KOBIETY W STARYM TESTAMENCIE

Transkrypt

1 s.prof. dr hab. Ewa Jezierska Papieski Wydział Teologiczny We Wrocławiu KOBIETY W STARYM TESTAMENCIE (PRZYKŁADY WYBRANE)

2 W y k a z t r e ś c i 1. Kobiety Pięcioksięgu (ks. Rodzaju) Ewa (żona Adama) Od Edenu do wędrówki przez pustynię- Kobiety przed potopem Żona Kaina Córki ludzi Żona i córki Noego 2 c.d. Monarchinie kobiety po potopie Sara (żona Abrahama) Hagar Żona i córki Lota Rebeka (żona Izaaka) 3 c.d. Rachela i Lea (żony Jakuba) Dina 4. Kobiety czasu niewoli egipskiej (Księga Wyjścia) Żona Putifara Kobiety Księgi Wyjścia Tamar (poślub. braci, teścia Senat (żona Józefa) Szifra i Pua (położne) Jokebad i córka faraona Sefora (żona Mojżesza) Miriam 5. Kobiety okresu zdobycia Kanaanu Rachab a) Czasy Sędziów Aksa Debora Jaela Żony i konkubiny Gedeona Córka Jeftego Żona Manoacha 6. c.d. Kobieta z Timny, nierządnica z Gazy, Dalila Rut, Noemi, Orpa Pennina i Anna 7. b) czas królów Mera córka Saula, Mikal żona Dawida Abigaj II żona Dawida Achinoam III żona Dawida Wróżka z Endor 2

3 8. c.d. Batszeba Tamar- corka Dawida Kobieta z Takoe Córka faraona ż.salomona Królowa Saby Żona Jeroboama 9. Okres schyłku królestwa Judy i Izraela Wdowa z Sarepty (Eliasz) Izebel Wdowa i dzban (Elizeusz) z10. c.d. (2 Ksiega Królewska) Żona Nałamana i służąca Atalia Joszeba (Księga Estery) Królowa Waszti Estera 11. c.d. Księgi mądrościowe (Ksi,ega Hioba) Córki i żona Hioba (Pieśń nad pieśniami) Szulamitka Kobieta Miłość 12. Kobiety Ksiąg Prorockich Córa Syjonu (Iż) Panna, która rodzi syna (Iz) Żona Izajasza (Iz) Dziewica Izrael (Jr) 13. Księgi deuteronomiczne Anna matka Tobiasza (Tb) Sara (Tb) Judyta (Jd) Mądrość (Mdr) 14. c.d. Zuzanna Kobiety męczennice (Mch) 3

4 1. P I Ę C I O K S I Ą G Kobiety Pięcioksięgu Od Edenu do wędrówki przez pustynię 1) Kobiety przed potopem Ewa (Rdz 1,25; 2,21-4,2; 4,25 Księga Rodzaju w swoich pierwszych rozdziałach zawiera dwa opisy stworzenia świata: 1,1-2 2,4a i 2,4b-25.. Dokładny opis stworzenia niewiasty jest w Rdz 2, Nie jest ścisłym mówienie o dwóch stworzeniach świata, ponieważ pierwszy opis podaje stworzenie wszystkich dzieł Boga (ziemia, rośliny, ryby, ptaki, zwierzęta lądowe, człowieka, i to mężczyznę i niewiastę), drugi - w innej kolejności: mężczyzna, rośliny w raju, zwierzęta, kobieta. Kobieta została utworzona z ciała mężczyzny, podczas gdy Adam został stworzony z mułu ziemi. (Stąd to niektórzy uważają Ewę, za istote doskonalszą, bo stworzoną z żebra Adama, a nie z mułu ziemi, jak Adam). Ewa (imię to wiąże się z powoływaniem do życia, obdarzaniem życiem ). Takie imię nadał Adam żonie (Rdz 3,20): Mężczyzna dał swej żonie imię Ewa, bo stała się matka wszystkich żyjących. Imię to po hebrajsku brzmi Chawwa, w Septuagincie Eua (Rdz 4,1). [Septuaginta przekłada to imię w 3,10 na zoe życie]. Adam jest imieniem własnym pierwszego człowieka (tak Rdz 2-5, Rz 5,14); jest to imię osoby człowiek, względnie jako rzeczownik zbiorowy znaczy ludzie/ludzkość Słowo Adam więże się z hebrajskim słowem adama i z adam być czerwonym. (np. Edom znaczy czerwony był przezwiskiem Ezawa z powodu rudego koloru włosów). Racje teologiczne stworzenia Ewy z ciała Adama: 1. Podkreślenie wspólnego początku rodzaju ludzkiego, wskazuje to na wspólna naturę poszczególnych ludzi i na to, że kobieta nie jest istota niższa od mężczyzny. 2. Uwydatnienie ścisłej łączności miedzy mężczyzna i kobietą (por. Ef 5,28) 3. Podkreślenie autorytetu mężczyzny (por. Ef 5,22-23; Pius X w encyklice Casto connubii stwierdza: jeśli mąż jest głowa rodziny, żona jest sercem rodziny ). 4

5 4. Łączność mężczyzny z niewiastą miała być obrazem łączności istniejącej,ale między Chrystusem i Kościołem (por. Ef 5,23-32). 5. Niewiasta stworzona została z boku Adama, a nie z nóg czy głowy. To oznacza, że dla Adama jest Ewa równowartosciową towarzyszką, a nie istota podległa czy panującą nad nim. (Ewa jest jakby wyjęta spod serca Adama, podobnie jak Kościół spod serca Chrystusa, gdy spał On snem śmierci na krzyżu) Pierwsza para żyła w stanie rajskiej niewinności; pierwsza para nie wstydziła się, choć oboje byli nadzy (Rdz 2,25). Bóg dał im do spożywania owoce z drzew w raju, z wyjątkiem owoców z drzewa poznania dobrego i złego. Księga Rodzaju opisuje spotkanie Ewy z wężem, skuszenie jej do zerwania jabłka z zakazanego drzewa, podanie jabłka Adamowi, a następnie ich spotkanie z Bogiem (Rdz 3,1-24), który wymierza karę wężowi - szatanowi karą jest nieprzyjaźń między wężem i niewiastą. Kara ta wypowiedziana jest w formie Protoewangelii : słowo niewiasta oznacza Ewę, ale także Maryję; mężczyźnie trud pracy na ziemi i kobiecie - bóle i cierpienia towarzyszące wydawaniu na świat dzieci.. Pierwsza para ludzi zostaje wydalona z raju (Rdz 3,1-24). Po wydalenia, Ewa urodziła trzech synów: Kaina, Abla i Seta. Oraz wielu innych synów i córek, nie wymienianych w Biblii z imienia (por. Rdz 4,1n., 25; 1\5,1-5). Ewa nazywana jest pramatką, pierwszą kobietą matka żyjących. Nie była postacia historyczną pojawiła się w natchnionych opowiadaniach o stworzeniu świata, o stworzeniu człowieka. Kościelny obraz kobiety został określony przez dwie postacie biblijne: Ewę i Maryję. Imię Ewa pojawia się w księgach biblijnych 5 razy, imię Maryja 19 razy. W porównaniu z Ewą, Maryja jest postacią historyczną. Jest także matka żyjących, wszystkich wierzących w Jej Syna. Macierzyństwo Ewy i Maryi obarczone zostały największym cierpieniem, jakie może spotkać człowieka: utrata dziecka, syna, który został zabity. Obie dążyły do poznania ; dlatego Ewa przekroczyła zakaz spożywania owocu, Maryja odznaczała się wiara pytającą, nie pozostała milcząca wobec zwiastowanej nowiny. Żadna kobieta nie została obdarzona większym gronem córek niż one - Maryja i Ewa, Bibliografia 1. E.Zawiszewski, Komentarz do Księgi Rodzaju 1,1-11,9, w: Pięcioksiąg i Księgi Historyczne, Pelplin 1996, Ewa, w: Leksykon biblijny, red. F.Rienecker, G.Mair, red naukowy wyd. pol. W.Chrostowski, Warszawa, 2001,

6 3. Adam, w : Leksykon biblijny, red. F.Rienecker, G.Mair, red.naukowy wed. pol. W.Chrostowski, Warszawa, 2001, E.Adamek, Pramatki, w: Kobiety w Biblii, Stary testament, Kraków 2006, A.Ohler, Maryja, matka Jezusa, w: Postacie kobiet w Biblii, Kraków 1996, J.Baldock, Od Edenu do wędrówki przez pustynię. Ewa, w: Kobiety w Biblii, tłum.z ang. K.Lossman, Warszawa 2008, Zona Kaina (Rdz 4,17) O żonie Kaina wiemy niewiele, nie znamy nawet jej imienia. Ona jednak urodziła syna, którego imieniem nazwano pierwsze miasto na ziemi (jak podaje Biblia Rdza 4,17). Wiemy, że Kain był rolnikiem. Po zabójstwie brata Abla zmuszony został (wygnany) do podjęcia wędrownego trybu życia. Bóg powiedział: tułaczem i zbiegiem będziesz na ziemi (Rdz 4,12). Jednakże to właśnie Kain, wędrowca, był założycielem pierwszego miasta. Kain bowiem pojął za żonę kobietę, której imienia nie znamy. Urodziła mu ona syna, nazwanego Henoch (hbr. Chamok uświęcony ; Rdz 4,17). Gdy Kain zbudował miasto, nazwał je imieniem swego syna: Henoch (Rdz 417). (W tekście masoreckim dodana nazwa miasta wydaje się być glosą. Założycielem miasta jest Henoch, a nazwa miasta pochodzi od syna Henocha Rada) Imie Kain łączy się z Kenitami, ludem wędrownym, który wędrując przez pustynię za Izraellitami, nigdy nie przyłączył się do nich. Córki ludzi (Rdz 6,1-4) Chodzi o kobiety, które poślubiły synów Boga. Biblia podaje, że kiedy ludzie zaczęli mnożyć się na ziemi, rodziły się im córki. Synowie Boga upodobali sobie córki ludzi i wzięli część z nich za żony, ( Synowie Boga być może jest to aluzja do starego podania, mówiącego o ujemnym wpływie małżeństw Hetytów z kobietami odrzuconej linii Kainitów. Inni badacze w synach Bożych upatrują mężczyzn w ogóle. Wiadomo, że tak określano np. aniołów, pogańskie bóstwa, mitycznych herosów, nawet starożytnych władców. Stosunek płciowy z którąs z tych postaci uznać należy za symboliczny albo dosłowny. Chociaż inicjatywa należała do owych nieznanych istot, ludzie nie są bez winy. Polegała ona na szukaniu nadprzyrodzoności poza Bogiem). Z tych małżeństw bosko-ludzkich urodzili się giganci mocarze mający sławę w owych dawnych czasach (Rdz 6,4), wyobrażeń czasach porzed potopem. 6

7 [Według wyobrażeń mitycznych olbrzymi zostali zrodzeni ze związków kobiet gigantach bogami lub półbogami.] O gigantach olbrzymach wspomina Księga Liczb 13,33. olbrzymów widzieli wysłańcy Mojżesza kiedy badali ziemię Kankan ( Widzieliśmy tam nawet olbrzymów - Anakici pochodzą od olbrzymów a w porównaniu z nimi wydaliśmy się sobie jak szarańcza i takimi byliśmy w ich oczach ) por. także Pwt 2, ; 3,11. Giganci (olbrzymi) byli siłaczami którzy w dawnych czasach cieszyli się sławą (Rdz 6,4). Pan Bóg nie był zadowolony, zasmucił się, że uczynił człowieka (Rdz 6,5). Trudno jednak odpowiedzieć na pytanie jak giganci przetrwali potop, jeżeli zmył on z powierzchni wszystkie istoty żyjące, z wyjątkiem zamkniętych w arce Bibliografia 1. J.Baldock, Od Edenu do wędrówki przez pustynię, w: Kobiety w Biblii,tłum K.Lossman, Warszawa Przypisy do Rdz 4,17; 6,2 w Biblii Tysiąclecia, Pismo Świ ęte ST i NT (nowy przekład). 3. Katolicki Komentarz Biblijny, red. R.E.Browen, J.A.Fitzmyer, R.E.Murphy, red. wyd. pol. W.Chrostowski, Warszawa Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego, re. W.R.Farmer, red. wyd. pol. W Chrostowski, Warszawa Żona i córki Noego (Rdz 6,9-9,17) Kobiety, dzięki którym zaludniła się ziemia Kobiety przed potopem Bóg postanowił położyć kres wszystkich ludzi z uwagi na ich wykroczenia (Rdz 6,12). Noemu poleca zbudować arkę, dając instrukcje budowy. Bóg poleca wejść Noemu do arki z żoną i żonami synów (Sema, Chama, Jafeta): Wejdź przeto do arki z synami twymi, z żoną i żonami twych synów (Rdz 6,18). Kiedy Noe arkę zbudował, Bóg powiedział: i Wejdź wraz z całą twą rodziną do arki, bo przekonałem się, ze tylko ty jesteś wobec mnie prawy wśród tego pokolenia - i Bóg określił nadto jakie zwierzęta ma Noe także wziąć do arki. (Rdz 7,1). Noe miał sześćset lat, gdy nastał potop na ziemi. Noe wszedł z synami, z żoną i z żonami swych synów do arki, aby schronić się przed wodami potopu (Rdz 7,6-7). Tekst Rdz 7,13 powtarza informacje, że Noe z rodzina i zwierzątkami wszedł do arki. 7

8 W miesiącu drugim, w dniu dwudziestym siódmym (por. Rdz 8,14) ziemia wyschła, Bóg polecił: Wyjdź z arki wraz z żona, synami i żonami swych synów. Wyprowadź też z sobą wszystkie istoty żywe (Rdz ). Noe wyszedł więc z arki wraz z synami, żoną i z żonami swych synów. Wyszły też z atki wszelkie zwierzęta (Rdz ). Po złożeniu przez Noego ofiary Bogu, Bóg przemówił do Neogo i jego synów: Bądźcie płodni i mnóżcie się, abyście zaludnili ziemię (Rdz 9,1)., w,7 dodaje: i miejcie nad nią władzę. I Bóg zawarł przymierz z Noem i jego synami, a tęcza miała być znakiem, żed Bóg nie będzie więcej karał ludzi potopem. Od Noego i jego dynów liczba ludności zaczęła się powiększać, zaludniła się ziemia (Rdz 9,18). Rdz 10,1nn -wymienia potomków Noego i jego synów. Noe rolnik jest ojcem pokolenia osiadłego, jest ogniwem nowego początku Katolicki Komentarz Biblijny, ad loc. 2. MI,edzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego, ad loc. 3. J.Baldock, Kobiety w Biblii, Warszawa ) Matriarchinie (kobiety po potopie a przed wędrówką przez pustynię) Saraj / Sara (Rdz rozdziły 11 23) Saraj Kłótliwa lub moja Księżniczka Sara Księżniczka Kobieta, która poślubiła Abrahama stałą się matka ludów. Saraj i Abram pojawiają się w Księdze Rodzaju (11,29). Saraj jest siostrą przyrodnią i żoną Abrahama. Razem z ojcem Arama Terachem opuszczają Ur (miasto chaldejskie) i idą w stronę Kanaanu. Osiedlają się jednak w Charanie. Po śmierci Teracha, Bóg nakazał Aramowi oójść do ziemi, którą mu pokaże, by uczynić go wielkim ludem (Rdz 11,31-12,2). Abram miał tedy 75 lat. Abram udał się do Kanaanu. W fedrował aż do dębu More koło Sychem, tam rozbił namiot i zbudował ołtarz i złożył Bogu ofiarę. Potem przeniósł się do Betel. Kiedy jednak nastał głód na tych ziemiach, wraz z żona Saraj udał się do Egiptu. Tam polecił Saraj, by podawała się za jego siostrę. 8

9 Saraj była piękna kobietą, faraon wziął ją na dwór i pojął za żonę, sowicie wynagradzając Abrama. Z powodu popełnionego cudzołóstwa, na faraona spadły nieszczęścia. Po wyjawieniu prawdy, Abram i Saraj wyjechali z Egiptu do Negebu razem z Lotem., który im towarzyszył, potem do Betel gdzie rozdzieli teren. Lot poszedł Kanaan wokolice Sodomy i Gomory, Abram pozostał w Betel. Tu otrzymał obietnicę licznego potomstwa i uzyskania rozległego kraju. Następnie poszedł Abram pod Hebron i tam zbudował ołtarz dla Pana. Potem walczył z królami, którzy uprowadzili Lota i w drodze powrotnej otrzymał błogosławieństwo króla Salemu, Melchizedeka (Rdz 14,1-12). Po rozmowie z Bogiem uzyskał obietnicę potomka: po tobie dziedziczyć będzie, który od ciebie będzie pochodził Spójrz na niebo i policz gwiazdy, jeśli zdołasz to uczynić (i Bóg dodał). T ak liczne będzie twoje potomstwo (Rdz 15,4-5). W międzyczasie Saraj dała Abramowi swoja niewolnice Hagar, Egipcjankę, za żoną. Hagar urodziła Aramowi syna, którego nazwał Izmaelem (Jiszma-el znaczy Bóg słyszy ). Abram miał wtedy 86 lat. Gdy Abram miał 99 lat Bóg zmienił mu imię na Abraham (żonie Saraj na Sara) i zawarł z nim przymierze, obiecując Abrahamowi,że będzie ojcem mnóstwa narodów i że Sara urodzi mu syna, który otrzyma imie Izaak (Rdz 17,18-19). Znakiem zawartego przymierza miało być obrzezanie, Bóg obiecał też błogosławić Izraelowi. Podczas odwiedzin Abrahama przez gości trzech ludzi (aniołów), Abraham i Sara otrzymali zapewnienie, że za rok będą mieli syna. Wreszcie Pan okazał Sarze łaskawość (Rdz 22,1). Urodziła syna, Abraham, który miał wtedy 100 lat, nadał mu imię Izaak. Sara mówiła wtedy: powód do śmiechu dał mi Bóg. Każdy, kto się o tym dowie, smiać się będzie z mej przyczyny i dodała któż by się ośmielił rzec Abrahamowi: Sara będzie karmiła piersią dzieci, a jednak urodziłam syna mimo podeszłego wieku mego męża (Rdz 21,6-7). [Ciekawe, ze Sara mówi podeszłym wieku męża, nie wspominając o wieku swoim]. Różnica wieku między Izmaelem i Izaakiem wynosiła 14 lat. Nie chcąc by Izraelem był współdziedzicem z Izaakiem, by Abraham, który kochał Izmaela w przyszłości go nie adoptował, Sara wymogła na Abrahamie wydalenie Hagar z synem: Wypędź te niewolnicę wraz z jej synem, bo syn tej niewolnicy nie będzie współdziedzicem z dynem moim Izaakiem (Rdz 21,10). Abraham uznał to żądanie żony za złe (Rdz 21,11-13), wykonał je po uzyskaniu wyjaśnienia od Boga Biblia nic nie mówi o tym, czy Sara wiedziała o ofierze Abrahama, o poleceniu Boga, by Abraham ofiarował Mu swego syna. 9

10 Ostatnia wzmianka w Księdze Rodzaju o Sarze, to informacja o jej śmierci. Sara zmarła w Hebronie w wieku 127 lat. (Rdz 23,1-2). Po obrzędowej żałobie, Abraham kupił posiadłość Efrona i pieczarę Makrela, w pobliżu Mamre (pole pieczarę). Tam pochował żone Sarę i tam, po latach, sam został pochowany. Co można powiedzieć o Sarze? Sara (księżniczka) była urodziwa, piękna. Abraham miłował ja, mimo że nie mieli potomstwa. Nie oddalił jej Sara nie była łatwowierna, nie od razu przyjmowała to, co nawet znaczni goście mówili. Ale kiedy spostrzegła, że goście mówia o sprawach związanych z Bożymi planami zatrwożyła się i nawet zaparła swojej pierwszej reakcji. Odczuwała głęboko, jak każda Izraelitka nie mająca dzieci, lekceważenie jej ze strony Hagar, spodziewającej się dziecka. Wobec niewolnicy była okrutna, bezwzględna co spowodowało ucieczkę Hagar. Sara była zazdrosna o Izaaka, o jego pozycje w rodzinie, pierwszeństwo wśród braci przyrodnich. Będąc matką (wreszcie), widząc pewną rywalizacje wśród synów, zażądała wydalenia Hagar i Izraela. Po latach, Izajasz będzie ja uważał za matką ludu wybranego, kiedy zapowiadać będzie ocalenie synów Abrahamowych. O niej wspomina Rz 8,6; Hbr 11, Hagar (znaczenie: Ucieczka, Uciekinierka) ( - Rdz 16; 25; Ga 4,24 ) Była niewolnica egipską, niewolnica Sary, żony Abrahama. Została matką zastępcza, ponieważ niepłodna i już letnia Saraj zaproponowała Aramowi, by w jej zastępstwie urodziła mu syna. Abraham przyjął propozycję Sary podarowanie mu Hagar jako żonę. Kiedy Hagar dowiedziała się, że jest w ciąży, zaczęła odnosić się do swojej pani z lekceważeniem. Sara poskarżyła się Abrahamowi: To twoja wina, że ja doznaje zniewagi, to ja ci podarowałam moja służącą, a on, widząc, że poczęła, zaczęłas mna gardzić; niech Pan rozsądzi miedzy mna, a miedzy tobą. Abraham odpowiedział: Twoja służąca jest w twoich rękach, czyń z nia, co uważasz za słuszne. Sara potraktowała Hagar surowo i ta uciekła. Niewolnica Hagar spotkała przy źródle Anioła, który kazał jej wrócić do pani i jej się podporządkować i dodał, że jej potomstwo będzie nieliczone, a swojego syna ma nazwać Izmael (= Bóg słucha ). (Studnię, przy której Anioł znalazł Hagar nazwano studnia 10

11 widzącego i żyjącego (Beer-lahai-roi). - Hagar urodziła syna, gdy Abraham miał 86 lat. Abraham nadał mu imię Izrael. (Rdz 16,1-6). Później i Sara urodziła syna izaaka. Kiedy chłopcy dorośli, Sara zauważyła, że bawią się zgodnie i lękając się, by nie dziedziczyli na równych prawach, powiedziała Abrahamowi, by oddalił Hagr i jej Syna. Abrahamowi ta prośba żony nie podobała się, ale Bóg kazał mu spełnić życzenie Sary i zapewnił, że po Izaak nazwane będzie jego potomstwo, natomiast Izrael, drugi syn Abrahama, stanie się ojcem wielkiego narodu. Hagar została odesłana wraz z Izmaelem (zaopatrzona przez Abraham w chleb i bukłak z wodą). Kiedy błąkała się po pustyni Beer-Szeby, zabrakło wody. Ułożyła wtedy chłopca pod krzewem i oddaliła się, sądząc, że dziecko umrze z pragnienia. Wtedy trzymała pomoc z nieba (głos Boga) z poleceniem, by wzięła chłopca, zaopiekowała się nim, bo będzie ojcem wielkiego narodu. W pobliżu ujrzała źródło wody. Izmael wyrósł na łucznika. Zamieszkał na pustyni Paran. Kiedy dorósł, matka sprowadziła mu żone z Egiptu (Rdz 21,19-21). Izrael miał 12 synów, którzy stali się wodzami 12 pokoleń (Rdz 25,12-16). Zastępcze rodzicielstwo w starożytnej Mezopotamii, gdzie urodzili się Abraham i Sara, było na porządku dziennym. Bezpłodna żona mogła podarować mężowi swoją niewolnicę, by zapewnić ciągłość rodu.. Hagar i Izrael zajmują szczególne (podobnie jak Abraham) miejsce w tradycjio islamskiej. Izrael uważany jest za przodka Arabów. Według Koranu pomógł on Abrahamowi wybudować Kaabe w Mekce. (sześcienne sanktuarium, ku któremu zwraca się muzułmanin podczas modlitwy; jest to też cel dorocznych pielgrzymek (Hadżdż). W obrębie Wielkiego Meczetu w Mekce znajduje się źródło, które wytrysęło z ziemi, Hagar i Izamel nie pomarli z pragnienia. Z tej studni Zamzam mogą napić się pielgrzymi (nazwa Zamzam pochodzi od zawołania Hagar, gdy woda wytrysnęła z wielką siła: Zam! Zam! ( Dość! Dość!). [ Hagar i Sara występują w alegorii Pawłowej Ga 4,22-31], gdzie mowa jest o tym,, że lepiej jest szukać duchowej wolności niż pozostawać niewolnikiem prawa] Żona i córki Lota Żona Lota, której imienia nie znamy, znana jest z opowiadania o wyjściu Lota z rodziną z Sodomy i Gomory, które podaje, że kiedy podczas ucieczki odwróciła się, by spojrzeć na oba miasta Sodome i Gomorę i została zamieniona w słup soli. 11

12 W jaki sposób trafiła z mężem do Sodomy? Terach opuścił Ur wraz z Abraham i jego żona Sarą, zabrał także wnuka Lota (syna zmarłego Harana, brata Brama). Lot był więc bratankiem Abrama. Po śmierci Terach. Lot towarzyszył Abramowi podczas pobytu w Kankan, w Egipcie. Obaj mężowie mieli liczne trzody, które trudno było wyżywić. Sprzeczka między pasterzami wpłynęła na decyzję podzielenia się terenem dla lepszego wypasu trzody; Lot wziął żyzną dolinę Jordanu i rozbił swe namioty w pobliżu miasta Sodomy, Abram pozostał w Kanaanie (Rdz 11,31-13,13). Kilka lat później Abrahama odwiedzili boscy posłańcy, którzy po zapowiedzeniu Abrahamowi urodzenie syna, udali się w stronę Sodomy. W bramie miasta spotkali Lota i zostali zaproszeni na nocleg i gościnę. Tego dnia, wieczorem, mieszkańcy miasta otoczyli dom Lota żądając wydania przybyszów, by się z nimi poswawolić. Lot, chcąc zapewnić gościom ochronę, zaproponował wydanie swych dwóch niezamężnych córek. Mieszkańcy Sodomy odrzucili te propozycję i zaczęli wyłamywać drzwi domu Lota. Wówczas posłańcy oślepili napastników. Zawiadomili także Lota o mającym nastąpić zniszczeniu miasta, ponieważ do Boga dotarły skargi na jego mieszkańców. Lot pragnął oszczędzić także narzeczonych córek, ale oni nie wierzyli Lotowi, uważali, ze żartuje. Rano Lot, jego żona i dwie córki, przynaglani przez posłańców, opuścili Sodomę. Nie wolno im było oglądać się wstecz uciekać w góry; Lot jednak uprosił zgodę na udanie się do miasta Soar (= Małe). Kiedy słońce stało wysoko na niebie, wówczas spadł deszcz siarki i ognia i zniszczył miasta i cała dolinę, wszystkich mieszkańców, cała roślinność. Zona Lota, która obejrzała się podczas wyjścia z miasta, została zamieniona w słup soli. Lot krótko był w Soar, schronił się w pieczarze w górach. Wtedy córki Lota, sądząc, że cała ludzkość wyginęła, postanowiła upic ojca i potem uwieść (propozycje dała starcza córka). Plac swój zrealizowały w ciągu dwóch nocy; pijany Lot nie był świadomy popełnienia kazirodztwa. Córki Lota urodziły synów: starsza Moaba (od którego pochodzą Moabicie), młodsza Ben-Ammi (od tego pochodzą Ammonici). (Rdz 19,1-38) Interpretacje historii Lota, jego żony i córek: Koncentruje się a) na wątku kary: za nieposłuszeństwo ukarana została żona Lota Mieszkańcy miasta za homoseksualizm b) reakcję Lota, jego rodziny, która nie chciała opuścić miasta odzwierciedlają częsta odpowiedź człowieka na głos Boga albo ignoruje Wolę Boga (żona Lota), albo wypełniają niechętnie (jak Lot, który woli krótszą droga do Soar niż w góry. 12

13 c) wzgórza, góry (= wysokość) sa metafora miejsca, gdzie spotyka się świat ludzki z boskim, lub symbolizuje wzniesienie się na wyższy szczebel rozwoju duchowego. Przeciwieństwem są miasta na równinie, których mieszkańcy żyja pod dyktando zachcianek, egocentrycznej woli. d) Uwiedzenie Lota może być wyrazem jego duchowej ślepoty Lot nie był świadomy tego, co się dzieje. Istnieje hipoteza, która uważa, że historia występku Lota, słup soli są tłumaczeniem konkretnych zjawisk: istnienie słupa soli i opuszczonych terenów w rejonie Morza Martwego; wspólnych cech etnicznych Moabitów, Amonitów i Izraelitów (zaznaczając wyższość Izraelitów). Trudny do wytłumaczenia jest fakt ocalenie rodziny Lota, a zaraz potem występek Lota Rebeka (Ujmująca; Usidlająca; Pętla, przywiązująca do siebie mężczyzn, albo: przywiązany baranek) - (Rdz 24; 26) Córka Betuela, siostra Labana, żona Izaaka [bracia: Abraham, Nachor, Charan (Haran) syn Arahama Izaak, syn Nachora- Betuel, San Charana Lot dzieci Betuela: Rebeka i Laban Historia Rebeki, to historia kobiety z rodu Nachora, która poślubiła Izaaka, syna Abrahama, urodziła mu bliźniaki: Łzawa i Jakuba, podstępem pozbawiła dla Jakuba, pierworództwa Łzawa. Kiedy Abraham zestarzał się, a Izaak dorósł, pomyślał o żonie dla izaaka. Dlatego wysłał swego sługę Eliezera do kraju, z którego pochodził, by stamtąd wziął żonę dla swego syna. Gdyby wybrana nie chciała pójść do Kanaanu, sługa będzie zwolnione z wykonania polecenia ( A gdyby owa kobieta nie chciała przyjść tutaj ze mną, mam zaprowadzic twojego syna do ziemi z której wyszedłeś? Abraham odpowiedział: W zadnym razie nie wracaj tam z moim synem. Pan Bóg niebieski, który mnie wyprowadził z domu mego ojca i z ziemi rodzinnej, i który mówił ze mną, składając taka przysięgę:<twojemu potomstwu dam ten kraj>, On pośle przed tobą swojego Anioła i przyprowadzisz stamtąd żone dla mojego syna Rdz 24,6-7). Eliezer poszedł do Mezopotamii, do miasta Aram-Naharaim, gdzie mieszkał Nachor. Kiedy przybył, rozsiodłał wielbłądy przy studni i modlił się: Jahwe, Boże pana mo- 13

14 jego Abrahama, spraw abym spotkał ją dzisiaj, bądź łaskaw dla mego pana Abrahama Niechaj dziewczyna której powiem <Nachyl ni dzban twój, abym się mógł napić>, a ona odpowie: <Pij, a wielbłądy napoję> będzie tą, którą przeznaczyłeś dla sługi swego Izaaka (Rdz 24,11-14). Po chwili do studni podeszła kobieta czerpać wodę. Była to Rebeka, córka Betuela, syna Milki, żony brata Abrahama, Nachora. Rebeka, jak mówi Rdz 24,6 była to panna bardzo piękna, dziewica, która jeszcze nie obcowała z mężem. I ponieważ stało się tak, jak sługa Boga prosiła (na jego prośbę, by dała mu się napić, odpowiedziała pij, panie mój, a potem rzekła: i także dla twych wielbłądów zaczerpnę wody, by mogły pic do woli (Rz 24,19). Gdy wielbłądy zostały napojone, sługa dał dziewczynie złoty kolczyk, złote bransolety i zapytał czyją jest córką, i czy znalazłoby się w domu jej ojca miejsce na nocleg dla niego i wielbłądów. Usłyszawszy, że jest córką Betuela, sługa padł na kolana oddając pokłon Jahwe i powiedział: Niech będzie błogosławiony Jahwe, Bóg mego pana Abrahama, który nie omieszkał okazać łaskawości swej i wierności swemu panu, ponieważ prowadził mnie w drodze do domu krewnych mojego pana (Rdz 24,27). Tymczasem Rebeka pobiegła do domu i opowiedziała wszystko, co ją spotkało. Z relacji sługi o przyjęciu przez rodzinę Rebeki wynika, że w domu była matka, ojciec Betuel i brat Rebeki, Laban. Przedstawienie przybysza odbyło się w następujący sposób: najpierw powitanie, przedstawienie problemu z jakim przyjechał sługa, potem posiłek. Rodzina usłyszawszy opowiadanie sługi o celu jego podróży, odpowiedziała przez mężczyzn: Wtedy Laban i Betuel odpowiedzieli: <Ponieważ Jahwe tak zamierzył, nie możemy ci powiedzieć nie lub tak. Masz przed sobą Rebekę, weź ją z sobą: idź, niechaj ona będzie żoną syna pana twego, jak postanowił Jahwe (24,50). Nazajutrz, kiedy sługa zamierzał wracać do Abrahama, rodzina chciała zatrzymać Rebekę z dziesięć dni, zanim odejdzie. Postanowiono zapytać o zdanie Rebeke: <Zaeołamy dziewczynę i zapytamy ja, niechaj sama powie>. I na pytanie <czy chcesz iść z tym człowiekiem> odpowiedziała <chcę iść>. Przed jej odejściem pobłogosławili ją: <Siostro nasza, wzrastaj w tysiące nieprzeliczone, i niech potomstwo twoje zdobędzie bramy swych nieprzyjaciół> (rdz 24,60). Rebeka odjechała na wielbłądach z piastunką i niewolnicami (orszak świadczy o zamożności jej rodziny). Księga Rodzaju opowiada, że gdy karawana zbliżała się do krainy Negeb, w okolice studni Lachaj-Roj ( studnia Żyjącego, Patrzącego na nas ) w wieczornej porze, na polu znajdował się Izaak, który wyszedł pogrążony w smutku (BT zaznacza, że wiersz 14

15 ten Rz 24,63 jest tłumaczeniem przybliżonym tekstu hbr.; BP podaje tylko: wyszedł pod wieczór w pole ). Smutek Izaaka zdaje się tłumaczyć w.67 śmiercią matki). Rebeka widząc zbliżaj,acego się mężczyznę, zsiadła z wielbłąda i zapytała: kto jest ten mężczyzna, który idzie ku nam przez pole?. Sługa odpowiedział to mój pan. Wtedy, zgodnie ze wschodnim zwyczajem, Rebeka zasłoniła twarz welonem. Biblia nic nie mówi o spotkaniu Rebeki z Izaakiem, który po wysłuchaniu relacji sługi jego podróży, wprowadził Rebekę do namiotu Sary, swej matki (Rdz 24,66-67). Potem wziąwszy Rebekę za żonę, Izaak miłował ją, bo była mu pociecha po matce (Rdz 24,67 b )- [BP: A miłował ją Izaak bardzo, tak ze się pocieszył po stracie swej matki ]. Izaak miał 40 lat, gdy wziął sobie za żone Rebeką, córkę Betuela, Aramejczyka z Padan-Aram, siostrę Labana Aramejczyka (Rdz 25,20). Nie wiemy, czy Abraham żył, kiedy sługa przywiózł synowi żonę, Rebekę. W summarium (Rdz 25,1-6) Biblia wspomina, że Abraham poślubił jeszcze drugą kobietę, Keturę, z która miał 6 synów, których wyposażył odpowiednio jeszcze za życia. Jednakże, ponieważ uczynił Izaaka swoim spadkobierco, kazał im odejść od posiadłości syna żony pierwszorzędnej, Sary. (Rdz 25,5-6). Kiedy Abraham zmarł, dożywszy 175 lat, został pochowany przez synów: Izaaka i Izmaela w pieczarze Makrela, obok swej żony Sary.(Rdz 25,9-10). Kochające się małżeństwo, Izaak i Rebeka, nie mieli dzieci. Izaak modlił się za swoja żonę do Boga i Jahwe go wysłuchał (Rdz 25,21), dwadzieścia lat czekał na potostwo, które otrzymał w wieku 60 lat (Rdz 25,26). Przed urodzeniem dzieci (okazało się potem, że urodziła bliźnięta), Rebeka prosiła Boga o wyjaśnienie jej fizycznych dolegliwosci. Prawdopodobnie za pośrednictwem jasnowidza lub kapłana pogańskiego otrzymała odpowiedź w formie wyroczni: Dwa narody sa w twym łonie, dwa odrębne ludy wyjdą z twych wnętrzności, jeden będzie silniejszy od drugiego, starszy będzie sługą młodszego (Rdz 25,23). Pierwszy syn urodził się czerwony i owłosiony; nazwano go Ezaw (Edom - admoni = czerwony; imię jest aluzją do kraju Edom). Drugi syn urodził się trzymając Ezawa za piętę; nazwano go Jakub (jaaqob etymologia popularna łączy ze słowem aqeb = pięta). Izaak miłował bardzo Ezawa, bo ten dorósłszy stał się myśliwym i przyrządzał ojcu potrawy z ulubionej zwierzyny. Rebeka natomiast bardziej kochała Jakuba, który był człowiekiem spokojnym, mieszkającym w namiocie (Rz 25,27). Biblia relacjonuje zlekceważenie przez Ezawa pierworodztwa (Rdz 25-24). Będąc głodnym, odstąpił przywilej pierworodztwa Jakubowi za przygotowany posiłek. 15

16 Rdz 26,34-35 podaje, że Ezaw, mając 40 lat, ożenił się z Jehudi, córką Hetyty Beeriego oraz z Bosman, córką Hetyty Elona. Nic nie wiemy o tych kobietach, poza wzmianką Biblii, że były one powodem zgryzoty Izaaka i Rebeki, ponieważ zanieczyszczona została czystość rodzin. Kiedy Izaak się postarzał i słabo widział ( już nie mógł widzieć Rdz 27,1), zapragnął pobłogosławić pierworodnemu synowi, Ezawowi, przed śmiercią. Dlatego polecił synowi upolować zwierzynę i przygotować smaczną potrawę. Po jej spożyciu pragnął pobłogosławić syna. Rebeka rozmowę ojca z Ezawem słyszała i powzięła myśl, by zyskać błogosławieństwo dla umiłowanego syna Jakuba. Swój podstęp przedstawiła Jakubowi: ugotuje potrawę z dwóch koźląt, Jakub podał ją ojcu a przekleństwo ojca weźmie ona na siebie. Przed podaniem potrawy ubrała Jakuba w szaty Ezawa, a skórkami koźlęcymi okryła mu ręce i szyję. Podtęp się udał, ale stał się powodem nienawiści Ezawa do Jakuba: gdy nadejdą dni żałoby po oim ojcu, zabiję mojego brata Jakuba (Rdz 27,41). I w tym momencie Rebeka stanęła po stronie umiłowanego syna, Jakuba: przygotuj się i uchodź do mego brata Labana, do Charanu. Pozostań tam przez jakiś czas a gdy już przestanie on gniewać się na ciebie i zapomni, co mu uczyniłeś, wtedy dam ci znać i sprowadzę cie stamtąd. Czemu miałabym was obu jednocześnie stracić (Rdz 27,44-45). Biblia przytacza słowa Rebeki, kiedy wysyłała Jakuba do Chramu: sprzykrzyło mi się życie z tymi Chetytkami. Jeżeli jeszcze Jakub weźmie sobie za żonę Chetytkę, jedną z tych kobiet, które są w tym kraju, to już nie będę miała po co żyć (Rdz 27,46). Słowa te wskazują, że Rebeka jest obrończynią czystości rodu. Co Biblia przekuje o Rebece? - że była piękną kobietą, umiłowaną przez Izaaka jego żóną. Spełniła swoje zadania jako żona wydała na świat dwóch synów. Podstępem zapewniła drugiemu, ukochanemu Jakubowi, błogosławieństwo ojca, przysługujące pierworodnemu. Pomogła Jakubowi w ucieczce przed bratem Ezawem. Była zaradna, sprytna, dbała o czystość rodu. Po śmierci została pochowana na polu Makpela w pobliżu Mamre, w grobie Sary i Abrahama. Zaznaczyć warto, że opowieść o Izaaku i Rebece, związana pod koniec z historia Jakuba, zawiera kilka warstw literackich: tradycję elohistuczną, jahwistyczną, kapłańską, które zostały razem zebrane w całość. Wskazują na to imiona Boga: Elohim (Rdz 22, ), Maleach Jahwe (Rdz 22,11), Elohim (Rdz 22,12), Jahwe (Rdz 22,14a.14b), Maleach Jahwe (Rdz 22,15), Jahwe (dz 22,16). Z punktu widzenia form literackich w opisie dziejów Izaaka i Rebeki występuje szereg motywów zapożyczonych z dziejów Abrahama, szereg dubletów: 16

17 np. - długie oczekianie narodzenia dziecka (Abraham i Sara, Izaak i Rebeka) - klęska głodu (Abraham podaje Sare za siostre w Egipcie (Rdz 12,10-20 i 20,1-7); Izaak podaje za siostre Rebekę w Gerarze (Rdz 26,7-11) - nazwa Beer-Szeba związana jest z umową Abimeleka zarówno z Abrahamem, jak i z Izaakiem (Rdz 21,22-23 i 26,26-33) [ W NT, św.paweł w Liście do Rzymian, wiąże z Rebeką obietnice Bożę i równocześnie uznaje wyróżnienie Jakuba za wyraz Bożej wolności w wyborze synów wybranych. Paweł mówi: nie wszyscy przez to, że są potomkami Abrahama stają się jego dziećmi, lecz <w Izraelu uznane będzie twoje potomstwo>, to znaczy, że nie synowie są dziećmi Bożymi, lecz synowie obietnicy uznani sa za potomstwo. Albowiem ro jest słowo obietnicy: <przyjdę o tym samym czasie a Sara będzie miała syna>. Ale nie tylko ona, bo także Rebeka, która poczęła (bliźnięta) z jednego (zbliżenia) z ojcem naszym Izaakiem. Bo gdy one jeszcze się nie urodziły ani nic dobrego nie uczyniły aby niewzruszone zostało postanowienie Boże, powzięte na zasadzie wolnego wyboru, zależne nie od uczynków, ale od woli powołującego powiedziano jej <starszy będzie służyc młodszemu>, jak jest napisane: <Jakuba miłowałem, a Ezawa miałem w nienawiści> (Rz 9,7-13) Rachela i Lea (Rachela Owca; Lea Zmęczona albo Krowa Rodz 29 opowiada o tym jak Laban zmusił Jakuba podstępem do poślubienia jego córek. Jedna okazała się płodna, a druga pozostawała bezdzietna przez długie lata Naród izraelski zawdzięcza swoje istnienie nie tylko ojcom, ale i kobietom., Rachela, Lea są chwalone jako dwie niewiasty, które zbudowały dom Izraela Obie miały kiedyś dom po drugiej stronie rzeki i opuściły ojczyznę. Podobnie Jakub uciekł z całym swym dobytkiem, przeprawił się w stronę wyżyny Gilead (Rdz 31,20). Cały jego dobytek stanowiły dwie żony, Rachela i Lea, które wraz z Jakubem opuściły, jak kiedyś Abram, kraj krewnych, dom ojca (Rdz 12,1-3). W tamtych czasach, przynależność do rodziny była jedyną podstawą pewną, na której człowiek mógł budować swoją przyszłość. Jeżeli człowiek z tego rezygnował, to jedynie dlatego, że szedł za głosem Boga. Przekaz Rdz 12,1-3 w pewnym sensie tłumaczy, dlaczego córki opuszczają ojca i idą za nieznanym mężczyzną, dlaczego ten mężczyzna ucieka przed ich ojcem, przed swoim teściem. 17

18 Jakub, uciekinier, jako samotny przybywa do kraju synów Wschodu. Jakub, wyruszywszy w dalszą drogę (po odejściu z domu, uzyskawszy podstępnie błogosławieństwo Izaaka-ojca) powędrował do ziemi synów Wschodu (Mezopotamia). Tam ujrzał studnie w polu i trzy stada owiec wylegujących się wokół niej; z tej bowiem studni pojono stada (Rz 29,1-2). Jakub dowiedział się, że jego krewny Laban mieszka opodal. Kiedy doszła do wodopoju pasterka z owcami, okazało się, że jest córka Labana. Jakub zakochał się w Racheli od pierwszego wejrzenia. Od Labana otrzymał zgodę otrzymania Racheli za żonę, proponując odpracowanie u krewnego 7 lat. Po uroczystości ślubnej, nazajutrz, okazało się, że Laban dał Jakubowi za żonę Leę, starsza córkę. Obiecał dać Rachelę po tygodniowych uroczystościach. Pod warunkiem odpracowania kolejnych 7 lat. Lea urodziła Jakubowi 4 synów. Rachela dzieci nie miała, była zazdrosna widząc tyle dzieci u Lei. Dała więc Jakubowi służącą Bilhę, która urodziła dwóch synów. Potem i Lea dała Jakubowi Zipę, która kolejno urodziła 2 synów. Kiedy syn Lei znalazł na polu mandragory (rośłina śródziemnomorska, wykorzystywana w lecznictwie i magii. Hebrajska nazwa znaczy mandragor i także miłość), Rachela prosiła o te roślinę, oddając Lei Jakuba na noc. Lea poczęła i urodziła syna. Potem jeszcze jednego syna i córkę Dinę. W końcu Rachela urodziła syna, którego nazwała Józef ( ten, który dodaje ) i powiedziała Niech mi Pan doda jeszcze drugiego syna (Rdz 30,14-25). Po urodzeniu Józefa, Jakub pragnął wrócić do Kanaanu, ale Laban zawarł z nim ugodę miał zajmować się owcami Labana i wyhodować sobie własną trzodę. Wzbogaciwszy się, czując niechęć Labana i jego synów, wyruszył z cała rodzina i dobytkiem dla Kanaanu, ziemi rodzinnej.. Podczas drogi miało miejsce poszukiwania w całym obozie ukradzionych posążków z domu Labana. Ukradła je Rachela i skryła pod siodłem wielbłąda, na którym siedziała. Rachela urodziła Jakubowi drugiego syna, nazwała go Ben-Omi ( syn mojego cierpienia ). Po urodzeniu syna zmarła. Pochowana została przy drodze do Eufratu. Syna Jakub nazwł Beniamin ( syn prawicy{ lub syn południa }. Później zmarła Lea i pochowana została w pieczarze na poli Makrela (obok Abrahama, Sary, Izaaka i Rebali).- Rdz 49,31. 18

19 Rachela, Lea, Bilhai Zilpa urodziły Jakubowi 12 synów, którzy dali początek 12 plemionom Izraela (Izrael imię zmienione Jakubowi przez Boga przy brodzie na rzece Jabcok. D i n a [ Pomszczona lub Osądzona ] Dziewczyna, która zgwałcono, pomszczona przez braci W sposób podstępny i okrutny. Rdz 34, Dina była córka Lei i Jakuba. Kiedy Jakub z rodzina rozbili obóz pod Słychem, Dina wyszła odwiedzić tamtejsze kobiety. Spodobała się Sychemowi, synowi tamtejszego władcy Chamora Chiwwity. Słychem porwał Dinę, zgwałcił, a ponieważ zakochał się w niej, prosił ojca, by wziął mu ja za żonę.- Jakub dowiedział się o shańbieniu Diny, niec nie mówiąc, czekał na powrót synów z pastwiska. Chamom przybył omówić warunki ślubu. W międzyczasie wrócili braci z pastwisk. Wzburzeni wydarzeniem, postawili warunek wszyscy Sychemici mają poddać się obrzezaniu. Po dokonanym zabiegu, kiedy Sychemici byli obolali, dwaj bracia Symeon i Lewi pomścili hańbę i pozabijali Charona, jego syna i wszystkich Sychemitów. Pozostali bracia wzięli do niewoli wszystkie kobiety i dzieci, zagarniając ich mienie. Jakub zganił synów, uzasadniając to ściągnięciem gniewu mieszkańców Kanaanu. Synowie odpowiedzieli: To mieliśmy pozwolić, żeby traktowali nasza siostrę jak nierządnicę? (Rdz 34,1-31) Juda był synem Lei. Ożenił się z córka Kananejczyka imieniem Szua. Urodziła mu ona trzech synów: Era, Onana i Szelę. Juda poznał córkę Szuy kiedy był przejazdem u Chiry, mieszkańca miasta Adullam. Po śmierci żony, Juda udał się wraz z Chirą do Timny, gdzie strzyżono jego owce. Po drodze spotkał swoja synowa Tamar. T A M A R (znaczenie: PALMA) Historia o młodej kobiecie która poślubiła dwóch braci, owdowiała, dzięki sprytnemu fortelowi ujawniła niegodziwość teścia. (Rdz 38,1-30) Tamar był żoną Era, syna Judy, który wybrał ją dla niego. Kiedy Era zmarł za złe postępowanie, Juda nakazał drugiemu synowi, Onerowi, poślubić Tamar, by bratu wzbu- 19

20 dzic potomstwo (dla przedłużenia ciągłości rodu i dziedziczenia). Onar wiedział, że ponieważ żaden syn poczęty z Tamar, nie będzie jego synem, bo nie będzie prawnie należał do niego, tym samym ojcowizna będzie uszczuplona. Dlatego, przy każdym zbliżeniu z Tamar, kierował nasienie na ziemię (stąd bierze się słowo onanizm ). To postępowanie nie podobało się Bogu, dlatego Onar poniósł śmierć. Ponieważ ten los mógł spotkać trzeciego syna Judy, Szelę, jeśli ożeni się z Tamar, dlatego Juda nakazał Tamar powrócić do ojca i tam czekać aż Szela dorośnie, co oznaczało, że Juda trzeciego syna nie chce dać Tamar za męża. Tamar mieszkała już jakiś czas u ojca, gdy dowiedziała się, że Juda zmierza do Zimny; wiedziała także, że Juda nie chce dać jej za męża Szeli, mimo iż osiągnął on odpowiedni wiek. Tamar przebrała więc ubranie, zasłoniła twarz i usiadła przy bramie do miasta Efraim. Kiedy Juda ja zobaczył, wziął ja za prostytutkę. Za oddanie się mu obiecał Tamar koźlątko z trzody, a zastawem był pierścień Judy, sznur i laska. Wysłany potem Chira Adullamita z koźlątkiem nie znalazł nierządnicy, o której mieszkańcy w ogóle nie słyszeli. Po jakims czasie Juda dowiedział si,e, że synowa dopusciłasie nierządu i zaszła w ciążę. Wykrzyknął wtedy: Wyprowadźcie ja i spalcie. Kiedy ja wyprowadzano, wysłała posłańca do swojego teścia: jestem brzemienna za sprawa mężczyzny, do którego te rzeczy należą (pierścień, sznut i laska). Poznajesz. Czyj to pierścień, i sznur, i laska?. Juda rzekł: ona jest sprawiedliwsza ode mnie, gdyż nie chciałem oddać jej za żonę Szeli, mojemu synowi. Tamar urodziła bliźnięta, dwóch synów Peres ( przejście, przerwanie ) i Zerach. ( Gwiazda, która dopiero wzeszła ). Pierwszy miał się urodzić Zerach, wyciągnął rączkę (na której zawiązano czerwona wstążeczką ), ale cofnął się i najpierw urodził się Peres Pismo święte Biblia Tysiąclecia, Poznańska G.Ravasi, Księga Rodzaju (12-50), Kraków 1998 T.Hergesel, Rozumieć Biblię, Kraków 1990 Słownik Nowego Testamentu, red.x.léon-dufour, tł. K.Romaniuk, Poznań 1986 A. Läpple, Od Księgi Rodzaju do Ewangelii, Kraków 1983 Praktyczny Słownik Biblijny, red. A.Grabner-Haider, opr. T.Miesztalski, A.Paciorek, Warszawa 1999 E.Adamek, Kobiety w Biblii Starego Testamentu, Lublin, 2006 H.Langkammer, Słownik biblijny, Katowice 1989 J.Baldock, Kobiety w Biblii, tł.k.lossman, Warszawa

21 Ksiega Wyjścia.Kobiety czasów niewoli egipskiej i w Księdze Wyjścia Józef, syn Jakuba/Izraela, sprzedany został kupcom wędrujący do Egiptu. Jakiś czas później, przybywa do Egiptu Jakub z rodziną, uciekając przed głodem w swoim kraju. Z czasem Egipcjanie coraz gorzej traktują Izraelitów, którzy podejmują masowa ucieczką pod wodza Mojżesza. Żona Potifara (Żona dowódcy straży faraona, Potifara, próbowała uwieść Józefa, syna Jakuba, sprawiła, ze został wtrącony do więzienia. Nazywana Sulejka Uwodzicielką (Rdz 37,1-39) Józef był przystojnym mężczyzną, zdolnym i godnym zaufania, dlatego Potifar powierzył mu dom i cały dobytek. Żona Polifara zakochał się w nim i próbowała go uwieść. Najpierw zaproponowała, by położył se z nią. Józef odparł: mój pan powierzył mi wszystko, coa posiadał. On sam nie ma większej władzy ode mnie, niczego mi tez nie wzbrania prócz ciebie, gdyż jesteś jego żoną. Jak miałbym popełnić tak wielką niegodziwość i zgrzeszyć przeciw Bogu? Żona Potifara ponawiała swoją propozycję, Józef odmawiał pójścia do sypialni i także przebywania w jej towarzystwie. Kiedyś, gdy Józef był sam w domu, żona Potifara chwyciła go za szatę, Józef się wyrwał, a szata została w jej rękach. Kobieta wykorzystała to mówiąc,, że Józef przyszedł do miej, chciał z nią spać, ona zaczęła krzyczeć. Józef zostawił swoja szatą i uciekł.. Tę wersję opisu przedstawiła mężowi Ów sługa Hebrajczyk, którego do nas sprowadziłeś, wszedł do mnie, aby ze mną swawolić. A gdy zaczęłam krzyczeć, zostawił u mnie swój płaszcz i uciekł z domu Tak postąpił ze mną twój sługa. Potifar wpadł w wielki gniew i wtrącił Józefa do więzienia. Asenat (Dar Boga Słońca) (Rdz 41; 45,50; 46,20) Senat, córka kapłana z On, Poti Fera, została żoną Józefa po zwolnieniu go z więzienia (za wytłumaczenie snów faraonowi). Józef został mianowany namiestnikiem całego Egiptu. (Miasto On, znane także jako Hierapolis, było ośrodkiem kultu boga Re). Asenat urodziła dwóch synów, otrzymali imiona hebrajskie: Manasses ( dający zapomnieć ) to imię znaczyło dla Józefa: Pozwolił mi Bóg zapomnieć o wszystkich 21

22 moich zmartwieniach i o domu mego ojca ; i drugi syn - Efraim ( owoc, ponieważ Bóg uczynił mnie płodnym w kraju utrapienia mego ). Kiedy Jakub kładł dłonie błogosławiąc dzieciom Józefa i Asenat, w ostatniej chwili skrzyżował je i jego prawa ręka spoczęła na głowie Efraima, młodszym synu Józefa Otrzymał on w ten sposób pierwszeństwo przez Manassesem, podobnie jak przed laty Jakub przed Ezawem (synowie Izaaka). Efraimici stali się najważniejszym plemieniem w północnej części Izraela. Szifra i Pua (znaczenie: Szifra Rozmnażać się lub Piekno Pua Rodząca lub Wspaniała) Dwie położne kobiet hebrajskich, które nie usłuchały Rozkazu faraona. (Ks.Wyjścia: 1,15-21) Dwie położne, Szifra i Pua, żyły w Egipcie po śmierci Józefa, w okresie faraona, który nie słyszał o Hebrajczyku, będącym namiestnikiem Egiptu. Nowy władca zaczął prześladować Hebrajczyków, obawiając się zagrożenia ich populacją. Jednakże, chociaż coraz gorzej ich traktował, rozmnażali się coraz bardziej. Dlatego nakazał dwom akuszerkom, Szyfrze i Pui, by odbierając porody niewiast hebrajskich, zabijały noworodki płci męskiej. Obie akuszerki bały się jednak Boga i dzieci nie zabijały. Odpowiadały faraonowi: Kobiety hebrajskie nie są jak Egipcjanki; są one tak żywotne, że zdążą urodzić, zanim przyjdzie do nich akuszerka. Bóg wynagrodził położne za ich postawę: za ich bogobojność, obdarzył je potomstwem. Tymczasem liczba Hebrajczyków rosła. Faraon dał rozkaz: Każdego nowonarodzonego syna macie wrzucić do rzeki, a córki zostawcie przy życiu. Jokebed (znaczenie: Chwała Bożą) Kobieta, która uratowała życie swojemu synkowi, wkładając go do koszyka i puszczając na wody Nilu (Ks.Wyjścia 2,1-11; 6,20) Jokebed, córka z domu Lewiego, poślubiła swego bratanka Amrama. Urodziła syna w czasie zakazu zostawiania przy życiu chłopców. Dziecko było zdrowe, ukrywała je przez trzy miesiące. Potem, włożyła dziecko do koszyka z papirusu, powleczonego żywica 22

23 i smołą. Koszyk umieściła w sitowiu na brzegu rzeki. W pewnej odległości umieściła siostrę chłopca, by śledziła przebieg wydarzeń. Nadeszła akurat córka faraona, by się kąpać. Zauważyła koszyk, wysłała po niego służąca. Kiedy otworzyła koszyk, zobaczyła płaczące niemowlę. To jedno z dzieci hebrajskich, rzekła.. Wtedy podeszła do niej siostra dziecka i zaoferowała pomoc: Jeśli chcesz, przyprowadzą ci kobietę, mamkę hebrajską. Idź powiedziała Egipcjanka. Weź to dziecko, -rzekła do matki dziecka i odchowaj je dla mnie, a ja ci za to odpowiednio zapłacę Matka zabrała syna, zajmowała się nim, a kiedy podrósł, oddała go córce faraona, a ona wychowywała go jak własnego syna. [ Jokebed wymieniana jest w genealogii rodów, ale nic szczegółowe nie podaje się o niej. Historia przedstawiana w Księdze Wyjścia, pozwala w Jokebed widzieć matkę trojga dzieci: Aarona, Miriam i Mojżesza. Każde z nich odegrało ważna rolę w ucieczce Hebrajczyków z Egiptu i podczas wędrówki do ziemi obiecanej. Córka faraona Egipska księżniczka, która uratowała życie hebrajskiemu niemowlęciu. Ks. Wyjscia 2,5-11 Ona to znalazła niemowlę w koszyku na brzegu wody. Ona nadała mu imię Mojżesz (od hebr. słowa mosze wyciągać. ponieważ wyciągnęłam go z wody. Onas Mojżesza wychowała. Niektórzy imię Mojżesz wyprowadzają z wyrażenia oznaczającego rodzić dziecko Sefora (znaczenie: Piękno lub Ptak) Córka kapłana, która poślubiła Mojżesza i własnoręcznie obrzezała syna Ks. Wyjscia 2,1-22; 4,20-6; 18,2-7 Mojżesz, po zabiciu Egipcjanina, który znęcał się nad Hebrajczykiem, uciekł do ziemi Madian. Kiedy pewnego razu usiadł przy studni, nadeszli tez inni pasterze, by napoić owce, nadeszły córki kapłana madianickiego Jetro. Wśród 7 córek Jetry była Sefora. [ Jetro znany jest również jako Reuel przyjaciel Boga ; reu przyjaciel, El Bóg ]. Nadeszli także pasterze, by napoić swoje owce. Kiedy próbowali odpędzić dziewczęta od studni, Mojżesz stanął w ich obronie. 23

24 Jetro zaprosił Mojżesza, by go ugościć i nakarmić. Mojżesza został w domu Jetry i dostał za żonę jego córkę Sforę. Sefora urodziła syna, którego Mojżesz nazwał Gejszom ( gdyż jestem cudzoziemcem na obcej ziemi (Wj 2,16-22). Później urodziła drugiego syna, którego Mojżesz nazwał Eliezer [Eli mój Bóg, ezer pomoc ] ponieważ Mojżesz powiedział Bóg mojego ojca jest mi pomocą i ocalił mnie od miecza faraona. [Jetro, po objawieniu się Boga Mojżeszowi w krzaku ognistym, wyraził zgodę na powrót Mojżesza z żona i synami do Egiptu. W drodze, Bóg nawiedził Mojżesza i próbował go zabić. Wtedy Sefora obrzezała własnoręcznie syna i dotknąwszy odciętym napletkiem stóp Mojżesza powiedziała: Jesteś dla mnie oblubieńcem krwi (co wówczas to pieczętowanie krwią - było znakiem zawartego przymierza). Być może, czyn Sfory świadczy o jej zgodzie na przymierze zawarte między Hebrajczykami i Bogiem. Nic nie wiemy, co działo się z Sforą, dziećmi i teściem Mojżesza, Jetro Dołączają do Mojżesza w obozie Izraelitów, na drodze na Synaj. Jetro radzi Mojżeszowi podział części obowiązków między grupy dobranych przywódców religijnych czy sędziów.. wspomina. Prawdopodobnie Jetro wrócił do siebie z córka i wnukami. Biblia więcej ich nie [E.Adamiak nazywa żonę Mojżesza Cippora] JK.Baldock, Kobiety w Biblii, tł. K.Lossman, Warszawa, 2008 E.Adamiak, Kobiety w Biblii. Stary Testament, Kraków 2006 Miriam (Znaczenie: Gorycz albo Ukochana Opowieść o dziewczynie, która Mojżesza-niemowlę Uratowała od śmierci, ktiora została prorokinią I przywódczynią Izraelitek, Pod koniec życia popadła w niełaskę) Księga Wyjscia 2,4.7-8; 15,20n; Liczb 12,1-15; 20,1 Miriam córka Jokebed i Amrama, Siostra Aarona i Mojżesza. Dzięki niej uratował się Mojżesza, pozostawiony na rzece w koszyku z sitowia. Miriam pojawia się wśród uciekających z Egiptu Izraelitów, jest wtedy uważana za prorokinię. Kiedy Izraelici przeszli przez morze, a ścigający ich Egipcjanie poginęli zatopieni, zaśpiewali pieśń na cześć Boga, dziękując za zwycięstwo, wtedy MIriam wzięła 24

25 do ręki bębenek i poprowadziła korowód kobiet, które tańczyły i śpiewały pieśń pochwalną. Miriam prorokini, Siostra Aarona, wzięła bębenek do ręki, a wszystkie ko biety szły za nia w pląsach i uderzały w bębenki. A Miriam przyśpiewywała im: <Śpiewajmy pieśń chwały na cześć Pana bo swa potęgę okazał, gdy koniei jeźdźców ich pogrążył w morzu> (Wj 15,20-21). Podczas obozowania na pustyni w Chaszerot, kiedy Mojżesz wziął sobie za żonę, Miriam i Aaron krytykowali Mojżesza. Poddawali też w wątpliwość jego rolę jako przywódcy Izraelitów. Czy tylko przez Mojżesza przemawia Bóg? Czyż nie mówił On również przez nas?. Bóg usłyszał te słowa i wezwał ich i Możesza do namiotu spotkania, gdzie pojawił się w obłoku i powiedział, że prorokom objawia się w wizjach i przemawia w snach, ale Mojżeszowi objawia się pod swoją postacią i przemawia twarzą w twarz. Dlaczego więc maja śmiałość krytykować Mojżesza, sługę Boga? Po tym spotkaniu, kiedy obłok zniknął, Miriam został dotknięta trądem. Aaron widząc Miriam pokryta trądem, zaczą prosć Mojżesza, by nie karał jej za lekkomyślność. Kiedy Mojżesz prosił Boga o uzdrowienie Miriam, Bóg rzekł: Niech zostanie oddalona od obozu na siedem dni, a potem nich wróci. Miriam została wyłączona z obozu na siedem dni. Izraelici czekali na nią w Chaserot (ks.liczb 12,2-15), potem ruszyli dalej. Miriam zmarła w Kadesza, na pustyni Sin i tam została pochowana. Kuszytka Cudzoziemka, druga żona Mojżesza Księga Liczb 12,1 Nie znamy jej imienia. Aaron i Miriam krytykowali Mojżesza za to że ożenił się z Kuszetką. Była to druga Żona Mojżesza, Etiopka, która wraz z innymi Etiopczykami, przyłączyła się do uciekającego z Egiptu Mojżesza. Niektórzy teologowie sądzą, że Kuszytka to Sefora, która nie była Izraelitką, a termin Kuszyta odnosił się do ludzi róznych plemion arabskich. 25