ARTIS-QUARTET of VIENNA 30 marca 2012 /piątek/ godz sala Kopernikowska olsztyńskiego Zamku

Transkrypt

1

2 ARTIS-QUARTET of VIENNA 30 marca 2012 /piątek/ godz sala Kopernikowska olsztyńskiego Zamku ELBLĄSKA ORKIESTRA KAMERALNA 31 marca 2012 /sobota/ godz sala koncertowa Filharmonii

3 W programie: JÓZEF HAYDN Kwartet smyczkowy D-dur op. 20 nr 4 I. Allegro di molto II. Un poco adagio affettuoso III. Menuet. Allegretto alla Zingarese IV. Presto scherzando 30 marca 2012 /piątek/ godz sala Kopernikowska olsztyńskiego Zamku DYMITR SZOSTAKOWICZ VIII Kwartet smyczkowy c-moll op. 110 I. Largo organizatorzy koncertu: ARTIS-QUARTET of VIENNA II. Allegro molto III. Allegretto IV. Largo V. Largo Peter Schuhmayer I skrzypce Johannes Meissl II skrzypce Herbert Kefer altówka Othmar Müller wiolonczela JOHANNES BRAHMS III Kwartet smyczkowy B-dur op. 67 I. Vivace II. Andante III. Agitato (Allegretto non troppo) IV. Poco allegretto con variazioni Doppio movimento Koncert odbywa się w ramach 16. Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, we współpracy ze Stowarzyszeniem im. Ludwiga van Beethovena oraz Muzeum Warmii i Mazur Sponsor Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej Sponsor programu Patron medialny

4 Artis-Quartet Kwartet powstał w roku Jego członkowie studiowali na Uniwersytecie Muzycznym w Wiedniu, następnie zaś, po zdobyciu nagród na konkursach w Cambridge (Anglia, 1983), w Evian (Francja, 1984) i w Yellow Springs (USA, 1985) doskonalili swoją grę pod kierunkiem Kwartetu LaSalle w College Conservatory of Music na Uniwersytecie Cincinnati (USA). W roku 1985 kwartet rozpoczął karierę międzynarodową, występując w najważniejszych salach i ośrodkach muzycznych, jak nowojorska Carnegie Hall, Kennedy Center w Waszyngtonie, Suntory Hall w Tokio, w Filharmonii oraz w Konzerthaus w Berlinie, w Concertgebouw w Amsterdamie, w paryskiej Salle Pleyel oraz Théatre des Champs-Elysées, w rzymskiej Santa Caecilia, w Teatro Colon w Buenos Aires oraz w Konzerthaus w Wiedniu. Członkowie Artis-Quartet mieszkają w Wiedniu. Ich doroczne koncerty w sali Musikverein, począwszy od 1988 roku są renomowaną pozycją w kalendarzu koncertowym tego miasta. Kwartet dokonał pierwszych wykonań wielu dzieł kompozytorów współczesnych, takich jak Gottfried von Einem, Helmut Eder, Thomas Pernes, Richard Dünser, Gerhard E. Winkler, Thomas Larcher, Gerhard Schedl, Haimo Wisser, Wolfgang Kubizek, Harry Pepl, Tania Gabrielle French, Ivan Eröd and Antonio Pino Vargas. Szczególnie zapisało się w historii zespołu zaproszenie do wykonania wszystkich dwudziestu trzech kwartetów smyczkowych Mozarta w Tokio (Suntory Hall) oraz w Wiedniu podczas obchodów Roku Mozartowskiego W entuzjastycznych recenzjach krytycy pisali:... Inni artyści usiłują tylko imitować Mozarta tych czterech gra go naprawdę (Jason James, Ashai Evening News, Tokio).... wykonanie dowiodło, iż Artis-Quartet należy do najwyższej klasy w międzynarodowej lidze muzyki kameralnej... (Alexander Arbeiter, Kurier, Wiedeń) Podobny sukces muzycy odnieśli w roku 1997, wykonując cykl wszystkich kwartetów smyczkowych Schuberta w amsterdamskim Concertgebouw, w DeDoelen w Rotterdamie oraz w Musikverein w Wiedniu. Artis-Quartet zapraszany jest do udziału w ważnych festiwalach muzycznych, takich jak Salzburger Festspiele, Wiener Festwochen, Schleswig Holstein Festival, Berliner Festwochen, Ravinia, Ludwigsburg, Lockenhaus, Turku, Naantali, Gstaad, Prades, Granada, Dubrovnik, Bournemouth, Hong Kong, Paris, Kuhmo, Colmar, Schubertiade, Wien Modern czy Salzburger Mozartwoche. Kwartet współpracował z wybitnymi artystami jak wiolonczelista Mischa Maisky, pianiści Christoph Eschenbach, Philippe Entremont, Till Fellner, Stefan Vladar, Jeremy Menuhin, klarneciści Sharon Kam, Michel Lethiec i Richard Stoltzman, śpiewaczki-sopranistki Juliane Banse oraz Ildiko Raimondi, skrzypek Thomas Zehetmair i członkowie Alban Berg Quartett. Artis-Quartet ma na swoim koncie ponad 30 CD nagranych dla wytwórni Nimbus Records, Sony Classical, CBS/ Sony, Orfeo, Accord oraz Koch/Schwann. Za płyty te zespół otrzymał prestiżowe nagrody, w tym: Echo Klassik, Indie Award, Grand Prix International du Disque / Academie Charles Cros, Prix Caecilia, Diapason d Or oraz Wiener Flötenuhr. Dokonane przez Artis-Quartet nagrania utworów kompozytorów wiedeńskich Albana Berga, Alexandra von Zemlinsky ego, Karla Weigla i Antona Weberna spotkały się z międzynarodowym uznaniem. M.in. Thomas Schulz w niemieckim magazynie Rondo pisał: W repertuarze muzyki austriackiej okresu późnego romantyzmu i modernizmu Artis- -Quartet nie ma sobie obecnie równych. Występ zespołu na Festiwalu Mozartowskim w Salzburgu w roku 2001 prezentowany był w wielu programach telewizyjnych na świecie. W 2008 roku powstał film dokumentalny o muzykach kwartetu i ich pracy nad przygotowaniem kwartetów Józefa Haydna. Film wyprodukowały kanały telewizyjne BR Alpha, 3 SAT oraz ORF. Za nagranie kwartetów Egona Wellesza Artis-Quartet otrzymał MIDEM CLASSICAL AWARD 2009 w Cannes. W tym samym 2009 roku CD z trzema kwartetami Haydna wydała CAMERATA Tokyo. Członkowie Artis-Quartet zajmują się również nauczaniem na Uniwersytetach w Wiedniu i w Grazu oraz prowadzą klasy mistrzowskie w różnych ośrodkach muzycznych na świecie. Od 2010 roku Artis-Quartet jest związany ze Szkołą Letnią na Uniwersytecie Yale (USA). Peter Schuhmayer gra na skrzypcach wyrobu Johanna Rombacha (2001). Johannes Meissls na skrzypcach Antonia Guarneriego (1690). Herbert Kefers na altówce J.B. Guadagniniego (1784). Othmar Müllers na wiolonczeli Antonia Amatiego (1573). Wszystkie dawne instrumenty zostały wypożyczone muzykom z kolekcji instrumentów muzycznych Narodowego Banku Austrii.

5 Wprowadzenie Kwartet smyczkowy D-dur op. 20 nr 4 Józefa Haydna ( ) należy do serii sześciu kwartetów opublikowanych w roku 1772 przez czterdziestoletniego wówczas kompozytora, kapelmistrza księcia Mikołaja Esterházy, dziś znanych jako kwartety słoneczne. Taka ich nazwa przyjęła się z powodu okładki późniejszego wydania amsterdamskiego, z roku 1779, na stronie tytułowej którego zamieszczono litografię przedstawiającą słońce. Powstały one, jak i ogromna liczba innych kompozycji Haydna, w Esterháza paradnej rezydencji książęcej na jeziorem Nezyderskim (dziś Fertöd, na granicy austriacko-węgierskiej), rywalizującej przepychem z pałacem w Wersalu. W służbie rodziny Esterházych spędził Haydn trzydzieści lat życia, z dala od wielkich centrów sztuki tamtych czasów, jak Wiedeń, Paryż czy Londyn, można by rzec: na prowincji, ale w jakże zdumiewającym świecie. Książęta Esterházy byli wielkimi miłośnikami muzyki. Haydn miał tutaj do dyspozycji to, o czym mogli tylko marzyć jego koledzy po fachu w zatłoczonym Wiedniu orkiestrę symfoniczną do dyspozycji, tylko dla siebie. I nie tylko orkiestrę, lecz również teatr operowy i teatr marionetek. Od wiosny do jesieni w Esterháza wciąż było pełno gości. Dla ich rozrywki książęta zatrudniali wielu najwyższej rangi muzyków. Zapraszali też wybitnych wirtuozów z całej Europy. Życie w tamtym świecie przypominało nieustanny, wielki festiwal muzyczny. W ciągu trzydziestu w Esterháza lat pokazano 1200 przedstawień operowych, w tym 88 premier, oper nie tylko Haydna ale i innych współczesnych, m.in. Glucka, Paisiella, Cimarosy. W jednym z bardziej ożywionych sezonów, w roku 1786, odbyło się tam 125 wieczorów operowych, w czasie których wystawiono 17 różnych dzieł, w tym 8 premierowych nowości. Haydn dostarczał muzyki na wszystkie potrzeby, sam komponował, przygotowywał utwory innych kompozytorów, dyrygował koncertami, przedstawieniami, studiował, eksperymentował, gromadził doświadczenie, i wyrastał na pierwszego z mistrzów epoki klasycznej, otoczony rosnącym respektem i uwielbieniem przez młodszych, między innymi Mozarta. Sześć kwartetów op. 20 przypieczętowało sławę Haydna jako ojca formy kwartetu smyczkowego. Ta forma, pozbawiona oparcia w akordach nieodłącznego klawesynu, królującego w muzyce ówczesnej epoki, wywodzi się z rozrywkowej muzyki plenerowej, z serenady czy też divertimenta (swoje pierwsze kwartety, ze słonecznymi włącznie, Haydn jeszcze nazywał divertimenti ). Ta plenerowa muzyka stopniowo wysubtelniła się, wróciła pod dachy domów i pałaców, z początkowo prostej i beztroskiej rokokowej rozrywki w stylu galant w plenerze zmieniając się w sztukę coraz bardziej wyrafinowaną, z początkiem zaś lat 70. XVIII wieku, w ślad za rozpowszechnianiem się literackich idei Sturm und Drang Burzy i naporu będących pierwszymi zwiastunami romantyzmu zaczęły odzywać się w niej poważniejsze, niekiedy wręcz intymne tony. Niejeden rys tamtych lat Burzy i naporu zabrzmi w prezentowanym dzisiaj Kwartecie D-dur, czwartym z cyklu: od rozpoczynającej się poważnie i tajemniczo, pełnej kontrastów części pierwszej, poprzez głęboko poruszającą część drugą, złożoną z czterech wariacji, po synkopowany niby-menuet z akcentami w stylu węgierskim i rozpędzony finał. Na koniec warto wspomnieć fakt symboliczny dla dzisiejszego wieczoru: sto lat później rękopis tego kwartetu znajdował się w posiadaniu Johannesa Brahmsa. VIII Kwartet smyczkowy c-moll op. 110 Dymitra Szostakowicza ( ) napisany został podobno w przeciągu zaledwie trzech dni czerwca 1960 roku w Dreźnie, gdzie kompozytor pracował nad muzyką do radziecko-niemieckiego filmu o tragicznym zniszczeniu tego miasta pod bombami aliantów pod koniec II wojny światowej. Kwartet ten zyskał sobie szczególną sławę. W jego części czwartej rozlega się wyraźne stukanie, wręcz łomotanie, jakby ktoś dobijał się do drzwi. A ponieważ sam kompozytor wyjawiał poufnie najbliższym, iż pisząc ten kwartet w pewien sposób podsumowywał w muzyce własne życie, więc w tym niepokojącym fragmencie muzyki dopatrzono się łomotania do drzwi KGB. Oficjalnie dzieło to jednak poświęcone zostało Pamięci ofiar faszyzmu i wojny, jak zresztą niejedna kompozycja w powojennym ZSRR. To była niemal standardowa dedykacja w tym kraju, pozwalająca pisać muzykę w nastroju tragicznym, a zarazem uniknąć oskarżenia o szerzenie pesymizmu. Ale Szostakowicz nie zetknął się bezpośrednio z okupacją niemiecką. Najcięższe chwile tej wojny przeżył na początku, zaskoczony w oblężonym Leningradzie; później wraz z rodziną ewawww.lukasbeck.com

6 kuowany w głąb kraju, do Kujbyszewa, w końcowej fazie wojny wrócił do Moskwy, gdzie, zwłaszcza okres letni, mógł spędzać we względnie nawet komfortowych warunkach, jakie zapewniały władze swoim artystom, na przykład w ośrodku wypoczynkowym Związku Kompozytorów Radzieckich w Iwanowie pod Moskwą. W pewnym okresie przed wojennymi niedogodnościami życia chroniła się tam cała plejada kompozytorów, wśród nich Sergiusz Prokofiew, Mikołaj Miaskowski, Dymitr Kabalewski, Reinhold Glier i inni. Tak więc jeśli już ktoś mógł stukać mu do drzwi, to nie gestapo... Autobiograficznej symboliki jest zresztą w VIII kwartecie więcej. Już na samym początku kładzie kompozytor swój podpis muzyczny: motyw złożony z dźwięków: D (jak Dymitr), a potem Es C H (czyli w transkrypcji SZ). Szostakowicz. Dalej zaś, w pięciu częściach kwartetu pojawiają się cytaty z jego wcześniejszych utworów. Jest tu cytat z opery Lady Macbeth Mceńskiego powiatu, przez którą miał wiele nieprzyjemności w pierwszych latach estetyki socrealistycznej. I cytat z rewolucyjnej pieśni Zamęczony w ciężkiej niewoli. W ten sposób kompozytor snuje para-muzyczną opowieść utkaną z dyskretnych aluzji. Część z nich pozostaje zrozumiała tylko dla tych, którzy dobrze znają jego twórczość, lecz są tu również znaki bardziej oczywiste, o charakterze wyraźnie iliustracyjnym, jak wspomniane łomotanie do drzwi, zapewne nocą, gdy bohater pogrążony jest w drzemce poprzedzonej jakąś parodią walca, chwilą groteskowej niby-zabawy, ale zabawy takiej, jak i całe ówczesne życie, gorączkowej, koślawej, ułomnej. W tej muzyce dominuje upiorny lęk, przerażenie. Ale dla zrozumienia duszy człowieka twórcy poddanego tego rodzaju presji, znaczący może być fakt, iż w tym samym roku, w którym powstał VIII Kwartet kandydat Szostakowicz został przyjęty do Partii. Więc może jest to kwartet napisany na pożegnanie starych lęków... oraz na powitanie nowych? Na pogodzenie się z losem? Zagadka, która chyba już zawsze towarzyszyć będzie twórczości tego kompozytora, w gruncie rzeczy przecież twórcy o dosyć zachowawczych poglądach, żadnego tam muzycznego rewolucjonisty. Który mimo to wpadł w bezwzględne tryby wielkiej historii... III Kwartet smyczkowy B-dur op. 67 Johannesa Brahmsa ( ), ukończony na wiosnę 1876 roku i ostatni z zaledwie trzech w tym gatunku, zwykło się czasem nazywać wiedeńskim ze względu na jego charakter i prostotę, porównywaną powszechnie z klimatem muzyki wiedeńskich klasyków, zwłaszcza Haydna i Beethovena. I nic w tym dziwnego. Przecież Brahms niemal od początków swojego pobytu w Wiedniu, gdzie zamieszkał w roku 1862, wprost chłonął atmosferę tego miasta. A więc jestem tu! Dwa kroki od Prateru, i mogę pić wino tam, gdzie je pił Beethoven pisał do przyjaciela. Więcej: ten romantyk z Hamburga zdawał sobie sprawę, że wspaniałe tradycje tych trzech geniuszy to prawdziwy skarb muzyczny jakim los hojnie obdarował Wiedeń przełomu wieków. I że tych tradycji nie wolno zaprzepaścić. Sam czuł się spadkobiercą i kontynuatorem wiedeńskich klasyków a wkrótce już był za takiego uważany dosyć powszechnie. Obce mu były patetyczne programy Wagnera, który latem tego samego roku 1876 inaugurował swój teatr w Bayreuth. Brahms nie pojechał na tę uroczystość, która ściągnęła tłumy. Wznowił natomiast w tym czasie pracę nad zaczętą przed piętnastu laty I Symfonią, określoną wkrótce przez krytykę jako Dziesiąta Beethovena. Zaś na temat komponowania kwartetów mawiał: Nie jest trudno je komponować, najtrudniej tylko wyrzucić pod stół nadmiar nut... To przecież również reguła klasyczna, przeciwieństwo gęstwiny znaków i symboli w muzyce Wagnera. Można by zresztą odnieść wrażenie, że wszystkie znaki na niebie i ziemi kierowały Brahmsa w stronę wiedeńskich klasyków. Nawet cechy zewnętrzne postaci. Gdy bowiem tego lata (które spędzał w Sassnitz na Rugii), odwiedził go przyjaciel, śpiewak Georg Henschel, to zanotował on:... chodzi sobie bez kołnierzyka i bez krawata, z rozpiętą koszulą i kapeluszem w ręku... Wieczorem wypija swoje trzy kufle piwa, następnie kawę. Kolorytem, uwłosieniem, a nawet pewnymi rysami twarzy w niezwykły sposób przypomina portret Beethovena, który można zobaczyć u Joachimów. Prawykonanie Kwartetu B-dur Brahmsa odbyło się z rękopisu 30 października w Berlinie, z udziałem zaprzyjaźnionego Józefa Joachima, jednego z najsławniejszych skrzypków XIX stulecia. Tadeusz Szyłłejko

7 W programie: SAVERIO MERCADANTE II Koncert e-moll op. 57 na flet i orkiestrę I. Allegro maestoso II. Largo III. Rondo russo (Allegretto) 31 marca 2012 /sobota/ godz sala koncertowa Filharmonii ALBERT FRANZ DOPPLER Andante i Rondo op. 25 na dwa flety i fortepian (transkrypcja na orkiestrę kameralną: Adrianne Greenbaum) ELBLĄSKA ORKIESTRA KAMERALNA Marcin Sompoliński dyrygent soliści: Agata Kielar-Długosz flet Łukasz Długosz flet Mercadante, Doppler, Karłowicz to tytuł pierwszej płyty Elbląskiej Orkiestry Kameralnej. Orkiestra, wybitni soliści: Łukasz Długosz, Agata Kielar-Długosz oraz dyrygenci: Marzena Diakun i Marcin Sompoliński, nagrywali tę płytę późną jesienią ubiegłego roku. Wydała ją renomowana firma fonograficzna Dux. Koncert promujący pierwszą płytę Elbląskiej Orkiestry Kameralnej MIECZYSŁAW KARŁOWICZ Serenada na smyczki op. 2 I. Marsz II. Romans III. Walc IV. Finale Sponsor Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej Patron medialny Sponsor programu

8 Jest laureatką wielu prestiżowych konkursów międzynarodowych, m.in. Leonardo de Lorenzo (Viggiano, Włochy), Friedrich Kuhlau (Uelzen, Niemcy), w Padwie (Włochy), w Ovada (Włochy), w Timisoara (Rumunia). Była pierwszą flecistką Bayerisches Symphonieorchester München. Współpracuje również z Münchener Kammerorchester i Bach Collegium München. Grała pod batutą takich dyrygentów jak: Sir Colin Davis, Mariss Jansons, Helmuth Rilling i Christoph Poppen. Zwycięzca wielu prestiżowych konkursów międzynarodowych: m.in. w Paryżu, Monachium, Odense, Viggiano. Koncertuje jako solista i kameralista w Europie, Azji i USA. Współpracuje z wieloma renomowanymi orkiestrami europejskimi. Występował m.in. w Carnegie Hall w Nowym Yorku, w Musikverein-Goldener Saal i w Konzerthaus w Wiedniu, w Konzerthaus w Berlinie, w Filharmonii Monachijskiej, Gasteig-Carl-Orff-Saal i Herkulessaal w Monachium, w Gewandhaus w Lipsku. Agata Kielar-Długosz flet Absolwentka Hochschule für Musik w Weimarze, Hochschule für Musik und Theater w Monachium oraz Yale University w New Haven. Doskonaliła swoje umiejętności na wielu mistrzowskich kursach fletowych, m.in. u Petera Lukasa Grafa, Jeanne Baxtresser, Jeana Claude a Gérarda, Jacquesa Zoona, Petera Lloyda, Ransoma Wilsona. Jako solistka i kameralistka czynnie koncertuje w Europie oraz USA. Prowadzi kursy mistrzowskie w Polsce oraz w Niemczech. Od roku 2007 pracuje w Akademii Muzycznej w Krakowie. Artystka otrzymała wiele stypendiów, m.in. Komisji Fulbrighta (2009), KAAD ( ), Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2006, 2008), Jeunesses Musicales (1999, 2000, 2002), All Flutes Plus (1998), Top Wind (1998) oraz Stiftung für Musik Zürich (1998, 1999, 2002). Od 2006 r. jest członkiem fundacji Yehudiego Menuhina Live Music Now. Łukasz Długosz flet Uznany przez krytyków za jednego z najwybitniejszych flecistów swojej generacji. Absolwent Hochschule für Musik und Theater w Monachium, Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse w Paryżu oraz Yale University w New Haven. Grał pod batutą takich gwiazd jak Zubin Mehta, James Levine, Krzysztof Penderecki, Jacek Kaspszyk, Helmuth Rilling, Jerzy Maksymiuk. Dokonał wielu nagrań archiwalnych, radiowych i telewizyjnych oraz CD w kraju i za granicą, które zostały bardzo wysoko ocenione przez krytykę polską i europejską. Jego koncerty były wielokrotnie transmitowane przez najważniejsze stacje radiowe takie jak: BBC Radio 3, SWR, BR4, Deutschlandradio Kultur, Polskie Radio PR2, NDR, Radio France, RMF Classic. Juror międzynarodowych konkursów fletowych. Prowadzi kursy mistrzowskie w Europie i Azji. Za wybitne osiągnięcia otrzymał szereg prestiżowych nagród m.in: Gasteig-Musikpreis (Niemcy), Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Polska), Zeit-Preis (Niemcy), Deutsche Stiftung Musikleben (Niemcy). Narodowy Bank Polski sfinansował film telewizyjny o artyście, pokazywany na antenie TVP1 i TV Polonia. W styczniu 2010 artysta zadebiutował z London Symphony Orchestra, z którą nagrał płytę z koncertem Michaela Coliny.

9 Marcin Sompoliński dyrygent Po ukończeniu klasy skrzypiec w gdańskim Liceum Muzycznym rozpoczął studia dyrygenckie w Akademii Muzycznej w Poznaniu u prof. Renarda Czajkowskiego, uzyskując w roku 1989 dyplom pod kierunkiem prof. Witolda Krzemieńskiego. Był uczestnikiem wielu kursów mistrzowskich, m.in. w Lipsku (Helmuth Rilling), Stuttgarcie (John Eliot Gardiner) i Brixen (Joshua Rifkin). Otrzymał stypendium dla młodych twórców miasta Poznania (1993), oraz Medal Młodej Sztuki Głosu Wielkopolskiego (1994). W latach prowadził Orkiestrę Symfoniczną Państwowego Liceum Muzycznego w Poznaniu. W latach był dyrygentem Wielkopolskiej Orkiestry Symfonicznej. Od roku 1993 jest szefem Orkiestry Symfonicznej Akademii Muzycznej w Poznaniu, a od 1996 dyrygentem orkiestry Arte dei Suonatori. Z zespołem tym wykonał m.in. po raz pierwszy w Polsce pierwotną wersję Pasji wg. św. Jana J.S. Bacha. W roku 1997 rozpoczął pracę jako dyrygent Teatru Wielkiego w Poznaniu, realizując m.in. premierę Czarodziejskiego fletu W. A. Mozarta na festiwalach w Carcassonne i Xanten. Występował z wieloma orkiestrami symfonicznymi w kraju i za granicą, towarzysząc wybitnym solistom (Konstanty Andrzej Kulka, Jadwiga Kotnowska, Elżbieta Chojnacka, Wiesław Ochman, Malcolm Bilson), w prestiżowych salach koncertowych (Beethovenhalle- -Bonn, Festspielhaus w Salzburgu, Alte Oper we Frankfurcie.) Dokonał licznych nagrań radiowych i telewizyjnych. Prowadzone przez niego w 1998 roku koncerty monograficzne Arvo Pärta zostały uznane przez Gazetę Wyborczą oraz Życie, za kulturalne wydarzenie roku w Poznaniu. Wśród ważniejszych dokonań artystycznych Marcina Sompolińskiego znajduje się również polska premiera opery Marcela Landowskiego Galina. Jej spektakularny sukces spowodował zaproszenie zespołu Teatru Wielkiego w Poznaniu na Expo 2000 do Hanoweru. Sompoliński przygotował również premierowe spektakle Halki Moniuszki (2000), oraz Aidy Verdiego (2001). Osobny nurt działalności artysty stanowią prawyko- nania muzyki współczesnej, wśród których znajdują się m.in. zamówione przez Międzynarodowy Festiwal Chórów Uniwersyteckich w Poznaniu kompozycje Zbigniewa Kozuba Beati estis, oraz Marka Jasińskiego Ad Iuvenatem. W roku 2001 objął kierownictwo artystyczne Orkiestry I Rzeczpospolitej pierwszej polskiej orkiestry specjalizującej się w wykonawstwie muzyki Oświecenia na instrumentach z epoki, która od czasu inauguracyjnego występu kończącego X Festiwal Muzyki Dawnej w Zamku Królewskim w Warszawie intensywnie rozwija swoją działalność. Wśród dokonań Marcina Sompolińskiego jest też Missa pro defuncto Wolfgango Amadeo Msza Żałobna za duszę ś.p. Wolfganga Amadeusza Mozarta, wykonana liturgicznie 4 grudnia 2001 roku w kościele OO. Franciszkanów na Górze Przemysła w Poznaniu. Również i tym razem Gazeta Wyborcza uznała to przedsięwzięcie, obok Konkursu im. Henryka Wieniawskiego, za najważniejsze muzyczne wydarzenie roku w Poznaniu. Sompoliński jest też pomysłodawcą i realizatorem nowatorskiego cyklu koncertów edukacyjnych Speaking Concerts, realizowanego w szeregu miast Polski. W latach pełnił funkcję kierownika muzycznego Teatru Muzycznego w Poznaniu, gdzie przygotował premierowe realizacje m.in. Carewicza Lehára oraz Upiora w Operze Yestona. W roku 2006 wraz z zespołem Opera Nova w Bydgoszczy pracował nad austriacką prapremierą odnalezionej opery Mozarta Der Stein der Weisen (Festspielhaus Salzburg). Od roku 2007 jest profesorem Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu. Od roku 2008 jest stałym dyrygentem niemieckiej orkiestry Concerto Brandenburg, specjalizującej się w wykonawstwie muzyki klasycznej na instrumentach historycznych.

10 Czas budowania Mówi Paweł Kukliński, kierownik artystyczny Elbląskiej Orkiestry Kameralnej Działamy piąty sezon. Jesteśmy zespołem młodym, który ma jeszcze dużo przed sobą, ale też zdobyliśmy już trochę doświadczeń i będziemy starali się to pokazać w Olsztynie. Na codzień mieszkam w Gdańsku i pracuję w Akademii Muzycznej, ale byłem też związany ze szkołą muzyczną w Elblągu. Kiedy więc pan dyrektor Janusz Przybylski zaproponował mi stanowisko koncertmistrza, przyjąłem je i rozpoczął się długi czas budowania zespołu, powiększania repertuaru, zapraszania ciekawych gości i formowania statusu tego nowego tworu w mieście... Bo Elbląg nie miał dotąd własnego, zawodowego zespołu muzycznego. I oto efekt płyta, z którą chcemy wyjść na rynek. Repertuar na niej utrwalony jest tym, w którym się czujemy dobrze, w którym możemy się pokazać ze znanym artystą-solistą, a jednocześnie wykorzystać nasz młodzieńczy entuzjazm, na przykład w Serenadzie Karłowicza, bo to był utwór pisany w jego młodzieńczych latach, podczas studiów w Berlinie... Jak nam wyszło oceni publiczność. żej związany z orkiestrą jestem ja, najpierw jako osoba doradzająca, potem przez prawie półtora roku dyrektor naczelny i artystyczny, i w tej chwili dyrektor artystyczny. Przede wszystkim jednak jestem koncertmistrzem, i to jest moje właściwe powołanie, bo jestem muzykiem, a nie menadżerem. Z początku nie mieliśmy gdzie grać. I zresztą tak jest do dzisiaj. Mamy już wprawdzie siedzibę w Ratuszu Staromiejskim, lecz ta sala mieści tylko 180 osób, a na koncerty przychodzi więcej. Korzystamy więc też z większych miejsc, jak np. Galeria L, w czasie, kiedy nie jest tam zimno bo ogrzać ten budynek to koszt bardzo duży. Zdarza się grać w auli szkoły muzycznej przy ul. Traugutta, o świetnej akustyce. Zdarza się nam również zagrać w Teatrze imienia Sewruka, ale tam tylko te produkcje, które dopuszczają możliwość dogłośnienia, bo akustyka tego teatru nie jest zbyt korzystna, zwłaszcza dla małej orkiestry. Bywa, że na nasze koncerty brakuje biletów już parę miesięcy wcześniej. Na przykład do koncertu z okazji osiemdziesiątych urodzin Wojciecha Kilara wybraliśmy Galerię L, gdzie mieści się dość dużo ludzi a mimo to sala była pełna. Taki ogromny skok, jeśli chodzi o odbiór naszego zespołu w opinii społecznej w mieście, dokonał się w ostatnim roku. Jerzy Maksymiuk. Ja sam jestem skrzypkiem. Jeśli prowadzę koncert, to zawsze od pulpitu, grając z zespołem. Jan Stanienda też zawsze siada z nami. Ale już pan Moś, na przykład, pomimo iż jest rewelacyjnym skrzypkiem, woli dyrygować. Na początku wszystko jest bardzo trudne. Ale do historii naszych osiągnięć przeszedł już wspomniany koncert z muzyką Wojciecha Kilara, gdzie musieliśmy się zmierzyć z niecodzienną estetyką tego twórcy. Graliśmy jego Orawę, Drugi koncert fortepianowy, Preludium chorałowe, i jeszcze utwór Ricordanza, który on dedykował orkiestrze Aukso. A z innych wymagających pozycji na przykład Divertimento Bartoka... Mamy w repertuarze serenady Czajkowskiego, Dworzaka, Karłowicza. Cały czas się staramy powiększać repertuar. Nie unikamy też kompozytorów z pogranicza jazzu i dobrze rozumianej rozrywki. Realizowaliśmy projekt z Adamem Sztabą, w którym wykonywaliśmy jego muzykę do Opentańca, graliśmy koncerty z Grzegorzem Turnauem, z zespołem Raz Dwa Trzy. Podejmowaliśmy też produkcje duże, jak Requiem Mozarta z elbląskim chórem Cantata, czy Missa Pro Pace Kilara z chórem Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, teraz mamy w planach wykonanie Mszy Schuberta z elbląskim chórem Cantata, który obchodzi 30-lecie istnienia. Zagraliśmy też koncert ze Schola Cantorum Gedanensis, z okazji rocznicy tragedii smoleńskiej. i drugiego zespołu... To byłaby super sprawa, bo w końcu mamy wspólne województwo. Ale myślę, że na pewne rzeczy trzeba cierpliwie poczekać. Notował Tadeusz Szyłłejko Nasza orkiestra powstała jako samorządowa instytucja kultury obok muzeum, galerii z inicjatywy ówczesnego prezydenta miasta czyli pana Henryka Słoniny oraz pani naczelnik wydziału kultury Bożeny Sielewicz. Wśród jej twórców był też pan dyrektor Bogusław Stolarski, który przez długie lata marzył o stworzeniu takiego zespołu. Pierwszym dyrektorem artystycznym był przez trzy miesiące pan dyrektor Przybylski, lecz najdłu- Dajemy dwa koncerty abonamentowe w miesiącu, trzeci okazjonalnie. Zdarza się nam też gdzieś wyjechać do Gdyni, do Kwidzyna, na festiwal na Hel, czy do Sopotu. Nie mamy stałego dyrygenta. Staram się zapraszać osoby, od których możemy się dużo nauczyć. Byli u nas: Jan Stanienda, Jan Mysiński, dyrektor Concerto Avenna, ostatnio dwukrotnie Marek Moś, szef orkiestry Aukso, Staramy się grać jak najwięcej muzyki współczesnej, ale zdajemy sobie sprawę, że słuchaczowi, który długo nie miał swojego własnego zespołu, należy się właściwa dawka klasyki. Czego nam życzyć? Na pewno sukcesu w filharmonii w Olsztynie. I w ogóle większej przyjaźni z Olsztynem, na przykład czasem jakiegoś wspólnego koncertu, w którym by się udało wykorzystać potencjał jednego

11 Paweł Kukliński Ukończył z wyróżnieniem Liceum Muzyczne w Koszalinie w klasie skrzypiec Małgorzaty Kobierskiej. Wielokrotnie występował jako solista z Państwową Filharmonią Koszalińską. Brał udział w konkursach i przesłuchaniach solowych, gdzie zdobywał laury: III Nagrodę w Makroregionalnym Konkursie Skrzypcowym w Koszalinie (1985), III Nagrodę na Konkursie Kameralnym w Bydgoszczy (1993), I Nagrodę na Pomorskich Spotkaniach Skrzypków w Szczecinie (1992), II Nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Kameralnym w Częstochowie (1993). Doskonalił swoje umiejętności na międzynarodowych kursach muzycznych w Wilanowie, Świeradowie Zdroju i Łańcucie. Naukę w Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, w klasie skrzypiec prof. Mirosławy Pawlak, ukończył z wyróżnieniem w 1998 roku. W tym samym roku, wspólnie z altowiolistą Błażejem Maliszewskim, wykonał Symfonię koncertującą Es-dur KV 364 W.A. Mozarta z Polską Filharmonią Bałtycką oraz z Filharmonią Koszalińską. Brał udział w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. Zdzisława Jahnkego w Poznaniu (1994, 1999) oraz w Międzynarodowym Konkursie Muzyki Kameralnej im. Kiejstuta Bacewicza w Łodzi (1995), gdzie jako członek tria fortepianowego, wspólnie z pianistą Pawłem Rydlem i wiolonczelistą Tadeuszem Samerkiem zakwalifikował się do finału. W kwietniu 1997 roku jako członek tria fortepianowego Melankolic wraz z pianistką Magdaleną Darską-Szpakiewicz i wiolonczelistą Tadeuszem Samerkiem zdobył II Nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Kameralnym im. J. Brahmsa w Gdańsku. Jako solista i kameralista uczestniczył w międzynarodowych kursach kursach muzycznych: w Gdańsku (Edward Zienkowski, 1995), w Lucernie (H. Meyer, 1995, 1996, 1997), w Viktring (Panocha Quartet Prag, 1993), w Bremie (Willfried Boettcher, 1997), w Gdańsku (Kwartet Śląski, 1998), we Fromborku (Wanda Wiłkomirska, 1999). Był stypendystą Ministra Kultury i Sztuki na rok 1996/1997 oraz Medyceuszy Gdańskich w roku W maju 1997 roku brał udział w inauguracji Międzynarodowej Sesji Muzykologicznej Musica Baltica, gdzie wykonał koncert skrzypcowy Jeana Sibeliusa wraz z Akademicką Orkiestrą Symfoniczną pod dyrekcją Janusza Przybylskiego. W roku 1998 uczestniczył w Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Karola Szymanowskiego w Łodzi. Przez okres studiów poszerzał swoją wiedzę praktyczną i teoretyczną w dziedzinie muzyki kameralnej w klasie prof. Anny Prabuckiej-Firlej. W czasie studiów rozpoczął grę w trio fortepianowym Melankolic, który to zespół zapraszany był na prestiżowe festiwale, takie jak: Festiwal Wyższych Szkół Muzycznych w Hamburgu (1997), XV Ogólnopolski Festiwal Tydzień Talentów, Tarnów 1997, VIII Ogólnopolski Festiwal Młodych Laureatów Konkursów Muzycznych w Katowicach (1998), Tenby Arts Festival w Wielkiej Brytanii (1998). W roku 1998 jako pierwszy skrzypek kwartetu smyczkowego Art-Ton (Błażej Maliszewski altówka) wraz z triem jazzowym w składzie: Leszek Kułakowski fortepian, Jacek Niedziela kontrabas, Marcin Jahr perkusja, nagrał płytę Katharsis, która w notowaniach miesięcznika Jazz Forum uzyskała znakomitą recenzję z uwzględnieniem kunsztu wykonawczego kwartetu smyczkowego. Od roku 1998 stale współpracuje z gdańskim zespołem muzyki dawnej Capella Gedanensis, z którym odbył szereg zagranicznych tournees, m.in. w roku 2001występował ze światowej sławy niemieckim zespołem Musica Antiqua Köln pod dyrekcją Reinharda Goebela. Prowadzi ożywioną działalność koncertową w kraju i za granicą jako solista, kameralista oraz koncertmistrz orkiestr kameralnych. Jesienią 2002 roku uczestniczył w projektach muzycznych organizowanych przez Nadbałtyckie Centrum Kultury, dokonując polskich prawykonań utworów skrzypcowych A. Potra i Johana Helmicha Romana. skład Elbląskiej Orkiestry Kameralnej I Skrzypce Paweł Kukliński koncertmistrz Anita Jarzębska, Ewa Kaszuba, Tomasz Siarkiewicz, Marta Kołodziejska, Mirosław Kellner II Skrzypce Szymon Morus, Beata Wojtowicz-Rodak, Anna Miszkurka, Katarzyna Przyborowska, Aleksandra Kubala Altówki Michał Piwowarczyk, Aneta Szybowicz, Miłosz Pluta, Joanna Kaszubska Wiolonczele Mariusz Mruczek, Aneta Wądołowska, Milena Olewniczak Kontrabasy Damian Wdziękoński, Małgorzata Kruszyńska

12 Wprowadzenie II Koncert e-moll na flet i orkiestrę op. 57 Saveria Mercadantego ( ), melodyjny i romantyczny, jako jeden z niewielu utworów tego kompozytora oparł się upływowi czasu. Szczególną zaś popularnością cieszy się jego część trzecia: Rondo russo, prawdziwy przebój, lubiany zarówno przez flecistów, jak i słuchaczy. Mercadante, przedstawiciel klasycyzmu i wczesnego romantyzmu włoskiego, nieco starszy od swoich współczesnych jak Belini czy Donizetti, był autorem w swoim czasie cenionym, a przede wszystkim niezwykle płodnym. Skomponował około 60 oper, które za jego życia były mu tytułem do sławy, chwalił je nawet Rossini, później jednak zostały zapomniane, w cieniu dzieł wymienionych wyżej kolegów. Ponadto Mercadante napisał 20 mszy i innych utworów religijnych (jak oratorium Siedem słów Pana Naszego), szereg kantat, utworów symfonicznych (np. Symfonia Garibaldi), wiele muzyki kameralnej i koncertów instrumentalnych. Koncert fletowy e-moll jest jego utworem młodzieńczym. Powstał w okresie studiów młodego kompozytora w Konserwatorium w Neapolu. Po latach, w roku 1840, Mercadante sam objął funkcję dyrektora tej szacownej instytucji i piastował ją do końca życia. o charakterze popisowo-salonowym, miała w swoich czasach nadzwyczajne powodzenie. Właściwie powinno się mówić o dwóch autorach. Bo Albert Franz Doppler koncertował razem z równie mistrzowsko grającym na flecie, cztery lata młodszym bratem Karlem; tworzyli wzięte duo, zaś Karl nieraz wnosił swój udział do kompozycji Franza. Obaj urodzeni we Lwowie, byli synami oboisty Josepha Dopplera, i to ojciec udzielał im pierwszych lekcji. Sukcesy jako duo fletowe zaczęli odnosić, gdy Franz miał 13 lat, zaś Karl 9. Ich podróże koncertowe po Europie wywoływały sensację. W roku 1838 mieszkali już w Budapeszcie, związali się z tamtejszymi orkiestrami, zaś Franz w ciągu następnych lat wystawił w budapeszteńskiej Operze Narodowej z ogromnym powodzeniem pięć spośród siedmiu skomponowanych przez siebie oper. Pierwszą był Beniowski do libretta wg Augusta von Kotzebuego, wziętego dramaturga, a zarazem... szpiega-donosiciela tajnej policji, który zginął w roku 1819 z ręki radykalnego spiskowca-studenta, Karola Sanda. Premiera Beniowskiego odbyła się w roku To wymownie oddaje klimat epoki; tylko pomyśleć, że rok później wybuchła w Budapeszcie rewolucja Wiosny Ludów, zapalona właśnie przez takich młodych i rozgorączkowanych Sandów. Z późniejszych dzieł scenicznych Alberta Franza Dopplera wspomnieć można też operę Wanda (1853), jedyną jego operę niemiecką: Judith (1870) i piętnaście popularnych baletów. Jednym ze znanych epizodów z jego życia jest współpraca z Franciszkiem Lisztem, którego sześć Rapsodii Węgierskich opracował na orkiestrę, a sławnemu wirtuozowi udzielił przy okazji rad i wskazówek co do orkiestracji. Podobno Liszt bardzo sobie chwalił te rady Dopplera. Serenada na smyczki op. 2 Mieczysława Karłowicza ( ) jest na co wskazuje już numer opusowy wczesnym, młodzieńczym utworem przyszłego mistrza symfoniki polskiego modernizmu. Powstała w roku 1897, jeszcze w czasie studiów Karłowicza w Berlinie i tam została wykonana po raz pierwszy 15 kwietnia tego samego roku. Później sam kompozytor, krytyczny wobec własnej twórczości, wyznaczył wyraźną cezurę, dzielącą jego prace szkolne, debiutanckie, będące dopiero próbami i wprawkami od kompozycji uznanych przezeń za już dojrzałe i godne prezentacji. Za tę cezurę uznał swój Koncert skrzypcowy op. 8, skomponowany w roku Ale dziś podobnie jak i jego wczesne pieśni Serenada raz po raz powraca na koncertowe estrady. Jest to utwór pełen uroku, zdecydowanie odległy podobnie zresztą jak Koncert skrzypcowy od późniejszych, pesymistycznych tonów dekadencji, cechujących główne dzieła Karłowicza, przede wszystkim zaś jego poematy symfoniczne, komponowane w latach (m.in. Powracające fale, Odwieczne pieśni, Stanisław i Anna Oświęcimowie, Smutna opowieść). uznać go za najwybitniejszego obok Karola Szymanowskiego kompozytora polskiego pierwszej połowy XX wieku. Tadeusz Szyłłejko Andante i Rondo op. 25 na dwa flety Alberta Franza Dopplera ( ) to błyskotliwa i wdzięczna pozycja z repertuaru flecistów. Twórczość tego polsko-węgierskiego wirtuoza fletu, autora muzyki Z Budapesztu Franz awansował na stanowisko pierwszego flecisty i dyrygenta w operze dworskiej w Wiedniu, objął też stanowisko profesora fletu w tamtejszym Konserwatorium. Trudno przewidzieć, jak rozwinęłaby się dalsza twórczość Karłowicza, gdyby nie jego tragiczna śmierć 8 lutego 1909 roku w lawinie śnieżnej pod Małym Kościelcem. Lecz już ten dorobek, który zostawił, wystarczy by

13

14 dyrektor naczelny i artystyczny: Piotr Sułkowski Przedsprzedaż i sprzedaż biletów prowadzi kasa biletowa Filharmonii ul. Bartosza Głowackiego 1 poniedziałek-piątek: godz oraz dwie godziny przed koncertem Wydawca: Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. F. Nowowiejskiego w Olsztynie Promocja Filharmonii Omówienie programu: Tadeusz Szyłłejko Patron medialny: Sponsorem programu jest Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie ul. Barczewskiego 11 Z uwagi na prawa autorskie przypominamy o całkowitym zakazie fotografowania oraz nagrywania dźwięku i obrazu podczas koncertu Prosimy o wyłączenie telefonów komórkowych Fotokod naszej strony internetowej

15 S ponsorem programu jest Wyższa Szkoła Informat yki i Ekonomii T WP w O lszt ynie u l. B arczewskiego 11 Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie ul. Bartosza Głowackiego 1, Olsztyn tel , fax filharmonia@filharmonia.olsztyn.pl