować ratować sprzętu

27 Uwaga: osoby nie umiejące pływać,odpiąć czaszę główną i wykorzystać pokrowiec ze spad. zapasowym do utrzymania się na powierzchni wody. Odpłynąć od będącej na powierzchni wody czaszy głównej. LĄDOWANIE NA LINIE ENERGETYCZNE przed zderzeniem w miarę możliwości maksymalnie wyhamuj prędkość postępową do zera. należy szczególnie uważać, aby żadną częścią ciała nie dotknąć dwóch sąsiednich kabli. jeżeli czasza zawiśnie na liniach, oceń sytuację, czy nie jesteś zbyt wysoko, rozepnij RSL i wypnij się czaszę główną. Sprawdź co jest pod Tobą. Jeżeli nie możesz wypiąć się (wisisz na zapasie) lub jest zbyt wysoko, czekaj na pomoc wisząc blisko słupa, nie wolno próbować dostać się na słup lub dotykać go. OGÓLNA PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU LĄDOWANIA POZA REJONEM LĄDOWSKA OCENIĆ KIERUNEK ZNIESIENIA, SWOJĄ WYSOKOŚĆ I PRZYPUSZCZALNE MIEJSCE LĄDOWANIA, SPOSÓB DOJŚCIA DO GŁÓWNEJ DROGI LUB LĄDOWISKA. WYBRAĆ NAJLEPSZE MIEJSCE LĄDOWANIA (NAJLEPIEJ POZBAWIONE PRZESZKÓD TERENOWYCH) DO WYS. OK. 300M OKREŚLIĆ KIERUNEK WIATRU, W MIARĘ MOŻLIWOŚCI LĄDOWAĆ POD WIATR OD WYS.OK. 100M ROZPACZĄĆ PROCEDURĘ LĄDOWANIA JEŚLI W REJONIE LĄDOWANIA ZNAJDUJĄ SIĘ LUDZIE, OSTRZEC ICH O ZAMIARZE LĄDOWANIA, UWAGA NA ZAWIROWANIA POWIETRZA. PRZYPADKI UŻYCIA NOŻA RATOWNICZEGO splątanie się skoczków na otwartych spadochronach, zaczepienie linek nośnych o jakąś część ciała skoczka lub wyposażenia, odcięcie taśm spadochronu głównego gdy brak możliwości jego odpięcia przy pomocy uchwytów zamków wyczepnych.